Αειφόρος ανάπτυξη σημαίνει ότι οι ανάγκες της παρούσας γενιάς καλύπτονται χωρίς να υποθηκεύεται η ικανότητα των επόμενων γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Αποσκοπεί στη διασφάλιση της ικανότητας της γης να ευνοεί όλες της μορφές ζωής και βασίζεται στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας των φύλων, της αλληλεγγύης, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (Για πιο εύκολη ανάγνωση των κειμένων παρακαλώ επιλέξτε περιήγηση με Google Crome)
Τριάντα χρόνια ζωής συμπληρώνει φέτος το δίκτυο Ευρωπαίων Οικονομολόγων για μια Εναλλακτική Οικονομική Πολιτική στην Ευρώπη, που απαρτίζεται από ετερόδοξους οικονομολόγους και κοινωνικούς και πολιτικούς επιστήμονες.
Το δίκτυο, που είναι γνωστό ως EuroMemo Group (https://euromemo.eu), συντάσσει κάθε χρόνο μια έκθεση/υπόμνημα (Euromemorandum) κριτικής αποτίμησης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων στην ΕΕ από τη σκοπιά του κόσμου της εργασίας, των ασθενέστερων στρωμάτων, και της αποτροπής της κλιματικής καταστροφής με όρους παγκόσμιας περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και διατυπώνει εναλλακτικές προτάσεις στα πεδία της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής της ΕΕ με στόχο τον ριζικό οικολογικό και κοινωνικό μετασχηματισμό των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Η φετινή έκθεση, η οποία τιτλοφορείται «Η Ευρώπη και ο κόσμος πέρα από την πολυκρίση: Πιθανά μέλλοντα», αναλύει κριτικά τόσο τις πρόσφατες εξελίξεις στην οικονομική, κοινωνική και βιομηχανική πολιτική της ΕΕ όσο και τις στρατηγικές κατευθύνσεις και εναλλακτικές προοπτικές της Ένωσης με βάση την εμπειρία των 25 ετών από την ίδρυση της ΟΝΕ και τις πρόσφατες στρατηγικές αποφάσεις της EΕ για μια ενεργή βιομηχανική πολιτική, που θα στηρίζεται στον προσανατολισμό μεγάλου όγκου των δημόσιων επενδύσεων των κρατών μελών και ευρωπαϊκών πόρων στους εξοπλισμούς και τις πολεμικές δαπάνες.
Εξάλλου, το φετινό συνέδριο του EuroMemo Group, που θα πραγματοποιηθεί στις 22-23 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα (Πάντειο Πανεπιστήμιο), πραγματεύεται το κρίσιμο ζήτημα του προσανατολισμού της Ευρώπης: «Πού βαδίζει η Ευρώπη: Στρατιωτικοποίηση ή Κοινωνικός και Οικολογικός Μετασχηματισμός;» (Europe Quo Vadis: Militarisation or Socio-Ecological Transformation?).
Η έκθεση EuroMemorandum 2025 θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση-συζήτηση που θα διοργανώσει το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, τη Δευτέρα 30 Ιουνίου, στις 18:30, στον χώρο εκδηλώσεών του (Ζαλοκώστα 8, Αθήνα – 2ος όροφος).
Εισηγούνται:
Μαρία Καραμεσίνη, καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας & της Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, πρ. διοικήτρια ΟΑΕΔ, μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του EuroMemo Group, μέλος Γνωμοδοτικού Συμβουλίου ΕΝΑ
Μαρίκα Φραγκάκη, οικονομολόγος, συμπρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του EuroMemo Group, μέλος του ΔΣ του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς
Σχολιάζει ο Λόης Λαμπριανίδης, εκτελεστικός διευθυντής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, αφ. καθηγητής ΠΑΜΑΚ, πρ. ΓΓ Ιδιωτικών Επενδύσεων υπ. Οικονομίας & Ανάπτυξης, μέλος Γνωμοδοτικού Συμβουλίου ΕΝΑ
Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Γιάννης Κιμπουρόπουλος, δημοσιογράφος, Εφημερίδα των Συντακτών
"Διαβάζω την είδηση, σχεδόν σ' όλα τα μέσα ενημέρωσης: η Ακαδημία των Αθηνών με απόφασή της, την 19.06.2025, εξέλεξε ως επίτιμο μέλος της τον Ποιητή Τίτο Πατρίκιο, τον οποίο είχε απορρίψει ως τακτικό μέλος το 2022!!!
Στο σύντομο βιογραφικό του Ποιητή που δημοσίευσε η Ακαδημία, τον "αποψιλώνει" πλήρως από την ίδια του την ζωή! Κατανοώ απόλυτα την κίνηση των γραφειοκρατών της ακαδημαϊκής τηβέννου, αλλά δυσκολεύομαι να κατανοήσω την αποδοχή της απόφασης της Ακαδημίας των Αθηνών!!
Σε όλους αυτούς τους γραφειοκράτες αφιερώνω το ακόλουθο ποίημά μου".
Και όμως ζουν ανάμεσά μας. Το προσωπείο τούς προστατεύει από το να εκτεθούν, αλλά αποκαλύπτει την ευάλωτη, ανθρώπινη φύση τους. Η ευτυχία τους έχει χαθεί από καιρό, πασχίζουν, τρώνε τις σάρκες τους για να την επαναφέρουν αλλά η ευάλωτη φύση τους συνεχώς τους διαψεύδει. Άνθρωποι της επαρχίας, που βλέπουν τον ορίζοντα της θάλασσας σαν διέξοδο, οχυρώνονται πίσω από τον κακό τους εαυτό, οπλίζονται ταυτόχρονα για να τον αντιμετωπίσουν. Τον φοβούνται αλλά και τον επικαλούνται, τον «φωνάζουν» αλλά και τον αναγκάζουν να σωπάσει. Αυτοί που ζουν δίπλα τους ακούνε, υποψιάζονται, σχολιάζουν ψιθυριστά αλλά δεν παρεμβαίνουν στο όνομα των ευαίσθητων, προσωπικών τους δεδομένων. Μόνο μια υποψία χαράς χωράει να μπει απ’ τη χαραμάδα των σπιτιών τους. Η υποψία ότι ο έρωτας είναι ο μόνος καλός τους εαυτός.
Κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Bookstars (https://www.bookstars.gr/User/Home.aspx)
Μπορείτε να το παραγγείλετε ηλεκτρονικά ή σε βιβλιοπωλεία.
Στη Χαλκίδα μπορείτε να το βρείτε στα βιβλιοπωλεία "Σβούρα" & "Πορθμός"
Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα:
"Η δεκαόροφη πολυκατοικία έμοιαζε, από μακριά μέσα στη νύχτα και κάτω από τα δυνατά φώτα της κεντρικής οδού, σαν ένα άχαρο κτίσμα ογκώδες, χαρακτηριστικό δείγμα της νέας χιλετίας, χωρίς πράσινο στα μπαλκόνια, πολιορκημένη από τον όγκο του τσιμέντου σε βαθμό κακουργήματος. Ακόμη και τα μπαλκόνια της δεν άφηναν περιθώρια οπτικής επαφής με τον ορίζοντα. Μόνο από τον δέκατο όροφο μπορούσε κανείς, αν καθόταν στο μπαλκόνι, να αγναντέψει τις χαμηλές ταράτσες των διπλανών σπιτιών, διάσπαρτες από δεκάδες ηλιακούς θερμοσίφωνες και κεντρικές κεραίες τηλεοράσεων. Πλησίαζε δέκα το βράδυ και η κινητικότητα στο εσωτερικό της άρχιζε να λιγοστεύει. Οι τηλεοράσεις στη διαπασών, καθώς γηραλέες, πικρόχολες υπάρξεις είχαν πρόβλημα ακοής και δυνάμωναν τον ήχο συνεχώς, ενώ κάπου κάπου ακούγονταν κλάματα μωρών των νεαρών ζευγαριών που έμεναν εκεί. Κάποια στιγμή, έπεσε το ρεύμα και ακούστηκαν φωνές μέσα από το ασανσέρ. Ο διαχειριστής έτρεξε έντρομος να ειδοποιήσει την πυροσβεστική και επικράτησε μια σχετική αναστάτωση. Μέσα στη χανταβάρα, κανείς δεν πρόσεξε τον άνδρα που γλίστρησε έξω από το διαμέρισμα του εβδόμου ορόφου, κατέβηκε προσεκτικά τις σκάλες ανάμεσα στους άλλους ορόφους και έφτασε ανενόχλητος στο ισόγειο. Μια γάτα που είχε μπει κατά λάθος στην είσοδο και είχε κλειστεί μέσα νιαούρισε μακρόσυρτα, αλλά η αλήθεια ήταν ότι κάτι είχαν δει τα σαγηνευτικά μάτια της, κάτι την έκανε να τρομάξει. Κάτι που οι άλλοι δεν το έβλεπαν μέσα στο σκοτάδι.
-Είναι κανείς στη σκάλα; Παρακαλώ να παραμείνει στη θέση του μέχρι να αποκατασταθεί η βλάβη, ακούστηκε από ψηλά η φωνή του διαχειριστή. Έστησε αυτί για να αφουγκραστεί. Κανένας θόρυβος, ανάσα, ψίθυρος. Μόνο η κομμένη ανάσα του άντρα που άρχισε να γυρίζει το κλειδί στην κλειδαριά της πόρτας που οδηγούσε στο υπόγειο. Ακούστηκε το τρίξιμο της ξύλινης πόρτας, μετά κόπηκε απότομα και στη συνέχεια το κλειδί άρχισε να γυρίζει από τη μέσα μεριά αυτή τη φορά. «Δεν μπορεί να με γελούν τ΄ αυτιά μου. Κάποιος μπήκε στο υπόγειο που οδηγεί στις αποθήκες των διαμερισμάτων. Αυτός ο κάποιος όμως δεν έχει καμιά δουλειά τέτοια ώρα και μέσα στο απόλυτο σκοτάδι θα κινδυνέψει να κουτρουβαλιαστεί». Αυτή η σκέψη πέρασε σαν αστραπή από το μυαλό του διαχειριστή που ξαναφώναξε από ψηλά σκύβοντας στα κάγκελα της σκάλας. -Είναι κανείς εκεί; Η αγωνία του χτυπούσε κόκκινο καθώς το μόνο που άκουγε ήταν τα χτυπήματα αυτών που είχαν εγκλωβιστεί στο θάλαμο τού ασανσέρ και τους φώναξε « Έρχεται η διάσωση. Σε πέντε λεπτά θα είστε έξω. Παρακαλώ, όχι πανικός». Eπικράτησε για λίγο σιωπή. Κάποια στιγμή ακούστηκε θόρυβος προειδοποιητικής κόρνας πυροσβεστικού οχήματος και αμέσως μετά αναγκάστηκε να κατέβει για ν΄ανοίξει την κεντρική είσοδο".
