Ηράκλειτος: Ένας φωτεινός καταλύτης στην πορεία της ανθρώπινης σκέψης

Επιλεγμένες ρήσεις του Ηράκλειτου (σε ελεύθερη μετάφραση)

1.      Αυτόν εδώ τον κόσμο, τον ίδιο για όλους, ούτε κανείς θεός ούτε άνθρωπος τον έπλασε, αλλ’ ήταν από πάντα και είναι και θα είναι αιώνια ζωντανή φωτιά, που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο.

2.      Οι συνδέσεις είναι όλα κι όχι όλα, ομόνοια, διχόνοια, συμφωνία, ασυμφωνία: το Ένα γεννιέται απ' όλα και από το Ένα όλα.

3.      Το αντίθετο συγκλίνει, και απ' τις διαφορές (γεννιέται) η πιο όμορφη αρμονία, και τα πάντα γίνονται με τον ανταγωνισμό.

4.      Όλα γίνονται σύμφωνα με τον ανταγωνισμό και την αναγκαιότητα.

5.      Δεν καταλαβαίνουν πως το διαφορετικό συνομολογεί με τον εαυτό του την αρμονία αντιθέτων εντάσεων όπως στο τόξο και τη λύρα.

6.      Η αφανής αρμονία είναι καλύτερη απ' τη φανερή.

7.      Το ίδιο πράγμα υπάρχει σε μας, το ζωντανό και το πεθαμένο, το ξύπνιο και το κοιμισμένο, το νέο και το γερασμένο, γιατί αυτά μεταβάλλονται σ' εκείνα και αντίθετα, εκείνα μεταβάλλονται σ' αυτά.

8.      Ο δρόμος που ανεβαίνει κι ο δρόμος που κατεβαίνει είναι ένας κι ο ίδιος δρόμος.

9.      Όλοι οι άνθρωποι σήμερα απομακρύνονται από την αλήθεια και τη δικαιοσύνη ολοκληρωτικά· δοσμένοι στη φιλοδοξία και τη δόξα, οι δύστυχοι ανόητοι… Αρκούμαι στα λίγα και ζω κατά τα κέφια μου.

Η επίδραση του Ηράκλειτου στον Γερμανό ιδεαλιστή G. W. F. Hegel ήταν τόσο βαθιά που παρατήρησε στις Διαλέξεις του για την Ιστορία της Φιλοσοφίας: «δεν υπάρχει πρόταση του Ηράκλειτου που να μην έχω υιοθετήσει στη Λογική μου». Ο Χέγκελ ερμήνευσε τον Ηράκλειτο ως διαλεκτικό και φιλόσοφο της διαδικασίας, βλέποντας το «γίγνεσθαι» του Ηράκλειτου ως λογικό αποτέλεσμα της οντολογίας του «όντος» και του «μη όντος» του Παρμενίδη.

Η αυθόρμητη διαλεκτική που διατυπώθηκε από τον Ηράκλειτο και άλλους αρχαίους φιλοσόφους, αλλά και η νεότερη διαλεκτική της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας επηρέασαν και έδρασαν ως καταλύτης στη διατύπωση της θεωρίας των Μαρξ-Ένγκελς.

Ηράκλειτος σε λεπτομέρεια της Σχολής των Αθηνών του Ραφαήλ

Ο Άγγλος λόγιος Ingram Bywater συγκέντρωσε όλα τα  αποσπάσματα του Ηράκλειτου σε μια κριτική έκδοση, Heracliti Ephesii Reliquiae το 1877. "Το βιβλίο του  Bywater έχει καταλήξει να θεωρείται ... ως η μόνη  αξιόπιστη συλλογή των λειψάνων αυτού του  φιλοσόφου." (Hermann Diels - 1903). Το βιβλίο αυτό  αναθεωρήθηκε και βελτιώθηκε αρκετές φορές με  τελευταία από τον Walther Kranz. Το κοινό  αποτέλεσμα  Diels–Kranz χρησιμοποιείται στον  ακαδημαϊκό χώρο  για να αναφέρει προσωκρατικούς  φιλοσόφους. Σε  αυτό  σε κάθε προσωπικότητα  εκχωρείται και ένας  αριθμός για να την προσδιορίσει  μοναδικά. Ο  Ηράκλειτος καταλογίζεται παραδοσιακά  ως φιλόσοφος  αριθμός 22. (Diels Hermann; Kranz  Walther. 1957.  Plamböck, Gert (ed.). Die Fragmente  der  Vorsokratiker (στα αρχαία ελληνικά και  γερμανικά).Rowohlt. ISBN 5875607416. Ανακτήθηκε  στις 22.11.2023)

Ο Φρίντριχ Νίτσε προτιμούσε τον Ηράκλειτο από  όλους τους άλλους προσωκρατικούς. Ο Μάρτιν  Χάιντεγκερ επηρεάστηκε επίσης από τον Ηράκλειτο,  όπως φαίνεται στην Εισαγωγή του στη Μεταφυσική. Ο  Χάιντεγκερ πίστευε ότι η σκέψη του Ηράκλειτου και του Παρμενίδη ήταν η αφετηρία της φιλοσοφίας και παρεξηγήθηκε από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, οδηγώντας όλη τη δυτική φιλοσοφία στην πλάνη.

Ο Όσκαρ Ουάιλντ επίσης επηρεάστηκε από τον Ηράκλειτο. Ο Ουάιλντ πιστώνεται με το ρητό «να περιμένεις το απροσδόκητο», αν και ο Ηράκλειτος είχε πει: «Αν δεν περιμένεις το απροσδόκητο, δεν θα το βρεις, γιατί δύσκολο είναι να το αναζητήσεις και να το βρεις».

Στη δεκαετία του 1950, ο «ίδιος κόσμος» του Ηράκλειτου, που τον διακρίνει από τον «κοινό κόσμο», υιοθετήθηκε από ψυχολόγους, όπως ο Ludwig Binswanger και ο Rollo May, για να αναλύσουν την εμπειρία ανθρώπων με αυταπάτες ή άλλα προβλήματα, όταν δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη κοινή πραγματικότητα ή συγχέουν τον ιδιωτικό τους κόσμο με αυτή. Αυτοί οι στοχαστές βασίστηκαν στη δήλωση του Ηράκλειτου ότι «Οι ξύπνιοι έχουν έναν κοινό κόσμο, αλλά οι κοιμισμένοι μετατρέπουν το όνειρό τους σε δικό τους κόσμο».

"Ο λόγος του Ηρακλείτου είναι και κατ' ουσίαν σκοτεινός. Υποδεικνύει ότι δεν αποκαλύπτει τη σκέψη του με άμεσο τρόπο, ούτε όμως επιχειρεί να παραπλανήσει τους ακροατές του. Παρέχει τα σημάδια, τα οποία εκείνοι καλούνται να εννοήσουν με τον ορθό τρόπο. Η φιλοσοφία του, δεν είναι μια αυθαίρετη και υποκειμενική κατασκευή αλλά μια έκφραση του λόγου που διέπει τα πάντα, όσο και αν μένει απρόσιτος στους πολλούς. Το σκοτεινόν του Ηρακλείτου, η δυσκολία δηλαδή της κατανοήσεως του λόγου του, δεν οφείλεται επομένως σε δική του ιδιορρυθμία, αλλά στην αδυναμία των πολλών να εννοήσουν όχι τα λόγια του αλλά τον ίδιο το λόγο. Στον Ηράκλειτο η έννοια λόγος έχει πολλές σημασίες και εννοιακές αποχρώσεις. Σημαίνει ομιλία, προφορικός λόγος, αλλά και ρυθμιστική αρχή που διέπει το σύνολο της πραγματικότητας και συνδέει με σχέσεις αναλογίας τα πάντα. Επομένως, εδώ ο λόγος είναι η αιώνια καθολική σχέση που ρυθμίζει την πραγματικότητα, όπως αυτή εκφράζεται γλωσσικά".

