Η παγκόσμια έκθεση "ευτυχίας" για το 2023

Η κλίμακα Ladder χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της γενικής ευεξίας και της ικανοποίησης από τη ζωή.   Οι απαντήσεις των ερωτηθέντων παρουσιάζονται με μια εικόνα μιας κλίμακας αριθμημένης από το μηδέν έως το δέκα, όπου το μηδέν αντικατοπτρίζει τη χειρότερη και το δέκα την καλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή. Ζητείται να σκεφτούν τη ζωή τους αυτή τη στιγμή και να τοποθετηθούν στη κλίμακα. Μια βαθμολογία ίση ή κάτω από τέσσερα εκφράζει «βάσανα» και επτά ή πάνω «ακμή».

Η κλίμακα θεωρείται έγκυρη και αξιόπιστη μέτρηση της ικανοποίησης από τη ζωή και της ψυχοκοινωνικής υγείας. Ωστόσο, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με την εγκυρότητα των μέτρων ικανοποίησης από τη ζωή μεμονωμένων στοιχείων. Αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μέτρα ενός στοιχείου έχουν σχετικά υψηλή αξιοπιστία, η εγκυρότητά τους μπορεί να είναι χαμηλή ή ασθενέστερη σε σύγκριση με το συνδυασμό πολλαπλών στοιχείων. Το κύριο επιχείρημα είναι ότι τα μέτρα ενός στοιχείου είναι απαραιτήτως περιορισμένα και ενδέχεται να μην είναι σε θέση να συλλάβουν το εύρος που μπορεί να αξιολογηθεί με πολλαπλά στοιχεία. Έτσι, τα μεμονωμένα στοιχεία λειτουργούν τόσο καλά όσο και οι κλίμακες πολλών στοιχείων μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Για το λόγο αυτό, η χρήση μέτρων ενός μόνο στοιχείου  πρέπει να περιορίζεται σε ειδικές περιστάσεις . Ως εκ τούτου, υπάρχει ένα γενικό επιχείρημα ότι η εγκυρότητα τέτοιων μέτρων πρέπει να ελέγχεται όταν χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένους πληθυσμούς. Αυτό σχετίζεται με πληθυσμούς που βιώνουν συνεχές άγχος λόγω ανησυχίας για την οικονομία, την ειρήνη, την οικογένεια, τους φίλους, τη στέγαση, την δημόσια υγεία και την εκπαίδευση. Οι πληθυσμοί αυτοί ως ομάδα, μπορεί να έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για την ικανοποίηση από τη ζωή.

Η ικανοποίηση από τη ζωή συσχετίζεται ισχυρά με ψυχολογικά προβλήματα όπως η κατάθλιψη, το κοινωνικό στρες και η αυτοκτονία. Ορισμένοι ερευνητές έχουν προτείνει ότι η κλινική κατάθλιψη είναι η απώλεια της υποκειμενικής ευεξίας, η οποία μπορεί να μετρηθεί με εκφράσεις ικανοποίησης από τη ζωή.  Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η κατάθλιψη σχετίζεται με την ταυτότητα και την ικανοποίηση από τη ζωή, όπου τα χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή.

Ο εγωιστής καπιταλιστής. Οι ρίζες της ασθένειας της αφθονίας - Oliver James

"Η πλέον σοβαρή παρενέργεια της ηγεμονίας του «ατομιστικού καπιταλισμού» (Θατσερισμού / Μπλερισμού) είναι η δραματική αύξηση των περιστατικών διανοητικής διαταραχής, τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, σε σχέση με τη δεκαετία του 1970. Οπως διαπιστώνεται στο βιβλίο μου «The Selfish Capitalist – Origins of Affluenza» (Ο εγωιστής καπιταλιστής – Οι ρίζες της ασθένειας της αφθονίας), αλλά και από έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε αντιπροσωπευτικά δείγματα πληθυσμού των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας, οι διανοητικές ασθένειες έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Αυτή η αύξηση δεν μπορεί να οφείλεται στη διεύρυνση του τι ορίζεται ως ψυχική ασθένεια, καθώς η κουλτούρα της ψυχοθεραπευτικής περιαυτολογίας είχε ήδη εδραιωθεί στο τέλος της δεκαετίας του 1970...

Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε στους αναγνώστες ότι ο εγωιστικός καπιταλισμός κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και συρρικνώνει την αστική τάξη. Μηχανισμοί αναδιανομής δεν υφίστανται στις αγγλοσαξονικές χώρες. Απόδειξη είναι ότι ο μέσος μισθός ενός αγγλόφωνου υπαλλήλου σε σημερινές τιμές παρέμεινε ο ίδιος -και στην περίπτωση των ΗΠΑ μειώθηκε- σε σχέση με τη δεκαετία του 1970. Μειώνοντας στο μισό τους φόρους που πλήρωναν οι πλούσιοι, η Μάργκαρετ Θάτσερ μετέφερε το φορτίο της χρηματοδότησης του κρατικού προϋπολογισμού στους μισθωτούς. Ενώ λοιπόν -από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μέχρι την εκλογή της- οι πλούσιοι γίνονταν φτωχότεροι στη Βρετανία, από τότε που ανέλαβε την πρωθυπουργία η τάση αυτή αντιστράφηκε....

Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στον συνδυασμό ανισότητας και ηγεμονίας του σχετικιστικού υλισμού της αφθονίας. Ο τελευταίος όρος αναφέρεται στην τάση των ανθρώπων να εναποθέτουν μεγάλη αξία στο χρήμα, στα υλικά αγαθά, στο φαίνεσθαι και στη δόξα, ενώ ήδη έχουν στην κατοχή τους αρκετά χρήματα ώστε να καλύψουν τις βασικές ψυχολογικές τους ανάγκες. Ο υλισμός της επιβίωσης, από την άλλη πλευρά, είναι απολύτως υγιές συναίσθημα. Εάν κάποιος αγχώνεται για το πώς θα αποκτήσει εισοδήματα ικανά για την αγορά κατοικίας ή φαρμάκων, δεν διολισθαίνει σε ψυχολογικές διαταραχές....

Ο εγωιστικός καπιταλισμός, όμως, ενθαρρύνει τον σχετικιστικό υλισμό: τη δημιουργία δηλαδή ανεδαφικών προσδοκιών και την ελπίδα πως αυτές θα ικανοποιηθούν. Ο λόγος που γίνεται αυτό είναι ότι ο εγωιστικός καπιταλισμός βασίζεται στην αύξηση της κατανάλωσης για την αποκόμιση κερδών. Το επιχείρημά μου είναι εν ολίγοις ότι οι άνθρωποι που χειραγωγούνται πλήρως από τις επιθυμίες τους και την απληστία, αποτελούν ιδανικά θύματα για την τελειομανία και την παθολογική ανταγωνιστικότητα.

Με την καλλιέργεια υπερφίαλων προσδοκιών, η κοινωνία της επιχειρηματικής φαντασίωσης δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι ο καθένας μας μπορεί μια μέρα να γίνει ένας νέος Μπιλ Γκέιτς, μολονότι η κοινωνική κινητικότητα μειώνεται συνεχώς. ..

Οταν κάποιος αποτύχει να εκπληρώσει τα φρούδα όνειρά του, αντί να κατηγορήσει το σύστημα, κατηγορεί τον ίδιο του τον εαυτό, επειδή υποτίθεται δεν ήταν αρκετά ικανός. Θλιμμένος και αγχωμένος για το ενδεχόμενο της αποτυχίας, ο σύγχρονος άνθρωπος δουλεύει όλο και περισσότερο. Τελικώς, καταρρέει υπό το βάρος των ανεκπλήρωτων επιθυμιών, αφήνοντας τους μετανάστες να κάνουν τις δουλειές εκείνες που η κοινωνία τού έμαθε ότι είναι υποτιμητικές"

Ολόκληρο το άρθρο της "Καθημερινής" εδώ

Μαρία Δάσκου: Από την Εύβοια στο Λος Άντζελες

"Από τα «τρελά νερά του Ευρίπου» στην πρωτεύουσα της Θεσσαλίας, τη Λάρισα, και τις σπουδές στη βιοχημεία και βιοτεχνολογία...Και από το πρώτο δίπλωμα το 2016, έρχεται το πρώτο μεταπτυχιακό στην Τοξικολογία το 2018 και μετά το διδακτορικό το 2021 στη Μοριακή Ιολογία. Όμως τα όνειρά της δεν έχουν ταβάνι. Η αγάπη της για την έρευνα την οδηγεί στην απόφαση να περάσει τον Ατλαντικό, ολόκληρη την αμερικάνικη ήπειρο και να βρεθεί στις ακτές του Ειρηνικού, στο Λος Άντζελες και στο περίφημο UCLA.

Πηγή: www.naftemporiki.gr

Από το φθινόπωρο του 2021 εντάσσεται στο Τμήμα Λοιμωξιολογίας και ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια μελετάει πολλούς διαφορετικούς ιογενείς παράγοντες επιπέδου βιοασφάλειας 2 και 3. Ανάμεσα στους ιούς αυτούς βρίσκονται ο κορονοϊός, ο ιός της γρίππης και άλλοι σπάνιοι ιοί....

Η εργατικότητά της και η αφοσίωσή της στην έρευνα αναγνωρίζεται αμέσως από τους καθηγητές, αλλά και τους συναδέλφους της ερευνητές... Και έτσι επιλέγεται από το UCLA ως η ερευνήτρια που θα συμμετάσχει σε μία πρωτοποριακή έρευνα για τον ιό «Powassan virus», η οποία πραγματοποιείται με τη συμμετοχή λίγων πανεπιστημίων από όλον τον κόσμο".

Πηγή: www.naftemporiki.gr                                                                     Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Προς αρνητικό ρεκόρ τα εργατικά ατυχήματα το 2023

"Πρόκειται για «έκρηξη δυστυχημάτων» στο χώρο εργασίας το μέγεθος της οποίας γίνεται κατανοητό εάν τα στοιχεία συγκριθούν με το 2022 το οποίο χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετικά κακή χρονιά για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία»....