Από την έκθεση των Γ. Ανδρεάδη, Μ. Μαύρου και Π. Ρηγοπούλου
Στο δύσκολο και γεμάτο με απρόσμενες αλλαγές
ταξίδι της ζωής, ο καθένας μαθαίνει από πολλά πράγματα, οικογένεια, σχολείο,
κοινωνικό περιβάλλον και από την εσωτερική πάλη μεταξύ του «θέλω» και του «δεν
πρέπει», με κόστος την διαρκή ανισορροπία ή κέρδος την ηρεμία του μυαλού του. Από τη
λογοτεχνία – η οποία από το παγκόσμιο εξωτερικό περιβάλλον, μπορεί να του
μεταφέρει συμπυκνωμένες εμπειρίες, όνειρα και προσεγγίσεις – μπορεί αν το
επιδιώξει να κερδίσει το προνόμιο να βλέπει πίσω από τις μάσκες της ανθρώπινης
συμπεριφοράς και να καταλαβαίνει τους ανθρώπους καλύτερα.
273.Βωμός
ρόδου (Έντιτ Σόντεργκραν – 1919) Συνδύασε το μοντερνισμό με την ποίηση της
φύσης και της απομόνωσης. Η ποίησή της καταπιάνεται με την αυτογνωσία και τη μοναξιά.
Η συλλογή εκδόθηκε στο Ελσίνκι και είναι η πιο συνεκτική όσον αφορά την εποχή
δημιουργίας των ποιημάτων μεταξύ των βιβλίων της ποιήτριας. Όλα τα ποιήματα στο
"Rosenaltaret",
εκτός από το μακροσκελές "FragmentofaMood",
φαίνεται να γράφτηκαν μεταξύ του καλοκαιριού του 1918 και της άνοιξης του 1919.
Ορισμένα ποιήματα, συμπεριλαμβανομένου του ομώνυμου ποιήματος, είχαν
συμπεριληφθεί στο χειρόγραφο του Septemberlyran (1918) και είχαν αφαιρεθεί από αυτό πριν την
έκδοσή τους. Η διάθεση και τα μοτίβα στη συλλογή θυμίζουν πολύ τη «Λύρα του
Σεπτεμβρίου», αλλά ο τόνος είναι πιο ζεστός και λιγότερο τεταμένος. Αυτό
πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι η ποιήτρια είχε αναπτύξει στενή φιλία με
την Χάγκαρ Όλσον, η οποία είχε υπερασπιστεί το προηγούμενο βιβλίο της, την
επισκέφτηκε τον Φεβρουάριο του 1919 και έγινε ο σημαντικότερος λογοτεχνικός
συνομιλητής της. Η Σόντεργκραν συνήθιζε να αποκαλεί την Άγαρ αδερφή της, και το
δεύτερο μέρος του βιβλίου περιέχει μια σειρά ποιημάτων για μια αδερφή και
έμπιστη φίλη, η οποία είναι εν μέρει εμπνευσμένη από την Χάγκαρ Όλσον (αν και
ορισμένα από τα ποιήματα μπορεί να έχουν γραφτεί πριν γνωριστούν). Σύμφωνα με
τον GunnarTideström, το ποίημα «Απόσπασμα μιας
Διάθεσης» πιθανότατα γράφτηκε το 1917, σε σχέση με την είδηση ότι η Södergran έλαβε την είδηση ότι ο
γιατρός της είχε πεθάνει στην Ελβετία
274.Τα φώτα
της Βοημίας (Ραμόν ντελ Βαλε-Ινκλάν – 1920) Το έργο αφηγείται τις
τελευταίες ώρες της ζωής του Μαξ Εστρέλα, ενός «υπερβολικού Ανδαλουσιανού,
ποιητή ωδών και μαδριγαλίων», ήδη ηλικιωμένου, άθλιου και τυφλού που κάποτε
απολάμβανε μια κάποια αναγνώριση. Στο προσκύνημά του μέσα από μια σκοτεινή,
σκοτεινή, περιθωριακή και άθλια Μαδρίτη, συνοδεύεται από τον Ντον Λατίνο ντε
Ισπάλις και συνδιαλέγεται από μερικές άλλες προσωπικότητες της μποέμ σκηνής της
Μαδρίτης της εποχής. Στους διαλόγους τους, ασκούν αριστοτεχνική κριτική στην
επίσημη κουλτούρα και την κοινωνική και πολιτική κατάσταση μιας Ισπανίας
καταδικασμένης να μην αναγνωρίζει τους ήρωές της. Μετά από πολλές ανατροπές, το
έργο τελειώνει με τον θάνατο του Μαξ Εστρέλα και συνεχίζεται με την κηδεία του.
Το δράμα κλείνει με μια μεθυσμένη κραυγή, «Προνομιούχο κρανίο!» —μια έκφραση
που επαναλαμβάνεται σε όλη την ιστορία και συνοψίζει την γκροτέσκα προσέγγισή
της. Το έργο είναι μια τραγική και γκροτέσκο παραβολή για την αδυναμία ζωής σε
μια παραμορφωμένη, άδικη και καταπιεστική Ισπανία του 1920, υποβαθμισμένη,
αδιάφορη για τον λαό της και γεμάτη διαφθορά. Δεν κυκλοφορούσε στην Ισπανία
μέχρι το 1970. Το έργο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα του συγγραφέα, με το
οποίο εγκαινιάζει ένα νέο θεατρικό είδος, το «esperpento», και ήταν το πρώτο
από τα τέσσερα κείμενα που ο ίδιος ο συγγραφέας καθόρισε για αυτό το είδος. Στη
δωδέκατη σκηνή του έργου, ο ίδιος ο πρωταγωνιστής το θεωρεί ως έναν τρόπο
θεώρησης του κόσμου. Ανήκει στο θεατρικό κίνημα της «μόδας του μοντερνισμού»
στην Ισπανία.
275.Η
ευγενική Πατρίδα «La Suave Patria»(Ραμόν Λόπεζ Βελάρντε – 1920) Γραμμένο κατά τη διάρκεια μιας περιόδου
βαθιάς εθνικής μεταμόρφωσης, μετά τη Μεξικανική Επανάσταση, το ποίημα
αποτυπώνει την ένταση μεταξύ των παραδοσιακών ριζών του Μεξικού και της
επιθυμίας του για εκσυγχρονισμό. Είναι ένας πατριωτικός και μελαγχολικός
προβληματισμός, που εξερευνά θέματα αγάπης, πατριωτισμού και ομορφιάς της
χώρας, ενώ παράλληλα παρουσιάζει τους κοινωνικούς και πολιτικούς της αγώνες. Το
ποίημα επαινείται συχνά για τη λυρική του ομορφιά και την ικανότητά του να
εκφράζει τόσο βαθιά στοργή για την πατρίδα όσο και επίγνωση των ατελειών της.
276.Μοίρα με
δάκρυα και γέλια (Τσανγκ Χενσούι - 1930) Έχει γραφεί με
ψευδώνυμο από τον Ζανγκ Ξινιουάν, δημοφιλή και παραγωγικό Κινέζο
μυθιστοριογράφο. Το αριστούργημά του, σχεδιάστηκε πολύ πιο διορατικά από τα
προηγούμενα βιβλία του. Τοποθετημένη στο Πεκίνο της δημοκρατικής εποχής, η ιστορία
περιστρέφεται γύρω από έναν φοιτητή και τρεις νεαρές γυναίκες: μια πλούσια κόρη
ενός κυβερνητικού γραφειοκράτη, μια παραδοσιακή τραγουδίστρια σε μια μπάντα και
μια καλλιτέχνη kung-fu/ακροβάτη του δρόμου. Αποτελεί μία σημαντική μαρτυρία για
τις κοινωνικές αλλαγές και την εξέλιξη της κινεζικής κοινωνίας του 20ού αιώνα.
Η ιστορία περιγράφει την πολιτική, την αγάπη και τις συναισθηματικές
συγκρούσεις της εποχής.
Matthew Hansel
277.Έξι
πρόσωπα ζητούν συγγραφέα (Λουίτζι Πιραντέλλο – 1921) Οι πρόβες ενός θιάσου διακόπτονται από την
εισβολή έξι προσώπων που ζητούν από τον σκηνοθέτη να τους γράψει την ιστορία
τους και να την ανεβάσει. Οι χαρακτήρες ζητούν επίμονα όχι μόνο να αφηγηθούν
την ιστορία τους, αλλά και να τους δοθεί ζωή, μέσω της θεατρικής παράστασης. Ο
καθένας τους παρουσιάζει την ιστορία του, όπως ο ίδιος την βλέπει και την έχει
κατανοήσει. Ο συγγραφέας περιέγραψε την ιδέα της σύλληψης του έργου από την
προσωπική του εμπειρία, της μη ικανοποίησης των αναγνωστών του από τη συγγραφή
ενός έργου του, οι οποίοι θα προτιμούσαν να έχει άλλη πλοκή και εξέλιξη. «Γιατί
να τους στενοχωρήσω τώρα με τη διήγηση των θλιβερών εμπλοκών αυτών των έξι
δυστυχισμένων;" Οι χαρακτήρες, εντούτοις, ήδη υπάρχοντες στο μυαλό του,
λέει ο ίδιος: "ήταν πλάσματα του πνεύματός μου, αυτοί οι έξι ζούσαν ήδη
μια ζωή που ήταν δική τους κι όχι δική μου πια, μια ζωή που δεν ήταν στη δύναμή
μου να τους αρνηθώ πλέον».
278.Εμείς(Εβγένι Ζαμιάτιν – 1921) Προπομπός των
δυστοπικών μυθιστορημάτων του 20ού αιώνα. Μια βαθιά συγκινητική ανθρώπινη
τραγωδία και εξιστόρηση των διαφορετικών μορφών που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη
αγάπη. «Η αληθινή λογοτεχνία μπορεί μόνο να υπάρχει όταν δημιουργείται, όχι από
επιμελείς και αξιόπιστους αξιωματούχους, αλλά από τρελούς, ερημίτες,
αιρετικούς, ονειροπόλους, επαναστάτες και αμφισβητίες». Στην αρχή του
μυθιστορήματος, ένας από τους πολλούς αριθμούς (όπως ονομάζονται οι άνθρωποι),
ο μηχανικός D-503, περιγράφει με ενθουσιασμό την μαθηματικά βασισμένη οργάνωση
της ζωής σε μια πόλη-κράτος που κυβερνάται από τον παντοδύναμο «Ευεργέτη». Δεν
σκέφτεται καν ότι είναι δυνατόν να ζήσει κανείς διαφορετικά: χωρίς το «Πράσινο
Τείχος», τα διαμερίσματα από γυαλί, την «Εφημερίδα του Κράτους», το «Γραφείο
Κηδεμόνων» και τον «Ευεργέτη». Αλλά αφού συναντά την I-330, ενώνεται με μια
ομάδα επαναστατών που επιδιώκουν να συνεχίσουν την επανάσταση και να
καταστρέψουν το υπάρχον σύστημα στην πόλη. Στα ρωσικά, το πλήρες κείμενο του
μυθιστορήματος δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1952 στη Νέα Υόρκη, ενώ στη Ρωσία
– μόλις το 1988 στο περιοδικό «Znamya», και το 2011 – για πρώτη φορά από το
χειρόγραφο. Οι μεταγενέστερες δυστοπίες των Άλντους Χάξλεϊ (Θαυμαστός Νέος
Κόσμος, 1932) και Τζορτζ Όργουελ (1984), είναι από πολλές απόψεις παρόμοιες με
το μυθιστόρημα «Εμείς». Ο ίδιος ο Τζορτζ Όργουελ παραδέχτηκε ότι ο Εβγκένι
Ζαμιάτιν και το «Εμείς» επηρέασαν αυτόν και το έργο του.
Ν.Χατζηκυριάκος.Γκίκας. Ο μαύρος ήλιος 1947
279.Η αληθινή
ιστορία του Ah Q(Λου Σιουν, 1921-1922) O Ah Q,
χρησιμοποιεί πάντα την ιδέα του για το πνεύμα της νίκης για να
παρηγορηθεί μετά από κάθε αποτυχία. Όταν αντιμετωπίζει άτομα που έχουν υψηλότερη
κοινωνική θέση από αυτόν, το χρησιμοποιεί υποτιμώντας τον εαυτό του για να
απελευθερωθεί από τον πόνο. Όταν αντιμετωπίζει άτομα που έχουν παρόμοια ή
χαμηλότερη κοινωνική θέση το χρησιμοποιεί με βία σε αυτούς για να δείξει
τη «δύναμή» του. Στη ζωή του, έχει βιώσει καταστολή από άτομα με υψηλότερη
κοινωνική θέση. Στο τέλος, ο Ah Q συλλαμβάνεται.Όταν εκτελείται, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί
το πνεύμα της νίκης του για να κοροϊδεύει τους ανθρώπους που μπορούν να
σχεδιάσουν έναν κύκλο καλύτερα από αυτόν, όταν δεν μπορεί καν να γράψει το
όνομά του στο χαρτί. Περιγράφει πώς η Επανάσταση του Xinhai δεν επέφερε
πραγματική μεταρρύθμιση στην ύπαιθρο και μέσω της καλλιτεχνικής απεικόνισης του
φτωχού μισθωτού Ah Q από τις αγροτικές περιοχές, παρουσιάζει τις ελαττωματικές
ρίζες της ανθρώπινης φύσης, όπως η δειλία, η «μέθοδος της πνευματικής νίκης», ο
οπορτουνισμός, η μεγαλομανία και η υπερβολική αυτοεκτίμηση. Τόσο η νουβέλα όσο
και η χαμηλή αυτοεκτίμησή του ως προσεγγίσεις ήταν νέα στην κινεζική λογοτεχνία.
280.Το φως
που καίει (Κώστας Βάρναλης – 1922) Το πιο σημαντικό από τα ποιητικά του
έργα. Είναι ένα ενιαίο κείμενο ενός ανεπαρκώς καθορισμένου είδους, όπου η φόρμα
είναι κυρίως δραματική και οι μονόλογοι και οι διάλογοι παρουσιάζονται άλλοτε σε
πρόζα, άλλοτε σε στίχους. Το κύριο περιεχόμενο του έργου είναι μια συζήτηση
μεταξύ του Προμηθέα ως εκπροσώπου της αρχαίας μυθολογίας και του Ιησού Χριστού,
εκπροσώπου του Χριστιανισμού. Η διαμάχη είναι ποιος από αυτούς είναι ο
μεγαλύτερος ευεργέτης της ανθρωπότητας και ποια παράδοση πρέπει να προτιμηθεί.
Η προσωποποίηση του συγγραφέα, ο αρχαίος Έλληνας θεός της σάτιρας Μώμος,
απορρίπτει όλες τις παραδόσεις. Αλλά στο τέλος εμφανίζεται ένας χαρακτήρας, που
ονομάζεται Αρχηγός, και οι συμπάθειες του συγγραφέα ανήκουν σε αυτόν. Πολλά
χρόνια αργότερα , ο Βάρναλης παραδέχτηκε σε μια επιστολή του στη σοβιετική
Izvestia ότι ήθελε να ενσαρκώσει την εικόνα του Β. Λένιν σε αυτόν τον
χαρακτήρα.
281.Απογοήτευση (Γκαμπριέλα Μιστράλ – 1922) Μια συλλογή ποιημάτων που έχει ως κύριο
θέμα τους τη μητρότητα, τη θρησκεία, τη φύση, την ηθική και την αγάπη για τα παιδιά.
Η προσωπική θλίψη της είναι παρούσα στα ποιήματα της και συνετέλεσε στην
καθιέρωσή της φήμης της. Το έργο της ήταν μια στροφή από τον μοντερνισμό, που
κυριαρχούσε τότε στη Λατινική Αμερική και χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς ως
άμεσο μεν αλλά απλουστευτικό. Εκφράζει τη θλίψη και τη μοναξιά
της ανθρώπινης ύπαρξης, με μια βαθιά σύνδεση με τη φύση και τα κοινωνικά
ζητήματα.
282.Οδυσσέας
(Τζέημς Τζόις – 1922) Ο συγγραφέας γνώρισε τον χαρακτήρα του Οδυσσέα σε μια
αγγλική διασκευή για παιδιά, γεγονός που πιθανώς επέδρασσε αποφασιστικά στην
ψυχολογία του. Κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων, έγραψε ένα δοκίμιο για
αυτόν τον χαρακτήρα, με τίτλο «Ο αγαπημένος μου ήρωας». Ο Τζόις είπε στον Φρανκ
Μπάτζεν ότι θεωρούσε τον Οδυσσέα τον μόνο πολύπλευρο χαρακτήρα στη λογοτεχνία.
Είχε σκοπό να ονομάσει τη συλλογή διηγημάτων του, την οποία αργότερα ονόμασε
Δουβλινέζοι, «Οδυσσέας στο Δουβλίνο», αλλά αυτή η ιδέα τελικά εξελίχθηκε σε ένα
σχέδιο για ένα μακροσκελές μυθιστόρημα, το οποίο ξεκίνησε το 1914. Το
περίγραμμα και η συνθετική δομή του μυθιστορήματος έχουν προφανείς και έμμεσες
αναλογίες με την «Οδύσσεια». Το έργο εισάγει επίσης «ανάλογους» χαρακτήρες: τον
σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό Στίβεν Δαίδαλο (η πλοκή του Τηλέμαχου), τον
Λεοπόλδο Μπλουμ (Οδυσσέας, με την λατινική εκδοχή του ονόματος Οδυσσέας), τη
Μόλι Μπλουμ (Πηνελόπη). Ένα από τα κύρια θέματα του μυθιστορήματος είναι οι
σχέσεις «πατέρα-γιου», όπου ο Μπλουμ παίζει συμβολικά τον ρόλο του πρώτου και ο
Στίβεν τον ρόλο του δεύτερου. Το μυθιστόρημα αντικατοπτρίζει λογοτεχνικά στυλ
και είδη διαφορετικών εποχών, καθώς και τα στιλιστικά χαρακτηριστικά των
συγγραφέων που ο Τζόις παρωδεί ή μιμείται. Θέτει μια σειρά από παραλληλισμούς
ανάμεσα στο ποίημα και το μυθιστόρημα, με δομικές αντιστοιχίες μεταξύ των
χαρακτήρων και των εμπειριών των ηρωών της Οδύσσειας και των ηρώων του
μυθιστορήματος. Χρησιμοποιεί γεγονότα και θεματολογία του μοντερνισμού, του
Δουβλίνου και της σχέσης της Ιρλανδίας με το Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές του 20ού
αιώνα. Η τεχνική του εσωτερικού
μονολόγου στον Οδυσσέα, η προσεκτική δόμηση και η πειραματική
πεζογραφία, γεμάτη λογοπαίγνια, παρωδίες και νύξεις,
καθώς και η πλούσια χαρακτηροποίησή του και το ευρύ του χιούμορ, έκανε το
μυθιστόρημα να θεωρείται ένα άκρως αξιόλογο έργο, στο πάνθεο του μοντερνισμού.
Ο σώζων εαυτόν σωθήτω - ανωνύμου
283.Ο Καλός
Στρατιώτης Σβέικ (Γιάροσλαβ Χάσεκ - 1923) Οι περιπέτειες του Σβέικ είναι,
στην ουσία και στη μορφή τους, ένα μυθιστόρημα -καρικατούρα. Η παρωδία, το
γκροτέσκο και η υπερβολή είναι οι κύριες μέθοδοι του συγγραφέα. Οι έντονα
ρεαλιστικές εικόνες του Χάσεκ και οι καθημερινές καταστάσεις συνδυάζονται για
να δημιουργήσουν μια φανταστική, παράλογη εικόνα παγκόσμιας ηλιθιότητας και
τρέλας, απέναντι στην οποία ο «επίσημος ηλίθιος» Σβέικ φαίνεται να είναι ο πιο
λογικός χαρακτήρας, «ένας κλόουν από τον οποίο πηγάζει ο παραλογισμός» ( Ράντκο
Πίτλικ) . Οι πανηγυρικοί στίχοι που διακηρύσσει συνεχώς ο Σβέικ, πότε για το
σωφρονιστικό σύστημα, πότε για τον βασιλικό οίκο και τον ρομαντισμό του
πολέμου, αποδεικνύονται πολύ πιο κακόβουλη σάτιρα από οποιεσδήποτε ύβρεις και
αποκαλύψεις. Το έργο περιέχει πολλές λεπτομέρειες και νύξεις που ήταν καλά
κατανοητές από τους συγχρόνους του Χάσεκ που έζησαν στην Αυστροουγγρική
Αυτοκρατορία, αλλά ακατανόητες για τον σύγχρονο αναγνώστη χωρίς εκτενή σχόλια.
Οι ήρωες μιλούν τη γλώσσα του τσεχικού αστικού ημι-εγκληματικού περιβάλλοντος,
της αγροτιάς και του αυτοκρατορικού πολυεθνικού στρατού. Στις μεταφράσεις, ένα
σημαντικό μέρος του γλωσσικού παιχνιδιού αναπόφευκτα χάνεται. Ένα άλλο χαρακτηριστικό
του μυθιστορήματος είναι η αφθονία άσεμνης γλώσσας. Η ομιλία των χαρακτήρων
είναι γεμάτη με βρισιές στα τσεχικά, γερμανικά, ουγγρικά, πολωνικά και σερβικά.
Ο Χάσεκ το τεκμηριώνει συγκεκριμένα στον επίλογο του πρώτου μέρους του
μυθιστορήματος: «Η ζωή δεν είναι σχολείο για την εκμάθηση κοινωνικών τρόπων. Ο
καθένας μιλάει όπως μπορεί. Ο τελετάρχης, ο Δρ. Γκουτ, μιλάει διαφορετικά από
τον ιδιοκτήτη της ταβέρνας «Στο Δισκοπότηρο», τον Παλίβετς. Και το μυθιστόρημά
μας δεν είναι εγχειρίδιο για το πώς να συμπεριφερόμαστε στην κοινωνία, ούτε
επιστημονικό βιβλίο για το ποιες εκφράσεις είναι αποδεκτές στην ευγενή
κοινωνία. Είναι μια ιστορική εικόνα μιας συγκεκριμένης εποχής. Αν είναι
απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε μια έντονη έκφραση που ειπώθηκε πραγματικά, την
παραθέτω εδώ χωρίς κανένα δισταγμό. Θεωρώ ότι είναι η πιο ηλίθια υποκρισία να
μαλακώνουμε εκφράσεις ή να χρησιμοποιούμε αποσιωπητικά. Άλλωστε, αυτές οι
λέξεις χρησιμοποιούνται στο κοινοβούλιο». Το μυθιστόρημα αναφέρει πολλά
πραγματικά πρόσωπα εκείνης της εποχής - αστυνομικούς της Πράγας, δεσμοφύλακες,
δικαστές, γιατρούς, ιερείς, εστιάτορες, εγκληματίες, δημοσιογράφους, πόρνες. Οι
ήρωες επισκέπτονται καταστήματα ποτών και οίκους ανοχής που υπήρχαν στην
πραγματικότητα. Υπάρχουν ακόμη και αξιόπιστα κείμενα διαφημίσεων σε εφημερίδες.
Ο Χάσεκ έδωσε σε πολλούς από τους φανταστικούς χαρακτήρες του τα ονόματα
γνωστών του. Ένα ιδιαίτερο στρώμα του μυθιστορήματος αποτελείται από τις
λεγόμενες «ιστορίες τύχης» που αφηγούνται ο Σβέικ και άλλοι χαρακτήρες
(υπάρχουν περίπου διακόσιες τέτοιες ιστορίες στο μυθιστόρημα). Συχνά περιέχουν
κωμικές επαναλήψεις. Για παράδειγμα, στο Κεφάλαιο 14 του Μέρους Ι, ο Σβέικ
συστήνεται ως γιος του «Γιάρες, αυτού από το Ράτζιτσε» (δηλαδή, του παππού του
ίδιου του Χάσεκ), και στο Κεφάλαιο 2 του Μέρους ΙΙ, ένας αλήτης λέει στον
υποτιθέμενο λιποτάκτη Σβέικ ότι ο γιος του Γιάρες από το Ράτζιτσε πυροβολήθηκε
για λιποταξία.
284.Η
συνείδηση του Ζήνωνα (Ίταλο Σβέβο – 1923) Απομνημονεύματα του φανταστικού
χαρακτήρα που διατηρεί στο ημερολόγιο του, επειδή ο ψυχαναλυτής του το
συνέστησε για να ξεπεράσει την ασθένειά του. Ο Ζήνων έπρεπε να αντιμετωπίσει διάφορους
χαρακτήρες (τρεις αδερφές, πατέρας,
Ενρίκο Κόπλερ κ.α.): ο ίδιος ήταν άρρωστος και θεωρούσε τους άλλους «υγιείς»
ανθρώπους, ενώ είναι έτοιμος να αλλάξει και να πειραματιστεί με «νέες μορφές
ύπαρξης». Είναι όμως ένας αναξιόπιστος αφηγητής, αφού στην πρώτη κιόλας σελίδα
ο γιατρός του, λέει για το ημερολόγιο του, ότι είναι φτιαγμένο από αλήθειες και
ψέματα. Ο Ζήνωνας γράφει για τις διάφορες αποτυχίες του, για το ότι αισθάνεται
άρρωστος και αναζητά μια θεραπεία που δεν θα βρει ποτέ. Η τελευταία ημερολογιακή
καταχώρηση είναι από τον Μάρτιο του 1916, αφότου ο Ζήνωνας, μόνος στην
κατεστραμμένη από τον πόλεμο Τεργέστη, έγινε πλούσιος κερδοσκοπώντας, αν και τα
χρήματα δεν τον έχουν κάνει ευχαριστημένο με τη ζωή. Συνειδητοποιεί ότι η ίδια
η ζωή μοιάζει με την ασθένεια, επειδή έχει προόδους και πισωγυρίσματα και πάντα
καταλήγει σε θάνατο. Η ανθρώπινη πρόοδος δεν έχει δώσει στην ανθρωπότητα πιο
ικανά σώματα, αλλά όπλα που μπορούν να πουληθούν, να αγοραστούν, να κλαπούν για
να παραταθεί η ζωή. Αυτή η απόκλιση από τη φυσική επιλογή προκαλεί περισσότερη
ασθένεια και αδυναμία στους ανθρώπους. Ο Ζήνωνας φαντάζεται μια εποχή που ένα
άτομο θα εφεύρει ένα νέο, ισχυρό όπλο μαζικής καταστροφής, όπως η σύγχρονη
ατομική βόμβα (που δεν είχε εφευρεθεί ακόμα εκείνη την εποχή), και ένα άλλος θα
το κλέψει και θα καταστρέψει τον κόσμο, απελευθερώνοντάς τον από την ασθένεια. Τελικά
αναγνωρίζει ότι η ίδια η ζωή είναι μια ασθένεια και πάντα φέρνει στον θάνατο.
αλλά τους δικούς του γιατί αυτοί οι τελευταίοι φαίνονται «φυσιολογικοί» και
τείνουν να παραμένουν στην κατάστασή τους, ενώ ο Ζήνων, εξετάζει ένα ενδεχόμενο
και για αυτό
Είναι το πνευματικό - ιδεολογικό
θεμέλιο και η κορύφωση της Δελφικής Προσπάθειας. Πρόκειται για ένα συμπυκνωμένο κείμενο–κάλεσμα για την αναγέννηση
του Ανθρώπου, γραμμένο σε γλώσσα ρητορικά υψηλή, προφητική, βαθιά συμβολική.
Επικαλείται όχι μόνο την ελληνική αρχαιότητα, αλλά και οικουμενικές αξίες: την
κάθαρση, την αυτογνωσία, τον ρυθμό, την ισορροπία, την υπέρβαση. Το
κείμενο κυκλοφόρησε σε περιορισμένα αντίτυπα και συνόδευε τις δεύτερες Δελφικές
Εορτές. Σηματοδοτεί το πνευματικό αποκορύφωμα της Δελφικής Ιδέας. Το Δελφικό
Μανιφέστο είναι ένα όραμα υπερβατικό,
κοσμοθεωρητικό. Δεν περιορίζεται στην τέχνη ή στον πολιτισμό: είναι μια κλήση για την πνευματική επιβίωση του
Ανθρώπου σε έναν κόσμο που κινδυνεύει από υλισμό, τεχνοκρατία, πολεμική
παραφροσύνη. Ο Σικελιανός, με ποιητικό και φιλοσοφικό λόγο, επιχειρεί να επαναχαράξει την πορεία του σύγχρονου κόσμου
μέσα από την επανενεργοποίηση των
πνευματικών του ριζών.
«Ο Άνθρωπος, φέροντας
μέσα του τον Σπόρο του Πνεύματος όλων των εποχών, δεν έχει άλλη αποστολή από το
να τον φυτέψει στον αγρό της Συνείδησης και να τον καρπίσει.
Οι Δελφοί, ως τόπος και σύμβολο, δεν ζητούν τίποτε άλλο παρά την Ενότητα. Την
Ενότητα του Ανθρώπου με τον Άλλο, με το Όλον, με το Θείο μέσα του.
Δεν ήλθαμε εδώ να κοιτάξουμε ερείπια, αλλά να αφυπνίσουμε τον Ρυθμό της
Ανθρωπότητας.
Γιατί μόνον ο Πνευματικός Ρυθμός οδηγεί στη Ζωή. Όλα τ’ άλλα είναι παραφωνία
και Θάνατος.» (σύγχρονη ορθογραφία – ελεύθερη απόδοση από το πρωτότυπο)
Τα κύρια θέματα του
είναι:
1. Ο Άνθρωπος στο κέντρο του Κόσμου:μιλά
για τον Καθολικό Άνθρωπο (όχι
εθνικό, όχι θρησκευτικό) αλλά έναν πνευματικά ενσυνείδητο άνθρωπο που
ενσωματώνει όλες τις παγκόσμιες πνευματικές παραδόσεις. «Ο Άνθρωπος στέκεται
στο μέσον. Πρέπει να αναλάβει το βάρος της συνείδησής του.» Η πρόταση είναι ανθρωποκεντρική, αλλά στόχος δεν είναι
η κυριαρχία του ανθρώπου, αλλά η συμμετοχή
του στο παγκόσμιο ρυθμικό Όλον.
2. Η Αποστολή των Δελφών:Οι Δελφοί
προβάλλονται ως ιερός τόπος
οικουμενικής εναρμόνισης. Δεν ανήκουν ούτε στην Ελλάδα ούτε στην
αρχαιότητα· είναι αιώνιοι, γιατί
εκφράζουν την ανάγκη του ανθρώπου για κάθαρση,
συμμετρία, ένωση με το πνευματικό στοιχείο του Κόσμου. «Οι Δελφοί δεν
είναι τόπος, είναι στάση. Στάση του νου και της ψυχής, προς την αρμονία.»
3. Η Σύνθεση των Πολιτισμών: Προτείνει
μια σύνθεση, όχι αντίθεση,
μεταξύ των πολιτισμικών παραδόσεων. Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Ασιατικοί
πολιτισμοί, άλλοι και όλοι συναντώνται στο σημείο όπου η εσωτερική συνείδηση (ψυχή ή όπως αλλιώς) ζητά την αλήθεια μέσα από
τη θυσία και τον λόγο. «Το Ένα Πνεύμα όλων των εποχών πρέπει να περάσει
απ’ τη φωτιά και να αναγνωριστεί στον κοινό Ρυθμό.»
4. Η Τέχνη ως Οδηγός Κάθαρσης:Παρουσιάζεται
ως δρόμος ψυχικής λύτρωσης. Δεν
είναι αναπαράσταση του παρελθόντος, αλλά τελετουργική πράξη ενεργοποίησης της συνείδησης. «Το Θέατρο των
Δελφών δεν είναι για το μάτι· είναι για την καρδιά, για το πνεύμα, για τον
Ρυθμό της ανθρώπινης μοίρας.»