Διαβάστε: "Ηράκλειτος: Ο σκοτεινός φιλόσοφος" του Ν.Καμπάνη

"Το φυσικό σύμπαν ονομάζεται «κόσμος» - λέξη που προέρχεται από το ρήμα κοσμῶ και σηματοδοτεί την τάξη. Ο κόσμος ταυτίζεται με τη φωτιά, γιατί η φωτιά είναι ακριβώς το πιο ευμετάβλητο φυσικό στοιχείο. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ο Ηράκλειτος επιλέγει τη φωτιά, όπως ο Θαλής επέλεξε το νερό και ο Αναξιμένης τον αέρα. Τότε όμως η φωτιά θα ήταν το πρωταρχικό κοσμογονικό στοιχείο από το οποίο θα είχε δημιουργηθεί ο κόσμος, πράγμα που δεν ισχύει. Ο κόσμος του Ηράκλειτου υπήρχε πάντοτε, είναι αγέννητος και άφθαρτος - μια ιδέα που εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ελληνική σκέψη. Η φωτιά επομένως δεν είναι το συστατικό του κόσμου, αλλά το νόημά του. Μέσα από την εικόνα της φωτιάς, όπως και από τις ανθρωποκεντρικές μεταφορές του πολέμου και της έριδας, φαίνεται η αντιθετική δομή της πραγματικότητας. Οι αντιθέσεις χαρακτηρίζουν τον κόσμο, δεν αναιρούν όμως την ενότητά του: η κοσμική φωτιά «ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο», η διαμάχη συμβαδίζει με την αναγκαιότητα.

Για να αντιληφθεί κάποιος την αληθινή δομή της πραγματικότητας θα πρέπει πρώτα να απαλλαγεί από τις προκαταλήψεις και τις βεβαιότητές του. Ο φιλόσοφος θα τον βοηθήσει κλονίζοντάς τον, οδηγώντας τον σε μια κατάσταση αβεβαιότητας και απορίας. Ο Ηράκλειτος επιδίδεται σε μια συστηματική απόρριψη των απλοϊκών αντιλήψεων. Όπου οι άνθρωποι βλέπουν αντίθεση, υπάρχει ενότητα. Όπου ενότητα, υπάρχει αντίθεση. Όπου τομή, συνέχεια. Όπου βλέπουν το καλό, υπάρχει σχετικότητα.".                                Διαβάστε: "Τα πάντα ρει"; των Β. Κάλφα & Γ. Ζωγραφίδη                                                                                             

"Η κοσμολογία, η γνωσιολογία, η ψυχολογία, η θεολογία και η ηθική του Ηράκλειτου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Η «αρχή του κόσμου» (η πρώτη φιλοσοφική χρήση του όρου) είναι η φωτιά, το πυρ, η υψηλότερη και καθαρότερη μορφή της ύλης. Υπόκειται σε μια σειρά αλλαγών που υπακούουν στην αρχή της νομοτέλειας (ειμαρμένη), δομούν τον κόσμο και εξασφαλίζουν την ενότητα και την τάξη του. Ο κόσμος υπόκειται σε περιοδικές εκπυρώσεις, κατά τις οποίες δεν καταστρέφεται αλλά φθίνει για να αναγεννηθεί, καθώς φθορά και γέννηση συγκροτούν ένα συνεχές στη σκέψη του Ηράκλειτου. Απαραίτητες για την κατανόηση αυτής της διαδικασίας είναι οι έννοιες της σύγκρουσης, η οποία χαρακτηρίζεται από την ενότητα των αντιθέτων, και της αέναης ροής. 

Η σύγκρουση είναι πηγή δημιουργίας και όχι καταστροφής, όπως και στις εκπυρώσεις, αφού «ο πόλεμος είναι πατέρας όλων των πραγμάτων», «η δικαιοσύνη προκύπτει από τη σύγκρουση» και «όλα είναι αποτέλεσμα διαμάχης και ανάγκης». Τούτο διότι, όταν κοιτάζει κανείς το όλον και προσπαθεί να το κατανοήσει, διαπιστώνει ότι οι αντιθέσεις είναι μόνο φαινομενικές. Αποτελούν είτε τα διαφορετικά χαρακτηριστικά του ίδιου πράγματος ή τις αποφάνσεις διαφορετικών παρατηρητών. Ο κόσμος είναι σύνθεση αντιθέτων, όπως δηλώνουν οι εμβληματικές εικόνες του τόξου και της λύρας. Εδώ οι αντίρροπες δυνάμεις που εκλύονται κατά την ταυτόχρονη και εναλλασσόμενη έλξη και κάμψη (χορδών και σημείων στήριξης), κατά την «παλίντροπον αρμονίη» (την αμφίδρομη αρμονία), συνθέτουν ένα αρμονικό όλον".                                                                                       Διαβάστε περισσότερα εδώ

Σύγχρονοι διανοητές για τα κοινωνικά συστήματα

Το πολιτικό σύστημα θριαμβεύει επειδή είναι μια ενωμένη μειοψηφία που ενεργεί εναντίον μιας διαιρεμένης πλειοψηφίας – William Durant (1885-1981) - Αμερικανός ιστορικός & φιλόσοφος  

Είναι αδύνατο να σχεδιάσουμε ένα σύστημα τόσο τέλειο όπου κανένας δεν θα χρειαζόταν να είναι καλός T. S. Eliot (1888-1965) - Βρετανός ποιητής, Νόμπελ 1948.

Το να φτάνεις στην κορυφή έχει την κακή τάση να πείθει τους ανθρώπους ότι τελικά το σύστημα είναι εντάξει - Alain de Botton, Ελβετός συγγραφέας.

Το ιδιοφυές είναι το σφάλμα στο σύστημα - Paul Klee (1879-1940) - Ελβετός ζωγράφος  

Γ.Ρίτσος: τρία επίκαιρα αποφθέγματα για την εποχή μας

"Αρκεί. Μονάχοι μας φθειρόμαστε πιότερο απ’ όσο μας φθείρουν τα γεγονότα κι ο χρόνος" - 

Достаточно. Сами мы изнашиваем себя больше, чем изнашивают нас факты, и время - 

Enough. We ourselves wear out more than facts and time wear out us.

Φωτο: www.Φοιτητικός Κόσμος

"Λείπουν ακόμη και τα λόγια. Όλα τ’ αφήσαμε στη μέση, όλα τ’ αφήσαμε στην τύχη. Κι έγιναν χωρίς εμάς" - 

Даже слов не хватает. Мы оставили всё посередине, всё оставили на волю случая. И всё  было сделано без нас - 

Even words are not enough. We left everything in the middle, left everything to chance. And everything was done without us.

"Κανένας δεν έχει δικαίωμα να εξουσιάζει τα μάτια μου, το στόμα μου, τα χέρια μου, τούτα τα πόδια μου που πατάνε τη γης" - 

Никто не имеет права властвовать моими глазами, моим ртом, моими руками, этими моими ногами, которые ступают по земле - 

No one has the right to rule my eyes, my mouth, my hands, my feet that touch the ground

"Helmut Newton: The Bad and the Beautiful"

 

Ένα μείγμα τρυφερότητας και λατρείας είναι εμφανές στο ντοκιμαντέρ όπου ο Von Boehm συνεντευξιάζει κάποιες από τις πιο εξέχουσες γυναίκες που φωτογράφισε ο Newton: οι Charlotte Rampling, Claudia Schiffer, Isabella Rosellini, Marianne Faithfull και άλλες αποτίουν φόρο τιμής στο μεγαλείο του ως φωτογράφου και την παιγνιώδη συμπεριφορά του ως συνεργάτη.

Περισσότερα στο https://www.sofokleousin.gr/helmut-newton-the-bad-and-the-beautiful-ntokimanter-apo-ton-gero-

Ο Ρίτσος για την ομορφιά του ανθρώπου

Ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί να αρχίζει η ανθρώπινη ιστορία που λέμε, κι η ομορφιά του ανθρώπου (από την «Ελένη»)

Может там, где безнадежно сопротивляются, может быть там начинается история человечества и человеческая красота  («Елена»)

Maybe where one resists without hope, maybe that's where human history and the beauty of man begins ("Helen")

Ο Γ.Ρίτσος για τη μοναξιά σαν στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης

Το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στο θάνατο. 

Το ξέρω. Το δοκίμασα. 

Δεν ωφελεί. 

Άφησέ με νάρθω μαζί σου.

(Απο τη Σονάτα του Σεληνόφωτος)

Ο Γ.Ρίτσος για τις μικρές ανθρώπινες ανάγκες

Δε μας εξευτελίζουν οι μικρές ανάγκες μας,

Αυτές μας σώζουν, μάλιστα μας δίνουν ένα έδαφος πάλι να πατήσουμε, να μείνουμε όρθιοι, να δουλέψουμε, κ' η γνώση τους κ' η αποδοχή τους είναι η νέα αδελφοσύνη μας, είναι η αρχή της βαθειάς ελευθερίας μας.

(Απο τη «Γέφυρα»)

Ο Κ.Αξελός για την κρίση στο ψυχισμό των ανθρώπων

¨Υπάρχει κρίση πολιτισμού, κρίση στον ψυχισμό των ανθρώπων, η οποία εκδηλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο…Οι ψυχικές δυνάμεις σπρώχνουν τη σκέψη. Το ψυχικό όμως, που γίνεται ψυχολογικό, είναι εμπόδιο. Παραδείγματος χάριν, ο ναρκισσισμός σαν το αποκορύφωμα του ψυχολογισμού είναι κάτι που όλα τα αναχαιτίζει, τα συρρικνώνει¨

Θα συμπληρώναμε εμείς ότι απο νεώτερες έρευνες φαίνεται ότι ο ναρκισισμός είναι μια εσωτερική ψυχοπαθολογική άμυνα του οργανισμού για να αντιμετωπίσει το σύγχρονο στρες, τις γνωστές στο άτομο ανεπάρκειες και τις φοβίες που του επιβάλλει το εξωτερικό περιβάλλον

O Will Durant για τον πολιτισμό

Ο Κ.Αξελός για τη φιλοσοσφία, τη Δημοκρατία και τη πλανητική σκέψη

Η εποχή μας έχει πέσει χαμηλά και η φιλοσοφία ζει το τέλος της. Μετά από αυτήν υπάρχει χώρος για μια ανοιχτή ποιητική σκέψη.

Πέρα από την ποίηση του ανθρώπου με τη λυρική έννοια, υπάρχει η ποιητικότητα του κόσμου που είναι πιο δυνατή. Και η ανθρώπινη ποίηση είναι ένα ανταύγασμά της. Με ενδιαφέρει η ποίηση που ξεφεύγει από όλα τα όρια και φτάνει σε ένα ύπατο σημείο όπου συντρίβεται, συντρίβοντας και τον ποιητή της.

Σήμερα η φιλοσοφία δεν μπορεί να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν. Σήμερα, μόνο ως πλανητική σκέψη μπορεί να τα θέσει όλα υπό ερώτηση και να δώσει αινιγματικές απαντήσεις.

Η Δημοκρατία μένει ουτοπική, δηλαδή δεν έχει πουθενά τόπο να πραγματοποιηθεί. Το ίδιο της το νόημα μας ξεφεύγει.

Ο Κ.Αξελός για τη σύγχρονη κοινωνία και τον αυριανό κόσμο

Ο αυριανός κόσμος, ο βιομηχανικός, μαζικός, μηδενιστικός, ηλεκτρονικός και τεχνικοποιημένος πολιτισμός, θα τεχνικοποιήσει ακόμη και τη φαντασία. Υπάρχει ένα πέρα από την τεχνική; Και από ποιον κυριαρχείται η τεχνική; Δεν μπορώ να απαντήσω.

Έχουμε αναγκαία εξάρτηση από τους άλλους ανθρώπους. Η εξάρτηση πάλι δημιουργεί τα κενά της. Εξάρτηση και μη εξάρτηση έχουν το αναγκαίο στοιχείο που είναι και θετικό και αρνητικό.

Οι ιδεολογίες γενικευμένες πεθαίνουν. Μετά από αυτές, μια μέση απατηλή νοοτροπία θα κυριαρχήσει για πολύ με στοιχεία από όλα. Λίγο φιλελεύθερα, λίγο σοσιαλιστικά, λίγο χριστιανικά, λίγο εβραϊκά, λίγο προλεταριακά, λίγο αστικά, λίγο από τις φιλοσοφίες, αλλά είναι πάντα ένα μπέρδεμα, χωρίς αυτό να είναι σκέψη. Κάνει τους ανθρώπους να νομίζουν ότι σκέπτονται.

Όλα τα παραπάνω είναι του Αξελού

Διαβάστε παρακάτω τι λέει και ενας καλλιτέχνης (Κ.Μαραβέγιας):

"Νομίζω ότι έχει προκύψει μία σύγχυση, γεμάτη αντιθέσεις και αντιφάσεις που μπορεί να είναι και δημιουργική αλλά και αποπροσανατολιστική. Ξέρεις, αισιοδοξώ πως καμιά φορά μπορεί αυτό να οδηγήσει  σε ένα μοντέλο πιο κοινωνικό, πιο οικουμενικό και δεν είναι κατ’ ανάγκη η παραδοσιακή αριστερά ή το παραδοσιακό κέντρο ή η παραδοσιακή δεξιά. Μπορεί να υπάρξει κάτι, μέσα σε όλη αυτή τη γενικότερη ιδεολογική σύγχυση, που να είναι ανθρωποκεντρικό και να υπερβαίνει τις έννοιες αυτές όπως τις ξέραμε".

Tom Robins about the advanced humanity

" Humanity has advanced, when it has advanced, not because it has been sober, responsible, and cautious, but because it has been playful, rebellious, and immature " 

«Η ανθρωπότητα έχει προχωρήσει, όταν έχει προχωρήσει, όχι επειδή ήταν νηφάλια, υπεύθυνη και προσεκτική, αλλά επειδή ήταν παιχνιδιάρικη, επαναστατική, και ανώριμη»

Ο Στιγκ Λάρσον για τη φιλία

" Η φιλία , όπως την ορίζω εγώ, βασίζεται σε δύο πράγματα, στο σεβασμό και στην εμπιστοσύνη. Χρειάζονται και οι δύο αυτοί παράγοντες. Κι αυτό πρέπει να συμβαίνει αμοιβαία. Μπορεί να σέβεσαι κάποιον αλλά να μην του έχεις εμπιστοσύνη – τότε η φιλία εξανεμίζεται"

Το κορίτσι με το τατουάζ. Εκδόσεις Ψυγογιός. Αθήνα .2009 σελ 573

"The friendship, as I define based on two things, respect and trust. Both these factors are needed. And it must occur mutually. Can you respect someone, but not to have confidence - then the friendship vanishing"

Ο Μ.Δανέζης για τις πλαστές ανάγκες και τους παραπανίσιους φόβους

"Το πρόβλημα μιας κοινωνίας είναι ο φόβος. Ό,τι κακό προκύπτει στον άνθρωπο είναι μέσω του φόβου. Ο φόβος δημιουργείται από την έννοια της ανάγκης. Φοβάμαι γιατί θα στερηθώ κάτι που έχω ανάγκη.

Όταν δημιουργώ πλαστές ανάγκες, δημιουργώ παραπανίσιους φόβους. Άρα το φούσκωμα των αναγκών δημιουργεί γιγάντεμα των φόβων. Και ένας φοβισμένος άνθρωπος, ποτέ δε μπορεί να είναι ελεύθερος άνθρωπος.

Να λοιπόν το πρώτο βήμα: να περιορίσουμε τις ανάγκες μας στις φυσικές μας ανάγκες,για να περιορίσουμε τους φόβους μας στους φυσικούς φόβους. Έτσι κάθε μέρα θα γινόμαστε όλο και πιο ελεύθεροι"

Ο Μαρκ Τουαίν για τα ταξίδα πέρα απο τα "ασφαλή" λιμάνια

“Twenty years from now you will be more disappointed by the things you didn’t do than by the things you did. So throw off your bowlines. Sail away from the safe harbor. Explore. Dream. Discover.” 

"После 20 лет ты будешь сожалеть о своих не сделанных дел чем сделанных. Так что освободись, изучай,мечтай,создавай"

"Σε είκοσι χρόνια από τώρα θα είστε πιο απογοητευμένοι από τα πράγματα που δεν κάνατε σε σύγκριση με τα πράγματα που κάνατε. Για αυτό αποτινάξτε τα μπουρίνια(*) σας. Ταξιδέψτε μακριά από το ασφαλές λιμάνι σας. Εξερευνήστε. Όνειρευτείται. Ανακαλύψτε" 
(*) Εδω εννοεί το βοηθητικό σχοινί που χρησιμοποιείται στην ιστιοπλοϊα

Ο Ντάριο Φο για την εξουσία

«Ό,τι μας έχει γίνει κατά καιρούς βραχνάς και φόβητρο στη ζωή από την εξουσία, είναι γιατί δεν γελάσαμε όσο πρέπει με τα χάλια της…. Η εξουσία φοβάται όποιον ανεβάζει στη σκηνή το σκοτεινό της πρόσωπο και καλά κάνει. Ενα δυνατό γέλιο, τη σωστή στιγμή, μπορεί πράγματι να τους θάψει όλους».

«Σε όλη μου τη ζωή δεν έγραψα ποτέ κάτι μόνο και μόνο για να σας διασκεδάσω. Πάντα προσπάθησα να βάλω μέσα στα γραπτά μου τη ρωγμή αυτή που ήταν ικανή να θέσει σε κρίση τις βεβαιότητές σας, να θέσω υπό αμφισβήτηση τις απόψεις, να ανοίξω λίγο τα μυαλά. Ολα τα άλλα, η ομορφιά για την ομορφιά, δεν με ενδιαφέρουν. Ο έλεγχος της εξάπλωσης της γνώσης είναι ένα εργαλείο ποδηγέτησης από την εξουσία, γιατί το να γνωρίζεις είναι να ξέρεις να διαβάζεις, να ερμηνεύεις, να ελέγχεις προσωπικά και να μην εμπιστεύεσαι σε αυτά που σου λένε».

Ο Ντάριο Φο για την καλλιτεχνική δημιουργία

«Μην φτιάξεις ένα έργο που είναι απλώς προπαγάνδα, ή είναι σάτιρα μόνο για να είναι σάτιρα και δεν προσφέρεις πληροφόρηση και απόλαυση, ευχαρίστηση, γέλιο, ενόχληση...Συγκίνηση, σε αυτή την περίπτωση, σημαίνει να συνειδητοποιείς ορισμένα πράγματα και η συνειδητοποίηση είναι η ουσιαστική βάση του ανθρώπου».

Έργα του (από τη Βικιπαίδεια)