Σε ολόκληρο το 2022 καταγράφηκαν 104 νεκροί εργαζόμενοι και 142 σοβαρά τραυματίες. Τα στοιχεία δείχνουν την μεγάλη επιδείνωση της κατάστασης γύρω από τα εργατικά δυστυχήματα.

Η καταγραφή έχει γίνει από την Ομοσπονδία συλλόγων εργαζομένων σε τεχνικές επιχειρήσεις (ΟΣΕΤΕΕ), η οποία από κοινού με την ΕΜΔΥΔΑΣ εκκινούν κοινή δράση για το μείζον αυτό θέμα....

Workers returning home by Conrad Felixmüller 1921

Κατά τις Ομοσπονδίες η περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, μέσω των συμβάσεων μηδενικών ωρών, η εντατικοποίηση μέσω της 13ωρης ημερησίως εργασίας και η αποδυνάμωση των συνδικάτων μέσω νέων μορφών διώξεων κατά την άσκηση του δικαιώματος της απεργίας και άλλες πολλές αρνητικές διατάξεις που νομοθετήθηκαν πρόσφατα, δημιουργούν ακόμα πιο εφιαλτικές προοπτικές για τις συνθήκες εργασίας στη χώρα μας.

Η αποδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών όπως είναι η Επιθεώρηση Εργασίας επιτείνουν το πρόβλημα, καθώς οι εργοδότες αποφεύγουν να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα που θα προστάτευαν αποτελεσματικά τους εργαζόμενους..."

Μεταξύ των άμεσων μέτρων που προτείνουν οι ομοσπονδίες είναι :

•  Πολιτική προτεραιοποίηση των ζητημάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
• Στελέχωση και ορθή λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών. 
•  Αποκατάσταση του κοινωνικού ελέγχου.
•  Αποκατάσταση του εργατικού δικαίου.
•  Ενιαίο, έγκαιρο και σύγχρονο σύστημα καταγραφής εργατικών ατυχημάτων.
• Υπογραφή συλλογικών συμβάσεων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.

Πηγή: Οικονομικός Ταχυδρόμος

Ολόκληρο το άρθρο εδώ

Διαβάστε και αυτό: Διπλάσια η αύξηση εργατικών ατυχήμάτων στην Ελλάδα συγκριτικά με την ΕΕ

"Ιός ζόμπι" αναβίωσε μετά από 48.500 χρόνια στον πάγο!

 Πηγή: www.sofokleousin.gr/

Παγετώνας είναι το έδαφος που παραμένει παγωμένο για τουλάχιστον δύο συνεχόμενα χρόνια και είναι σύνηθες φαινόμενο στη Γη - σχεδόν το 25% του βόρειου ημισφαιρίου πληροί τις προϋποθέσεις.  Όμως, τα τελευταία 50 χρόνια η Αρκτική έχει θερμανθεί με ρυθμό τρεις φορές ταχύτερο από τον κόσμο συνολικά. Αυτό προκαλεί την απόψυξη τμημάτων του μόνιμου παγετού, αποκαλύπτοντας μουμιοποιημένα λιοντάρια, λύκους και μαλλιαρά μαμούθ, που οι σύγχρονοι επιστήμονες μπορούν τώρα να μελετήσουν.

Όσο συναρπαστικά κι αν είναι αυτά τα ευρήματα, όμως, υπάρχουν πολλά παγιδευμένα στο μόνιμο παγωμένο έδαφος που δεν θέλουμε να εκτεθούν – συμπεριλαμβανομένων των αρχαίων ιών.

Ο Ζαν Μισέλ Κλαβερί, καθηγητής οικονομικών και βιοπληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Aix-Marseille στη Γαλλία, πέρασε την τελευταία δεκαετία κυνηγώντας «ιούς ζόμπι» - αδρανή μικρόβια που θα μπορούσαν ακόμα να μολύνουν τους ξενιστές, αφού είχαν καταψυχθεί για εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια. Η ομάδα του δημοσίευσε τώρα μια νέα μελέτη που περιγράφει λεπτομερώς 13 ιούς που απομόνωσαν από δείγματα του μόνιμου παγετού της Σιβηρίας. Όταν τοποθετήθηκαν σε ειδικά δοχεία με αμοιβάδα, όλοι αυτοί οι ιοί μπόρεσαν να εισχωρήσουν στους μονοκύτταρους οργανισμούς.

Χρησιμοποιώντας ραδιενεργό άνθρακα για τη χρονολόγηση των δειγμάτων μόνιμου παγετού, προσδιόρισαν ότι ο νεότερος από τους ιούς ήταν 27.000 ετών, αλλά ο παλαιότερος είχε παγώσει πριν από 48.500 χρόνια - θέτοντας ένα νέο ρεκόρ για την αναζωογόνηση ενός ιού ζόμπι.....

Ωστόσο, ενώ δυνητικά ένας ιός ζόμπι θα μπορούσε να είναι μια σημαντική απειλή για την υγεία μας, δεν είναι τρομερά πιθανό - νέοι ιοί εμφανίζονται τακτικά από ζωντανά ζώα και ένας ιός μόνιμου παγετού θα πρέπει να είναι εξαιρετικά μεταδοτικός και ικανός να προκαλέσει ασθένειες που δεν μπορούμε να θεραπεύσουμε εύκολα.....

Πέρα από τους αρχαίους ιούς, υπάρχουν αρκετοί λόγοι που πρέπει να ανησυχούμε για την απόψυξη του μόνιμου παγετού. Εκτός από την καταστροφή των δρόμων, των κτιρίων και άλλων υποδομών των κοινοτήτων της Αρκτικής, απελευθερώνει επίσης ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου, όπως το μεθάνιο, στην ατμόσφαιρα, επιδεινώνοντας την υπερθέρμανση του πλανήτη, που προκαλεί εξαρχής την απόψυξη.....

Όλο το άρθρο εδώ

Αξιολόγηση ικανοποίησης από τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας στην Εύβοια

Οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας αποτελούν έναν από τους σημαντικούς πυλώνες της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η λειτουργία τους όμως ανεξάρτητα του ιδιοκτησιακού τους καθεστώτος (ευρύτερος δημόσιος τομέας ή ιδιωτικός τομέας) παρουσιάζει πολλά και σημαντικά προβλήματα. 

Αυτά απαιτούν τη συνδυασμένη και αποτελεσματική παρέμβαση όλων των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών. Το παρακάτω ερωτηματολόγιο είναι μια προσπάθειά μας να διευκρινίσουμε ποια είναι η αποτελεσματικότητά της λειτουργίας τους στην Εύβοια, για να συμβάλλουμε  στην προσπάθεια βελτίωσης του επιπέδου τους και της ποιότητας εξυπηρέτησης των πολιτών. 

Γνωρίζουμε τα αδύνατα σημεία και τα προβλήματα των ερευνών τέτοιου είδους μέσω του διαδικτύου και θα τα πάρουμε υπόψη μας στην ανάλυση των αποτελεσμάτων. Όμως για να υπάρξουν αυτά, απαιτείται πρώτα από όλα η δική σας συμμετοχή. 

Σας προσκαλούμε λοιπόν  να συμπληρώσετε το παρακάτω ερωτηματολόγιο

Για να το συμπληρώσετε κάνετε κλικ εδώ

Ο χρόνος που θα απαιτηθεί είναι μικρός, αλλά η συμμετοχή σας στην παραπάνω προσπάθεια θα είναι ιδιαίτερη σημαντική και πολύτιμη για εμάς.

Τα προσωπικά σας δεδομένα θα υποβληθούν σε επεξεργασία από το ιστολόγιό μας, αποκλειστικά για τους σκοπούς της έρευνας. Ανά πάσα στιγμή, έχετε το δικαίωμα να αντιταχθείτε στην επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων στέλνοντας ένα e-mail στη διεύθυνση: yiazer@gmail.com

Σας ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας και το χρόνο σας

Οι παγκόσμιοι κίνδυνοι της τρέχουσας δεκαετίας

Στην Παγκόσμια Έκθεση Κινδύνων 2021, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της τελευταίας Έρευνας για την Αντίληψη Κινδύνων (GRPS), μαζί με μιά ανάλυση των αυξανόμενων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών κινδύνων, των διασυνδέσεών τους και των επιπτώσεών τους στην ικανότητά της ανθρωπότητας να επιλύει σημαντικούς καθολικούς κινδύνους που απαιτούν συνοχή και παγκόσμια συνεργασία.

Η έκθεση καταλήγει σε προτάσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των μηχανισμών αντιμετώπισης,  αντλώντας διδάγματα από την πανδημία καθώς και από την ανάλυση ιστορικότητας  κινδύνων.

Επισημαίνει ότι οι άμεσες επιπτώσεις του COVID-19 σε ανθρώπινες απώλειες, οικονομικό κόστος και παγκόσμια απορρύθμιση είναι πολύ σοβαρές. Η πανδημία απειλεί να συρρικνώσει την πρόδο που έχει γίνει στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας και των ανισοτήτων και να αποδυναμώσει περαιτέρω την κοινωνική συνοχή και την παγκόσμια συνεργασία. Οι απώλειες θέσεων εργασίας, η διεύρυνση του ψηφιακού χάσματος, οι διαταραγμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και οι απότομες μεταβολές στις αγορές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τρομερές συνέπειες στο επόμενο διάστημα και να χαθούν δυνατότητες και  ευκαιρίες για μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού.

