Ο Αξελός για τη σωτηριολογική κατεύθυνση, το Θεό, τη συνέπεια των στοχαστών και τη σύγχρονη Ελλάδα

Η συνέπεια ζωής και έργου σε έναν στοχαστή θα έπρεπε να είναι ποιοτικό κριτήριο. Αλλά βλέπουμε ότι μεγάλοι, τεράστιοι φιλόσοφοι σαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη είχαν την κουταμάρα να νομίζουν ότι οι δούλοι ήταν φύσει δούλοι. Κοντύτερα χρονικά, ο Χάιντεγκερ και η τόσο ύποπτη σχέση του για ένα διάστημα με το ναζισμό. Η συνέπεια είναι μια απαίτηση την οποία βρίσκω πιο πολύ στους μεγάλους ποιητές σαν τον Χέλντερλιν και τον Ρεμπώ.

Η πορεία του κόσμου η ίδια έκανε να φανεί ένας Θεός. Λέω συχνά ότι ο Θεός είναι μια μορφή και μια μάσκα του κόσμου.

(Οι νέοι πάντα διάβαζαν Μαρξ και Νίτσε συγχρόνως) Διότι και οι δύο κάνουν ανελέητη κριτική του παρόντος. Ο Μαρξ καταδικάζει όλη την αποξένωση του ανθρώπου από τον εαυτό του μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα. Ο Νίτσε βλέπει στο σύστημα όπου ζούμε έναν απέραντο μηδενισμό. Όμως και οι δύο θέλουν να κάνουν ένα βήμα σωτηριολογικό. Ο Μαρξ στον απόλυτο κομμουνισμό και ο Νίτσε στον υπεράνθρωπο. Ως τα τώρα δεν ξέρω κανέναν φιλόσοφο που να μη θέλησε να δώσει σωτηριολογική κατεύθυνση.

(Η σύγχρονη Ελλάδα) Είναι ένα πρόβλημα. Ούτε Ανατολή ούτε Δύση ούτε Ευρώπη ούτε Ασία. Βαδίζει προς την αναζήτηση μιας ενότητας, την οποία δεν βρίσκει εύκολα. Δεξιά και Αριστερά είναι φθαρμένες και δεν αναδύεται ένας δρόμος.

 

 

Ο Κ.Αξελός για την κρίση στο ψυχισμό των ανθρώπων

¨Υπάρχει κρίση πολιτισμού, κρίση στον ψυχισμό των ανθρώπων, η οποία εκδηλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο…Οι ψυχικές δυνάμεις σπρώχνουν τη σκέψη. Το ψυχικό όμως, που γίνεται ψυχολογικό, είναι εμπόδιο. Παραδείγματος χάριν, ο ναρκισσισμός σαν το αποκορύφωμα του ψυχολογισμού είναι κάτι που όλα τα αναχαιτίζει, τα συρρικνώνει¨

Θα συμπληρώναμε εμείς ότι απο νεώτερες έρευνες φαίνεται ότι ο ναρκισισμός είναι μια εσωτερική ψυχοπαθολογική άμυνα του οργανισμού για να αντιμετωπίσει το σύγχρονο στρες, τις γνωστές στο άτομο ανεπάρκειες και τις φοβίες που του επιβάλλει το εξωτερικό περιβάλλον

Ο Κ.Αξελός για τη φιλοσοσφία, τη Δημοκρατία και τη πλανητική σκέψη

Η εποχή μας έχει πέσει χαμηλά και η φιλοσοφία ζει το τέλος της. Μετά από αυτήν υπάρχει χώρος για μια ανοιχτή ποιητική σκέψη.

Πέρα από την ποίηση του ανθρώπου με τη λυρική έννοια, υπάρχει η ποιητικότητα του κόσμου που είναι πιο δυνατή. Και η ανθρώπινη ποίηση είναι ένα ανταύγασμά της. Με ενδιαφέρει η ποίηση που ξεφεύγει από όλα τα όρια και φτάνει σε ένα ύπατο σημείο όπου συντρίβεται, συντρίβοντας και τον ποιητή της.

Σήμερα η φιλοσοφία δεν μπορεί να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν. Σήμερα, μόνο ως πλανητική σκέψη μπορεί να τα θέσει όλα υπό ερώτηση και να δώσει αινιγματικές απαντήσεις.

Η Δημοκρατία μένει ουτοπική, δηλαδή δεν έχει πουθενά τόπο να πραγματοποιηθεί. Το ίδιο της το νόημα μας ξεφεύγει.