Οραματίζεται ένα σύμπαν ενότητας μέσω του πολιτισμού και της
πνευματικότητας, όπου οι Δελφοί γίνονται σύμβολο παγκόσμιας συνείδησης. Το
κείμενο προηγείται κατά δεκαετίες
της σύγχρονης συζήτησης για την πολιτιστική παγκοσμιότητα, την οικολογία, τον
διάλογο πολιτισμών και τις ολιστικές προσεγγίσεις. Παραμένει όραμα και έμπνευση μέχρι σήμερα ως
πρότυπο πνευματικής στάσης ζωής και ως υπόμνηση ότι η αληθινή αναγέννηση αρχίζει από τη συνείδηση του κάθε ανθρώπου.
«Οι
επιθυμίες σπάνια είναι αγνές, σχεδόν πάντα δύσκολα εφαρμόζονται και πολλές
φορές δεν συμβαδίζουν με την επικρατούσα ηθική αλλά μόνο με τα προσωπικά
κίνητρα»
260.Οινοπνεύματα
(Γκιγιώμ Απολλιναίρ – 1913) Αρχικά ήθελε να τα ονομάσει «Ο Άνεμος του Ρήνου».
Αργότερα, σκέφτηκε το «Ρεπουμπλικανικό Ημερολόγιο» και πολλά ποιήματα της
συλλογής επρόκειτο να ονομαστούν από τους μήνες του ημερολογίου της
επαναστατικής Γαλλίας. Το ποίημα «Vendemiaire» διατήρησε τον τίτλο του, το
ποίημα «Brumaire» αργότερα ονομάστηκε «Cortege». Τελικά κατέληξε στο τίτλο που σύμφωνα
με τον Ν. Μπαλάσοφ, ήθελε να πει ότι «η ζωή στον 20ό αιώνα είναι τόσο καυτή όσο
το αλκοόλ». Τα ποιήματα και οι στίχοι που περιλαμβάνονται στο βιβλίο χωρίζονται
σε τρεις κύκλους: της περιόδου 1898-1904 με έντονο ρομαντικό ύφος, έργα του
1905-1909, στα οποία είναι αισθητές οι φορμαλιστικές αναζητήσεις του συγγραφέα,
και έργα των αρχών της δεκαετίας του 1910 με χαρακτηριστική ρεαλιστική εστίαση.
Οι λογοτεχνικοί μελετητές θεωρούν την έκδοση τους ως ένα από τα σημαντικότερα
γεγονότα στην ιστορία της ποίησης του 20ού αιώνα. Οι καινοτομίες που
εμφανίστηκαν ήταν μεγάλης σημασίας: η απόρριψη της στίξης, οι μπαρόκ εικόνες, η
εναλλαγή διαφορετικών στυλ, η ηχητική γραφή, η χρήση τόσο κλασικών στίχων και
μορφών όσο και ελεύθερου στίχου, χωρίς κανονικό μέτρο, ρυθμό ή στροφή. Συχνά
χρησιμοποιεί κολάζ και δημιουργεί, μέσα στο ίδιο ποίημα, ένα συνονθύλευμα
διαφορετικών εκφράσεων. Τα ποιητικά του έργα επηρεασμένα εν μέρει από τον
Συμβολισμό, αντιπαραβάλλουν το παλιό και το καινούργιο, συνδυάζοντας
παραδοσιακές φόρμες με μοντέρνες τεχνικές. Το έργο του θεωρείται ακόμα πρόδρομο
του σουρεαλισμού. Εισήγαγε το 1913 τον όρο «κυβισμός» με τη πρώτη θεωρητική
μελέτη «Κυβιστές ζωγράφοι». Δημιούργησε τον όρο «σουρεαλισμός», καθώς επίσης
και τον όρο «ορφισμός» για να περιγράψει την τάση για απόλυτη αφαίρεση. Από
θεματική άποψη, τα ποιήματα στο Alcools βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη ζωή του
ίδιου του Apollinaire: για παράδειγμα, η δυστυχισμένη ερωτική του ζωή, τα
ταξίδια και οι δικαστικές αναποδιές. Ο συγγραφέας αφήνει επίσης μεγάλο
περιθώριο για μεταφυσικό άγχος, νοσταλγία και ιδιαίτερα για νεωτερικότητα. Με
την εναλλαγή ελεγειακών και χιουμοριστικών έργων, καθώς και έργων που διαφέρουν
σε μήκος (για παράδειγμα, το Cantor αποτελείται από έναν μόνο στίχο), το
Alcools με την πρώτη ματιά παρουσιάζει μια σκόπιμα ετερογενή πτυχή. Αυτό
αντανακλά τόσο την εξέλιξη του συγγραφέα με την πάροδο του χρόνου, όσο και την
εκλεκτική του κουλτούρα και τα γούστα του για το προκλητικό, το γραφικό και το
σκανδαλώδες. Ωστόσο, η προσεκτικά μελετημένη δομή της συλλογής δίνει στο σύνολο
μια δομή που αντισταθμίζει εν μέρει την ποικιλόμορφη εμφάνισή του. Η παντελής
απουσία στίξης σε όλη τη συλλογή, την οποία υιοθέτησε την τελευταία στιγμή κατά
τη διόρθωση των δοκιμίων, έχει προκαλέσει μεγάλη γοητεία. Πέρα από τη διαμάχη
που δημιούργησε, ο Απολλιναίρ δικαιολογεί αυτή τη ριζοσπαστική απόφαση: «Όσον
αφορά τη στίξη, την αφαίρεσα μόνο επειδή μου φάνηκε άχρηστη και στην πραγματικότητα
είναι. Ο ίδιος ο ρυθμός και η τομή των στίχων είναι η πραγματική στίξη και δεν
υπάρχει ανάγκη για άλλη».
261.Η Πρόζα
του Τρανσιβηρικού(Μπλεζ Σαντράρ
– 1913) Ποιητική αφήγηση που συνδυάζει το μοντερνισμό με τη ρομαντική περιγραφή
ενός ταξιδιού στη Ρωσία και ξεχωρίζει για τη χρήση της μορφής και τη
συναισθηματική ένταση. Είναι ένα κοινό καλλιτεχνικό βιβλίο του ποιητή και της
Sonia Delaunay-Terk. Περιλαμβάνει ένα ποίημα του Cendrars για ένα ταξίδι στη
Ρωσία με τον Υπερσιβηρικό, συνδυασμένο με την καλλιτεχνική σχεδόν αφηρημένη
εικονογράφηση της Delaunay-Terk. Το βιβλίο, έχει ένα δέσιμο τύπου ακορντεόν και
ύψος 199 εκατοστά όταν ξεδιπλωθεί. Το ύψος και των 150 φύλλων από άκρη σε άκρη
έχει κλίμακα που αντιστοιχεί στο ύψος του Πύργου του Άιφελ, ενός συμβόλου της
νεωτερικότητας εκείνη την εποχή, που αναφέρεται στο ποίημα. Περιγράφει το
επικό, πιθανώς φανταστικό, ταξίδι με του 16χρονου ποιητή από τη Μόσχα στο
Χαρμπίν (Μογγολία) κατά τη διάρκεια του Ρωσο-Ιαπωνικού Πολέμου και της Ρωσικής
Επανάστασης του 1905. Η διαδρομή φαίνεται στον χάρτη που είναι τυπωμένος πάνω
δεξιά στο φύλλο. Είναι ένα μακρύ, κουραστικό ταξίδι με αποκαλυπτικές σκηνές
πολέμου και επανάστασης, και περιγραφές κρύου, πείνας, θανάτου και καταστροφής
που επιδεινώνονται καθώς το τρένο ακολουθεί την ανατολική του πορεία και
διακόπτονται από την επαναλαμβανόμενη, μελαγχολική ερώτηση της Jehanne, της
συντρόφου του ποιητή, «Μπλεζ, είμαστε πολύ μακριά από τη Μονμάρτρη;» Αποτελεί
ένα πρώιμο παράδειγμα της σκόπιμης χρήσης πολλαπλών γραμματοσειρών - δώδεκα
συνολικά - σε διαφορετικά μεγέθη και χρώματα για να υποδηλώσουν κίνηση και
διαφορετικές διαθέσεις, ταυτόχρονα με παρόμοια πειράματα των Ιταλών
φουτουριστών. Είναι επίσης ασυνήθιστο σε τόσο μεγάλο βαθμό να «αψηφείται η
μορφή του κώδικα» και να τοποθετούνται οι εικόνες σε ισότιμη βάση με το
κείμενο. να λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά με αυτό, αντί να αποτελούν
εικονογραφικές ή διακοσμητικές προσθήκες. Το έργο θεωρείται ορόσημο στην
εξέλιξη των καλλιτεχνικών βιβλίων, καθώς και της μοντέρνας ποίησης και της
αφηρημένης τέχνης. Ο εκδότης μιας ανατύπωσης του βιβλίου το 2008 το χαρακτήρισε
«ένα από τα πιο όμορφα βιβλία που έχουν δημιουργηθεί ποτέ». Ο ίδιος ο Cendrars
αναφέρθηκε στο έργο ως «ένα θλιβερό ποίημα τυπωμένο στο φως του ήλιου».
262.Γιοι και
εραστές (Ντ. Χ. Λώρενς – 1913) Το βιβλίο περιγράφει τη ζωή του νεαρού Πολ
Μορέλ, ο οποίος γεννήθηκε στην οικογένεια ενός ανθρακωρύχου σε μια μικρή πόλη. Η
αγάπη των παιδιών για τη μητέρα τους διατρέχει σαν κόκκινη κλωστή το
μυθιστόρημα. Ο Πολ είναι αυτός που είναι πιο δεμένος μαζί της. Το έργο είναι
αυτοβιογραφικό σε μεγάλο βαθμό. Ο Λόρενς ήταν το τέταρτο παιδί μιας οικογένειας
ανθρακωρύχων σε μια μικρή πόλη και όπως ο ήρωας του βιβλίου, εργάστηκε για
κάποιο διάστημα σε ένα εργοστάσιο ιατρικού εξοπλισμού. Ο συγγραφέας συνόψισε
την πλοκή σε μια επιστολή του το 1912: «Ακολουθεί την εξής ιδέα: μια γυναίκα με
χαρακτήρα και εκλεπτυσμένη φύση πηγαίνει στην κατώτερη τάξη και δεν έχει καμία
ικανοποίηση στη ζωή της. Είχε πάθος για τον σύζυγό της, έτσι τα παιδιά της
γεννιούνται από πάθος και έχουν άφθονη ζωντάνια. Αλλά καθώς οι γιοι της
μεγαλώνουν, τους επιλέγει ως εραστές - πρώτα τον μεγαλύτερο, μετά τον δεύτερο.
Αυτοί οι γιοι ωθούνται στη ζωή από την αμοιβαία αγάπη τους για τη μητέρα τους. Αλλά
όταν φτάσουν στην ανδρική ηλικία, δεν μπορούν να αγαπήσουν, επειδή η μητέρα
τους είναι η ισχυρότερη δύναμη στη ζωή τους και τους κρατάει… Μόλις οι νέοι
έρχονται σε επαφή με γυναίκες, υπάρχει ένας χωρισμός. Ο Γουίλιαμ δίνει το φύλο
του σε μια τηγανίτα και η μητέρα του κρατά την ψυχή του. Αλλά ο χωρισμός τον
σκοτώνει, επειδή δεν ξέρει πού βρίσκεται. Ο επόμενος γιος αποκτά μια γυναίκα
που παλεύει για την ψυχή του, πολεμά τη μητέρα του. Ο γιος αγαπά τη μητέρα του,
όλοι οι γιοι μισούν και ζηλεύουν τον πατέρα». Η σύγκρουση συνεχίζεται μεταξύ
της μητέρας και του κοριτσιού με αντικείμενο τον γιο. Η μητέρα σταδιακά
αποδεικνύεται ισχυρότερη, λόγω των δεσμών αίματος. Ο γιος αποφασίζει να αφήσει
την ψυχή του στα χέρια της και όπως ο μεγαλύτερος αδελφός του, να επιδιώξει το πάθος.
Παίρνει πάθος. Τότε ο χωρισμός αρχίζει να φαίνεται ξανά. Αλλά, σχεδόν
ασυνείδητα, η μητέρα συνειδητοποιεί τι συμβαίνει και αρχίζει να πεθαίνει. Ο γιος
απορρίπτει την ερωμένη του και αφοσιώνεται στη φροντίδα της. Στο τέλος μένει
γυμνός από τα πάντα, με την τάση προς τον θάνατο. Ο συγγραφέας έγραψε ότι το
έργο αντικατοπτρίζει την «τραγωδία χιλιάδων νέων στην Αγγλία».
263.Ο Μεγάλος
Μωλν (Αλαίν Φουρνιέ – 1913) Ο αφηγητής διηγείται την ιστορία του Ωγκυστέν Μωλν, ενός
παλιού συμμαθητή και φίλου του. Η υπόθεση διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια
τεσσάρων χρόνων, στις αρχές του 20ού αιώνα. Παρορμητικός, απερίσκεπτος
και ηρωικός, ο Μωλν ενσαρκώνει το ρομαντικό ιδανικό, την αναζήτηση του απίθανου
και τον μυστηριώδη κόσμο μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης. Οι
γυναικείοι χαρακτήρες της Υβόν και της Βαλεντίνας είναι εμπνευσμένοι από τον
πραγματική ζωή του συγγραφέα.
264.Αναζητώντας
το χαμένο χρόνο (Μαρσέλ Προύστ, 1913-1927) Ένα επταμερές έργο, που
ονομάζεται επίσης κύκλος επτά μυθιστορημάτων, και συνδυάζει το μεγαλείο της
έμπνευσής του με μια μοναδική λεπτότητα στην κοσμοθεωρία του. Είναι ένα από τα
πιο διάσημα και σημαντικά λογοτεχνήματα στην τέχνη του 20ού αιώνα. Λόγω του
γεγονότος ότι στο έργο ο ήρωας θυμάται τα γεγονότα της ζωής του με τη βοήθεια των
μυρωδιών, το φαινόμενο της σύνδεσης των μυρωδιών με αξιομνημόνευτα γεγονότα
ονομάστηκε "φαινόμενο Proust". Θεματικά, η γενική πλοκή του αναλύεται
«σε αρκετές ανεξάρτητες πλοκές που αναπτύσσονται παράλληλα αλλά συνδέονται
μεταξύ τους». Η κεντρική είναι η «ιστορία του Αφηγητή», ο οποίος περνάει από
σχεδόν όλα τα στάδια της ζωής του στην αφήγηση (αγόρι, έφηβος, νεαρός άνδρας,
ενηλικίωση και, στο τέλος, αναπόφευκτα γήρανση). Η πλοκή του Αφηγητή
περιπλέκεται από τον συνδυασμό τριών αφηγηματικών μητρώων που χρησιμοποιεί ο
Προύστ: το «μητρώο του συγγραφέα» που γράφει το βιβλίο, το «μητρώο του αφηγητή»
που ανακαλεί παρελθόντα γεγονότα της ζωής του και το «μητρώο του ήρωα» που
βιώνει ή παρατηρεί αυτά τα γεγονότα καθώς εκτυλίσσονται. Η κοσμοθεωρία του ήρωα-αφηγητή-συγγραφέα
ενώνει «τα πολλά θραύσματα της ύπαρξης που παρουσιάζονται στο μυθιστόρημα» και
γίνεται η κύρια αρχή που διαμορφώνει τη δομή του. Η δεύτερη θεματική πλοκή του
έργου είναι η ιστορία του μετασχηματισμού της κοσμικής κοινωνίας που
απεικονίζεται στο μυθιστόρημα και της εξέλιξης των πρωταγωνιστών της.
Ταυτόχρονα, ο Αφηγητής «ενεργεί όχι μόνο ως παθητικός συμμετέχων στη δεύτερη
πλοκή, αλλά και ως ο πιο προσεκτικός παρατηρητής, μάρτυρας και, σε κάποιο
βαθμό, κριτής». Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της αφηγηματικής δομής του έργου
ξεχωρίζει η τάση του Προύστ να απεικονίζει πολύ μεγάλα «επεισόδια ανασκόπησης»
που περιγράφουν κοινωνικές υποδοχές. Τέτοια επεισόδια, «σχεδόν αναγκαστικά
σατιρικού, αν όχι ανοιχτά γκροτέσκου, χαρακτήρα», σύμφωνα με τον A.D. Mikhailov,
συνδέονται με παρόμοιες κρίσιμες σκηνές στα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι και
του Τολστόι, το έργο των οποίων άσκησε σημαντική επιρροή στον Γάλλο συγγραφέα.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της δομής είναι η συχνή χρήση μικρών και φαινομενικά
ασήμαντων στοιχείων της πλοκής, «μικροεπεισοδίων» που προμηνύουν σημαντικά
γεγονότα ή, αντίθετα, τα κλείνουν και χωρίζονται από τα επεισόδια-γεγονότα με
ένα μεγάλο μπλοκ κειμένου. «Για παράδειγμα, το επεισόδιο «Η Αγάπη του Σουάν»
προετοιμάζεται σταδιακά στο πρώτο μέρος από ιστορίες με τις βραδινές επισκέψεις
του Σουάν, τη στάση των συγγενών του ήρωα απέναντί του και όλα εξηγούνται στο
δεύτερο μέρος, το οποίο είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο σε αυτόν τον χαρακτήρα».
Επίσης, εκ πρώτης όψεως, οι επισκέψεις του άρρωστου Μπεργκότ στην ετοιμοθάνατη
γιαγιά του ήρωα στο τρίτο βιβλίο φαίνονται δύσκολα δικαιολογημένες. Θα γίνουν
πρόδρομοι της πολύ μεταγενέστερης σκηνής του θανάτου του συγγραφέα, στο πέμπτο
βιβλίο, και σε αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο θα εμφανιστεί η μεταφορική σημασία
των επισκέψεών του - ήταν «πράξεις αποχαιρετισμού στην παρελθούσα λογοτεχνία,
γενικά αποχαιρετισμός στο παρελθόν και για τον ήρωα επίσης, με την τελευταία
πνοή της ετοιμοθάνατης γυναίκας». Η διακλαδισμένη και πολυεπίπεδη φύση της
αφήγησης σε συνδυασμό με τον πλούτο του κειμένου, με περιγραφές εκτός πλοκής,
τις σκέψεις και τις παρατηρήσεις του συγγραφέα προς τον αναγνώστη, εκφρασμένες
σε πολύ μεγάλες φράσεις, το τεράστιο μέγεθος του έργου και η ομοιογένειά του -
όλα αυτά καθιστούν δύσκολη την κατανόησή του και την ανάλυση.Ο Έντμουντ Γουάιτ το χαρακτήρισε ως «το πιο
σεβαστό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα».
By www.therecusant.org.uk
265.Οι
Φιλάνθρωποι με τα σχισμένα παντελόνια(Ρόμπερτ
Τρέσσελ – 1914) Ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Ιρλανδού ζωγράφου Robert
Noonan, ο οποίος το έγραψε στον ελεύθερο χρόνο του με ψευδώνυμο. Ακολουθεί τις
προσπάθειες ενός ζωγράφου να βρει δουλειά σε μια φανταστική αγγλική πόλη (που
βασίζεται στην παράκτια πόλη Hastings), για να μπορέσει να δημιουργήσει
απερίσκεπτα. Με βάση τις δικές του εμπειρίες φτώχειας και εκμετάλλευσης και τον
τρόμο του ότι αυτός και η κόρη του — την οποία μεγάλωνε μόνος του — θα
κατέληγαν σε ίδρυμα αν αρρώσταινε, ο Νούναν ξεκίνησε μια λεπτομερή και καυστική
ανάλυση της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων της εργατικής τάξης και των εργοδοτών
τους. Οι «φιλάνθρωποι» του τίτλου είναι οι εργαζόμενοι που συναινούν στη δική
τους εκμετάλλευση προς το συμφέρον των αφεντικών τους. Ένας από τους χαρακτήρες
του έργου, ο Frank Owen, είναι ένας σοσιαλιστής που προσπαθεί να πείσει τους
συναδέλφους του ότι ο καπιταλισμός είναι η πραγματική πηγή της φτώχειας που
βλέπουν γύρω τους, αλλά η μέχρι τότε παιδεία τους τους έχει χειραγωγήσει με
τέτοιο τρόπο ώστε να μην εμπιστεύονται τη δική τους κρίση και να βασίζονται σε
απόψεις των «αρίστων» της κοινωνίας. Μεγάλο μέρος του βιβλίου αποτελείται από
συζητήσεις μεταξύ του Owen και άλλων και πιο συχνά από διαλέξεις του Owen. Αυτό
πιθανότατα βασίστηκε στις εμπειρίες του συγγραφέα. Το τριώροφο σπίτι που
βρίσκεται υπό ανακαίνιση στο βιβλίο, που αναφέρεται συχνά ως «δουλειά», είναι
γνωστό στους εργάτες ως «Η Σπηλιά»: «Υπήρχαν, συνολικά, περίπου είκοσι πέντε
άνδρες που εργάζονταν εκεί, ξυλουργοί, υδραυλικοί, σοβατζήδες, χτίστες και
μπογιατζήδες, εκτός από αρκετούς ανειδίκευτους εργάτες... Ο αέρας ήταν γεμάτος
από τους ήχους του σφυρηλατήματος και του πριονίσματος, το χτύπημα των
μυστριών, το κροτάλισμα των κουβάδων, το πιτσίλισμα των βουρτσών νερού και το
ξύσιμο των μαχαιριών απογύμνωσης. Ήταν επίσης βαριά φορτωμένο με σκόνη και
μικρόβια ασθενειών, σκόνη κονιορτοποιημένου κονιάματος, ασβέστη, γύψο και τη
βρωμιά που είχε συσσωρευτεί μέσα στο παλιό σπίτι εδώ και χρόνια. Εν ολίγοις,
όσοι εργάζονταν εκεί θα μπορούσαν να ειπωθούν ότι ζούσαν σε έναν Παράδεισο
Δασμολογικής Μεταρρύθμισης - είχαν Πολλή Δουλειά». Δεδομένου του ενδιαφέροντος
του συγγραφέα για τη φιλοσοφία του Πλάτωνα, είναι πολύ πιθανό ότι «η σπηλιά»
αποτελεί αναφορά στην «Αλληγορία του Σπηλαίου» του Πλάτωνα. Ένα σημαντικό
επαναλαμβανόμενο θέμα στο βιβλίο του Tressell υπογραμμίζει την αδυναμία και την
απροθυμία των εργατών να κατανοήσουν, ή ακόμα και να εξετάσουν, ένα εναλλακτικό
οικονομικό σύστημα. Ο συγγραφέας αποδίδει αυτή την αδυναμία, μεταξύ άλλων, στο
γεγονός ότι δεν έχουν βιώσει ποτέ ένα εναλλακτικό σύστημα και έχουν ανατραφεί
ως παιδιά ώστε να αποδέχονται ανεπιφύλακτα το status quo, είτε αυτό είναι προς
το συμφέρον τους είτε όχι. Στο έργο του Πλάτωνα, η υποκείμενη αφήγηση
υποδηλώνει ότι, ελλείψει μιας εναλλακτικής λύσης, οι άνθρωποι θα υποταχθούν
στην παρούσα κατάστασή τους και θα τη θεωρήσουν φυσιολογική, ανεξάρτητα από το
πόσο επιτηδευμένες είναι οι συνθήκες. Ο Όουεν εκθέτει την άποψή του στο πρώτο
κεφάλαιο: «Αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό - η συσσώρευση γνώσης που μας έχει
φτάσει από τους προγόνους μας - είναι ο καρπός χιλιάδων ετών ανθρώπινης σκέψης
και μόχθου. Δεν είναι αποτέλεσμα της εργασίας των προγόνων οποιασδήποτε
ξεχωριστής τάξης ανθρώπων που υπάρχουν σήμερα και, ως εκ τούτου, αποτελεί
δικαιωματικά την κοινή κληρονομιά όλων. Κάθε μικρό παιδί που γεννιέται στον
κόσμο, ανεξάρτητα από το αν είναι έξυπνο ή βαρετό, αν είναι σωματικά τέλειο ή
κουτσό ή τυφλό. ανεξάρτητα από το πόσο μπορεί να υπερέχει ή να υστερεί από τους
συνανθρώπους του σε άλλες απόψεις, σε ένα πράγμα τουλάχιστον είναι ίσος τους -
είναι ένας από τους κληρονόμους όλων των εποχών που έχουν περάσει»
266.Η
μεταμόρφωση (Φραντς Κάφκα - 1915) Ο περιοδεύων πωλητής υφασμάτων Γκρέγκορ, με
πάρα πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, ξυπνάει έντρομος ένα πρωινό μεταμορφωμένος
σε μια γιγαντιαία κατσαρίδα. Ένα σωρό
προβλήματα ανακύπτουν από την καινούρια εμφάνισή του που τον οδηγούν σιγά -
σιγά στην απάθεια και στην εκμηδένιση. Η αφήγηση στη Μεταμόρφωση χωρίζεται
συμβατικά σε τρία μέρη: α) Αφύπνιση και επίγνωση της μεταμόρφωσης, που είναι το
τέλος της ανθρώπινης ύπαρξης του Γκρέγκορ (τρόπο ζωής, επάγγελμά, σύνδεση με
γονείς, αντίδραση της οικογένειας στη μεταμόρφωση); β) Συμβίωση ως «παράσιτο»,
πουπεριορίζεται στην οικογένεια
(σχέσεις με μεμονωμένα μέλη, ειδικά με την αδελφή); γ) Σταδιακός θάνατος (εξασθένηση
του ενδιαφέροντος της οικογένειας για αυτόν - «οικογενειακή ανεξαρτησία»,
σωματική παρακμή και θάνατος. Ο αριθμός «τρία», εκτός από τα τρία στάδια της
ζωής του πρωταγωνιστή με τη μορφή «παρασίτου», εμφανίζεται αρκετές φορές: τρεις
ιδιοκτήτες του δωματίου, τρεις πόρτες στο δωματίο, τρεις υπηρέτες στην
οικογένεια, πριν από τον θάνατο του Γκρέγκορ το ρολόι του πύργου χτυπάει τρεις
η ώρα το πρωί. Μετά τον θάνατό του, τρία μέλη της οικογένειας του Γκρέγκορ
παραμένουν και γράφουν τρία γράμματα. Παρά τη μεταμόρφωσή του, ο Γκρέγκορ
διατηρεί μια άθικτη αίσθηση ταυτότητας, ακόμα και όταν η εξωτερική του εμφάνιση
αλλάζει και γίνεται ζώου. Η ουσιαστική διαίρεση μεταξύ ανθρώπου και ζώου
καταργείται εν μέρει και η σφαίρα της καθημερινότητας συγκρούεται άμεσα με το
σουρεαλιστικό. Δεν είναι μόνο ασυνήθιστη η ίδια η μεταμόρφωση του Γκρέγκορ,
αλλά και η αντίδρασή του σε αυτήν αυτού και του περιβάλλοντός του. Το μοτίβο
του «εντόμου» γίνεται το καθοριστικό στοιχείο της αφήγησης και ολόκληρος ο
κόσμος του μετασχηματισμού γίνεται ένας κόσμος παρασίτων. Μέσω της αυτοδιάθεσης
σχετικά με την αντίληψη του «άλλου», ο ίδιος ο ήρωας γίνεται ένας απόλυτος
ξένος. Στην πραγματικότητα, ο λεγόμενος μετασχηματισμός συνίσταται μόνο σε μια
ριζική επιδείνωση των προϋπαρχουσών συνθηκών, η αντιστροφή της οποίας είναι
μόνο φαινομενική. Ο Γκρέγκορ και όλοι οι άλλοι δεν έχουν καμία κατανόηση για το
τι του συνέβη, τίποτα το καινούργιο. Δηλαδή, ο μετασχηματισμός καθιστά ορατό αυτό
που ίσχυε και προηγουμένως. Η αηδία και η απόρριψη επιδεινώνουν τις προσβολές
και τις ταπεινώσεις που ο Γκρέγκορ ανέκαθεν έπρεπε να υπομένει, αλλά μέχρι τώρα
παρέμεναν ανείπωτες: οι γονείς του Γκρέγκορ αγνοούν την εσωτερική του σύγκρουση
και την απανθρωποποίησή του για χάρη της οικογένειάς, και ο ίδιος ο Γκρέγκορ
θεωρεί την προθυμία του για αυτοαποποίηση ηθική αναγκαιότητα. Τα ψέματα και η
αυταπάτη πάνε ακόμη παραπέρα, καθώς οι γονείς στην πραγματικότητα δεν
βασίζονται πλέον στην υποστήριξη του Γκρέγκορ, επειδή πλέον έχουν αρκετές
οικονομίες, τις οποίες όμως μέχρι τότε έκρυβαν από τον γιο τους. Μόνο στην
παραμορφωτική μεταμόρφωση του Γκρέγκορ σε παράσιτο γίνεται ορατός ως θύμα. Και
ακόμη και η επιθυμία του για απελευθέρωση, η οποία υποτίθεται ότι ήταν μια
εξέγερση ενάντια στον αρχηγό πατέρα, επιτυγχάνεται μόνο όταν δεν είναι πια
εκεί: τη στιγμή της μεταμόρφωσης.
267.Τα 39
σκαλοπάτια (Τζον Μπάκαν – 1915) Ο ευκατάστατος Ρίτσαρντ έχει πρόσφατα
επιστρέψει στο Λονδίνο από την Αφρική. Ένα βράδυ τον επισκέπτεται ένας
Αμερικανός γείτονας και ισχυρίζεται ότι γνωρίζει το σχέδιο δολοφονίας του
Έλληνα πρωθυπουργού κατά την επικείμενη επίσκεψή του στο Λονδίνο. Όταν λίγες
μέρες αργότερα ανακαλύπτει στο διαμέρισμά του νεκρό τον αινιγματικό γείτονα,
γίνεται ξαφνικά ο βασικός ύποπτος του φόνου και στόχος ενός ανελέητου
ανθρωποκυνηγητού. Ένα καταιγιστικό θρίλερ καταδίωξης με πρωτοπρόσωπη αφήγηση,
κλιμακούμενο σασπένς και υποδειγματική απόδοση της ατμόσφαιρας εγκλωβισμού του
ήρωα, που αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο επιδραστικά και δημοφιλή
μυθιστορήματα του κατασκοπευτικού είδους. «είναι το αποτέλεσμα... στις μέρες
που οι πιο τρελές μυθοπλασίες είναι πολύ λιγότερο απίθανες από τα γεγονότα.»