Etna by Andrea Salemi

Οι συνέπειες - με τη μορφή οικονομικής στασιμότητας, κοινωνικής αναταραχής, πολιτικού κατακερματισμού και γεωπολιτικών εντάσεων - θα διαμορφώσουν αρνητικές προϋποθέσεις για την ικανότητα αποτελεσματικών απαντήσεών και για  άλλες βασικές απειλές της επόμενης δεκαετίας όπως  κυβερνοεπιθέσεις, διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής και, κυρίως, την κλιματική αλλαγή

Ως «παγκόσμιος κίνδυνος» ορίζεται ένα αβέβαιο γεγονός ή κατάσταση που, εάν συμβεί, μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις για πολλές χώρες ή οικονομικούς κλάδους στα επόμενα 10 ετη.

Οικονομία

Έκρηξη «φούσκας» περιουσιακών στοιχείων σε μεγάλη οικονομία: Οι τιμές για τη στέγαση, τα επενδυτικά κεφάλαια, τις μετοχές, τη τεχνολογία και άλλα περιουσιακά στοιχεία αποσυνδέονται όλο και περισσότερο από την πραγματική οικονομία

Κατάρρευση ενός συστημικά σημαντικού κλάδου: Κατάρρευση μιας συστημικά σημαντικής παγκόσμιας βιομηχανίας ή γιγάντιας επιχείρησης με αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, τις χρηματοπιστωτικές αγορές και την κοινωνία

Κρίσεις χρέους σε μεγάλες οικονομίες: Εταιρικά ή / και δημόσια οικονομικά που κατακλύζονται από τη συσσώρευση χρέους ή / και το χρέος εξυπηρέτηση σε μεγάλες οικονομίες, με αποτέλεσμα μαζικές πτωχεύσεις, αθετήσεις υποχρεώσεων, αφερεγγυότητα, κρίσεις ρευστότητας ή κρίσεις δημόσιου χρέους

Αποτυχία σταθεροποίησης της πορείας των τιμών: Αδυναμία ελέγχου μιας ανεξέλεγκτης αύξησης (πληθωρισμός) ή μείωσης (αποπληθωρισμού) του γενικού επίπεδου τιμών αγαθών και υπηρεσιών

Διάδοση παράνομων οικονομικών δραστηριοτήτων: Παγκόσμιος πολλαπλασιασμός άτυπων ή / και παράνομων δραστηριοτήτων που υπονομεύουν την οικονομική πρόοδο και την ανάπτυξη: παραχάραξη, παράνομες χρηματοοικονομικές ροές, παράνομο εμπόριο, φοροδιαφυγή, εμπορία ανθρώπων, οργανωμένο έγκλημα κ.λπ.

Παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα: Σχεδόν μηδενική ή δραματικά αργή παγκόσμια ανάπτυξη διαρκείας ετών

Σοβαρή ρήξη στη παραγωγή και διακίνηση εμπορευμάτων: Απότομη κρίση στην προσφορά και τη ζήτηση συστημικά σημαντικών εμπορευμάτων σε μια παγκόσμια κλίμακα που επιβαρύνει τους εταιρικούς, δημόσιους και / ή προϋπολογισμούς των νοικοκυριών: χημικά, ενέργεια, τρόφιμα, μέταλλα, ορυκτά κ.λπ.

Περιβάλλον

Απώλεια βιοποικιλότητας και κατάρρευση του οικοσυστήματος: Αμετάκλητες συνέπειες για το περιβάλλον, την ανθρωπότητα και την οικονομική δραστηριότητα και μόνιμη καταστροφή του φυσικού κεφαλαίου, ως αποτέλεσμα εξαφάνισης ειδών και /  ή μείωσης τους

Αποτυχία δράσης για το κλίμα: Αποτυχία κυβερνήσεων και επιχειρήσεων να επιβάλουν, να θεσπίσουν ή να επενδύσουν σε αποτελεσματικά μέτρα προσαρμογής και μετριασμού της αλλαγής του κλίματος, να διατηρήσουν τα οικοσυστήματα, να προστατεύσουν τους πληθυσμούς και να μεταβούν σε μια ουδέτερη από άνθρακα οικονομία

Ακραία καιρικά φαινόμενα: Απώλειες ανθρώπινων ζωών, ζημιά σε οικοσυστήματα, καταστροφή περιουσίας ή / και οικονομική απώλεια σε παγκόσμια κλίμακα ως αποτέλεσμα ακραίων φαινομένων: κρύα μέτωπα, κύματα θερμότητας, πυρκαγιές, πλημμύρες, καταιγίδες κ.λπ.

Ανθρωπογενής περιβαλλοντική ζημία: Απώλειες ζωών, ζημία στα οικοσυστήματα, οικονομικές απώλειες ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης δραστηριότητας ή / και της αποτυχίας συνύπαρξης με ζωικά οικοσυστήματα (βιομηχανικά ατυχήματα, ρύπανση / μόλυνση αέριου, υγρού και στερεού περιβάλλοντος, ραδιενεργός μόλυνση, απορρύθμιση των προστατευόμενων περιοχών, εμπόριο άγριων ζώων κ.λπ.)

Σημαντικές γεωφυσικές καταστροφές: Σεισμοί, κατολισθήσεις, γεωμαγνητικές καταιγίδες, τσουνάμι, ηφαιστειακή δραστηριότητα κ.λπ.

Κρίσεις φυσικών πόρων: Κλαδικές κρίσεις, τρόφιμα, ορυκτά, νερό ή άλλες κρίσεις φυσικών πόρων σε παγκόσμια κλίμακα ως αποτέλεσμα της υπερεκμετάλλευσης ή / και της κακής διαχείρισης κρίσιμων φυσικών πόρων από τον άνθρωπο

Γεωπολιτική

Κατάρρευση ενός πολυμερούς θεσμού: Διάλυση ενός παγκόσμιου πολυμερούς θεσμού που ιδρύθηκε για την επίλυση των οικονομικών, περιβαλλοντικών, γεωπολιτικών ή / και ανθρωπιστικών κρίσεων με περιφερειακές ή παγκόσμιες επιπτώσεις: συνοριακές διαφορές, περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, κρίσεις μετανάστευσης, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στην υγεία, εμπορικές διαφορές κ.λπ.

Διακοπή των διακρατικών σχέσεων: Οικονομικοί, πολιτικοί ή / και τεχνολογικοί ανταγωνισμοί μεταξύ γεωπολιτικών δυνάμεων, με αποτέλεσμα το σπάσιμο των διμερών σχέσεων ή / και την αύξηση των εντάσεων

Γεωπολιτικοποίηση στρατηγικών πόρων: Συγκέντρωση, εκμετάλλευση ή / και περιορισμός κινητικότητας από ένα κράτος των αγαθών, γνώσεων, υπηρεσιών ή τεχνολογίας ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ανάπτυξη με σκοπό την απόκτηση γεωπολιτικού πλεονεκτήματος

Διακρατική σύγκρουση: Διμερής ή πολυμερής σύγκρουση μεταξύ κρατών με παγκόσμιες συνέπειες: στον κυβερνοχώρο, βιολογικές, χημικές ή / και φυσικές επιθέσεις, στρατιωτικές επεμβάσεις, διάχυση των συγκρούσεων κ.λπ.

Κατάρρευση κράτους: Κατάρρευση κράτους με παγκόσμια γεωπολιτική σημασία ως αποτέλεσμα εσωτερικής σύγκρουσης, κατάπτωσης του κράτους δικαίου, διάβρωσης θεσμών, στρατιωτικού πραξικοπήματος, περιφερειακής ή / και παγκόσμιας αστάθειας

Τρομοκρατικές επιθέσεις: τρομοκρατικές επιθέσεις μεγάλης κλίμακας, διάσπαρτες ή απομονωμένες που πραγματοποιούνται από άτομα ή μη κρατικές ομάδες με ιδεολογικούς, πολιτικούς ή θρησκευτικούς στόχους.

Όπλα μαζικής καταστροφής: Ανάπτυξη βιολογικών, χημικών, διαδικτυακών επιθέσεων, πυρηνικών και ραδιολογικών επιθέσεων που οδηγούν σε απώλεια ζωών, τεράστιες καταστροφές καταστροφών και / ή διεθνείς κρίσεις

Κοινωνία

Κατάρρευση ή ανεπάρκεια των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης: Μη ύπαρξη ή εκτεταμένη πτώχευση συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης ή / και διάβρωση των παροχών κοινωνικής ασφάλισης: (αναπηρίες, ηλικιωμένοι, μονογονεϊκές οικογένειες, τραυματισμοί, μητρότητα, ιατρική περίθαλψη, ασθένειες, ανεργία κ.λπ.)

Κρίσεις απασχόλησης και επιβίωσης: Διαρθρωτική επιδείνωση των προοπτικών εργασίας και / ή προτύπων για τον απασχολούμενο πληθυσμό: ανεργία, υποαπασχόληση, χαμηλότεροι μισθοί, εύθραυστες συμβάσεις, διάβρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων κ.λπ.

Διάβρωση της κοινωνικής συνοχής: Απώλεια κοινωνικού κεφαλαίου και κατάρρευση των κοινωνικών δικτύων με αρνητικά αποτελέσματα για τη κοινωνική σταθερότητα, ατομική ευημερία και οικονομική παραγωγικότητα, ως αποτέλεσμα του επίμονου δημόσιου θυμού, της δυσπιστίας, της διχαστικότητας, της έλλειψης ενσυναίσθησης, της περιθωριοποίησης των μειονοτήτων, της πολιτικής πόλωσης κ.λπ.

Αποτυχία δημόσιων πολιτικών για τις υποδομές: Αδικαιολόγητη ή / και ανεπαρκής δημόσια υποδομή και υπηρεσίες ως αποτέλεσμα της κακοδιαχείρισης αστικών κέντρων, κακού προγραμματισμού ή / και υποεπενδύσεων, που επηρεάζουν αρνητικά την οικονομική πρόοδο, την εκπαίδευση, τη στέγαση, τη δημόσια υγεία, την κοινωνική ένταξη και το περιβάλλον

Μολυσματικές ασθένειες: Μαζική και ταχεία εξάπλωση ιών, παρασίτων, μυκήτων ή βακτηρίων που προκαλούν ανεξέλεγκτη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, με αποτέλεσμα τοπικές επιδημίες ή πανδημία με απώλειες ζωών και μεγάλες οικονομικές επιπτώσεις.

Αναγκαστική μετανάστευση μεγάλης κλίμακας: Εκούσια μετανάστευση μεγάλης κλίμακας που προκαλείται από κλιματική αλλαγή, διακρίσεις, έλλειψη ευκαιριών οικονομικής προόδου, διώξεις, φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές, βίαιες συγκρούσεις κ.λπ.

Διαπεραστική αντίδραση εναντίον της επιστήμης: Δράση, άρνηση ή / και σκεπτικισμός προς επιστημονικά στοιχεία και την επιστημονική κοινότητα σε παγκόσμια κλίμακα, με αποτέλεσμα την οπισθοδρόμηση ή την αναστολή της προόδου όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, την ανθρώπινη υγεία ή / και την τεχνολογική καινοτομία

Σοβαρή επιδείνωση της ψυχικής υγείας: Αύξηση των ψυχικών ασθενειών ή / και διαταραχών (άγχος, άνοια, κατάθλιψη, μοναξιά κ.λπ.) παγκοσμίως και για πολλές δημογραφικές ομάδες, σε τέτοιο βαθμό που θα επηρεάζει δραματικά  την ευημερία, κοινωνική συνοχή και παραγωγικότητα

Ευρεία απογοήτευση των νέων: Αποδέσμευση των νέων και έλλειψη εμπιστοσύνης ή / και απώλεια εμπιστοσύνης με τα υπάρχουσες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές δομές σε παγκόσμια κλίμακα, επηρεάζοντας αρνητικά την κοινωνική σταθερότητα, την ατομική ευημερία και την οικονομική παραγωγικότητα

Τεχνολογία

Ανεπιθύμητα αποτελέσματα των τεχνολογικών εξελίξεων: Στοχευμένες ή ακούσιες αρνητικές συνέπειες των τεχνολογικών εξελίξεων σε άτομα, επιχειρήσεις, οικοσυστήματα ή / και οικονομίες: AI, διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή, βιοτεχνολογία, γεω-μηχανική, κβαντικός υπολογιστής κ.λπ.

Κατάρευση βασικών πληροφοριακών υποδομών: Επιδείνωση, κορεσμός ή τερματισμός κρίσιμης φυσικής και ψηφιακής υποδομής ή υπηρεσιών ως αποτέλεσμα συστημικής εξάρτησης από δίκτυα στον κυβερνοχώρο ή / και τεχνολογίας: Συστήματα υψηλής έντασης AI, Διαδίκτυο, φορητές συσκευές, δημόσιες υπηρεσίες, δορυφόροι , κ.α

Ψηφιακή ανισότητα: Κατακερματισμένη ή / και άνιση πρόσβαση σε κρίσιμα ψηφιακά δίκτυα και τεχνολογία, μεταξύ και εντός χωρών, ως αποτέλεσμα άνισων επενδυτικών δυνατοτήτων, έλλειψης απαραίτητων δεξιοτήτων στο πληθυσμό, ανεπαρκούς αγοραστικής δύναμης, κυβερνητικλων περιορισμών ή / και πολιτιστικών διαφορών

Συγκέντρωση ψηφιακής ισχύος: Συγκέντρωση κρίσιμων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, δυνατοτήτων ή / και γνώσης απο ενα περιορισμένο αριθμό εταιρειών /  ατόμων ή κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα διακριτικούς μηχανισμούς τιμολόγησης, έλλειψη αμερόληπτης εποπτείας, άνιση ιδιωτική ή / και δημόσια πρόσβαση κ.λπ.

Αποτυχία μέτρων στον κυβερνοασφάλεια: Οι υποδομές κυβερνοασφάλειας της πολιτείας, επιχειρήσεων και νοικοκυριών και / ή τα μέτρα της κυβερνοασφάλειας ξεπερνιόνται ή καθίστανται ξεπερασμένα από τα όλο και πιο περίπλοκα και αυξανόμενα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο, με αποτέλεσμα οικονομική αστάθεια και απώλειες, γεωπολιτικές εντάσεις και / ή κοινωνικές συγκρούσεις

Αποτυχία της τεχνολογικής διακυβέρνησης: Η έλλειψη διεθνώς αποδεκτών πλαισίων, θεσμών ή κανονισμών για τη χρήση κρίσιμων ψηφιακών δικτύων και τεχνολογίας, ως αποτέλεσμα διαφορετικών πολιτικών κρατών ή ομάδων κρατών που υιοθετούν ασύμβατες ψηφιακές υποδομές, πρωτόκολλα ή / και πρότυπα

Πηγή WEF GRR 2021

Όλο και χειρότερα: GRR 2022

Η θέση της γυναίκας στο κόσμο το 2022 - Ρουάντα, Νικαράγουα, Ναμίμπια δείχνουν το δρόμο

Από το 2006, ο Παγκόσμιος Δείκτης Χάσματος των Φύλων μετράει την παγκόσμια πρόοδο προς την ισότητα των φύλων εξετάζοντας τέσσερις βασικές διαστάσεις: Οικονομική συμμετοχή και Ευκαιρίες, Εκπαιδευτική συμμετοχή, Υγεία και Επιβίωση και Πολιτική συμμετοχή.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο το 68,1% του χάσματος των φύλων έχει καλυφθεί, πράγμα που σημαίνει ότι θα χρειαστούν άλλα 132 χρόνια για να επιτευχθεί η ισότητα των φύλων. Πρόκειται για μια ελαφρά βελτίωση από πέρυσι, αλλά τρεις δεκαετίες περισσότερο από την κατάσταση το 2020, πριν από τις επιπτώσεις του COVID-19 στην ισότητα των φύλων.

Δείτε ποιες είναι οι πρώτες 10 χώρες στη παγκόσμια κατάταξη:

1. Ισλανδία: Έχει κλείσει σχεδόν εξ ολοκλήρου το χάσμα των φύλων στο Μορφωτικό τομέα, με βαθμολογία 0,993, όπου το 1 σημαίνει ότι έχει επιτευχθεί ισότητα. Ενώ μόνο το 22% του παγκόσμιου χάσματος μεταξύ των φύλων στην Πολιτική συμμετοχή έχει καλυφθεί, η Ισλανδία βρίσκεται στην κορυφή ολόκληρου του δείκτη σε αυτή τη διάσταση, λόγω του ότι έχει υψηλότερο μερίδιο γυναικών τα τελευταία 50 χρόνια. Η δίκαιη κατανομή των πληρωμών επίσης ήταν καθοριστική για την πρόοδο της Ισλανδίας, είπε η Joeli Brearley, συγγραφέας του The Motherhood Penalty, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ: «Όταν το 90% των γυναικών απεργούσαν γι' αυτό τη δεκαετία του 1970, έδειξε στους άνδρες ότι έχει αξία αυτή τη δουλειά, δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς αυτήν. Αυτή ήταν η μεγάλη αλλαγή για την Ισλανδία όσον αφορά την ισότητα των φύλων».

2. Φινλανδία: Έχει επιτύχει πλήρη ισοτιμία στο Εκπαιδευτικό σύστημα και σχεδόν ισοτιμία (0,97) στο δείκτη Υγείας και Επιβίωσης. Ωστόσο, η βαθμολογία του 2022 στην Οικονομική Συμμετοχή και Ευκαιρίες (0,789) είναι χαμηλότερη από ότι για το 2021 (0,806) λόγω της μείωσης ισοτιμίας συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, της πτώσης του εκτιμώμενου εισοδήματος τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών και της μείωσης της ισότητας των φύλων στους μισθούς.

3. Νορβηγία: Στο 0,845, η βαθμολογία της Νορβηγίας είναι ελαφρώς χαμηλότερη από την υψηλότερη βαθμολογία της το 2021. Στο Εκπαιδευτικό σύστημα έχει σχεδόν πλήρη ισοτιμία (0,989). Στην Οικονομική Συμμετοχή και Ευκαιρίες, η βαθμολογία της χώρας 0,765 σηματοδοτεί μείωση 3% σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, ολισθαίνοντας στα επίπεδα που είχε καταγράψει η Νορβηγία το 2007. Οι φετινοί αριθμοί αντικατοπτρίζουν χαμηλότερα επίπεδα γυναικών που συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό και κατέχουν θέσεις ως νομοθέτες, ανώτεροι αξιωματούχοι και διευθυντικά στελέχη.

4. Νέα Ζηλανδία: Έχει επιτύχει ισοτιμία σε γενικές γραμμές στην κατηγορία Εκπαίδευση. Στην Υγεία έχει βελτιώσει την κατάταξή του στο προσδόκιμο υγιούς ζωής. Το επίπεδο ισοτιμίας που έφτασε φέτος η χώρα στο δείκτη Οικονομικών είναι χαμηλότερο από πέρυσι, καθώς μειώθηκε ο ρυθμός συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, αν και η ισότητα των μισθών για παρόμοια εργασία αυξήθηκε. Στον δείκτη Πολιτικής συμμετοχής, βελτίωσε τη βαθμολογία της από πέρυσι κατά 0,03, καθώς το μερίδιό της στη γυναικεία ηγεσία σε επίπεδο αρχηγών κράτους αυξήθηκε.

5. Σουηδία: 'Εχει κλείσει το χάσμα μεταξύ των φύλων στην Εκπαίδευση και η δεύτερη υψηλότερη βαθμολογία της είναι στον δείκτη Υγείας και Επιβίωσης (0,963), όπου διατηρεί τα κέρδη που σημειώθηκαν το 2021. Έρχεται πρώτη για την Οικονομική Συμμετοχή και τις Ευκαιρίες στην περιοχή, με υψηλό επίπεδο συμμετοχής στο γυναικείο εργατικό δυναμικό, ισότητα στη συμμετοχή των γυναικών σε επαγγελματικούς και τεχνικούς ρόλους και επίπεδο ισοτιμίας στο εκτιμώμενο εισόδημα υψηλότερο από 137 άλλες χώρες.

6. Ρουάντα: Εμφανίζεται στο top 10 κάθε χρόνο από τότε που συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά στον Δείκτη το 2014 – και φέτος έχει ανέβει μία θέση στην κατάταξη. Οι υψηλότερες βαθμολογίες της είναι στο Εκπαιδευτικό σύστημα και στην Υγεία και Επιβίωση (0,96 και 0,974, αντίστοιχα). Μείωσε το χάσμα των φύλων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά 2,9% και διατήρησε την ισοτιμία στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Στην Οικονομική Συμμετοχή και Ευκαιρίες, η Ρουάντα είναι μία από τις τρεις οικονομίες που κατέγραψαν ισοτιμία στη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό το 2022 (μαζί με τη Σιέρα Λεόνε και το Μπουρούντι). Στην Πολιτική συμμετοχή η χώρα κατέγραψε επίσης ισοτιμία σε υπουργικό και κοινοβουλευτικό επίπεδο.

7. Νικαράγουα: Σε σύγκριση με πέρυσι ανεβαίνει πέντε θέσεις το 2022 στην 7η θέση. Έχει κλείσει το χάσμα στο δείκτη εκπαίδευσης. Στον δείκτη Πολιτικής συμμετοχής παρέμεινε στην 5η θέση, με συνεχιζόμενη ισοτιμία στις υπουργικές θέσεις από το 2021. Αύξησε τη βαθμολογία της για την κοινοβουλευτική ισοτιμία από 0,938 πέρυσι σε 1. Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ των φύλων έχουν διευρυνθεί στην Οικονομική Συμμετοχή και τις Ευκαιρίες από το 2017. Φέτος, τα κενά είναι εμφανή στη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και στην ισότητα των μισθών. Ωστόσο, η Νικαράγουα έχει διατηρήσει το επίπεδα του 2021  συμμετοχής των γυναικών σε επαγγελματικούς, τεχνικούς ρόλους και ως νομοθέτες, αξιωματούχους και ανώτερα στελέχη. Αυξήθηκε επίσης η ισότητα στο εκτιμώμενο εισόδημα, από 0,456 σε 0,682.

8. Ναμίμπια: Έχει υποχωρήσει δύο θέσεις από πέρυσι. Η απόδοσή της στο δείκτη Υγεία και Επιβίωση παρέμεινε αμετάβλητη από το 2014, αλλά ανέφερε χαμηλότερα επίπεδα ισοτιμίας σε τρεις δείκτες Οικονομικής Συμμετοχής και Ευκαιριών από ότι το 2021: συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό (-0,014), ισότητα μισθών (-0,017) και εκτιμώμενες αποδοχές εισοδήματος (-0,005). Αν και ανέφερε ισοτιμία σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και υψηλή βαθμολογία αλφαβητισμού (0,998), η κατάταξη της Ναμίμπια στον δείκτη Εκπαίδευσης δεν έχει κερδίσει έδαφος από τότε που έχασε την ισοτιμία το 2016. Στον πυλώνα Πολιτικής συμμετοχής, η μόνη αλλαγή το 2022 ήταν μια μικρή μείωση της βαθμολογίας της διαφοράς μεταξύ των φύλων για τις γυναίκες σε υπουργικές θέσεις (-0,001).

9. Ιρλανδία: Παραμένει στην 9η θέση, αλλά έχει ανακτήσει το χαμένο έδαφος από τότε που σημείωσε την υψηλότερη βαθμολογία της το 2016 (0,806). Έκλεισε το χάσμα στον δείκτη Εκπαίδευσης και η συνολική βαθμολογία Οικονομικής Συμμετοχής αυξήθηκε κατά 0,013 χάρη στη συνεχιζόμενη ισοτιμία στη συμμετοχή των γυναικών ως επαγγελματίες και τεχνικοί εργαζόμενοι και στη μείωση των διαφορών μεταξύ των δύο φύλων στο εκτιμώμενο εισόδημα, την ισότητα των μισθών και τη συμμετοχή νομοθετών, ανώτερων αξιωματούχων και διευθυντών. Αλλά αυτές οι βελτιώσεις αντισταθμίζονται από μια πτώση 0,026 στη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό.

10. Γερμανία: Η βαθμολογία για το 2022 είναι η υψηλότερη ποτέ και επιστρέφει στην πρώτη 10άδα φέτος, έχοντας καταταγεί μεταξύ 10ης και 14^ης θέσης από το 2008. Κατατάσσεται υψηλότερα στην Πολιτική συμμετοχή, που είναι επίσης ο υποδείκτης όπου έχει το υψηλότερο επίπεδο βελτίωσης. Η βαθμολογία του 0,55 είναι υψηλότερη από το 94% του ίδιου δείκτη σε όλες τις χώρες. Διατηρεί υψηλά επίπεδα ισοτιμίας στο Εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά έχει χαμηλότερες βαθμολογίες μεταξύ των δεικτών στην Οικονομική Συμμετοχή και τις Ευκαιρίες σε σύγκριση με το 2021

Όσο για την Ελλάδα παραμένει – όπως ήταν και το προηγούμενο έτος - στην 100^η θέση με γενικό δείκτη 0,689 και επιμέρους δείκτες στην οικονομική συμμετοχή 0,672 (83^η), εκπαίδευση 0,986 (84^η), υγεία 0,966 (98^η) και πολιτική συμμετοχή 0,130 (108^η)

Η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ 2022 εδώ

Η Ελλάδα με υπερδιπλάσιο δείκτη κινδύνου καταστροφών του ευρωπαϊκού μέσου όρου

 - Η Ελλάδα, βρίσκεται στην 82η θέση παγκοσμίως με WRI 6,93 (περίπου στη μέση) αλλά μεταξύ των χωρών της Ευρώπης είναι ανάμεσα στις πέντε που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καταστροφών. Και συγκεκριμένα η  Αλβανία (WRI 8,23), η Ολλανδία (WRI 7,98) και η Ελλάδα  (κατά σειρά), διατρέχουν τον υψηλότερο ενώ Βόρεια Μακεδονία (WRI 5.82) και Μαυροβούνιο (WRI 6,75), διατρέχουν μέτριο.  

Περισσότερα στο: www.huffingtonpost.gr

Riskr - Αξιολόγηαση ρίσκου για το κορονοϊό

Η Riskr, είναι μια πλατφόρμα ψηφιακής αξιολόγησης ρίσκου, για τη νόσο COVID-19. 
Στοχεύει στο να προσφέρει μία πρώτη εικόνα στον χρήστη για το αν νοσεί από τον ιό, και να του παράσχει αντίστοιχες συμβουλές προστασίας και αντιμετώπισης

Κάντε το τέστ και διώξτε το φόβο, εδώ

Μπερνάρ-Ανρί Λεβί: Όχι στην επιδημία του τρόμου – Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου

«Δύο πανδημίες, το 1957 και το 1968, συγκρίσιμες στο μέγεθος τουλάχιστον με την Covid19, που προκαλεί ο νέος κοροναϊός, έχουν διαγραφεί από τη μνήμη. Και τώρα ξανατροφοδοτούν τις στήλες. Τι μαθήματα μπορεί να αντλήσει κανείς;

Καλοκαίρι 1968. Ένας άγνωστος ιός σαρώνει την υφήλιο. Ξεκίνησε από την Κίνα για να προκαλέσει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο νεκρούς, εκ των οποίων 50.000 στις ΗΠΑ και τουλάχιστον 30.000 στη Γαλλία. Από τον ιό θα μολυνθεί κι ένας αρχηγός κράτους, ο (Δυτικογερμανός) Βίλι Μπραντ. Ελλείψει μασκών σιδηροδρομικοί υπάλληλοι τραβούν χειρόφρενο. Εμβολιασμοί γίνονταν εντατικά στα «πεζοδρόμια», αφηγούνται γιατροί, που ζουν μέχρι σήμερα.

Τα θύματα πέθαιναν με «κυανωμένα χείλη» από πνευμονική αιμορραγία ή ασφυξία. Και το κακό εξαπλωνόταν τόσο γρήγορα που δεν υπήρχε χρόνος για να απομακρυνθούν τα πτώματα, που συσσωρεύονταν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Ας είναι ειλικρινείς όσοι είχαν βιώσει αυτήν την πανδημία: Με εξαίρεση τους νοσηλευτές, δεν έχουν κρατήσει καμία ανάμνηση απ’ αυτή. Κι οι ζαλισμένοι με τον κορωνοϊό νεότεροι να σκεφτούν ότι ουδεμία αναφορά γίνεται στα κανάλια γι’ αυτή την πανδημία, που είχε βαφτιστεί «γρίπη του Χονγκ Κόνγκ». Κι οι αρχειοθέτες ας το ελέγξουν: ο Τύπος της εποχής μιλούσε επί 18 μήνες γι’ αυτό το θέμα, αλλά χωρίς να θίξει το ενδεχόμενο περιοριστικών μέτρων και χωρίς να φανταστεί κανείς να βάλει τη ζωή στον πάγο.

1957-1958. Άλλη ανάμνηση. Η επιδημία, που εκείνη τη φορά είχε βαπτιστεί «ασιατική γρίπη», ξεκίνησε από τις επαρχίες Γκουϊζού και Γιουνάν, δηλαδή και πάλι από την Κίνα. Πέρασε από το Ιράν, την Ιταλία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ. Και δεν χρειάστηκε πάνω από έξι μήνες για να κάνει το γύρο του κόσμου. Δύο εκατομμύρια νεκροί συνολικά, ιδιαιτέρως δε διαβητικοί και καρδιοπαθείς. 100.000 στις ΗΠΑ, μεταξύ 25.000 και 100.000 στη Γαλλία.