Ο Κ.Αξελός για τη σύγχρονη κοινωνία και τον αυριανό κόσμο

Ο αυριανός κόσμος, ο βιομηχανικός, μαζικός, μηδενιστικός, ηλεκτρονικός και τεχνικοποιημένος πολιτισμός, θα τεχνικοποιήσει ακόμη και τη φαντασία. Υπάρχει ένα πέρα από την τεχνική; Και από ποιον κυριαρχείται η τεχνική; Δεν μπορώ να απαντήσω.

Έχουμε αναγκαία εξάρτηση από τους άλλους ανθρώπους. Η εξάρτηση πάλι δημιουργεί τα κενά της. Εξάρτηση και μη εξάρτηση έχουν το αναγκαίο στοιχείο που είναι και θετικό και αρνητικό.

Οι ιδεολογίες γενικευμένες πεθαίνουν. Μετά από αυτές, μια μέση απατηλή νοοτροπία θα κυριαρχήσει για πολύ με στοιχεία από όλα. Λίγο φιλελεύθερα, λίγο σοσιαλιστικά, λίγο χριστιανικά, λίγο εβραϊκά, λίγο προλεταριακά, λίγο αστικά, λίγο από τις φιλοσοφίες, αλλά είναι πάντα ένα μπέρδεμα, χωρίς αυτό να είναι σκέψη. Κάνει τους ανθρώπους να νομίζουν ότι σκέπτονται.

Η πίστη είναι υπόθεση θρησκευτική. Με την ποίηση και τη σκέψη ο άνθρωπος μπορεί να ανοιχτεί στη φύση, στην τεχνική και στο περιπλανώμενο παιχνίδι επάνω σε έναν ληξιπρόθεσμο πλανήτη.

Όλα τα παραπάνω είναι του Αξελού

Διαβάστε παρακάτω τι λέει και ενας καλλιτέχνης (Κ.Μαραβέγιας):

"Νομίζω ότι έχει προκύψει μία σύγχυση, γεμάτη αντιθέσεις και αντιφάσεις που μπορεί να είναι και δημιουργική αλλά και αποπροσανατολιστική. Ξέρεις, αισιοδοξώ πως καμιά φορά μπορεί αυτό να οδηγήσει  σε ένα μοντέλο πιο κοινωνικό, πιο οικουμενικό και δεν είναι κατ’ ανάγκη η παραδοσιακή αριστερά ή το παραδοσιακό κέντρο ή η παραδοσιακή δεξιά. Μπορεί να υπάρξει κάτι, μέσα σε όλη αυτή τη γενικότερη ιδεολογική σύγχυση, που να είναι ανθρωποκεντρικό και να υπερβαίνει τις έννοιες αυτές όπως τις ξέραμε".

Ο Αξελός για την φιλοσοφική αλήθεια

«Μιλάω πάντα για στοχαστές και όχι για φιλοσόφους. Και η αλήθεια είναι μια πάρα πολύ προβληματική έννοια. Βλέπω την αλήθεια σαν κυρίαρχη μορφή μιας περιπλάνησης. Άμα η περιπλάνηση παίρνει μορφή και περιεχόμενο και συγκροτεί και συγκροτείται, δίνει μια μορφή της αλήθειας. Αλλά η αλήθεια υπακούει στην περιπλάνηση, και όχι το αντίθετο»

"Always I speak about "thinkers" and not philosophers. And the truth is a very problematic concept. I see the truth as the dominant form of a roving. Upon wandering takes form and content and set up and assembled, it gives a form of truth. But the truth obey the wandering, and not the opposite. "

Ο Κ.Αξελός για τα "όνειρα" των ανθρώπων και την υλοποίησή τους

"Έχω μια πικρή αίσθηση από όσα λέτε για τον κόσμο. Πικρή, γιατί κρατάμε χιλιάδων χρόνων πίκρα. Γιατί μας έμαθαν ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι το ιδεατό του Πλάτωνα, το καλό του Χριστιανισμού, ο καλός αστός και μετά ο καλός προλετάριος, σήμερα ο καλός παραγωγός… Η ανθρωπότητα έχει υποστεί χιλιάδων χρόνων κηρύγματα που την περιορίζουν ολοένα και πιο πολύ" - 
"I have a bitter sense of what you say about the world, bitter, because we keep thousands of years of bitterness, because they taught us that human being must remain Plato's ideal, the good of Christianity, the good bourgeois and later the good proletarian, today a good producer ... Humanity has been subjected to thousands of years of sermons that increasingly limit it”