• Δάχτυλο στο μάτι (Il dito nell'occhio, 1953)
• Οι Αρχάγγελοι δεν Παίζουν Φλίπερ (Gli arcangeli non giocano a flipper, 1959)
• Είχε δυο Πιστόλια (με Άσπρα και Μαύρα Μάτια) (Aveva due pistole dagli occhi bianchi e neri, 1960)
• Αυτός που Κλέβει ένα Πόδι Έχει Τύχη στην Αγάπη (Chi ruba un piede è fortunato in amore, 1961
• H Mεγάλη Παντομίμα (΄΄Grande pantomime con bandiere e pupazzi piccolo I medi΄΄), 1968
• Μίστερο Μπούφο (Mistero Buffo, 1969)
• Ο Εργάτης Ξέρει 300 Λέξεις το Αφεντικό 1000, Γι' αυτό Είναι Αφεντικό (L'operaio conosce 300 parole il padrone 1000 per queato lui e il padrone, 1969)
• Ο Τυχαίος Θάνατος ενός Αναρχικού (Morte accidentale di un anarchico, 1970)
• Φενταγίν (Fedayin, 1971)
• Δεν Πληρώνω! Δεν Πληρώνω! (Non si paga, non si paga!, 1974)
• Η Μαριχουάνα της Μαμάς Είναι πιο Γλυκιά (La marijuana della mamma è la piu bella, 1976)
• Όλο Σπίτι, Κρεβάτι κι Εκκλησία (Tutti casa letto e chiesa, 1977)
• Η Ιστορία μιας Τίγρης κι Άλλες Ιστορίες (Storia della tigre et altre storie, 1978)
• Η Όπερα του Ζητιάνου, (L'opera dello sghignazzo, 1981)
• Μια Μάνα (Una madre, 1982)
• Το Ανοιχτό Ζευγάρι (Coppio aperta, 1983)
• Ελισάβετ: Γυναίκα Κατά Λάθος (Quasi per caso una donna: Elisabetta, 1984)
• Το Ημερολόγιο της Εύας (Diario di Eva, 1984)
• Ένας Ήταν Γυμνός κι ο Άλλος Φόραγε Φράκο (L´uomo nudo e l´uomo in frak, 1985)
• Ο Πάπας και η Μάγισσα (Il papa e la strega, 1989)
• Ο Ανώμαλος Δικέφαλος (L'anomalo Bicefalo, 2003)

Σκόρπιες σκέψεις

Η δικτατορία της τάξης ή του κόμματος ή της οικογενειακής ή άλλης νομενκλατούρας όχι μόνο δεν είναι ικανή να αντιμετωπίσει τον αντίπαλο αλλά πολύ περισσότερο να χτίσει μια νεα και πιο δίκαιη κοινωνία. 
Αντίθετα, ο σεβασμός της ανθρώπινης προσωπικότητας, η εμβάθυνση της δημοκρατίας, η αλληλοβοήθεια, η αλληλεγγύη, η αυτοοργάνωση και η δημιουργική καινοτομία μπορούν να φέρουν πολύ πιο πολλά και αξιόλογα αποτελέσματα. 

The dictatorship of the class or the party or family or other nomenklatura is not only not able to face the enemy, but rather to build a new and fairer society. 
Instead, the respect of human personality, the deepening of democracy, the mutual aid, the solidarity, the self-organization and the creative innovation can bring much more numerous and significant results.

Για τους επίδοξους μάνατζερ

Δυό συμβουλές για τους επίδοξους μάνατζερ. Η πρώτη αφορά το κορυφαίο καθήκον κάθε μάνατζερ, που είναι να μην εμποδίζει να δουλέψουν αυτούς που ξέρουν να δουλεύουν αποτελεσματικά. 
Η δεύτερη: οι κανονισμοί και η πειθαρχία από μόνοι τους δεν φτάνουν, χρειάζονται ακόμη ο ενθουσιασμός, η πρωτοβουλία και τα κίνητρα.

Two advises for aspiring managers. The first is the primary task for each manager, which is not to prevent to work to those who know to work effectively. 
The second: the regulations and discipline by themselves are not enough, still need the enthusiasm, initiative and motivation.

Για την άνοδο του εθνικισμού στην Ευρώπη (Γ.Δήμου)

" Εθνικιστικα' κομματα ..αποτελεσματα σε εκλογες απο το 1999 μεχρι το 2015 (κοκκινο χρωμα) σε διαφορες χωρες της ευρωπης...δεν φαινεται να υπαρχει καποιο κοινο χαρακτηριστικο..καθε χωρα εχει την δικια της ιστορια...και την δικια της ιστορια για αυτα τα αποτελεσματα.."

" Ιt was out since May 2016 (from nytimes). I have just seen it. Nationalism in elections in EU states (from 1999 to 2015). It cannot be explained in economic or other terms. Each country has its own individual story..and history.."