Σκηνές τρόμου σε πενιχρά εξοπλισμένα, «γονατισμένα» νοσοκομεία. Όμως, παρά τη φρίκη, παρά το πένθος, παρά τη συζήτηση στο Συμβούλιο του Παρισιού, όπου σχεδίαζαν, χωρίς τελικά να καταλήξουν, στο κλείσιμο ορισμένων σχολείων, δεν ελήφθησαν ούτε τότε περιοριστικά μέτρα.

Το θέμα απασχολούσε τις εφημερίδες, χωρίς να επισκιάζει όμως τον πόλεμο της Αλγερίας, ούτε την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης ούτε την επιστροφή του Ντε Γκολ στην εξουσία. Και ένα πολύ περίεργο φαινόμενο μ’ αυτή την πανδημία ήταν ότι και αυτή διαγράφηκε από τη μνήμη μας.

Αυτά τα δύο προηγούμενα, με την ανησυχητική ομοιότητα με την παρούσα κατάσταση, μας υπενθυμίζουν κάτι προφανές: το θέαμα κυριαρχεί. Κι ένα γεγονός δεν είναι «ιστορικό», δεν «αλλάζει τον κόσμο» και δεν διαχωρίζει το «πριν» από το «μετά» παρά μόνον στο βαθμό που θα το αποφασίσουν τα ΜΜΕ μέσα στην αυτοεκπληρούμενη μέθη τους.

Αλλά θα αντλήσουμε, πάνω απ’ όλα, δύο συμπεράσματα.

Το πρώτο είναι ότι ο πλανήτης έχει προοδεύσει. Θεωρεί ανυπόφορες τις εκατόμβες θυμάτων, που εμφανίστηκαν χθες στη φυσική τάξη πραγμάτων. Η ανησυχία για τη Δημόσια Υγεία έχει γίνει κυρίαρχη αποστολή για τα κράτη στον ίδιο βαθμό με την ασφάλεια ή τα ζητήματα ειρήνης και πολέμου μεταξύ εθνών. Κινητοποιούνται τεράστιοι πόροι, όπως και στην περίπτωση του AIDS – το οποίο παρεμπιπτόντως προκάλεσε συνολικά 25 εκατομμύρια θανάτους – για την ανάπτυξη φαρμάκων και εμβολίων. Κι η ανθρωπότητα, ως ένας άνθρωπος, προτάσσει τη ζωή από την οικονομία. Αυτό είναι θαυμάσιο.

Αλλά, από την άλλη πλευρά, το παρατραβάμε λίγο με το θέμα της «άνευ προηγουμένου πανδημίας». Απατώμεθα όταν μας λένε ότι μ’ αυτήν την Covid-19 αντιμετωπίζουμε «τη χειρότερη υγειονομική καταστροφή εδώ και έναν αιώνα».

Εκτός και υπάρξει κάποια επιτάχυνση [στην εξάπλωσή της επιδημίας], που δεν αναμένουν προς το παρόν οι ειδικοί, απέχουμε ακόμη πόρρω, σε μια χώρα όπως η Γαλλία, από τα νούμερα του 1958 και του 1968. Και το έτερο συμπέρασμα είναι – κι αυτή η παρατήρηση είναι λιγότερο ευχάριστη – ότι υπάρχει κάποια υπεραντίδραση και πανικός στη στάση μας σήμερα.

Σχετίζεται λοιπόν μ’ αυτό; Είναι η έμμονη ιδέα η αναπόφευκτη άλλη όψη του νομίσματος της προόδου; Ή είναι ακόμη δυνατόν να έχουμε τη μία (τη νέα ιδέα, όχι μόνον στην Ευρώπη, αλλά και στις πιο φτωχές ηπείρους ότι τίποτε δεν είναι υπέρτερο μιας ζωής) χωρίς κατ’ ανάγκη να ενδίδουμε στην άλλη (μια ανθρωπότητα τρομοκρατημένη, η οποία με το ρυθμό που προχωρά η μόλυνση των απόψεων, θα αποδεχθεί μια μέρα ως προφανές το κλείσιμο των συνόρων, τη δυσπιστία έναντι των άλλων ή την ψηφιακή «ιχνηλάτηση»;).Για να γίνει το δεύτερο θα πρέπει να μάθουμε να τηρούμε αποστάσεις ασφαλείας από τα αντι-κοινωνικά δίκτυα και τον πυρετό τους των fake news.

Θα πρέπει να ξανασκεφτούν οι ιθύνοντες των ΜΜΕ τη σκηνοθεσία, που προκαλεί άσκοπα άγχος, ενός παγκόσμιου και ημερήσιου απολογισμού νεκρών, στον οποίο ουδέποτε έχουμε υποβληθεί επί παραδείγματι αναφορικά με τα θύματα του καρκίνου.

Θα πρέπει όλοι μαζί να αναρωτηθούμε αν η δίκαιη μάχη κατά της επιδημίας απαιτεί πραγματικά το μπλακ-άουτ στα μυαλά μας για την επιστροφή του ISIS στη Μέση Ανατολή, την πρόοδο της ρωσικής και κινεζικής αυτοκρατορίας ή την ολέθρια αποδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Είναι βασικό, χωρίς να αμφισβητούμε τις θυσίες των νοσηλευτών μας και του υπόλοιπου προσωπικού των νοσοκομείων, να βάλουμε στην ατζέντα των μελλοντικών μας συζητήσεων το θέμα ποια προνόμια, αλλά και ποια δικαιώματα και ελευθερίες είμαστε έτοιμοι να θυσιάσουμε στον βωμό του ονείρου μας για ένα υγειονομικό Κράτος, που θα μας θεραπεύει απ’ όλα μέχρι τον θάνατο.

Κι έπειτα, αν αληθεύει ότι το να κυβερνάς δεν σημαίνει μόνον να προβλέπεις, αλλά και να επιλέγεις, δεν θα ήταν ανώφελο, τελικά, οι ιθύνοντες στα κέντρα αποφάσεων να έχουν το θάρρος να πουν ποιο θα είναι το κόστος της διακοπής της παραγωγής, αν γενικευθεί, όσον αφορά την καταστροφή του πλούτου με τη συνεπαγόμενη μαζική ανεργία, την εξαθλίωση, τα δεινά για την κοινωνία, τις ανθρώπινες ζωές. 

ΠΗΓΗ: in.gr

Μια παγκόσμια προσέγγιση για την καταπολέμηση του COVID-19 (Του Μπιλ Γκέϊτς,απο την Καθημερινή)

Τις τελευταίες εβδομάδες έχω μιλήσει με δεκάδες ειδικούς για τον CΟVID-19 και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η ασθένεια κάνει διακρίσεις, με διάφορους τρόπους: σκοτώνει τους ηλικιωμένους συχνότερα απ’ ό,τι τους νέους, τους άνδρες συχνότερα από τις γυναίκες και επηρεάζει δυσανάλογα τους φτωχούς. Αλλά ιδού κάτι για το οποίο δεν έχω δει κανένα αντίστοιχο στοιχείο: ότι ο CΟVID-19 κάνει διακρίσεις με βάση την εθνικότητα. Ο ιός δεν ενδιαφέρεται για τα σύνορα.

Το αναφέρω αυτό επειδή από τη στιγμή που ο κόσμος έμαθε για αυτόν τον ιό στις αρχές Ιανουαρίου, οι κυβερνήσεις επικεντρώθηκαν στις δικές τους εθνικές απαντήσεις – πώς μπορούν να προστατεύσουν τους ανθρώπους που ζουν μέσα από τα σύνορά τους. Και αυτό είναι κατανοητό. Αλλά με έναν τόσο μολυσματικό και ευρέως διαδεδομένο ιό, οι ηγέτες πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν ότι, εφόσον υπάρχει κάπου CΟVID-19, αυτό αφορά τους ανθρώπους παντού.

Ο CΟVID-19 δεν έχει πλήξει ακόμη πολλές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Δεν είμαστε βέβαιοι για ποιον λόγο. Αλλά αυτό που ξέρουμε είναι ότι η ασθένεια τελικά θα εξαπλωθεί ευρέως σε αυτά τα έθνη, και χωρίς περισσότερη βοήθεια, τα κρούσματα και οι θάνατοι θα είναι πιθανώς χειρότερα από οτιδήποτε έχουμε δει μέχρι στιγμής. Σκεφτείτε το εξής: o CΟVID-19 έχει κατακλύσει πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, αλλά τα νούμερα δείχνουν ότι ακόμη και ένα νοσοκομείο του Μανχάταν έχει περισσότερα κρεβάτια εντατικής φροντίδας από τις περισσότερες αφρικανικές χώρες. Εκατομμύρια θα μπορούσαν να πεθάνουν.

Δεν χρειάζεται να ζείτε σε μια αναπτυσσόμενη χώρα για να ανησυχήσετε ότι αυτό μπορεί να σας επηρεάσει. Ακόμη και αν τα πλούσια έθνη επιτύχουν να επιβραδύνουν την ασθένεια τους επόμενους μήνες, ο CΟVID-19 θα μπορούσε να επιστρέψει αν η πανδημία παραμείνει αρκετά σοβαρή αλλού. Είναι πιθανώς μόνο θέμα χρόνου προτού ένα μέρος του πλανήτη μολύνει ξανά κάποιο άλλο.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειαζόμαστε μια παγκόσμια προσέγγιση για την καταπολέμηση αυτής της νόσου. Το πώς αυτή διαμορφώνεται σίγουρα θα αλλάζει, καθώς εξελίσσεται η πανδημία. Αλλά υπάρχουν τουλάχιστον τρία βήματα τα οποία οι παγκόσμιοι ηγέτες – ιδίως εκείνοι που συμμετέχουν στο G20 –  μπορούν να κάνουν αμέσως τώρα.

Το πρώτο είναι να διασφαλίσουν ότι οι παγκόσμιοι πόροι για την καταπολέμηση αυτής της πανδημίας κατανέμονται αποτελεσματικά – πράγματα όπως μάσκες, γάντια και διαγνωστικά τεστ. Τελικά, ελπίζουμε ότι θα είναι αρκετά για όλους. Αλλά από τη στιγμή που η παγκόσμια προσφορά είναι περιορισμένη, χρειάζεται να κάνουμε δύσκολες επιλογές με έξυπνους τρόπους. Δυστυχώς, για την ώρα, αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

Υπάρχουν κάποια ζητήματα στα οποία οι ηγέτες αρχίζουν να συμφωνούν – για παράδειγμα, ότι οι υγειονομικοί εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής θα πρέπει να εξεταστούν πρώτοι και να έχουν κατά προτεραιότητα πρόσβαση σε εξοπλισμό ατομικής προστασίας. Αλλά σκεφτείτε τις επιλογές που κάνουμε σε μεγαλύτερη κλίμακα: Πώς αυτές οι μάσκες και τα τεστ κατανέμονται σε μια κοινότητα ή σε ένα έθνος έναντι κάποιου άλλου; Αυτή τη στιγμή η απάντηση οδηγεί συχνά σε μια προβληματική ερώτηση: Ποιος είναι ο πλειοδότης;

Είμαι ένας μεγάλος υποστηρικτής του καπιταλισμού – αλλά κάποιες αγορές απλώς δεν λειτουργούν κατάλληλα σε μια πανδημία και η αγορά για τις προμήθειες διάσωσης είναι ένα προφανές παράδειγμα. Ο ιδιωτικός τομέας έχει να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο, αλλά αν η στρατηγική μας για την καταπολέμηση του COVID-19 μετατραπεί σε έναν πόλεμο πλειοδοσίας μεταξύ των χωρών, τότε αυτή η ασθένεια θα σκοτώσει πολύ περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι θα έκανε σε διαφορετική περίπτωση.

Πρέπει να διαθέσουμε πόρους με βάση τη δημόσια υγεία και τις ιατρικές ανάγκες. Υπάρχουν πολλοί βετεράνοι των επιδημιών Εμπολα και HIV που μπορούν να βοηθήσουν να χαράξουμε τις κατευθυντήριες γραμμές για να το πετύχουμε, και οι ηγέτες τόσο των ανεπτυγμένων όσο και των αναπτυσσόμενων χωρών πρέπει να συνεργαστούν με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και τους εταίρους του για να τις καταγράψουν. Στη συνέχεια, όλα τα έθνη που συμμετέχουν πρέπει να συμφωνήσουν δημοσίως με αυτές τις οδηγίες, ώστε όλοι να είναι υπόλογοι. Αυτές οι συμφωνίες θα είναι ιδιαιτέρως σημαντικές όταν θα γίνει τελικά διαθέσιμο ένα εμβόλιο για τον COVID-19, διότι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να τερματίσουμε απολύτως αυτήν την πανδημία είναι η ανοσοποίηση των ανθρώπων απέναντί της.

Αυτό με φέρνει στο δεύτερο βήμα που πρέπει να κάνουν οι ηγέτες: να δεσμευθούν στην αναγκαία χρηματοδότηση R&D (έρευνα και ανάπτυξη) για την παρασκευή ενός εμβολίου.

Εχουν υπάρξει πολύ λίγες θετικές ιστορίες για τον COVID-19, αλλά μία από αυτές αφορά την επιστήμη. Πριν από τρία χρόνια, το ίδρυμά μας, το Wellcome Trust, και διάφορες κυβερνήσεις θέσπισαν τον Συνασπισμό για τις Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας (CEPI). Ο στόχος ήταν να επιταχύνουμε τη διαδικασία της δοκιμής εμβολίων και να χρηματοδοτήσουμε νέους, γρηγορότερους τρόπους ανάπτυξης ανοσοποιήσεων. Αν ένας νέος ιός επρόκειτο να αρχίσει να εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο, θέλαμε να είμαστε έτοιμοι.

Ο CEPI ήδη αναπτύσσει τουλάχιστον οκτώ δυνητικά εμβόλια για τον COVID-19 και οι ερευνητές αισθάνονται βέβαιοι ότι θα έχουν έτοιμο τουλάχιστον ένα μέσα σε 18 μήνες. Αυτό θα ήταν το πιο σύντομο χρονικό διάστημα που θα έχει χρειαστεί ποτέ ο άνθρωπος από τη στιγμή που είδε ένα εντελώς καινούργιο παθογόνο μέχρι τη στιγμή που ανέπτυξε ένα εμβόλιο εναντίον του.

Το χρονοδιάγραμμα αυτό, ωστόσο, εξαρτάται από τη χρηματοδότηση. Πολλά έθνη έχουν συνεισφέρει στον CEPI τις τελευταίες δύο εβδομάδες, αλλά ο συνασπισμός χρειάζεται τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια για το έργο του. Αυτό είναι μόνο χονδρικά το νούμερο –η καινοτομία είναι μια απρόβλεπτη επιχείρηση– αλλά οι ηγέτες του G20 πρέπει τώρα να αναλάβουν ουσιαστικές δεσμεύσεις.

Θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσουν ότι αυτή η χρηματοδότηση είναι μόνο για τη δημιουργία του εμβολίου και όχι για την παραγωγή ή την παράδοσή του, που θα απαιτήσουν ακόμη περισσότερα χρήματα και προγραμματισμό. Αυτό είναι το τρίτο θέμα που θα πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται το G20.

Δεν είμαστε σίγουροι ακόμη για το ποια εμβόλια θα είναι τα πιο αποτελεσματικά και το καθένα απαιτεί μοναδική τεχνολογία για τη δημιουργία του. Αυτό σημαίνει ότι τα έθνη πρέπει να επενδύσουν τώρα σε πολλά διαφορετικά είδη εγκαταστάσεων παραγωγής, γνωρίζοντας ότι κάποια δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ. Διαφορετικά, θα χάσουμε μήνες από τη στιγμή που το εργαστήριο θα αναπτύξει μια ανοσοποίηση, περιμένοντας τον σωστό παραγωγό ώστε να αποκτήσει την απαιτούμενη κλίμακα.

Ενα άλλο στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το κόστος: εάν ο ιδιωτικός τομέας είναι πρόθυμος να βγει μπροστά και να φτιάξει αυτό το εμβόλιο, για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να χάσει χρήματα για να το κάνει. Ταυτόχρονα, οποιοδήποτε εμβόλιο για τον COVID-19 πρέπει να χαρακτηριστεί «παγκόσμιο δημόσιο αγαθό» και να παραμείνει προσιτό και προσβάσιμο σε όλους. Ευτυχώς, υπάρχουν οργανώσεις όπως η Gavi, η Συμμαχία Εμβολίων, η οποία έχει μακρά ιστορία να βοηθάει τα έθνη χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος ώστε να έχουν πρόσβαση σε κρίσιμους εμβολιασμούς.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην υποστήριξη από το Ηνωμένο Βασίλειο, η Gavi συνεργάστηκε με τον ΠΟΥ και τη UNICEF για την εισαγωγή 13 νέων εμβολίων, συμπεριλαμβανομένου του εμβολίου για τον Eμπολα, στις 73 φτωχότερες χώρες του κόσμου. Είναι πρόθυμοι και ικανοί να κάνουν το ίδιο με ένα εμβόλιο για τον COVID-19, αλλά και αυτοί χρειάζονται περισσότερη χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, η Gavi θα χρειαστεί 7,4 δισ. δολάρια για τα επόμενα πέντε χρόνια – και αυτό είναι μόνο για να διατηρήσει την τρέχουσα προσπάθεια ανοσοποίησης. Η παράδοση εμβολίου για τον COVID-19 θα κοστίσει ακόμη περισσότερο.

Αυτές οι ετικέτες τιμών, πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, ίσως φαίνονται πολλά χρήματα – ιδίως σε μια εποχή κατά την οποία ολόκληρες οικονομίες επιβραδύνουν. Αλλά δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με το κόστος μιας πρόχειρης προσπάθειας ανοσοποίησης και μιας πιο μακράς έξαρσης.

Εδώ και 20 χρόνια ζητώ από τους παγκόσμιους ηγέτες να επενδύσουν στην υγεία των φτωχότερων ανθρώπων του κόσμου. Εχω υποστηρίξει ότι ήταν το σωστό – και είναι. Αλλά οι πανδημίες μάς θυμίζουν ότι η βοήθεια προς τους άλλους δεν είναι απλώς το σωστό. Είναι και το έξυπνο.

Η ανθρωπότητα, εξάλλου, δεν συνδέεται μόνο με κοινές αξίες και κοινωνικούς δεσμούς. Είμαστε επίσης συνδεδεμένοι βιολογικά, μέσα από ένα μικροσκοπικό δίκτυο μικροβίων που συνδέει την υγεία του ενός με την υγεία όλων των υπολοίπων.

Σε αυτή την πανδημία είμαστε όλοι συνδεδεμένοι. Αντίστοιχη πρέπει να είναι και η απάντησή μας.

* Ο κ. Μπιλ Γκέιτς είναι συμπρόεδρος του Bill & Melinda Gates Foundation και συνιδρυτής της Microsoft.

Αόρατο κοκτέιλ ρύπων στον Ασωπό (*)

(*) https://www.kathimerini.gr/ ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ

• 
  Ο Ασωπός κατάμαυρος από ρύπους των βιομηχανιών και άλλων μονάδων της περιοχής.

ΕΤΙΚΕΤΕνα μοναδικό παράδοξο αποκαλύπτει η συστηματική παρακολούθηση των υδάτων του Ασωπού στην Αττική. Ενώ η ρύπανση από χρώμιο και εξασθενές χρώμιο έχει σαφώς μειωθεί, χάρη στις προσπάθειες της προηγούμενης δεκαετίας, στο ποτάμι ανιχνεύεται ένας τεράστιος αριθμός άλλων τοξικών ενώσεων, που συνδέονται άμεσα με τη βιομηχανία και τη γεωργική παραγωγή και οι περισσότερες δεν καταγράφονται καν. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι ρύποι αυτοί, παραμένοντας στο νερό ή στο χώμα «αλλάζουν μορφή» και πολλαπλασιάζονται, με άγνωστη τοξικότητα για το οικοσύστημα και τον άνθρωπο.

Τα στοιχεία αυτά έρχονται στο φως από την τετραετή έρευνα του Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για λογαριασμό της Περιφέρειας Αττικής. Το πρόγραμμα στη Λεκάνη του Ασωπού (επιστημονικός υπεύθυνος ο αναπλ. καθηγητής Αναλυτικής Χημείας Νικόλαος Θωμαΐδης) αφορά όχι μόνο το νερό και τα ιζήματα του ποταμού, αλλά και τον υπόγειο υδροφορέα της περιοχής και το πόσιμο νερό, δηλαδή τις πηγές της Μαυροσουβάλας από τις οποίες υδροδοτείται η περιοχή του Δήμου Ωρωπού. Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου προγράμματος έγκειται στο ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα έγινε συστηματική παρακολούθηση όχι μόνο των «συμβατικών» ρύπων, αυτών που επιβάλλεται να μετρούνται από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, αλλά των αναδυόμενων ρύπων, δηλαδή τα χημικά που χρησιμοποιούνται καθημερινά από τους ανθρώπους (λ.χ. απορρυπαντικά) ή τη βιομηχανία και για τα οποία υπάρχει ελάχιστη εικόνα.

Η ομάδα επέλεξε δύο θέσεις δειγματοληψίας στον (αττικό) Ασωπό για νερό και ιζήματα (μία κοντά στα όρια Αττικής και Βοιωτίας και μία κοντά στις εκβολές). Εκεί τοποθετήθηκαν σταθερά μηχανήματα που λαμβάνουν 24ωρα δείγματα: το πρώτο έτος πήραν μετρήσεις για έναν ολόκληρο μήνα και τα υπόλοιπα από μία εβδομάδα σε κάθε εποχή. Επίσης ελήφθησαν δείγματα από δέκα σημεία (σε κατοικίες της ευρύτερης περιοχής) για το πόσιμο νερό και από δώδεκα γεωτρήσεις για τα υπόγεια νερά. Συνολικά συγκεντρώθηκαν 148 δείγματα τα οποία και αναλύθηκαν εργαστηριακά, «σαρώνοντας» πάνω από 60.000 ρύπους, από τους οποίους ελέγχθηκαν συστηματικά περίπου 2.500.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2017 και ολοκληρώνεται τον φετινό Σεπτέμβριο. Οι ερευνητές έχουν πλέον καταλήξει στα πρώτα συμπεράσματα για τον ποταμό, τα οποία ανακοινώθηκαν τους προηγούμενους μήνες σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά, ενώ θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες τα συμπεράσματα για τις γεωτρήσεις και το πόσιμο νερό. «Στις μετρήσεις μας στον Ασωπό φαίνεται ότι η ρύπανση συνεχίζεται με μία σειρά από ρύπους προερχόμενους από βιομηχανική δραστηριότητα: επεξεργασία μετάλλων, υφαντουργία, βιομηχανία τροφίμων, φαρμακοβιομηχανία», λέει στην «Κ» ο κ. Θωμαΐδης. «Από τις ενώσεις που εντοπίζονται, οι πιο επικίνδυνες για την υγεία είναι εκείνες που συσσωρεύονται στο περιβάλλον και κατόπιν περνούν στην τροφική αλυσίδα και στο νερό. Για παράδειγμα, οι υπερφθοριωμένες ενώσεις, που συνδέονται με την παραγωγή των επικαλύψεων που τοποθετούνται σε δοχεία ή σακούλες τροφίμων, με την αντικολλητική επίστρωση σε μαγειρικά σκεύη ή τα πρόσθετα σε υφάσματα, έχουν συνδεθεί από μελέτες με διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος. Οι βενζοτριαζόλες, επίσης, που χρησιμοποιούνται ως αντιδιαβρωτικό κατά την επεξεργασία μετάλλων και εντοπίστηκαν σε μεγάλες ποσότητες στον Ασωπό, δυνητικά επηρεάζουν το οικοσύστημα – για τον άνθρωπο δεν υπάρχει επαρκής επιστημονική γνώση ακόμα».

Αντίθετα, τα επίπεδα χρωμίου και εξασθενούς χρωμίου κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα. «Η βιομηχανία εστίασε στο εξασθενές και στα βαρέα μέταλλα, αγνοώντας το υπόλοιπο ρυπαντικό φορτίο. Πολλά από τα χημικά που ανιχνεύουμε δεν είναι επαρκώς μελετημένα και οι διαθέσιμες τεχνολογίες δεν τα απομακρύνουν αποτελεσματικά. Πάντως, είναι δεδομένο ότι προέρχονται από τη βιομηχανική περιοχή, καθώς εντοπίζονται πιο έντονα στον σταθμό μέτρησής μας που βρίσκεται στα σύνορα της Αττικής με τη Βοιωτία».

Φάρμακα και φυτοφάρμακα

Εκτός από τη βιομηχανία υπάρχουν ακόμα δύο πηγές ρύπων του Ασωπού: οι φαρμακευτικές ενώσεις και τα φυτοφάρμακα. «Εντοπίσαμε μεγάλες ποσότητες μετφορμίνης, ένα αντιδιαβητικό φάρμακο. Με δεδομένο πως όταν η μετφορμίνη περνά από τον οργανισμό μας μεταβολίζεται και αποκτά άλλη μορφή, μπορούμε με σιγουριά να πούμε πως η ποσότητα που βρήκαμε απορρίφθηκε απευθείας στον Ασωπό, δεν προέρχεται από την κατανάλωση του φαρμάκου από τους ανθρώπους. Ομοίως, βρέθηκε μόνο στα ιζήματα ισοκοναζόλη, ένα αντιμυκητιασικό φάρμακο. Οσον αφορά τα φυτοπροστατευτικά, εντοπίσαμε ενώσεις που χρησιμοποιούνται σε ζιζανιοκτόνα (MCPA, μετολαχλόρη) και μυκητιοκτόνα. Οι ποσότητες δείχνουν κατάχρηση των φυτοφαρμάκων από τους γεωργούς. Το ενδιαφέρον είναι η εποχική διακύμανση και η εξέλιξή τους: για παράδειγμα, τον χειμώνα η μετολαχλόρη εντοπίζεται 32 φορές περισσότερο από ό,τι την άνοιξη. Την άνοιξη ανιχνεύσαμε τον μεταβολίτη της (σ.σ. την «εξέλιξή» της), δηλαδή η μετολαχλόρη δεν εξαφανίστηκε από το έδαφος, απλά μετασχηματίστηκε». Σε μικρότερες ποσότητες εντοπίστηκαν και πολλές ουσίες οι οποίες συνδέονται με τις συνήθειές μας και τα προϊόντα ή τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε.

Ενα από τα σταθερά μηχανήματα που λαμβάνουν δείγματα (και από τον υδροφόρο ορίζοντα) όλο το 24ωρο.

Χάρη στις συνεχείς μετρήσεις εντοπίστηκε και το περιστασιακό... «ξεφόρτωμα» χημικών ή άλλων ουσιών στον Ασωπό. «Το ενδιαφέρον είναι ότι οι περισσότερες “διαρροές” συνδέονται με βροχοπτώσεις. Για παράδειγμα, έπειτα από μια βροχερή ημέρα εντοπίζαμε μεγάλες ποσότητες από βιοφαινόλες, δηλαδή κάποιο ελαιουργείο βρήκε ευκαιρία να πετάξει στο ποτάμι τον κατσίγαρο. Το ίδιο έχει συμβεί και με χημικά που συνδέονται με τη βιομηχανία. Δυστυχώς δεν μπορούμε να εντοπίσουμε την πηγή».

Οι επικίνδυνοι μεταβολίτες

Ενα σημαντικό ζήτημα που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ο εμπλουτισμός του καταλόγου των ουσιών που πρέπει να παρακολουθούνται· αλλά και ο τρόπος, καθώς οι ενώσεις «εξελίσσονται» και αλλάζουν μορφή. «Οι ενώσεις αλλάζουν περνώντας μέσα από τον ανθρώπινο οργανισμό ή μέσα από αβιωτικές διεργασίες, από την παραμονή στο περιβάλλον, λ.χ. υδροδιάλυση, φωτοδιάσπαση.

Ετσι παράγονται νέες ουσίες», εξηγεί ο κ. Θωμαΐδης. «Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί οι λ.χ. δέκα ενώσεις που περνούν σε μεγάλες ποσότητες στο περιβάλλον, πολλαπλασιάζονται με άγνωστη τοξικότητα. Μπορεί μάλιστα μια ένωση να μην είναι η ίδια τόσο τοξική, αλλά ο μεταβολίτης της να είναι τοξικότερος. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναλύουμε τα δείγματα με τις νέες μεθόδους, για να ανακαλύπτουμε τι κρύβεται».

Το πρόγραμμα παρακολούθησης του Εργαστηρίου Αναλυτικής Χημείας θα χρησιμεύσει όχι μόνο στην Περιφέρεια Αττικής, για τη λήψη αποφάσεων, αλλά και στο υπουργείο Περιβάλλοντος, στη συζήτηση που γίνεται σε επίπεδο Ε.Ε. για τις νέες χημικές ουσίες που θα πρέπει να παρακολουθούνται. «Βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας, η χώρα πρέπει να υποβάλει στην Ε.Ε. μια λίστα των ουσιών που εκτιμά ότι ενέχουν κίνδυνο για το περιβάλλον. Κατόπιν θα πρέπει να καταρτίσει ένα διαχειριστικό σχέδιο για να βρει τις πηγές ρύπανσης και να λάβει μέτρα, τα οποία θα ελεγχθούν. Στόχος είναι η θέσπιση ορίων και σε άλλες ουσίες, που σήμερα παραμένουν αόρατες στη νομοθεσία».