Στις πλατείες των οικτιρμών (Δημήτρη Βασιλείου)

Όλοι θα έχετε δει ή διαβάσει για τους “εορτασμούς” των ογδόντα (80) χρόνων από την απελευθέρωση των κρατουμένων του Άουσβιτς. Και ποιοι “γιόρτασαν” εκεί; Κυρίως αυτοί που είχαν συμμετοχή, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, στην δημιουργία και αυτού του στρατοπέδου θανάτου! Τους απογόνους αυτών που απελευθέρωσαν το Άουσβιτς τους απέκλεισαν!

Σίγουρα έχετε  δει ή διαβάσει για τους επικείμενους  “εορτασμούς”, στη Μόσχα, των ογδόντα (80) χρόνων από την μεγάλη αντιφασιστική νίκη στον Β΄Π.Π. Θα “γιορτάσουν” οι απόγονοι των νικητών, του Κόκκινου Στρατού δηλαδή, τον οποίον έχουν, ιστορικά και ιδεολογικά, αποκηρύξει! Θα απουσιάσουν οι απόγονοι των “συμμάχων”, πιθανώς γιατί ντρέπονται για την συμμετοχή των προγόνων τους στην μεγάλη αντιφασιστική νίκη!

Πέρυσι “γιορτάστηκαν” τα ογδόντα (80) χρόνια της Διάσκεψης του Μπρέτον Γουντς, φέτος θα “γιορταστούν” τα ογδόντα (80) χρόνια της Διάσκεψης της Γιάλτας.

Ελάχιστοι όμως θα θυμηθούν ότι, στις 12 Φλεβάρη 2025, “κλείνουν”  ογδόντα (80) χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, μιας συμφωνίας “ταφόπλακας” του μεγαλειώδους κινήματος της Εθνικής μας Αντίστασης, μιας συμφωνίας που “έκανε” τους περήφανους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. να κλαίνε, μιας συμφωνίας που έστειλε χιλιάδες αγωνιστές σε φυλακές, εξορίες και στα εκτελεστικά αποσπάσματα, μιας συμφωνίας - “Αχέροντα” των ωραιότερων ονείρων αυτού του λαού.

Με την “ευκαιρία” λοιπόν των ογδόντα (80) χρόνων από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, σας αφιερώνω το ποίημα που ακολουθεί.

ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΙΚΤΙΡΜΩΝ 

 Βαριές οι ήττες.

Τσακίσαν το μυαλό,

κάναν σμπαράλια την καρδιά,

μα πιο βαρύς

ο πόνος της ζωής

και του φωτός η έλλειψη.

 

Με πανωφόρι τ’ όνειρο,

σχεδόν κουρελιασμένο,

θαμπό

και ματωμένο,

μεσ’ στους ψυχρούς κι αφώτιστους

δρόμους της οικουμένης,

σύντροφοι, φίλοι τριγυρνούν

και σε πλατείες οικτιρμών,

όπως ο Πέτρος και αυτοί

παλιές ταυτότητες αρνούνται.

 

Στην αγορά,

τα κίτρινα εγώ τους,

τελάληδες γινήκαν και πουλάνε.

Καθένας και ο πάγκος του,

γεμάτος άχρηστες αντίκες.

Κι όσοι, εκτός της αγοράς

κι απ’ τις πλατείες πέρα,

στα όνειρά μας τ’ άλικα

ψυχή και πάλι δίνουν,

παίρνουν τους δρόμους των καημών,

της πίκρας και των πόνων,

εκεί, όπου ο άνθρωπος

με τ’ όνειρό του γίνετ’ ένα.

 

Καυτό σαν  τη φωτιά, αείζωο,

το όνειρο

του δίκιου και της λευτεριάς,

μιας νέας μέρας η ανάγκη,

περνάει μέσ’ απ’ τα ηφαίστεια

και των κατακλυσμών τα κύματα

και άμεμπτο κι αλώβητο,

βαφτίζεται ξανά,

μεσ’ στων ανθρώπων τις ψυχές,

ίδια και απαράλλαχτα,

όπως στης Στύγας το νερό.

 

Και ξεκινάει, ξανά, να γνέθει

της επανάστασης τον μίτο.

Ο Μπ.Μπρέχτ για την αλήθεια

Το 1934 στις "Πέντε δυσκολίες όταν γράφει κανείς την αλήθεια" (από την ¨Επιθεώρηση Τέχνης Ν 83, Νοέμβρης 1961) ο Μπρέχτ τις καθορίζει ως εξής:

1. Να έχεις το θάρρος να γράφεις την αλήθεια 
2. Να έχεις τη γνώση να την αναγνωρίζεις
3. Να έχεις την τέχνη να την κάνεις χρησιμοποιήσιμη
4. Να έχεις κρίση ώστε να διαλέγεις αυτούς που η αλήθεια στα χέρια τους θα είναι αποτελεσματική
5. Να έχεις την αναγκαία πονηριά (ικανότητα) να τη διαδώσεις σε πολλούς

Σημ: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) ήταν γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής. Θεωρείται από τους σημαντικότερους μεταρρυθμιστές του σύγχρονου θεάτρου. Υπήρξε ο εισηγητής του «Επικού Θεάτρου», σύμφωνα με το οποίο το κοινό πρέπει να πείθεται ότι αυτό που βλέπει στη σκηνή είναι απλά η εξιστόρηση γεγονότων, απέναντι στα οποία οφείλει να αποστασιοποιείται και να έχει αναλυτική και κριτική στάση. Γνωστά έργα στη χώρα μας: «Μάνα κουράγιο», «Η όπερα της πεντάρας», «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» και «Ο κύκλος με την κιμωλία».Τα έργα του που έχουν εκδοθεί στα Ελληνικά και το σύνολο των θεατρικών του έργων μπορείται να τα βρείται στο https://el.wikipedia.org/Μπέρτολντ Μπρέχτ

Η μεθοδολογία και οι μέθοδοι της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες

Σ. Νταλί - Η εμμονή της μνήμης

Είναι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά, αλλά έχουν διαφορετική σημασία. Η ερευνητική μεθοδολογία είναι η πρωταρχική προσέγγιση της έρευνας, ενώ οι ερευνητικές μέθοδοι είναι τα συγκεκριμένα εργαλεία και διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων.

Η μεθοδολογία της έρευνας είναι μια συστηματική και θεωρητική προσέγγιση για τη συλλογή και αξιολόγηση δεδομένων σε όλη τη διαδικασία της έρευνας. Καθορίζει την καταλληλότητα των μεθόδων που εφαρμόζονται για τη διαπίστωση λύσης και εφαρμόζεται στα αρχικά στάδια της έρευνας. Είναι η διερεύνηση, ανάλυση, αξιολόγηση και εφαρμογή των μεθόδων που εμπλέκονται στην ερευνητική διαδικασία και / ή στην επίλυση προβλημάτων. Δεν είναι μια απλή συνάθροιση, αλλά μια δημιουργική σύνθεση και αξιοποίηση ενός συνόλου μεθόδων. Βασίζεται στη λογική και τις φυσικές και κοινωνικές παραδοχές που αποτελούν (μας αρέσουν ή όχι) τη βάση μιας συγκεκριμένης μελέτης.

Εμπεριέχει:

·        Την συστηματική ανάλυση περιβάλλοντος, αρχών, κανόνων και αξιωμάτων που λειτουργούν / εφαρμόζονται σε ένα τομέα.

·        Τη συστηματική μελέτη μεθόδων που ήδη εφαρμόζονται ή θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε αυτόν.

·        Τη συγκριτική μελέτη, αξιολόγηση και εφαρμογή διαφορετικών συνεργατικών προσεγγίσεων και μεθόδων.

    Ένα σύνολο διαδικασιών . 

Παραδείγματα Μεθοδολογίας Έρευνας:

Ποσοτική μεθοδολογία έρευνας: Εστιάζει σε αριθμητικά δεδομένα για να περιγράψει, να εξηγήσει, να προβλέψει ή να ελέγξει φαινόμενα ενδιαφέροντος.

Μεθοδολογία ποιοτικής έρευνας: Δίνει έμφαση σε μη αριθμητικά δεδομένα για να αποκτήσει γνώσεις για ένα συγκεκριμένο φαινόμενο ενδιαφέροντος.

Μεθοδολογία έρευνας μεικτών μεθόδων: Συνδυάζει ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους έρευνας για να επιτύχει μια πιο ολιστική κατανόηση ενός ερευνητικού ζητήματος.

Η επιλογή της κατάλληλης μεθοδολογίας έρευνας για μια μελέτη περιλαμβάνει διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των ερευνητικών στόχων και του ερευνητικού ερωτήματος, της φύσης του ερευνητικού ερωτήματος, των πρακτικών εκτιμήσεων και της διαθεσιμότητας πόρων.

Το πρώτο βήμα είναι ο καθορισμός του ερευνητικού ερωτήματος και ο καθορισμός των μεταβλητών που πρέπει να μελετηθούν για να ληφθεί μια απάντηση στο ερευνητικό ερώτημα. Οι ερευνητές θα πρέπει να αναφέρονται σε σχετική έρευνα και σε αποτελεσματικά χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία για να αξιολογήσουν την πρακτικότητα της ερευνητικής τους μεθοδολογίας. Θα πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη τους κανόνες της ερευνητικής περιοχής και τις πρακτικές δυνατότητες της μεθοδολογίας.

Οι ερευνητές θα πρέπει να δομήσουν το σχέδιο και να βρουν πόρους για τη διεξαγωγή έρευνας, να γράψουν λεπτομερώς τη μεθοδολογία της έρευνας και να την επανεξετάσουν. Η επιλογή της μεθοδολογίας έρευνας εξαρτάται από τη φύση των στόχων της έρευνας, τους στόχους και τα ερευνητικά ερωτήματα. Οι ερευνητές μπορούν να επιλέξουν μια από τρεις κύριες κατηγορίες μεθοδολογιών και να επιλέξουν αυτή που ταιριάζει στις συγκεκριμένες ανάγκες τους

*

Η μέθοδος έρευνας αναφέρεται στις συγκεκριμένες τεχνικές, στρατηγικές και εργαλεία που χρησιμοποιεί ένας ερευνητής για να ολοκληρώσει μια μελέτη και να βρει μια λύσεις στα προβλήματα που ερευνά. Είναι μια συστηματική κωδικοποιημένη σειρά βημάτων που λαμβάνονται για την ολοκλήρωση μιας συγκεκριμένης εργασίας ή για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου

Η «μέθοδος» επιχειρεί να ελαχιστοποιήσει την επίδραση της μεροληψίας των ερευνητών στο αποτέλεσμα ενός πειράματος.

·        Ο ερευνητής μπορεί να έχει τις προτιμήσεις του αλλά πρέπει να είναι αμερόληπτος στην έρευνά του, τα αποτελέσματα της και την ερμηνείας τους (πράγμα που δεν τηρείται παντού και πάντα) .

·        Χρειάζεται να αποφεύγει τις τόσο «παγίδες» της φυσικής εγκεφαλικής λογοκρισίας, όσο και της καθεστηκυίας και / ή κοινωνικής ειδικά στη διενέργεια πειραμάτων / ερευνών.

·        Συνήθης πρακτική αλλά και μεγάλο λάθος ταυτόχρονα είναι η αγνόηση δεδομένων που δεν υποστηρίζουν την αρχική υπόθεση ή τα συμφέροντα του χορηγού / πελάτη.

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι με διαφορετικές διαδικασίες και δυνατότητες και κάθε ερευνητής χρειάζεται να επιλέξει τις πλέον κατάλληλες και έγκυρες για την έρευνά του. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η κάθε μέθοδος δεν έχει μια γενικά απαιτούμενη οργανωτική - τεχνική δομή που είναι αναγκαία για την επιστημονικά έγκυρη εφαρμογή της. Όμως δεν είναι όλες οι μέθοδοι κατάλληλες για αξιοποίηση παντού. Χρειάζεται να επιλέξουμε τις πλέον κατάλληλες και οικονομικές για το θέμα μας, χωρίς να «πληγώνουμε» την τελική αξιοπιστία της έρευνας μας. .

Μερικά κοινά παραδείγματα μεθόδων περιλαμβάνουν:

Δευτερογενής έρευνα: Περιλαμβάνει τη συγκέντρωση, σύνοψη, ανάλυση και σύνθεση προ υπαρχόντων δημοσιεύσεων για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το προς διερεύνηση θέμα.

Γενικές έρευνες: Συλλογή δεδομένων από μεγάλο αριθμό ερωτηθέντων μέσω ερωτηματολογίων ή δομημένων συνεντεύξεων.

Συνεντεύξεις: Συλλογή πληροφοριών από άτομα μέσω συνομιλιών πρόσωπο με πρόσωπο ή τηλεφωνικών κλήσεων.

Επικέντρωση σε ομάδες εμπλεκομένων: Διευκόλυνση συζητήσεων μεταξύ μικρών ομάδων συμμετεχόντων για διερεύνηση απόψεων και προοπτικών.

Πειράματα: Χειρισμός μιας ή περισσότερων μεταβλητών για την παρατήρηση της επίδρασης σε άλλη / άλλες μεταβλητή /ές.

Μελέτες περίπτωσης: Εξέταση μεμονωμένου ατόμου, ομάδας ή γεγονότος λεπτομερώς για την καλύτερη κατανόηση ενός συγκεκριμένου φαινομένου.

Παρατηρήσεις: Παρακολούθηση και καταγραφή της συμπεριφοράς ατόμων ή ομάδων χωρίς παρέμβαση.

Πρωτογενής έρευνα: Αναφέρεται στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων απευθείας από πρωτότυπες πηγές. Περιλαμβάνει τη συλλογή πληροφοριών απευθείας για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ερευνητικών στόχων και τη δημιουργία επικαιροποιημένων και συγκεκριμένων γνώσεων. Με την άμεση επαφή με τα υποκείμενα ή τις πηγές παρέχει πληροφορίες από πρώτο χέρι και επιτρέπει στους ερευνητές να έχουν τον έλεγχο της διαδικασίας συλλογής δεδομένων και να την προσαρμόζουν στις συγκεκριμένες ανάγκες τους.

Ιστορική έρευνα: Μελέτη του παρελθόντος μέσα από την εξέταση πρωτογενών και δευτερογενών πηγών

Τα παραπάνω παραδείγματα και για τις δυο έννοιες απεικονίζουν τις διαφορές μεταξύ των μεθόδων έρευνας και της μεθοδολογίας έρευνας, όπου οι πρώτες αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, ενώ η μεθοδολογία αντιπροσωπεύει το πλαίσιο που καθοδηγεί την επιλογή και την εφαρμογή αυτών των τεχνικών.

Υπάρχει μια κωδικοποιημένη διαδικασία να ακολουθήσουμε;

Συνήθως προτείνουν διάφορες, αλλά όλες συγκλίνουν στα παρακάτω απαραίτητα προαπαιτούμενα:

1.  1. Παρατήρηση των υπό έρευνα φαινομένων με διάφορες μεθόδους / εφαρμογές
2. Διαμόρφωση εύλογης (ή και παράλογης, έξω από τα συνηθισμένα «κουτιά» της σκέψης) υπόθεσης
3. Ενδελεχής έλεγχος της υπόθεσης μέσω πειραμάτων και / ή ερευνών
4α. Εάν δεν επιβεβαιώνεται, τότε διορθώνεται η υπόθεση και επαναλαμβάνεται το 3^ο βήμα
4β. Εάν επιβεβαιώνεται, τότε διαμορφώνουμε τη θεωρία που βασίζεται σε επαναλαμβανόμενα  επικυρωμένα αποτελέσματα.

Τι γίνεται όμως συνήθως;

Φτιάχνονται θεωρίες με βάση διάφορες πολιτικές ή δυνατότητες χρηματοδότησης ή αυτό που οι «πάνω» θέλουν να είναι αληθινό.

Σχεδιάζονται ελάχιστα πειράματα / κατευθυνόμενες έρευνες που θα ¨τεκμηριώσουν¨ ότι η θεωρία είναι αληθινή

Τροποποιείται η θεωρία (ή πλευρές της) για να ταιριάζουν με τα δεδομένα

Γίνονται δημοσιεύσεις όπου μετονομάζεται η «φτιαγμένη» θεωρία σε υπόθεση και αποδεικνύεται δήθεν η αλήθεια της.

Υπερασπίζεται η θεωρία, παρά όλα τα στοιχεία για το αντίθετο (βλ. και phdcomics.com - Jorge Cham ©2006)

Μεταξύ μερικών δραματικών ενεργειών των δήθεν ειδικών γεωπολιτικής (οι οποίοι τα αναγνωρίζουν για λάθη εκ των υστέρων), περιλαμβάνονται  η άκριτη υποστήριξη του Σάχη στην Περσία, οι αλλεπάλληλες επεμβάσεις στο Αφγανιστάν, οι επεμβάσεις στη Λιβύη και στην Σομαλία, η «πορτοκαλί επανάσταση» στην Ουκρανία, η Αραβική «άνοιξη», τα «χημικά» όπλα του Σαντάμ Χουσεΐν που δεν βρέθηκαν ποτέ…και έπεται συνέχεια στη σύγχρονη καθημερινότητα μας.

Δίπλα από αυτά υπάρχουν και οι επώνυμες «γκάφες», επιστημόνων / προσωπικοτήτων:

¨Όλοι σχεδόν ενάμισι αιώνα μετά το 1872 θυμούνται το Λουί Παστέρ, ενώ κανένας τον Pierre Pachet, Βρετανό χειρούργο και καθηγητή Φυσιολογίας στη Τουλούζη, που είχε πει ότι "Η θεωρία του Λουί Παστέρ για τα μικρόβια είναι μια γελοία μυθοπλασία".

Ο μαθηματικός και φυσικός Λόρδος Κέλβιν είχε προβλέψει το 1895 ότι «βαρύτερες του αέρα μηχανές που θα πετάνε είναι αδύνατον να υπάρξουν». Μόλις οκτώ χρόνια αργότερα, το 1903, η «βαρύτερη του αέρα μηχανή» των αδελφών Ράιτ κατάφερε να πετάξει. Παρά το γεγονός αυτό το 1910, ο αστρονόμος Γουίλιαμ Πίκερινγκ έψεγε διάφορους που «φαντάζονταν γιγάντιες ιπτάμενες μηχανές να διασχίζουν τον Aτλαντικό μεταφέροντας αμέτρητους επιβάτες, όπως κάνουν σήμερα τα μοντέρνα ατμόπλοια». Το 1911 ο  στρατάρχης Φέρντιναντ Φος πρόσθετε, ότι «τα αεροπλάνα είναι ενδιαφέροντα παιχνίδια, αλλά δεν έχουν καμιά στρατιωτική αξία».

Το 1919, ο καθηγητής Ρόμπερτ Γκοντάρ περιέγραψε τις βασικές αρχές της πυραυλικής και του απάντησαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» το 1920 «Ελπίζουμε ότι ο καθηγητής του Clark College απλώς υποκρίνεται ότι αγνοεί στοιχειώδη φυσική, αν πιστεύει πως ένας πύραυλος μπορεί να λειτουργήσει στο κενό».

Ακόμη και ο Μπιλ Γκέιτς το 1996 σε βιβλίο του έγραφε: «Δεν νομίζω ότι μπορούν να υπάρξουν modem ταχύτερα των 33.6 ή έστω 38.4 kbps που να χρησιμοποιούν τις κοινές τηλεφωνικές γραμμές». 

Οι κοινές μεθοδολογίες έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες:

Διερευνητική έρευνα: Χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό πιθανών θεμάτων, την ανάπτυξη υποθέσεων και τη βελτίωση των ερευνητικών ερωτημάτων.

Περιγραφική έρευνα: Περιγράφει τα χαρακτηριστικά πληθυσμών ή φαινομένων.

Πειραματική έρευνα: Ελέγχει τις σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος χειραγωγώντας μεταβλητές υπό ελεγχόμενες συνθήκες.

Συσχετιστική έρευνα: Διερευνά συσχετίσεις μεταξύ μεταβλητών χωρίς να καθιερώνει αιτιότητα.

Εθνογραφική έρευνα: Μελετά πολιτισμούς και υποκουλτούρες μέσω της παρατήρησης και της εμβάπτισης από τους συμμετέχοντες.

Έρευνα θεμελιωμένης θεωρίας: Αναπτύσσει επεξηγηματικές θεωρίες που βασίζονται σε δεδομένα που συλλέγονται μέσω ποιοτικών μεθόδων.

Αυτές οι μεθοδολογίες μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε ποσοτικά και ποιοτικά σχέδια, αν και η έρευνα μεικτών μεθόδων που συνδυάζει και τις δύο προσεγγίσεις είναι προτιμητέα.

Οι περιορισμοί των μεθόδων της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες:

• Δυσκολία στην αναπαράσταση σεναρίων πραγματικής ζωής: Τα εργαστήρια και τα ελεγχόμενα περιβάλλοντα ενδέχεται να μην προσομοιώνουν με ακρίβεια τα πραγματικά περιβάλλοντα, οδηγώντας σε μειωμένη εγκυρότητα.
• Περιορισμένη γενίκευση: Λόγω αυστηρών κανόνων, τα πειραματικά αποτελέσματα ενδέχεται να μην ισχύουν για ευρύτερους πληθυσμούς ή περιστάσεις
• Ανθρώπινο λάθος και εξωτερικοί παράγοντες: Μεταβλητές εκτός του ελέγχου του ερευνητή μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα, μειώνοντας την εμπιστοσύνη στα ευρήματα
• Αδυναμία εξήγησης του "γιατί": Η πειραματική έρευνα επικεντρώνεται στην απάντηση σε ερωτήσεις ναι ή όχι αντί να παρέχει βαθύτερη εικόνα για τα αίτια
• Ανησυχίες σχετικά με την εξωτερική εγκυρότητα: Οι γενικεύσεις που γίνονται από πειραματικά αποτελέσματα ενδέχεται να μην ισχύουν σε διάφορα πολιτιστικά, γεωγραφικά ή χρονικά πλαίσια
• Υψηλό κόστος και απαιτήσεις πόρων: Οι σύνθετες έρευνες μπορεί να είναι δαπανηρές και χρονοβόρες
• Πιθανή βλάβη στους συμμετέχοντες: Ο έλεγχος ορισμένων μεταβλητών μπορεί να εκθέσει τους συμμετέχοντες σε κινδύνους ή δυσφορία.
• Περιορισμένο μέγεθος δείγματος: Τα μικρά μεγέθη δειγμάτων ενδέχεται να περιορίσουν την ισχύ των συμπερασμάτων και να αποτρέψουν τον εντοπισμό ουσιωδών επιδράσεων

Παρά τους περιορισμούς αυτούς, η πειραματική έρευνα παραμένει πολύτιμη για τον έλεγχο υποθέσεων και τη δημιουργία αξιόπιστων αποτελεσμάτων στις κοινωνικές επιστήμες.

Μερικές από τις πιο πρόσφατες τάσεις στη μεθοδολογία έρευνας των κοινωνικών επιστημών περιλαμβάνουν:

• Διεπιστημονική και συνεργατική έρευνα: Δίνεται αυξανόμενη έμφαση στις διεπιστημονικές και συνεργατικές ερευνητικές προσεγγίσεις στις κοινωνικές επιστήμες, όπου ερευνητές από διαφορετικούς τομείς εργάζονται από κοινού για να αντιμετωπίσουν πολύπλοκα κοινωνικά ζητήματα.
• Εμπειρική έρευνα με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών: Η χρήση τους έχει γίνει απαραίτητη, επιτρέποντας στους ερευνητές να συλλέγουν και να αναλύουν μεγάλο όγκο δεδομένων πιο αποτελεσματικά.
• Μικρότερη Διάρκεια Έρευνας: Με την έλευση των μεγάλων δεδομένων, υπάρχει μια τάση για διεξαγωγή έρευνας σε σχετικά μικρότερη διάρκεια.

Αυτές οι τάσεις αντικατοπτρίζουν το εξελισσόμενο τοπίο της έρευνας των κοινωνικών επιστημών, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεργασίας, των τεχνολογικών προόδων και των αποτελεσματικών ερευνητικών πρακτικών για την αντιμετώπιση των σύγχρονων κοινωνικών προκλήσεων

Ενα νέο πλαίσιο αξιολόγησης επενδύσεων για την αλλαγή απο τη σύγχρονη δυστοπία προς την πραγματική αειφορία

P.Picaso Still Life with Guitar

 Εδώ και αρκετά χρόνια έχουν διατυπωθεί από διεθνή   φόρα και οργανισμούς οι βασικές αρχές, οι στόχοι   και  συγκεκριμένες πολιτικές για την προώθηση της   αειφόρου ανάπτυξης (μεταξύ αυτών η Agenda 21, η   στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη της ΕΕ, η   πρωτοβουλία Global Compact του ΟΗΕ, η   Διακήρυξη  της Χιλιετίας κ.α). Αρκετές εργασίες   πρωτοποριακών διανοητών, αλλά και πρακτικές (βλ.   χώρες της Βόρειας Ευρώπης) όχι μόνο έμπρακτα   υποστηρίζουν αλλά και προχωρούν ακόμη πιο πέρα   από τα καθορισθέντα όρια από τους διεθνείς   οργανισμούς. 

 Στην ολότητα αλλά και κριτική αξιοποίηση των   προαναφερθέντων για την Ελληνική πραγματικότητα,   βασίζεται η ιδέα της πρότασης που έχουμε   διατυπώσει απο το 2008, αλλά "εις μάτην". Σήμερα όμως με τις σύγχρονες κρίσεις ενέργειας, πρώτων υλών, οικονομικής και πολιτικής αστάθειας και αξιών αποκτά περισσότερη αξία προσοχής, σκέψης και εφαρμογής.  

Όπως όλοι γνωρίζουμε, στη χώρα μας το πλαίσιο των άμεσων ή έμμεσων επιδοτήσεων για την υλοποίηση επενδύσεων παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική λειτουργία. Χρήματα των φορολογουμένων ενισχύουν επενδύσεις (και επενδυτές) όλων των τομέων της οικονομίας.

Όμως έχουν ορθολογική και αειφορική απόδοση? Ή μήπως θα μπορούσαν με εφαρμογή κάποιων καλλίτερων αρχών, εργαλείων και μεθόδων να συμβάλλουν πιο θετικά στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη?

Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που παραστατικά θα απεικονίζει μια διπλή δυνατότητα για τις μελλοντικές επενδύσεις. Αφ’ ενός μεν θα ξεχωρίζει τις επενδύσεις πραγματικής αειφορίας από τις κοινές επενδύσεις και αφετέρου θα αξιολογεί κατά πόσο μια μελλοντική επένδυση πλησιάζει το ιδανικό ζητούμενο. Για παράδειγμα μια μελλοντική επένδυση μπορεί να καλύπτει μερικά κριτήρια κάποιου απαραίτητου ελάχιστου (ίσως και τα περισσότερα), κάποια άλλα από ένα δεύτερο πιο απαιτητικό σύνολο και κάποια ή και κανένα από μια τρίτη πιο προηγμένη ενότητα προϋποθέσεων. Έτσι μπορεί να συγκεντρώνει π.χ. το 50% του μέγιστου δυνατού ποσοστού, να αξιολογείται σε σύγκριση με κάποια άλλη που ίσως συγκεντρώνει πιο μεγάλο ποσοστό (ή και πιο μικρό) και να προτιμάται ή όχι σε σύγκριση με τη δεύτερη, ειδικά για την απορρόφηση δημόσιων επιδοτήσεων. Θα μπορεί επίσης ο κάθε επενδυτής να βελτιώσει τις επιδόσεις της επένδυσής του με την ανάληψη των σχετικών δεσμεύσεων απέναντι στο κράτος, ως εκφραστή του δημόσιου συμφέροντος. 

Από την άλλη μεριά τα κριτήρια έχουν αξιολογηθεί και καθοριστεί έτσι ώστε ακόμη και αν πληρούνται όλα για όλες τις κατηγορίες να μην ξεπερνούν το 95%, δεδομένου ότι η κοινωνική, επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος τρέχει με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από οποιαδήποτε δημόσια ή ιδιωτική γραφειοκρατία σε οποιοδήποτε μέρος του Κόσμου (Αθήνα ή Βρυξέλλες ή Ουάσιγκτον κλπ) Έγινε αυτό για να φανεί ότι δεν υπάρχει επένδυση που να καλύπτει το ιδεώδες της αειφόρου ανάπτυξης.

Οι επενδυτές πρέπει να προσεγγίζουν τα αναφερόμενα κριτήρια όχι ως ένα υποχρεωτικό πρόσθετο στις μελλοντικές τους επενδύσεις, αλλά ως συμφωνημένο, αναπόσπαστο τμήμα της επιχειρησιακής τους στρατηγικής και των δικών τους διαδικασιών. 

Η προτεινόμενη προσέγγιση εκτιμά τα δικαιώματα αλλά και θέτει σαφείς υποχρεώσεις για την ηγεσία, τους μετόχους, τους υπαλλήλους και τους πελάτες των επιχειρήσεων. Η εφαρμογή των κριτηρίων πρέπει να είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία, που απαιτεί δεσμεύσεις για μια συνεχή οργανωτική αλλαγή και βελτίωση.

Εντούτοις, δεν υπάρχει κανένας «σωστός ακαδημαϊκά» τρόπος για την απρόσκοπτη εισαγωγή της στο management μιας επιχείρησης. Στη πράξη υπάρχουν και μπορούν να εφαρμοστούν διαφορετικές προσεγγίσεις για να υποστηρίξουν αυτή τη διαδικασία. Τα κριτήρια έχουν ταξινομηθεί σε τρία επίπεδα:

Ι - Το ανθρωπιστικό επίπεδο που είναι αναγνωρισμένο και συμφωνημένο σε επίπεδο παγκόσμιων οργανισμών, αλλά δεν εφαρμόζεται σε πολλές χώρες, ειδικά του τρίτου κόσμου.

ΙΙ – Ο κεντρικός πυρήνας της αειφόρου ανάπτυξης (που έχει καθορισθεί και συμφωνηθεί από σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς (συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εφαρμόζεται απολύτως και σε όλες τις χώρες, κάθε άλλο μάλιστα, πάρτε για παράδειγμα τη χώρα μας)

ΙΙΙ - Το προηγμένο επίπεδο αειφόρου ανάπτυξης (που έχει διατυπωθεί θεωρητικά αλλά δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί, ούτε εγκριθεί ως κατεύθυνση στρατηγικής και μέτρων εφαρμογής)

 Επίπεδο Ι: Βασικές απαιτήσεις (max αξιολόγησης 3 βαθμοί ανά κριτήριο)

1. Να σέβονται και υποστηρίζουν τη προστασία των διεθνώς αναγνωρισμένων ανθρώπινων δικαιωμάτων

2. Να επιβεβαιώνουν ότι δεν εμπλέκονται στην καταπάτησή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

3. Να δέχονται στην πράξη την ανεξαρτησία των σωματείων και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις

4. Να επιδιώκουν τον περιορισμό όλων των μορφών αναγκαστικής εργασίας

5. Να μην επιτρέπουν την παιδική εργασία.

6. Να επιδιώκουν τον περιορισμό των διακρίσεων σε σχέση με την απασχόληση και το επάγγελμα.

7. Να αναγνωρίζουν, υποστηρίζουν και συμμορφώνονται με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»

8. Να εργάζονται εναντίον όλων των μορφών διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων των εκβιασμών και των δωροδοκιών

9. Να αναγνωρίζουν, υποστηρίζουν και συμμορφώνονται όχι μόνο με τα δικαιώματα και το διάλογο μεταξύ ιδιοκτητών αλλά και τα δικαιώματα και το διάλογο με τους εργαζόμενους και τους πελάτες τους.

10. Να αναγνωρίζουν, υποστηρίζουν και συμμορφώνονται με την αρχή της ανοικτής και δημοκρατικής κοινωνίας με τη συμμετοχή και συνεισφορά των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών και μεμονωμένων προσώπων

11. Να αντιμετωπίζουν κάθε διάκριση που έχει σχέση με το χρώμα, την εθνικότητα, τη θρησκεία, το φύλο και τη πολιτική ένταξη.

12. Να αναγνωρίζουν, υποστηρίζουν και συμμορφώνονται με την αξιοκρατία.

13. Να εισάγουν και υποστηρίζουν ένα διαφανές σύστημα επικοινωνίας.

Η αξιολόγηση για τα παραπάνω μπορεί να βασιστεί σε μια απλή μεθοδολογία βαθμολόγησης των επιδόσεων της επιχείρησης: καμία συμμόρφωση 0 βαθμοί, έναρξη διαδικασιών συμμόρφωσης 1 βαθμός, αποδεδειγμένα μερική συμμόρφωση 2 βαθμοί, πλήρης συμμόρφωση 3 βαθμοί.

 Επίπεδο ΙΙ: Απαιτήσεις αειφορίας (max αξιολόγησης 4 βαθμοί ανά κριτήριο)

1. Να υποστηρίζουν την προληπτική προσέγγιση για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις

2. Να παίρνουν πρωτοβουλίες μεγαλύτερης περιβαλλοντικής ευθύνης

3. Να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και διάδοση φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών

4. Να περιορίζουν τη συνεισφορά τους στις κλιματικές αλλαγές, στο κόστος και στην αρνητική επίδραση αυτών στη κοινωνία και στο περιβάλλον.

5. Να αναγνωρίζουν, υποστηρίζουν και συμμορφώνονται με τις αρχές, τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της Αειφόρου Ανάπτυξης.

6. Να υποστηρίζουν την προληπτική προσέγγιση για τις επαγγελματικές ασθένειες, την υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας

7. Να προστατεύουν εμπράκτως τη μητρότητα

8. Να υποστηρίζουν την δια βίου εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση στο χώρο εργασίας, την προθυμία και δυνατότητα εκμάθησης και προσαρμογής.

9. Να εξασφαλίζουν ότι τα χρησιμοποιούμενα συστήματα μεταφοράς ικανοποιούν τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες της κοινωνίας ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις ανεπιθύμητες παρενέργειές τους.

10. Να προωθούν την βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή (κυκλική οικονομία)

11. Να βελτιώνουν τη διαχείριση των φυσικών πόρων, με στόχο την αποφυγή της υπερεκμετάλλευσής τους και να αναγνωρίζουν στη πράξη την αξία του οικοσυστήματος.

12. Να προωθούν την καλή δημόσια υγεία για όλους και να βελτιώνουν την προστασία της εντός και εκτός της παραγωγής.

13. Να προωθούν ενεργά τη βιώσιμη ανάπτυξη όχι μόνο μέσα στην εταιρία αλλά και εκτός.

14. Να αναγνωρίζουν και να προωθούν στη πράξη συνέργειες μεταξύ της εταιρίας, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και οργανισμών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας.

15. Να υποστηρίζουν τις νέες ιδέες, την επιχειρηματική καινοτομία και την προώθηση νέων ταλέντων.

 Η αξιολόγηση για το δεύτερο επίπεδο θα μπορούσε να έχει όπως ακολουθεί, λαμβάνοντας όμως υπ’ όψη της το μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας του δεύτερου επιπέδου: καμία συμμόρφωση 0 βαθμοί, έναρξη διαδικασιών συμμόρφωσης 1 βαθμός, αποδεδειγμένα μερική συμμόρφωση 2 βαθμοί, σχεδόν πλήρης συμμόρφωση 3 βαθμοί, πλήρης συμμόρφωση 4 βαθμοί. Το μέγιστο δυνατό άθροισμα για το σύνολο των κριτηρίων για τα επίπεδα Ι & ΙΙ είναι 95 βαθμοί, σύμφωνα με τη λογική που έχει προαναφερθεί. Για την συγκεκριμένη παρακολούθηση των προαναφερθέντων δεικτών των επιπέδων Ι & ΙΙ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί το δυναμικό πλαίσιο δεικτών αειφορίας της Ε.Ε.

Το τρίτο επίπεδο είμαστε υποχρεωμένοι να το αφήσουμε προς το παρόν εκτός της πρότασης, όχι μόνο επειδή δεν έχει θεσμοθετηθεί διεθνώς, αλλά επειδή για τις συνθήκες της χώρας μας είναι πολύ προωθημένο, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων θα δυσκολεύονταν να τηρήσουν ακόμη και το σύνολο κριτηρίων του πρώτου επιπέδου. Το αναφέρουμε μόνο για ενημέρωση

Επίπεδο ΙΙΙ: Προηγμένες απαιτήσεις

1. Να λαμβάνουν υπ’ όψη τους την αλληλεγγύη μεταξύ και εντός των γενεών για την εξασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών ως προϋπόθεση διαρκούς προσωπικής ευημερίας

2. Να λαμβάνει υπόψη της για τη διαμόρφωση της τιμής των προϊόντων της το εξωτερικό κόστος που αντιπροσωπεύει τη μείωση της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου (σε θέματα ατομικής και δημόσιας υγείας, προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της χλωρίδας και πανίδας, των κοινωνικών κεκτημένων και της πολιτισμικής κληρονομιάς) και να ανακατευθύνει το πρόσθετο κέρδος σε κοινωνικές δράσεις.

2. Να αποδέχονται και προωθούν τη συμμετοχική προσέγγιση στο management της επιχείρησης

3. Να οργανώνουν ορθολογικά τον όγκο, την ποιότητα και τη χρήση της πληροφορίας

4. Να μειώνουν το έλλειμμα οργανωτικής και επαγγελματικής ευθύνης

5. Να αντιμετωπίζουν ενεργά το επαγγελματικό και κοινωνικό στρες

6. Να αντιμετωπίζουν την καθημερινή απογοήτευση πλατειών κοινωνικών στρωμάτων και να συντελούν στη βελτίωση της συναισθηματικής συμμετοχής και κατανόησης.

7. Να αποφεύγουν ηθικά διλήμματα αλλά και να τα διαχειρίζονται σωστά όταν προκύπτουν.

8. Να ευνοούν όχι μόνο τις ανθρωπιστικές αξίες αλλά να σέβονται επίσης και την διαφορετικότητα και ποικιλία των ανθρώπινων αντιλήψεων

Με ευχαρίστηση θα δεχτούμε οποιαδήποτε κριτική αντιμετώπιση των προταθέντων, προτάσεις βελτίωσης, διεύρυνσης των κριτηρίων, εξειδίκευσης ή και βάσιμες αντιρρήσεις. Θα μπορούσαμε επίσης να παρουσιάσουμε λεπτομερώς τη πρόταση σε συσκέψεις κατά περιοχή, κλάδο ή και επιχείρηση.

Απο το "διαβολάκι" στο "δημιουργικό δαίμονα"

“Κάθε έργο πνευματικής δημιουργίας, ανεξάρτητα από το σύστημα μέσα στο οποίο εμπνέεται και γεννιέται, για να αναγνωριστεί από εχθρούς και φίλους θα πρέπει να λειτουργήσει σαν ένα μικρό μεν, αλλά υπερκινητικό και ανήσυχο «διαβολάκι» που δημιουργεί εντάσεις, διαφωνίες, ακόμη και δραματικές ή κωμικές καταστάσεις. Μερικά από αυτά τα μπορεί να δημιουργήσουν ολόκληρες τάσεις ή μόδες και από «διαβολάκια» να μετατραπούν σε «δημιουργικούς δαίμονες» που θα ανακατέψουν τα πάντα στη τέχνη, στη κοινωνία ακόμη και στην οικονομία και πολιτική¨

"Every work of intellectual creation, regardless of the system in which it is inspired and born, in order to be recognized by enemies and friends must function as a small, albeit hyperactive and restless "little devil" that creates tensions, disagreements, even dramatic or comical situations. Some of these works can create whole trends or modes and from "little devils" turn into "creative demons" that will stir up everything in art, society and even in economy and politics”.

«Каждое произведение интеллектуального творчества, независимо от системы, в которой оно вдохновлено и рождено, для того, чтобы быть признанным врагами и друзьями, должно функционировать как маленький, хотя и гиперактивный и беспокойный «чертенок», который создает напряженность, разногласия, даже драматические или комические ситуации. Некоторые из этих произведений могут создавать целые тенденции или моды и из «чертиков» превращаться в «творческих демонов», которые будут всколыхнуть все в искусстве, обществе и даже в экономике и политике».

Liu Cixin: για την ανθρωπότητα και το σύμπαν

Ας στρέψουμε την ευγένεια που δείχνουμε προς τα αστέρια στα μέλη της ανθρώπινης φυλής στη γη και ας οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη και την κατανόηση μεταξύ των διαφορετικών ανθρώπων και πολιτισμών που συνθέτουν την ανθρωπότητα. Αλλά για το σύμπαν πέρα από το ηλιακό σύστημα, θα πρέπει να είμαστε πάντα σε εγρήγορση.

Давайте обратим доброту, которую мы проявляем к звездам, к членам человечества на Земле и построим доверие и взаимопонимание между разными людьми и культурами, составляющими человечество. Но что касается Вселенной за пределами Солнечной системы, мы всегда должны быть бдительными.

Το Σύμπαν συνωμοτεί κ΄εμείς συνωμότες..(Λουκία Ζαχείλα)

Giancarlo Buttignol - Davanti allo specchio

"Όταν νιώθουμε ευτυχείς δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που να μπορεί να αγγίξει αυτή την ευτυχία. 

Γ΄αυτό αρνιέμαι βίαια να ζήσω πλέον διαφορετικά.

Ζω τη ζωή ατελή και ατελείωτα και συνεχίζω όπως συνεχίζει η ζωή..

Μία η κατάληξη ένα το συμπέρασμα: Το Σύμπαν συνωμοτεί κ΄εμείς συνωμότες.."

Να προσπαθήσουμε να συνεννοηθούμε

Εστω και αν κάποιοι διανοητές δεν συμφωνούν απόλυτα, επειδή θεωρούν ότι η συνεννόηση είναι συνδυαστικό αποτέλεσμα νοοτροπίας, ισχύος, εμπειρίας, συμφερόντων, τακτικής και μακροπρόθεσμων στρατηγικών, στη καθημερινή μας ζωή μπορούμε να κάνουμε μια πολύ πιθανή καλή αρχή υπολογίζωντας το παρακάτω:

Πηγή: Ποιοτική Βιβλιοθήκη. Facebook

Ο Σωκράτης για τη Γη από ψηλά (Πλάτωνος Φαίδων 110b-110d)

Μουσείο Βατικανού (Mark Cartwright CC BY-NC-SA)

 "Λέγεται λοιπόν, σύντροφε, είπεν ο Σωκράτης, πρώτον  μεν ότι η γη, όταν την παρατηρήση κανείς   απ' επάνω, έχει την όψιν των σφαιρών εκείνων, αι   οποίαι κατασκευάζονται από δώδεκα τεμάχια   δέρματος, είναι δηλ. σφαίρα πολύχρωμος και τα   μέρη  της διακρίνονται από τα χρώματα, τα οποία   έχουν και των οποίων απομιμήσεις είναι όσα χρώματα   μεταχειρίζονται εδώ κάτω οι ζωγράφοι. 

 Εκεί επάνω λοιπόν η γη έχει τοιαύτα χρώματα και   μάλιστα πολύ λαμπρότερα και καθαρώτερα από αυτά   εδώ· αλλού μεν είναι καταπόρφυρος και θαυμαστόν το   κάλλος της, αλλού δε χρυσοειδής και αλλού πάλιν   κατάλευκη, λευκοτέρα από τον γύψον ή την χιόνα· και   τα άλλα χρώματα, από τα οποία σύγκειται, είναι   ομοίως  περισσότερα και ωραιότερα από όσα ημείς   έχομεν ιδεί. Ακόμη και αυταί αι κοιλότητες της γης, καθώς είναι τελείως πεπληρωμέναι με ύδωρ και αέρα, λαμποκοπούν μέσα εις την ποικιλίαν των άλλων χρωμάτων και παίρνουν έν είδος χρώματος, εις τρόπον ώστε η γη παρουσιάζει την όψιν μιας συνεχούς πολυχρωμίας με ενιαίον τόνον". Μτφρ. Ε. Παπανούτσος. [1939]  Πλάτων. Φαίδων.

Περισσότερα εδώ

Ο Σωκράτης ήταν Αθηναίος φιλόσοφος, που θεωρείται ο ιδρυτής της Δυτικής φιλοσοφίας και συγκαταλέγεται στους πρώτους ηθικούς φιλοσόφους. Δεν συνέγραψε κάποιο φιλοσοφικό έργο όσο ζούσε· η διδασκαλία του επιβίωσε μέσω των καταγραφών που έκαναν μαθητές του όπως ο Πλάτων και ο Ξενοφών, μετά τον θάνατό του. (Βικιπαίδεια).

Μαθητής του ήταν ο Πλάτων (424/423-348/347 π.Χ.), Το κατά πόσον οι διάλογοι του Πλάτωνα αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια τις διδασκαλίες του Σωκράτη εξακολουθεί να συζητείται, αλλά είναι απίθανο να υπάρξει οριστική απάντηση. Μαθητής του Πλάτωνα ήταν ο Αριστοτέλης από τα Στάγειρα (384-322 π.Χ.), ο οποίος στη συνέχεια θα διδάξει τον Μέγα Αλέξανδρο (356-323 π.Χ.) και θα ιδρύσει τη δική του σχολή. Με αυτή την εξέλιξη, η ελληνική φιλοσοφία, διαδόθηκε σε όλο τον γνωστό κόσμο.

Είχε πεί κάτι που συχνά το ξεχνάνε πολλοί σήμερα: "Δεν είμαι Αθηναίος, ούτε Έλληνας πολίτης, αλλά πολίτης του κόσμου"

Και οι δύο (Πλάτωνας και Ξενοφώντας) παρουσιάζουν το Σωκράτη ως άνθρωπο που δεν νοιαζόταν καθόλου για τις ταξικές διακρίσεις ή την "ορθή συμπεριφορά" και που μιλούσε το ίδιο εύκολα με τις γυναίκες, τους υπηρέτες και τους δούλους όσο και με εκείνους των ανώτερων τάξεων.

Διαβάστε περισσότερα εδώ

"Το τέλος του θανάτου" (Liu Cixin, εκδόσεις SELINI) και το "φλος ρουαγιάλ" της ζωής στο σύμπαν

Εκδόσεις SELINI Αθήνα 2020

Το συγκλονιστικό τέλος της τριλογίας του Liu Cixin είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί - παρά τον όγκο των 855 σελίδων - από όσους δεν σφραγγίζουν το μυαλό τους με τα πεπερασμένα όρια που δημιουργεί η ανθρώπινη καθημερινότητα. 

Σε κάθε κεφάλαιο του μπορεί κανείς να βρεί "τροφή' για τη σκέψη του και το ξάνοιγμα των οριζόντων του πέρα απο τη μίζερη ρουτίνα της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας του "φαίνεσθαι". 

Παρακάτω σας μεταφέρω μερικές μόνο απο τις σκέψεις και ιδέες που μου άρεσαν διαβάζοντας το και οι οποίες βέβαια αναπτύσσονται απο το συγγραφέα με πολύ ελκυστικο και ενδιαφέροντα τρόπο. Και όπως σημείωσα στη προηγούμενη παρουσίαση του 2ου τόμου (Σκοτεινό δάσος) αυτές είναι μόνο μια δροσοσταλίδα της πρωίνής βροχής, όπως ποιητικά θα έγραφε ο συγγραφέας. Γιατί η απεικόνιση των θεωριών της σύγχρονης φυσικής περιπλέκεται με τις καθόλα τεκμηριωμένες επιστημονικές προβλέψεις, την κοινωνική και πολιτική ανάλυση της γήϊνης σύγχρονης πραγματικότητας, την ανάλυση των μεγάλων μυστικών της ανθρώπινης συμπεριφοράς, δυο "αιώνια κυριολεκτικά ερωτικά ρομάντζα" και την επιστημονική φαντασία.  

" Η Γη γέννησε τη ζωή αλλά και η ζωή με τη σειρά της άλλαξε τη Γη. Το σημερινό περιβάλλον του πλανήτη μας είναι το αποτέλεσμα της αμφίδρομης σχέσης αυτών των δυο" (σελ. 39)

" Πόσο άλλαξε το σύμπαν η ζωή; Ένα κύμα τρόμου απείλησε να την κατακλύσει. Ήξερε ότι δεν μπορούσε πια να σωθεί. προσπάθησε να σταματήσει να σκέφτεται και να στρέψει το μυαλό της προς το άδειο σκοτάδι, όμως μια νέα ερώτηση αρνιόταν πεισματικά να την αφήσει ήσυχη. Είναι η Φύση πραγματικά φυσιολογική;" (σελ. 42)

" Ακόμα και οι συντηρητικοί συμφωνούσαν ότι ο ΟΗΕ έπρεπε να αναδιαμορφωθεί και να αποκτήσει περισσότερες εξουσίες και περισσότερους πόρους. Οι ριζοσπαστικοί και οι ιδεολόγοι πίεζαν για μια Γήϊνη Ένωση και για τον μετασχηματισμό των Ηνωμένων Εθνών σε μια παγκόσμια κυβέρνηση" (σελ.58)

" Η ζωή έφτασε σε μια εξελικτική καμπή όταν βγήκε για πρώτη φορά απο τη θάλασσα στην ξηρά, μα εκείνα τα πρώτα ψάρια που βγήκαν στη ξηρά έπαψαν να είναι ψάρια. Κατά παρόμοιο τρόπο, όταν οι άνθρωποι βγήκαν πραγματικά στο διάστημα και απελευθερώθηκαν απο τη Γη, έπαψαν να είναι άνθρωποι." (σελ.159)

" Στην εποχή που ζούμε, όμως, η συνείδηση και το καθήκον δεν είναι ιδεώδη: η υπερβολή σε οποιοδήποτε απο αυτά τα δυο θεωρείται ψυχική διαταραχή που ονομάζεται διαταραχή προσωπικότητας λόγω κοινωνικής πίεσης. Θα πρέπει να ζητήσεις ιατρική βοήθεια." (σελ.167)

" Οι ειδικοί πίστευαν ότι, μολονότι η επιστήμη και η τεχνολογία συνήθως οδηγούσαν στην εξαφάνιση του ολοκληρωτισμού, σε περιόδους κατα τις οποίες κρίσεις απειλούσαν την ύπαρξη του πολιτισμού, θα μπορούσαν επίσης να γεννηθούν και νέες μορφές ολοκληρωτισμού." (σελ. 181)

" Είχαν πετύχει το γουά, κέϊ, σέϊ, γιάκου - αρμονία, σεβασμό, καθαρότητα και ηρεμία - τις τέσσερις αρχές της Τελετής του Τσαγιού." (σελ.194)

" Η εποχή της έκφυλης ελευθερίας της ανθρωπότητας πήρε τέλος. Αν θέλετε να επιβιώσετε εδώ, πρέπει να ξαναμάθετε τον κολεκτιβισμό και να ανακτήσετε την αξιοπρέπεια της φυλής σας." (σελ.282)

" Ακόμα και η ίδια η ύπαρξη είναι από μόνη της το αποτέλεσμα μιας απίστευτης τύχης. Αυτό συνέβη και στη Γη κατά το παρελθόν και αυτή είναι πάντα η κατάσταση που ισχύει σε τούτο το σκληρό σύμπαν. Όμως σε κάποιο σημείο της ιστορίας της, η ανθρωπότητα άρχισε να αποκτά την ψευδαίσθηση ότι όλοι έχουν δικαίωμα στη ζωή και ότι η ζωή μπορεί να θεωρείται δεδομένη." (σελ. 301)

" Μια απύθμενη άβυσσος υπάρχει μέσα σε κάθε εκατοστό." (σελ.339)

"  Αν κάποιο μήνυμα πράγματι υπάρχει, οποιοδήποτε και να είναι αυτό, θα πρέπει να έχει ενα συγκεκριμένο νόημα. Δεν μπορούμε να πάρουμε ασαφείς και διφορούμενες πληροφορίες και να τις μετατρέψουμε σε στρατηγικές κατευθύνσεις." (σελ 495)

"  Όλη η ύλη που υπήρχε κάποτε εκεί εξακολουθεί να υφίσταται, το ίδιο και η στροφορμή. Το μόνο που άλλαξε είναι η διευθέτηση της ύλης, σαν μια τράπουλα που ανακατεύτηκε. Όμως η ζωή μοιάζει με το φλος ρουαγιάλ: έτσι και ανακατέψεις τη τράπουλα, χάθηκε." (σελ.570)

" Κάθε διαστημική πόλη ήταν πολιτικά ισοδύναμη με ενα κράτος. Οι τέσσερις ομάδες πόλεων μαζί αποτελούσαν την Ομοσπονδία του Ηλιακού Συστήματος, ενώ ο αρχικός Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είχε μετασχηματιστεί σε Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση." (σελ 619)

" Μίλησε αργα. Αν χάσουμε την ανθρώπινη φύση μας, χάνουμε πολλά, αλλά αν χάσουμε τη ζωώδη φύση μας, χάνουμε τα πάντα. - Επιλέγω την ανθρώπινη φύση είπε η Τσενγκ Σιν, κοιτάζοντας τους πάντες γύρω της." (σελ 651)

" Μην είσαι υπερόπτης. Η αδυναμία και η άγνοια δεν είναι εμπόδια στην επιβίωση, αλλά η υπεροψία είναι." (σελ 696)

" Μια ενοποιημένη περιοχή και ενα ενοποιημένο σύστημα σκέψης είναι πράγματα κανονικά για τον πολιτισμό ως σύνολο;" (σελ 724)

"  Η ακρίβεια της Φύσης μπορούσε μερικές φορές να ξεπερνά την φαντασία. Για παράδειγμα, η ίδια η ζωή απαιτούσε την ακριβή συνεργασία διαφόρων παγκόσμιων σταθερών με περιθώρια μόλις ενός δισεκατομμυριοστού του δισεκατομμυριοστού μέσα σε ένα συγκεκριμένο εύρος." (σελ 854)

Το "Σκοτεινό Δάσος" (Liu Cixin, εκδόσεις SELINI) και το παράδοξο του Φέρμι

Διαβάζοντας το δεύτερο τόμο της υπέροχης τριλογίας του Liu Cixin - που κυκλοφορεί στα ελληνικά απο τις εκδόσεις SELINI - δεν μπόρεσα να αντισταθώ στην πρόκληση να προσπαθήσω να σας μεταφέρω μερικές μόνο απο τις κυριολεκτικά επαναστατικές και δημιουργικές ιδέες που αναπτύσσονται εντός του.

Και αυτές είναι μόνο μια δροσοσταλίδα της πρωίνής βροχής, όπως ποιητικά θα έγραφε ο ίδιος. Γιατί η απεικόνιση των θεωριών της σύγχρονης φυσικής περιπλέκεται με τις καθόλα τεκμηριωμένες επιστημονικές προβλέψεις, την κοινωνική και πολιτική ανάλυση της γήϊνης σύγχρονης πραγματικότητας, την ανάλυση των μεγάλων μυστικών της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ενα "αιώνιο κυριολεκτικά ερωτικό ρομάντζο" και την επιστημονική φαντασία. 

Το συνιστούμε να το διαβάσετε και να το διαδώσετε αρχίζοντας βέβαια απο το πρώτο τόμο (βλ. https://evoikos.blogspot.com/2024/03/liu-cixin.html )

Παραθέτω πιο κάτω ενα μικρό απόσταγμα των ιδεών που μου προξένησαν εντύπωση. εσείς σίγουρα θα βρείτε ποιο πολλές

«Ακόμη και μπροστά στην καταστροφική… κρίση, η ενότητα της ανθρώπινης φυλής εξακολουθεί να παραμένει ένα μακρινό όνειρο». (Σκοτεινό δάσος, SELINI Αθήνα 2019, σελ. 51)

«Πρέπει να δούμε με ποιο τρόπο τα πράγματα αλλάζουν καθώς εξελίσσονται και δεν πρέπει να διαγράψουμε το μέλλον μέσα από τον τεχνολογικό ντετερμινισμό και τον μηχανικό υλισμό». (στο ίδιο, σελ. 155)

«Δεν αρκεί να παραμείνεις ζωντανός για να επιβιώσεις. Ο καλύτερος δρόμος για την επιβίωση είναι η εξέλιξη…τα ιστορικά δεδομένα του Μεσαίωνα …αποδεικνύουν ότι ένα ολοκληρωτικό καθεστώς αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανθρώπινη πρόοδο». (στο ίδιο, σελ. 559)

«Αυτό που θέλω να πω είναι πως δεν θα είμαστε πια άνθρωποι με την παλιά έννοια του όρου» (στο ίδιο, σελ. 567)

«Αν εμείς εξερευνούμε τους νόμους της φύσης, τι τους νοιάζει τους νόμους; Ίσως κάποια μέρα η ανθρωπότητα – ή κάποιοι άλλοι – να εξερευνήσουν τους φυσικούς νόμους τόσο διεξοδικά, ώστε να μπορούν πια να αλλάξουν όχι μόνο τη δική τους πραγματικότητα, αλλά ακόμη και ολόκληρο το σύμπαν…Και λοιπόν; Και πάλι οι φυσικοί νόμοι δεν πρόκειται να αλλάξουν». (στο ίδιο, σελ. 520-521)

«Το σύμπαν είναι μεγάλο, μα η ζωή είναι μεγαλύτερη! Αυτό σημαίνει και το δεύτερο αξίωμα. Η ποσότητα της ύλης μέσα στο σύμπαν παραμένει σταθερή, αλλά η ζωή αυξάνεται εκθετικά. Οι εκθετικοί δείκτες είναι οι δαίμονες των μαθηματικών». (στο ίδιο, σελ. 609)

«Υπάρχουν διάφοροι βαθμοί έκθεσης. Η χειρότερη είναι όταν γνωρίζω τις ακριβείς διαστρικές σου συντεταγμένες. Η αμέσως επόμενη είναι όταν ξέρω τη γενική κατεύθυνση προς την οποία βρίσκεσαι και η προτιμότερη είναι όταν γνωρίζω μόνο την ύπαρξή σου. ¨Όμως ακόμη και η προτιμότερη μορφή έκθεσης μου επιτρέπει να σε αναζητήσω, επειδή από τη στιγμή που εντόπισα την ύπαρξή σου, ξέρω και πως θα μπορέσω να σε ανακαλύψω. Από τη πλευρά της τεχνολογικής εξέλιξης είναι απλά θέμα χρόνου». (στο ίδιο, σελ. 610-611)

«Ακόμα και ένα αγαθός πολιτισμός δεν μπορεί να προβλέψει αν οποιοσδήποτε άλλος πολιτισμός είναι αγαθός ή όχι. Δεν ξέρεις αν σε θεωρώ αγαθό ή κακόβουλο. Στη συνέχεια ακόμα και αν νομίζω ότι είσαι αγαθός και επίσης γνωρίζω πως εσύ θεωρείς εμένα αγαθό και πάλι δεν ξέρω τι σκέφτεσαι σχετικά με το τι σκέφτομαι σχετικά με το τι σκέφτεσαι εσύ για μένα». (στο ίδιο, σελ. 611)

«Σε ένα πραγματικό συμπαντικό πολιτισμό, οι βιολογικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων ομάδων θα μπορούσαν να είναι τεράστιες, ενώ οι πολιτισμικές διαφορές ίσως ξεπερνούσαν ακόμη και τη φαντασία μας. Αν προσθέσει κανείς και τις τεράστιες αποστάσεις αναμεσά τους οι αλυσίδες των υποψιών είναι ουσιαστικά άθραυστες». (στο ίδιο, σελ. 612)

«Μέσα σ ’αυτό το δάσος, η κόλαση είναι οι άλλοι. Μια αιώνια απειλή ότι οποιοδήποτε είδος ζωής αποκαλύψει την ύπαρξή του θα αφανιστεί πολύ σύντομα. Αυτή είναι η εικόνα του συμπαντικού πολιτισμού. Είναι η εξήγησή του Παράδοξου του Φέρμι». (στο ίδιο, σελ. 615)

Ο Liu Cixin είναι μηχανικός υπολογιστών και συγγραφέας. Είναι εννέα φορές νικητής του China's Galaxy Award και έχει επίσης λάβει το βραβείο Hugo 2015 για το μυθιστόρημά του  "Το πρόβλημα των τριών σωμάτων" καθώς και το βραβείο Locus 2017 για το ¨Τέλος του θανάτου"

Η αιτιότητα και πως να την αποκαλύψετε

Φωτο: Ζησούλα Ντάσιου (Focus Anima)

Είναι επιστημονική και μεθοδολογική αρχή που περιγράφει μια σχέση αιτίου - αποτελέσματος μεταξύ γεγονότων ή φαινομένων, σύμφωνα με την οποία ένα γεγονός προκαλεί ένα άλλο.

Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, αναλύεται η υπάρχουσα κατάσταση: δηλ. εντοπίζονται τα κύρια προβλήματα και οι μεταξύ τους κύριες διασυνδέσεις με σχέση αιτίου – αιτιατού. Όλα απεικονίζονται σε ένα σχεδιάγραμμα που ονομάζεται «δέντρο προβλημάτων». Είναι σημαντικό όλες οι πιθανές επιλογές να παραμένουν ανοιχτές κατά την ανάλυση του προβλήματος. Ο στόχος σε αυτό το πρώιμο στάδιο είναι να δημιουργηθεί μια επισκόπηση της κατάστασης, αργότερα στη διαδικασία εμβάθυνσης της εξέτασης η προοπτική θα περιοριστεί και συγκεκριμενοποιηθεί. Σημειώνουμε ότι πάντα δουλεύουμε συλλογικά, με συγκροτημένη ομάδα εργασίας. Παρακάτω ακολουθεί η περιγραφή της ανάλυσης σε τρία βήματα:

 Πρώτο βήμα: Διατυπώστε τα προβλήματα

Προσδιορίστε τα υπάρχοντα προβλήματα – όχι τα πιθανά ούτε τα φανταστικά ή μελλοντικά, αλλά τα σημερινά; Διατυπώστε ένα πρόβλημα σαν μια υπάρχουσα αρνητική κατάσταση και όχι σαν την απουσία λύσης; Διατυπώστε τα κύρια προβλήματα ανά λειτουργία, τμήμα, περιοχή πωλήσεων, προμηθευτή, συνεργαζόμενη άλλη εταιρεία κλπ.

Δεύτερο βήμα: Επιλέξτε το σημαντικότερο σημείο εκκίνησης

Προσδιορίστε τα μεγάλα υπάρχοντα προβλήματα, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες; Επιλέξτε ένα εστιακό πρόβλημα για την ανάλυση.

Κάθε συμμετέχων στην ομάδα εργασίας πρέπει να διατυπώσει μια πρόταση για το κύριο εστιακό πρόβλημα μεταξύ όλων των άλλων που καθορίστηκαν ή το κεντρικό σημείο του συνολικού προβλήματος. Το θέμα που καθοδηγεί τη συζήτηση και την επιλογή του εστιακού προβλήματος είναι τα ενδιαφέροντα και τα προβλήματα όχι μόνο της εταιρείας (που έχουν βέβαια πρωτεύοντα ρόλο), αλλά και όλων των ομάδων συμφερόντων που εμπλέκονται στη λειτουργία της. 

Το εστιακό πρόβλημα πρέπει να συζητηθεί και να συμφωνηθεί στην ομάδα εργασίας με τελική ομοφωνία ή έστω απόλυτη πλειοψηφία. Αν η ομάδα κρίνει ότι τα σημαντικά προβλήματα είναι περισσότερα του ενός, τότε θα ακολουθήσουν περισσότερα του ενός επόμενα (τρίτα) βήματα. Αλλά πάλι η εταιρεία θα πρέπει να ασχοληθεί με την επίλυση κάποιου από αυτά κατά προτεραιότητα. Άμεσα το πρώτο, μετά από εξάμηνο το δεύτερο κλπ.

Τρίτο βήμα: Αναπτύξτε το δέντρο προβλημάτων

Προσδιορίστε ουσιαστικές και άμεσες αιτίες (γενεσιουργές) του εστιακού προβλήματος; Προσδιορίστε ουσιαστικές και άμεσες επιπτώσεις (έμμεσες αιτίες και άμεσα αιτιατά) του εστιακού προβλήματος; Κατασκευάστε ένα δέντρο προβλημάτων που δείχνει τις αιτίες και τα αποτελέσματα; Ελέγξτε το δέντρο προβλημάτων, επαληθεύστε την εγκυρότητα και την πληρότητά του και κάντε τις απαραίτητες προσαρμογές.

Κατά την ανάπτυξη του δέντρου προβλημάτων, οι έμμεσες και γενεσιουργές αιτίες του εστιακού προβλήματος τοποθετούνται παράλληλα κάτω από αυτό και τα σχετικά αποτελέσματα τους, δηλαδή τα άμεσα αιτιατά τοποθετούνται στη γραμμή πάνω από αυτό.

Τα αίτια και τα αποτελέσματα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω σύμφωνα με την ίδια αρχή για να σχηματιστεί το δέντρο προβλημάτων. Οι γενεσιουργές αιτίες μπορεί να είναι περισσότερες από μια και μπορεί να συνδέονται μεταξύ τους. Οι έμμεσες αιτίες επίσης μπορεί να συνδέονται μεταξύ τους και να δημιουργούν άλλες έμμεσες δεύτερου βαθμού.

Μπορούν να οπτικοποιηθούν οι ποιοτικές σχέσεις με σχήματα διασυνδέσεων των άμεσων, έμμεσων και πρωτογενών αίτιων και αποτελεσμάτων για το κάθε ένα από αυτά (βλ.σχήμα)

Στο παράδειγμα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι:

Υπάρχουν δυο γενεσιουργές αιτίες που αλληλοεπηρεάζονται (θα μπορούσαν και να μην αλληλοεπιδρούσαν, ή να ήταν περισσότερες ή μόνο μια)

Η 1η γενεσιουργός δημιουργεί τη 1η έμμεση και συντελεί στη δημιουργία της 2ης έμμεσης, ενώ η 2η γενεσιουργός δημιουργεί την 3η έμμεση και συντελεί με τη σειρά της και αυτή στη δημιουργία της 2ης έμμεσης αιτίας. Αν υπήρχε στο παράδειγμα μια γενεσιουργός (έστω μόνο η 1η), τότε δεν θα είχε αλληλεπίδραση με καμία άλλη (ίσως ήταν πιο αδύνατη ή πιο ελέγξιμη) και παράλληλα θα υπήρχαν μόνο δυο έμμεσες αιτίες (η 1η και η 2η)

Οι 3 έμμεσες αιτίες με τη σειρά τους εμφανίζουν το κύριο πρόβλημα, που αυτό με τη σειρά του εμφανίζει τα τρία άμεσα αιτιατά (αποτελέσματα)

Η παλινδρόμηση και πως να την αντιμετωπίσετε

Η εξέταση της σχέσης μεταξύ δυο ή περισσότερων μεταβλητών με στόχο τη πρόβλεψη μιας από αυτές μέσω των άλλων λέγεται ανάλυση παλινδρόμησης. 

Kantinski - Κίνηση 1935

Η παλινδρόμηση που έχει μόνο δυο μεταβλητές εκ των οποίων μόνο η μία είναι ανεξάρτητη λέγεται απλή (π.χ. η ανάλυση της σχέσης μεταξύ της παραγωγής ενός χωραφιού και της ποσότητας λιπάσματος που χρησιμοποιήθηκε). Όταν εξετάζουμε περισσότερες από μία ανεξάρτητες μεταβλητές τότε έχουμε την ανάλυση πολλαπλής παλινδρόμησης (π.χ. αν για το ίδιο χωράφι εξετάσουμε όχι μόνο τη ποσότητα του λιπάσματος αλλά και την ηλιοφάνεια και την βροχόπτωση στη περιοχή).

Ο πυρήνας της ανάλυσης παλινδρόμησης είναι η μέθοδος των ελάχιστων τετραγώνων. Χρησιμοποιείται για την εύρεση του τύπου που περιγράφει το φαινόμενο που εξετάζουμε, όταν γνωρίζουμε μια σειρά από πραγματικές τιμές των μεγεθών που το απεικονίζουν και αγνοούμε τον ακριβή τύπο τους. Κατά την ανάπτυξη της μεθόδου προσπαθούμε να προσδιορίσουμε τη μορφή της άγνωστης σχέσης, στην οποία ταιριάζουν καλύτερα τα πειραματικά μας δεδομένα, ελέγχοντας μια σειρά γνωστών σχέσεων. Οι  κυριότερες σχέσεις που εξετάζονται είναι οι: Γραμμική; Πολυώνυμη; Σχέση δύναμης; Εκθετική και   Λογαριθμική.

Το μοντέλο ή η εξίσωση παλινδρόμησης μπορεί να λάβει οποιαδήποτε αλγεβρική μορφή. Ανάλογα με τη μορφή του, μπορεί να χαρακτηριστεί ως γραμμικό ή μη-γραμμικό μοντέλο παλινδρόμησης. Ο χαρακτηρισμός αυτός αναφέρεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο μεταβάλλεται η τιμή της εξαρτημένης μεταβλητής, εάν μεταβληθεί η τιμή μιας ή όλων των ανεξαρτήτων μεταβλητών.

Το γραμμικό μοντέλο παλινδρόμησης στη γενική, αφηρημένη μορφή του εκφράζεται από την εξίσωση: 𝑌 = 𝛽1𝑋1 + 𝛽2𝑋2 + 𝛽3𝑋3 + 𝛽4𝑋4 + 𝛽5𝑋5 + ⋯ + 𝛽0 + 𝜀 όπου 𝛽𝑖 οι συντελεστές και 𝑋𝑖 οι ανεξάρτητες μεταβλητές. Αυτό που κάνει ένα μοντέλο παλινδρόμησης «γραμμικό» είναι ο τρόπος με τον οποίο αλλάζει η τιμή της ανεξάρτητης μεταβλητής αν αλλάξουν οι τιμές των ανεξαρτήτων μεταβλητών / συντελεστών. Γενικά μεταξύ δύο μεταβλητών Υ και Χ υπάρχει γραμμική σχέση εάν ο ρυθμός μεταβολής της εξαρτημένης μεταβλητής Υ ως προς την ανεξάρτητη Χ (δηλαδή ο λόγος 𝑑𝑌 𝑑𝑋 ⁄ ) δεν εξαρτάται από την τιμή της ανεξάρτητης μεταβλητής X.

Για να χαρακτηριστεί ένα μοντέλο παλινδρόμησης ως γραμμικό, θα πρέπει η εξαρτημένη μεταβλητή να είναι γραμμική μόνο ως προς όλους τους συντελεστές β. Δεν απαιτείται να είναι γραμμική και ως προς τις ανεξάρτητες μεταβλητές. Παραδείγματα γραμμικών μοντέλων παλινδρόμησης: κατανάλωση και εισόδημα – κατανάλωση και εισόδημα, αριθμός ατόμων νοικοκυριού, αριθμός οικογενειακών αυτοκινήτων – αρτηριακή πίεση και φύλλο, ηλικία. Μοντέλα παλινδρόμησης στα οποία η εξαρτημένη μεταβλητή δεν είναι γραμμική ως προς τουλάχιστον έναν συντελεστή β καλούνται μη-γραμμικά.

Η διαφοροποίηση μεταξύ γραμμικού και μη γραμμικού μοντέλου είναι σημαντική επειδή καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η εκτίμηση των συντελεστών. Αν και υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μη-γραμμικά μοντέλα μπορούν να μετασχηματιστούν σε γραμμικά (με μεθόδους που καλούνται γραμμικοί μετασχηματισμοί), γενικά τα γραμμικά μοντέλα παλινδρόμησης χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους για την εκτίμηση των συντελεστών τους απ’ ότι τα μη-γραμμικά μοντέλα. Ενώ υπάρχουν τύποι για την εκτίμηση συντελεστών γραμμικών μοντέλων παλινδρόμησης, τέτοιοι δεν υφίστανται στην περίπτωση μη-γραμμικών, όπου κυρίως γίνεται χρήση αριθμητικών μεθόδων για τον προσδιορισμό τους. 

Η παλινδρόμηση δεν σημαίνει απαραίτητα αιτιότητα αλλά δείχνει μόνο τη δύναμη και το εύρος της συσχέτισης μεταξύ των μεταβλητών. Γραφικά αναπαρίσταται χρησιμοποιώντας μια γραμμή που ονομάζεται γραμμή παλινδρόμησης, η οποία αντιπροσωπεύει την καλύτερη προσαρμογή για τα σημεία δεδομένων.  Είναι πολύ σημαντικό για το μοντέλο γραμμικής παλινδρόμησης ο ακριβής προσδιορισμός των συντελεστών 𝛽𝑖 με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν.

Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