" Ο χρόνος είναι ένα κεντρικότατο θέμα του στοχασμού, που κινητοποιεί και συντρίβει κάθε στοχασμό. Λέτε «να μοχθήσουμε να σώσουμε το όνειρο αφού δεν μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε»…Όλοι κινούμαστε και από διάχυτα όνειρα. Τα όνειρα είναι τα ανοίγματα της ζωής μας. Έχουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα από τα όνειρά μας. …Ίσως κλονιστεί και η έννοια της πραγματοποίησης. Ίσως κάποτε καταλάβουμε ότι το «πραγματοποιώ» σημαίνει συγχρόνως και συντρίβομαι " - 
"Time is a central theme of contemplate, that mobilizes and crushes every thought. You say "let us try to save part of the dream because we can not fully realize it" ... We are all moving through diffused dreams. Dreams are the windows of our lives. We have to learn more things from our dreams ... Perhaps the concept of realization may be toppled. Perhaps once we shall understand that "I realize" means at the same time and "I crash"

Ο Αξελός για το σύγχρονο άνθρωπο

" Ο σύγχρονος άνθρωπος για να υπάρξει δεν μπορεί να πιαστεί από πουθενά. Του είναι ίσως δυνατόν να ανοιχτεί στο αποσπασματικό Όλον. …Χωρίς όπλα. Και χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα. Το άνοιγμα δεν είναι κάτι το μυστηριώδες. Ας πάρουμε μια παρέα στην παραλία. Οι μεν φωτογραφίζουν τους δε. Θέλουν να τους οικειοποιηθούν, να τους αρχειοθετήσουν. Οι άλλοι φωτογραφίζουν τη θάλασσα, θέλουν να την ακινητοποιήσουν. Οι άλλοι λένε, τι ωραία που είναι, δες, δες τι ωραία που χτυπάει το κύμα. Όλα αυτά είναι μορφές ακινητοποίησης του χρόνου, του χώρου και όχι άνοιγμα στο χωροχρόνο. Άνοιγμα είναι να έκαναν μπάνιο, να χαίρονταν, να ζούσαν χωρίς αυτό το δες, δες.."

Ο Κώστας Αξελός για για το παιχνίδι του κόσμου

"Let's first ask a question: how does the world unfold? I would not say what the world is, because then we make it static. The people say product of the idea, the others say product of matter, others say God's creation, others say fantasy of human being All these are meanings that we give as if we are out of the world, while the world itself unfolds meaningless, without why and because, as a game "

" Ας θέσουμε πρώτα μια ερώτηση: πώς ξετυλίγεται ο κόσμος; Δεν θα έλεγα τι είναι ο κόσμος, γιατί τότε τον καθιστούμε στατικό. Οι μεν λένε προϊόν της ιδέας, οι άλλοι λένε προϊόν της ύλης, άλλοι λένε δημιούργημα του Θεού, άλλοι λένε φαντασίωση του ανθρώπου. Όλα αυτά είναι νοήματα που δίνουμε σαν να βρισκόμαστε έξω από τον κόσμο, ενώ ο κόσμος ο ίδιος ξετυλίγεται χωρίς νόημα, χωρίς γιατί και επειδή, σαν παιχνίδι "

"Human being is not an isolated being, he/she is not independent, he/she is an element of the world, every thing wants to be said, to be seen, and mediocrity and stupidity, and that's why they have their place too"

" Ο άνθρωπος δεν είναι απομονωμένο ον. Δεν είναι ανεξάρτητος, είναι στοιχείο του κόσμου. Κάθε πράγμα θέλει να λεχθεί, να φανεί. Και η μετριότητα και η βλακεία. Και γι’ αυτό έχουν κι αυτά το χώρο τους "

Από το ιστορικό της πολυκύμαντης ζωής του:

Πολύ νέος, μόλις 17 χρόνων εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και, παρά τις διαφωνίες του, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση. Υποστήριζε ότι «ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε».

Το 1944, στα Δεκεμβριανά, πέρασε από τα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο, από όπου και απόδρασε. Στα τέλη του 1945, φεύγει από την Ελλάδα με το πλοίο «Ματαρόα» μαζί με άλλους αριστερούς, με προορισμό το Παρίσι. Λίγο διάστημα μετά την αναχώρησή του, καταδικάζεται ερήμην σε θάνατο. Λόγω των απόψεών του η σχέση του με το ΚΚΕ διακόπτεται το 1946.

Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου και δίδαξε (1962-1973). Ήταν αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού τότε περιοδικού Arguments (1956-1962). Ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις Editions de Minuit, στην οποία εκδόθηκαν επίσης και τα περισσότερα από τα βιβλία του.

Με τον Σαρτρ, είχε ιστορική διένεξη και τον εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη και επανάληψη παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών.