Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε ζήσει την
παρουσίαση πολλών γραφειοκρατικών σχεδίων επί χάρτου ανάπλασης της πόλης. Ασαφή
ως προς τον χαρακτήρα τους, λαθεμένα ως προς την εκπόνησή τους και επικίνδυνα
για το μέλλον της πόλης ως προς τους στόχους τους. Σχέδια χωρίς ωριμότητα και
δυνατότητες χρηματοδότησης ώστε να γίνουν πράξη έστω σε μια ή δυο θητείες.
Απουσίασε όλα αυτά τα χρόνια το στρατηγικό όραμα για τη πόλη ή έστω ένα ώριμο
και τεκμηριωμένο επιχειρησιακό σχέδιο τετραετίας. Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά
τα φλέγοντα ζητήματα του θέματος
Η
πόλη μας η Χαλκίδα, κατά την τελευταία απογραφή παρουσίασε νόμιμο πληθυσμό
91.738 κατ. (το 43% της Εύβοιας των 213.179 κατ.) και μόνιμο πληθυσμό 109.256
(12η θέση στη χώρα, το 51,8% της Εύβοιας και το 21,5% της ΠΣΕ).
Πέρα
από τις θριαμβολογίες που χαρακτήρισαν αυτό το γεγονός, οφείλουμε να
επισημάνουμε την υπογεννητικότητα του πληθυσμού, την αστυφιλία και την
παράλληλη ερήμωση της υπαίθρου, την γήρανση του πληθυσμού και την έλλειψη
εργατικών χεριών. Παράλληλα για να φιλοξενήσουμε όλους αυτούς θα πρέπει να χτίσουμε μια σύγχρονη, βιώσιμη και
έξυπνη πόλη με ευημερία για όλους, με νέο έξυπνο αστικό σχεδιασμό που θα δημιουργεί
ασφαλείς, προσιτές και ανθεκτικές συνθήκες για την ανάπτυξη της
επιχειρηματικότητας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Εκτός
αυτού θα πρέπει να απεμπλακούμε από την αντίληψη ότι Χαλκίδα είναι τα 4 τ.χ του
κέντρου, τη στιγμή που η έκταση του Δήμου είναι 412,4 τ.χ. (το 11,2% της
έκτασης της Εύβοιας), με πολλές υποβαθμισμένες περιοχές από τις οποίες
απουσιάζουν παρεμβάσεις αναβάθμισης.
Χρειαζόμαστε
ένα Όραμα για την Χαλκίδα της επόμενης εικοσιπενταετίας που θα ξεφεύγει από
τους μικροκομματικούς και μικροπολιτικούς σχεδιασμούς και να κινητοποιεί τους
επιχειρηματίες, να υποστηρίζεται από τη Δημοτική Αρχή και να αγκαλιάζει όλους
τους δημότες. Όραμα που θα συζητηθεί, δημιουργηθεί, αποφασιστεί και υλοποιηθεί σε
συνεργασία όλων των αυτοδιοικητικών δυνάμεων με όλες τις παραγωγικές και
κοινωνικές ομάδες και τους δημότες της πόλης.
Ως κεντρικός στόχος θα πρέπει να είναι η
βελτίωση της ποιότητας ζωής στη πόλη με την ενίσχυση της ανθρωποκεντρικής
αντίληψης και την αντιμετώπιση θεμάτων όπως: γαλάζια και πράσινη ανάπτυξη,
κυκλική οικονομία και καινοτομίες, νεολαία και σύγχρονες ανάγκες της, γήρανση
πληθυσμού και τρίτη ηλικία, προβλήματα απασχόλησης, μετανάστες,.
Θα πρέπει να βρίσκεται σε αυτό το σχέδιο ο
Ευβοϊκός ως στρατηγικό σημείο αναφοράς για τη πόλη, τη σύνδεσή της με τις
γειτονικές περιοχές και τη προοπτική της. Επίσης τα σημαντικά ιστορικά –
πολιτισμικά στοιχεία της πόλης ως εφαλτήρια ανάπτυξης του πολιτισμικού, ακόμη
και τουριστικού της χαρακτήρα (βλέπε για παράδειγμα Χαλκιδαϊκό αλφάβητο,
σχέσεις με Μεγάλη Ελλάδα, Βενετία, Σκαλκώτας κ.α.)
Τέλος ο τριτογενής τομέας θα πρέπει να παρουσιάζεται
όχι μόνο ως ευκαιρία προσέλκυσης δημοσίων υπηρεσιών και υπηρεσιών
«διασκέδασης», αλλά και με έργα υποστήριξης των υπηρεσιών υψηλού ποιοτικού
επιπέδου, νέων τεχνολογιών, νέων κλάδων κλπ που έχουν μεγάλη προστιθέμενη αξία,
καθορίζουν την ανάπτυξη και μπορούν να απασχολήσουν αξιοπρεπώς εκατοντάδες νέων
ανέργων επιστημόνων και αποφοίτων της ανώτατης εκπαίδευσης.
Δεν θα έπρεπε να απουσιάζει από ένα τέτοιο
σχέδιο και η ουσιαστική ανάλυση των δυνατοτήτων, προβλημάτων και προοπτικών των
υπηρεσιών του Δήμου που καλούνται να το υποστηρίξουν. Πολύ περισσότερο η
ανάλυση αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του Δήμου συνολικά.
Το
Όραμα αυτό θα πρέπει να έχει ορισμένα βασικά συστατικά στοιχεία οργάνωσης, που
χωρίς αυτά είναι αδύνατο να υλοποιηθεί:
1
Την συνεργασία, συμφωνία και
συνέργεια όλων των εμπλεκομένων, είτε αυτοί είναι πολιτικές, κοινωνικές,
πληθυσμιακές ομάδες ή επαγγελματικές, επιστημονικές οργανώσεις ή επιχειρηματικοί
παράγοντες και απλοί πολίτες.
2
Αυτό προϋποθέτει όμως ένα
ευρύτατο και ουσιαστικό δημόσιο διάλογο υπό την οργάνωση και συντονισμό του
Δήμου, με δημοκρατικές διαδικασίες και ουσιαστική συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων.
3
Αυτό σημαίνει την υπογραφή
και δέσμευση των εμπλεκομένων με ένα υποχρεωτικό μνημόνιο αμοιβαίας κατανόησης
και τη σύσταση και λειτουργία μιας διοικούσας επιτροπής υπό το συντονισμό του
Δήμου, που θα αποφασίζει με πραγματικές δημοκρατικές διαδικασίες
4
Την ενιαία προσέγγιση για τα
σχετικά θέματα από όλους τους παραπάνω, όλων των αρμοδίων αρχών στην Κυβέρνηση,
τη περιφέρεια και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του δημόσιου και άλλων τομέων.
5
Την αξιοποίηση των απαιτήσεων
και καλών πρακτικών για το σταδιακό κτίσιμο και την επίτευξη μιας βιώσιμης και
έξυπνης πόλης.
6
Την αξιοποίηση σύγχρονων εργαλείων μάνατζμεντ και όχι στενών
τοπικιστικών ή / και συντεχνιακών αιτημάτων και υποκειμενικών επιδιώξεων που
κόβονται και ράβονται με μια συγκυριακή καταγραφή.
7
Την στοχοπροσηλωμένη
αντιμετώπιση των κορυφαίων προβλημάτων του Δήμου με ορίζοντα λύσης τους
τουλάχιστον για μια 20ετία, με οδηγό ένα κοινά συμφωνημένο Οδικό Χάρτη.
8
Την παράλληλη και άμεση
αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των δημοτών για τα πολλά και χρονίζοντα θέματα
της καθημερινότητάς του που έχουν άμεση σχέση με το κοινωνικό και παραγωγικό
ιστό και τις κρατικές, δημοτικές και ιδιωτικές υποδομές της πόλης
Σημειώνουμε ότι μέχρι σήμερα οι δημοτικές αρχές
κατανοούν και ασχολούνται – σε κάποιο
βαθμό, άλλες φορές πιο πολύ και άλλες πιο λίγο – μόνο με το τελευταίο.
Ο Οδικός
Χάρτης που αναφέρουμε θα πρέπει να περιλαμβάνει:
Τον επακριβή καθορισμό:
αυτό σχετίζεται με την οικονομική γεωγραφία, το κοινωνικό ιστό, τους δεσμούς
και τις ροές ανθρώπων μεταξύ κέντρου και υπαίθρου, τους δεσμούς με τους
γειτονικούς δήμους και τον υπόλοιπο κόσμο και συνολικά το τι πραγματικά
συμβαίνει σήμερα και τι περιμένουμε για τα επόμενα χρόνια.
Τη συνολική μελέτη όλων τεχνικών λεπτομερειών: Πριν
φτιάξουμε κάτι πρέπει πρώτα να μάθουμε γιατί. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς
τρόπους, χωρίς να ξεχνάμε το ερευνητικό έργο που μπορεί να παράξει η ακαδημαϊκή
κοινότητα.
Τη προσέλκυση: Ακόμη πιο ενεργούς συμμετοχής των κοινωνικών
εταίρων (κυβέρνηση και ΔΕΚΟ, επιχειρηματίες, εργαζόμενοι) και της κοινωνίας των
πολιτών (ενώσεις, ΜΚΟ, σύλλογοι)
Την εξειδίκευση του Οράματος και μετατροπή του σε
Πολυετές Σχέδιο Δράσης: Από κοινού ανάπτυξη πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και
έργων για την επίτευξη των στόχων.
Επειδή τα τελευταία χρόνια έχουμε ακούσει πολλές
εξαγγελίες και βιώσει αρκετές γραφειοκρατικές εκδηλώσεις για τη βιώσιμη και
έξυπνη πόλη θεωρούμε αναγκαίο να επισημάνουμε εξαρχής τα παρακάτω:
Ως
Βιώσιμη χαρακτηρίζεται μια πόλη σχεδιασμένη με
συνεκτίμηση των κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών επιπτώσεων και
ανθεκτικό βιότοπο για τους υπάρχοντες πληθυσμούς όλων των ειδών, χωρίς να
διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να βιώσουν το ίδιο. Ο στόχος 11
για την αειφόρο ανάπτυξη του ΟΗΕ ορίζει τις βιώσιμες πόλεις ως εκείνες που
είναι αφοσιωμένες στην επίτευξη συνδυασμένης πράσινης, κοινωνικής και
οικονομικής βιωσιμότητας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων βοηθά στην ανάπτυξη
μακροπρόθεσμων στρατηγικών σε τομείς όπως οι μεταφορές, η ενεργειακή απόδοση, η
βιώσιμη στέγαση, η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη.
Επισημαίνουμε
ότι για το ΔΧ υπάρχει από το 2018 το Σχέδιο δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια και
το Κλίμα με σκοπό την οργάνωση μιας συνολικής στρατηγικής με
κατεύθυνση την αειφόρο ανάπτυξη θέτοντας μεταξύ άλλων τους παρακάτω στόχους:
Ø Καταγραφή και παρακολούθηση όλων των
ενεργειακών καταναλώσεων σε όλη την επικράτεια του Δήμου.
Ø Μείωση της κατανάλωσης και κόστους ενέργειας,
των εκπομπών CO2 και της εξάρτησης από
τα στερεά καύσιμα.
Ø Προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και
αναζήτηση λύσεων εξοικονόμησης ενέργειας.
Ø Δημιουργία ενός υγιέστερου περιβάλλοντος
διαβίωσης και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής.
Ø Αναζήτηση χρηματοδοτικών προγραμμάτων
στήριξης με στόχο την πράσινη ανάπτυξη
Ø Ανάδειξη του δήμου σε πρότυπο βιώσιμης
ανάπτυξης τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Θα ήταν πολύ ωφέλιμο αν μπορούσε να καταγραφεί τι έγινε, τι δεν έγινε και γιατί αλλά και το τι μπορούσε
να γίνει το χρονικό διάστημα 2018 έως
σήμερα για τα παραπάνω
Επιπλέον
σημειώνουμε ότι ως Έξυπνη ορίζεται η
πόλη όπου η κοινή
χρήση δεδομένων δεν περιορίζεται στην διοίκηση της και τις υπηρεσίες της, αλλά
περιλαμβάνει επίσης επιχειρήσεις, πολίτες και άλλα τρίτα μέρη που μπορούν να
επωφεληθούν από διάφορες χρήσεις αυτών των δεδομένων. Είναι ένας τόπος όπου τα παραδοσιακά δίκτυα και υπηρεσίες γίνονται
πιο αποδοτικά με τη χρήση ενός πλαισίου πληροφοριών και επικοινωνιών για να
δημιουργηθούν και προωθηθούν αναπτυξιακές πρακτικές αντιμετώπισης των αστικών
προκλήσεων και δημιουργίας μιας συνδυασμένης τεχνολογικά δυνατής και βιώσιμης
υποδομής, όπου οι άνθρωποι, οι διαδικασίες και η τεχνολογία είναι το τρίπτυχο
της επιτυχίας. Αυτό απαιτεί μια ολιστική προσαρμοσμένη προσέγγιση που λαμβάνει
υπόψη τους πολιτισμούς, τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της πόλης και τους τοπικούς
κανονισμούς. Ο κύριος στόχος είναι η βελτιστοποίηση των λειτουργιών της πόλης
και η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης βελτιώνοντας παράλληλα την ποιότητα
ζωής των πολιτών. Η αξία έγκειται στον τρόπο χρήσης της τεχνολογίας και όχι
απλώς στη διαθέσιμη ποσότητά της ή μόνο στις διαθέσιμες κάπου ταχύτητες
ασύρματου διαδικτύου.
Πρακτικά σημαίνει εξυπνότερα δίκτυα αστικών μεταφορών,
αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις ύδρευσης και διάθεσης αποβλήτων και
αποτελεσματικότερους τρόπους φωτισμού και θέρμανσης κτιρίων, ανακύκλωση στερεών
και υγρών απορριμμάτων, ενίσχυση δημιουργικότητας, γνώσης, μάθησης και
ανθρωπισμού. Επίσης μια πιο διαδραστική και ανταποκρινόμενη διοίκηση της πόλης,
ασφαλέστερους δημόσιους χώρους και την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού εκτός
της παραγωγικής ηλικίας (πολύ μικρές και μεγάλες ηλικίες δημοτών και επισκεπτών).
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω η Χαλκίδα μας όχι μόνο δεν μπορεί να
χαρακτηριστεί ως βιώσιμη και έξυπνη πόλη, αλλά δυστυχώς ούτε έχει μια τέτοια
πορεία επίτευξης αυτών των στόχων.
1. Τα έργα υποδομών στρατηγικής σημασίας για το μέλλον της Εύβοιας
Δεδομένου ότι η Χαλκίδα εκτός
από πρωτεύουσα του νομού είναι και η πόλη που συγκεντρώνει πάνω από το 50% του
πληθυσμού του, η ασφαλής και γρήγορη διασύνδεσή της με το εσωτερικό της Εύβοιας
αλλά και τους όμορους νομούς έχει στρατηγική σημασία για την οικονομική
ανάπτυξη και αειφορία της ευρύτερης περιοχής. Τα θέματα που ακολουθούν αν και δεν είναι εντός των αρμοδιοτήτων του Δήμου μπορούν να τοποθετηθούν στο κέντρο της προσοχής του και να αποτελέσουν ένα πλαίσιο διεκδίκησης προς όλους τους αρμόδιους φορείς. Η ριζική αναμόρφωση του δικτύου συγκοινωνιών της Εύβοια, αποτελεί κρίσιμο στοίχημα για την αειφόρο ανάπτυξη της Χαλκίδας και έχει τις
παρακάτω ενότητες:
α. Υποθαλάσσια ζεύξη Εύβοιας – Στερεάς Ελλάδας
στο
στενό του Μπουρτζίου και την
σύνδεση της με την ΠΑΘΕ. Η ανάγκη της προκύπτει επειδή η
σημερινή υψηλή γέφυρα της Χαλκίδας, είναι αστικού
τύπου και εξυπηρετεί αποκλειστικά τις ανάγκες της πόλης και όχι τη γρήγορη
πρόσβαση προς το Βορά και το Νότο του νησιού.
β. Μεταφορά του ΣΣ Χαλκίδας σε νέα πρόσφορη θέση και σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με τις νέες υποδομές. Αξιοποίηση
των απελευθερωμένων χώρων με έξυπνο και βιώσιμο τρόπο για την αναμόρφωση
και αποδοτική λειτουργικότητα τους,
γ. Νέος οδικός άξονας
(κλειστός αυτοκινητόδρομος) Χαλκίδα
– Λιμάνι Κύμης
στα ίχνη της παλιάς χάραξης με μήκος περίπου 50 χιλιόμετρα και
ένταξή του στα διευρωπαϊκά δίκτυα και διασύνδεσή του με τον οδικό
άξονα Χαλκίδας – Θήβας –Ιτέας
– Ιόνια Οδός, ώστε να έχουμε διασύνδεση της Δυτικής Ελλάδας με το Αιγαίο.
δ. Διασύνδεση της νέας ζεύξης και του νέου αυτοκινητόδρομου με το σιδηρόδρομο, η οποία είναι απαραίτητη για την διακίνηση των εμπορευμάτων από το λιμάνι της Κύμης στις βιομηχανίες
του τριγώνου Χαλκίδας – Θήβας –
Οινοφύτων, αλλά και προς την
υπόλοιπη χώρα και την Ευρώπη.
ε. Αξιοποίηση
της υπάρχουσας Υψηλής Γέφυρας μόνο για αστικούς αυστηρά λόγους (ανάγκες
Δημοτικής Ενότητας Χαλκίδας)
στ. Επανεξέταση
του θέματος της Παράκαμψης Χαλκίδας
προς Β. & Ν. Εύβοια σε συνδυασμό με τις παραπάνω προτάσεις.
ζ. Η μεταφορά του Λιμανιού της Χαλκίδας στις λιμενικές
εγκαταστάσεις της Αυλίδας όπως προβλέπεται από σχετική μελέτη και υπάρχει συγκεκριμένο ενδιαφέρον
μεγάλων και σημαντικών επιχειρήσεων.
Τα μεγάλα
ζητήματα μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα που πρέπει επίσης να γίνουν θέματα τοπικής
συνεννόησης με πρωτοβουλία του Δήμου.
Ø Η θέση
της Χαλκίδας στο σύγχρονο ελληνικό χώρο (η παραγωγική και κοινωνική της
διασύνδεση με τους γειτονικούς Δήμους, τις όμορες μεγάλες περιοχές και το
πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας)
Ø Ο
Ευβοϊκός ως στρατηγικό σημείο αναφοράς για τη πόλη, τη σύνδεσή της με τις
γειτονικές περιοχές και τη προοπτική της
Ø Η προστασία
του Ευβοϊκού από τη ρύπανση, την υπεραλίευση κλπ)
Ø Η
ανάπτυξη δικτύου υδατοδρομίων μεταξύ Χαλκίδας και άλλων περιοχών του νομού και
των όμορων νομών και νησιών.
Ø Τα
σημαντικά ιστορικά – πολιτισμικά στοιχεία της πόλης ως εφαλτήρια ανάπτυξης του
πολιτισμικού, ακόμη και τουριστικού της χαρακτήρα (βλέπε για παράδειγμα
Χαλκιδαϊκό αλφάβητο, σχέσεις με Μεγάλη Ελλάδα και Βενετία, Σκαλκώτας, Ξενάκης, Σκαρίμπας
κ.α.)
Ø Η
ανθρωποκεντρική αντίληψη με προτάσεις έργων για την αντιμετώπιση θεμάτων όπως:
νεολαία και σύγχρονες ανάγκες της, γήρανση πληθυσμού και τρίτη ηλικία, αστυφιλία,
πρόνοια, προβλήματα απασχόλησης,
μετανάστες, μονογονεικές οικογένειες κ.α
Ø Η
ανεπάρκεια της ποιότητας ζωής στη πόλη και πολιτικής αειφόρου ανάπτυξης στο
Δήμο
Ø Η
αυξανόμενη απορύθμιση της αγροτικής παραγωγής στην ύπαιθρο του Δήμου (εξ αιτίας
υδροβόρων καλλιεργειών, της νιτροποίησης των εδαφών - βλ Αρτάκη, Ληλάντιο κ.α)
Ø Η απειλή
λειψυδρίας, η υφαλμύρωση, η σπατάλη υδάτων και η εγγύηση ποιότητας του πόσιμου
νερού στο δημοτικό δίκτυο.
Ø Η
ενεργειακή εξάρτηση, αλλά και η αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση που απαιτεί
εξοικονόμηση ενέργειας και νέες επενδύσεις σε ΑΠΕ (βλ. άνεμο, ήλιο, γεωθερμία,
βιοκαύσιμα αλλά και θαλάσσια κύματα).
Ø Η
γήρανση του πληθυσμού ως κύριο θέμα για τα επόμενα χρόνια (προώθηση
πρωτοβουλιών του Δήμου για την ενίσχυση της γενικής γεννητικότητας, των νέων
ζευγαριών κ.α)
Ø Η αντιμετώπιση
της έλλειψης σύγχρονων υποδομών για την αειφόρο ανάπτυξη καθώς και μεγάλων
επενδύσεων σε σύγχρονους και κατάλληλους κλάδους που θα λειτουργήσουν ως
ατμομηχανή για την ανάπτυξη της πόλης και της ευρύτερης περιοχής (σιδηρόδρομος,
λιμάνια, υδατοδρόμια, τουρισμός, logistics,
σύγχρονοι κλάδοι και άλλες υπηρεσίες)
Ø Η έλλειψη
κοινωνικών υποδομών (όχι μόνο σύγχρονα δίκτυα συγκοινωνιών, αλλά και υποδομή
στην υγεία, εκπαίδευση, πρόνοια κ.α), παρά τις τόσες ευκαιρίες που υπήρξαν
(ΜΟΠ, ΚΠΣ, Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, Αναπτυξιακοί Νόμοι κλπ)
Ø Η
συνεχής αποδόμηση του οικολογικού συστήματος (εξαφάνιση ειδών, απορύθμιση
βασικών λειτουργιών του) εντός του αστικού ιστού αλλά και περιαστικά σε γη,
θάλασσα και αέρα.
Ø Η
διεύρυνση της πληθυσμιακής έκθεσης σε τροχαία ατυχήματα και σε νοσήματα (AIDS,
φυματίωση, καρδιοαγγειακά, κακοήθεις όγκοι, ιώσεις κ.α.).
Ø Το
συγκοινωνιακό πρόβλημα – όχι μόνο η έλλειψη χώρων στάθμευσης και η κυκλοφοριακή
συμφόρηση - αλλά και βιώσιμων και συνδυασμένων
μεταφορών.
Ø Η
απουσία πρασίνου και ελεύθερων χώρων στη πόλη και οι καταπατήσεις και έλλειψη
συντήρησης αλσυλλίων και δημοτικών εκτάσεων
Ø Τα
σκουπίδια (βλ. ΦΟΔΣΑ) και η ελλιπής ανακύκλωση
Ø Η
αυθαίρετη δόμηση αλλά και τα σχέδια παραπέρα «νομότυπης» τσιμεντοποίησης της
πόλης.
Ø Η
ατμοσφαιρική ρύπανση, τα αστικά και βιομηχανικά απόβλητα
Πληροφόρηση
προς σκέψη: Έχει δαπανήσει περισσότερα από 150 δισεκατομμύρια ευρώ στα
τελευταία οκτώ χρόνια.
LDK Consultants, ΔΧ. Χαλκίδα 2018