268.Το
σύννεφο με παντελόνια (Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι – 1915)Πρώτο μεγάλο ποίημα του, που απεικόνιζε τα
θέματα της αγάπης, της επανάστασης, της θρησκείας και της τέχνης, γραμμένα από
τη σκοπιά ενός απορριφθέντος εραστή. Η γλώσσα του έργου ήταν η γλώσσα των
δρόμων και στο ποίημα ο Μαγιακόφσκι κατέβαλλε μεγάλες προσπάθειες για να
απομυθοποιήσει τις ιδεαλιστικές και ρομαντικές έννοιες της ποίησης και των
ποιητών. «Τη σκέψη σας που νείρεται πάνω στο
πλαδαρό μυαλό σας, σάμπως ξυγκόθρεφτος λακές σ’ ένα ντιβάνι λυγδιασμένο, εγώ θα
την τσιγκλάω...Εσείς οι αβροί!...Επάνω στα βιολιά
ξαπλώνετε τον έρωτα. Επάνω στα ταμπούρλα ο άξεστος τον έρωτα ξαπλώνει…Θέλετε,
θάμαι ακέριος όλο κρέας, λυσσασμένος - κι αλλάζοντας απόχρωση σαν ουρανός -
θέλετε , θάμαι η άχραντη ευγένεια — όχι άντρας πιά, μα σύγνεφο με παντελόνια»
269.Πριν από
τον Νόμο «Vor dem Gesetz» (Φραντς
Κάφκα – 1915) Φιλοσοφικό διήγημα που είναι περισσότερο γνωστό ως μια ενσωματωμένη
αφήγηση στο μυθιστόρημα Η Δίκη, που εκδόθηκε μετά θάνατον. Περιγράφεται ως μια
σκόπιμα ασαφής παραβολή ή αλληγορία για τη νομική γραφειοκρατία και την
αναζήτηση προσωπικής δικαιοσύνης, αντανακλώντας τις απόψεις για το θέμα που
εκφράζει ο Κάφκα στη Δίκη που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του (1925). Η εύκολη
μετάφραση για το «Gesetz» είναι ο «Νόμος», όμως κατά τη γνώμη μας, ο συγγραφέας
εννοούσε κάτι πολύ πιο ευρύ, την αρχή της τάξης που είναι ολοκληρωμένη και
εγγενής για όλα τα φυσικά ή κοινωνικά φαινόμενα, την συνεχή και αδιαπραγμάτευτη
για τις διαστάσεις στις οποίες ζούμε, σύνδεση μεταξύ φαινομένων και γεγονότων
της φύσης και της κοινωνίας. Ίσως το φυσικό και κοινωνικό «Δίκαιο» με την
αρχαιοελληνική προσέγγιση της «Θέτιδος» και της «Θέμιδος». Ο Γιόζεφ Κ πρέπει να
ξεναγήσει έναν σημαντικό πελάτη από την Ιταλία σε έναν καθεδρικό ναό. Ο πελάτης
δεν εμφανίζεται, αλλά ακριβώς τη στιγμή που ο Κ φεύγει από τον καθεδρικό ναό, ο
ιερέας φωνάζει το όνομα του, αν και ο Κ δεν τον έχει γνωρίσει ποτέ. Ο ιερέας αποκαλύπτει
ότι είναι υπάλληλος του δικαστηρίου και αφηγείται στον Κ την ιστορία (Πριν από
τον Νόμο), προλογίζοντάς την λέγοντας ότι είναι από τις «εισαγωγικές
παραγράφους του Νόμου». Ένας άντρας από την επαρχία αναζητά «τον Νόμο» και
επιθυμεί να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτόν από μια ανοιχτή πόρτα, αλλά ο θυρωρός
λέει στον άντρα ότι δεν μπορεί να περάσει αυτή τη στιγμή. Ο άντρας ρωτάει αν
μπορεί ποτέ να περάσει και ο θυρωρός λέει ότι είναι δυνατό «αλλά όχι τώρα». Ο
άντρας περιμένει στην πόρτα για χρόνια, δωροδοκώντας τον θυρωρό με όλα όσα
έχει. Ο θυρωρός δέχεται τις δωροδοκίες, αλλά λέει στον άντρα ότι τις δέχεται
μόνο «για να μην νομίζεις ότι έχεις αφήσει κάτι ατελείωτο». Ο άντρας δεν
επιχειρεί να μπει με τη βία, αλλά περιμένει στην πόρτα μέχρι να πεθάνει. Λίγο
πριν πεθάνει, ρωτάει τον θυρωρό γιατί, παρόλο που όλοι ζητούν τον Νόμο, κανείς
άλλος δεν έχει μπει όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεται εκεί. Ο θυρωρός απαντά:
«Κανείς άλλος δεν θα μπορούσε ποτέ να μπει εδώ, αφού αυτή η πύλη φτιάχτηκε μόνο
για σένα. Τώρα θα την κλείσω». Ο ιερέας και ο Κ συζητούν στη συνέχεια τις
ερμηνείες της ιστορίας πριν ο Κ φύγει από τον καθεδρικό ναό.
270.Ευλογία
της Γης (Κνουτ Χάμσουν – 1917) Η αποξένωση από την κοινωνία λόγω των
γεγονότων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και της βιομηχανικής εποχής οδήγησαν
τον συγγραφέα να μετακομίσει σε ένα αγρόκτημα. Εκεί το έγραψε, στο οποίο
αφηγείται την ζωή των Νορβηγών αγροτών εποίκων που έχουν διατηρήσει την αιώνια
προσήλωσή τους στη γη και την αφοσίωσή τους στις πατριαρχικές παραδόσεις. Για
το έργο αυτό, ο Κνουτ Χάμσουν τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1920
και ο εκπρόσωπος της Σουηδικής Ακαδημίας, Χ. Γέρνε, δήλωσε στην ομιλία του:
«Όσοι αναζητούν στη λογοτεχνία... μια αληθινή απεικόνιση της πραγματικότητας θα
βρουν μια ιστορία για τη ζωή που ζει κάθε άνθρωπος, όπου κι αν βρίσκεται, όπου
κι αν εργάζεται». Ο Γέρνε μάλιστα συνέκρινε το μυθιστόρημα του Χάμσουν με τα
διδακτικά ποιήματα του Ησίοδου. Το μυθιστόρημα αποτελείται από δύο μέρη. Ξεκινά
με τον Ισαάκ που μπαίνει στο δάσος και αρχίζει να χτίζει εκεί το νέο του σπίτι.
Σύντομα, ένα κορίτσι, η Ίνγκερ τον συνοδεύει. Μαζί με τον Ισαάκ, διατηρούν ένα
αγρόκτημα, το οποίο μετά από λίγο καιρό γίνεται αρκετά μεγάλο. Περιγράφεται η
ζωή τους, γεμάτη με πολλά προβλήματα που προκύπτουν, αλλά και καλά γεγονότα. Η
αυξανόμενη οικογένεια του Ισαάκ και της Ίνγκερ οδηγεί στην εμφάνιση ζηλιάρηδων
ανθρώπων που την ωθούν να διαπράξει ένα έγκλημα για το οποίο αναγκάστηκε να
περάσει 6 χρόνια σε φυλακή. Το δεύτερο μέρος περιγράφει την εμφάνιση άλλων νέων
εποίκων, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους και τις ζωές τους.
271.Το
ημερολόγιο ενός τρελού (Λου Σιουν
(Ζου Σουρέν) – 1918) Διάσημο και υποδειγματικό λογοτεχνικό έργο που συντάχθηκε
σε στυλ του κινήματος της"4ης Μάη" για εθνική ανεξαρτησία (του 2019,
με αφορμή απόφαση της συμφωνίας των Βερσαλλιών για τη μεταφορά των προνομίων
στη Κίνα από τη Γερμανία στην Ιαπωνία) , που παρουσιάζεται ως αποσπάσματα
ημερολογίου γραμμένου στη δημοτική γλώσσα. Ξεκινά με ένα σημείωμα του αφηγητή
γραμμένο στα κλασικά κινέζικα, που περιγράφει την επανένωση του με έναν παλιό
του φίλο. Έχοντας ακούσει ότι ο αδερφός του φίλου ήταν άρρωστος, τους
επισκέπτεται, αλλά ανακαλύπτει ότι ο αδελφός έχει αναρρώσει και έχει αναλάβει
μια επίσημη θέση. Η υπόλοιπη ιστορία αποτελείται από 13 αποσπάσματα που ο
αφηγητής έχει αντιγράψει από ένα ημερολόγιο που κρατούσε ο αδελφός όταν ήταν
«τρελός», γραμμένο στα παραδοσιακά κινέζικα. Το ημερολόγιο αποκαλύπτει ότι
υπέφερε από ένα «σύμπλεγμα δίωξης» και έγινε ύποπτος για τις πράξεις όλων,
φτάνοντας να πιστέψει ότι οι άνθρωποι στο χωριό του είχαν μνησικακία εναντίον
του και ήταν κανίβαλοι που είχαν την πρόθεση να τον καταναλώσουν. Προσπαθεί να
πείσει τους χωρικούς να «αλλάξουν από καρδιάς», αλλά καταλήγει στο συμπέρασμα
ότι οι άνθρωποι τρώνε ο ένας τον άλλον εδώ και χιλιετίες. Το τελευταίο κεφάλαιο
ολοκληρώνεται με μια έκκληση «να σωθούν τα παιδιά»
272.Ο υπήκοος(Χάινριχ Μαν - 1918Σάτιρα με κραυγαλέα κριτική της
Γερμανικής Αυτοκρατορίας υπό το Γουλιέλμου Β', μια πολιτική κριτική της
αυτοκρατορικής-φανατικής αστικής τάξης και του εξασθενημένου παλιού
φιλελευθερισμού, και μια μελέτη της νοοτροπίας του αυταρχισμού. Θεωρείται η
μεγαλύτερη συμβολή του Heinrich Mann στη γερμανική λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Ο
ήρωας Χέσλινγκ, είναι δουλικός και φανατικός θαυμαστής του Κάιζερ. Το όνομα
"Χέσλινγκ" παραπέμπει στη γερμανική λέξη για το άσχημο,
"hässlich". Ο Χέσλινγκ είναι απερίσκεπτα υπάκουος στην εξουσία και
διατηρεί μια άκαμπτη αφοσίωση στους εθνικιστικούς στόχους της Γερμανικής
Αυτοκρατορίας. Ως συνειδητός και φανατικός ενεργεί και ως πληροφοριοδότης.
Αργότερα, αποκτά αυτοπεποίθηση εντασσόμενος σε μια φανατική φοιτητική
αδελφότητα, εξασκούμενος στα μεθύσια, την υποκίνηση της ομάδας και αποκτώντας
με δυσκολία διδακτορικό στη χημεία. Γίνεται κατά σειρά επιχειρηματίας,
οικογενειάρχης και τελικά ο πιο ισχυρός άνθρωπος στη μικρή του πόλη. Σε όλο το
μυθιστόρημα, τα άκαμπτα ιδανικά του Χέσλινγκ συχνά αντικρούονται από τις
πράξεις του: κηρύττει γενναιότητα αλλά είναι δειλός. Είναι μιλιταριστής αλλά
επιδιώκει να απαλλαγεί από τη στράτευση. Ο μεγαλύτερος πολιτικός του αντίπαλος
είναι το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, ωστόσο χρησιμοποιεί την επιρροή του για να
βοηθήσει υποψήφιο του SPD να μπει στο Ράιχσταγκ, προκειμένου να νικήσει φιλελεύθερους
επιχειρηματικούς ανταγωνιστές του. Ξεκινά άσχημες φήμες εναντίον τους και στη
συνέχεια αποστασιοποιείται από αυτούς. Κηρύττει και επιβάλλει την χριστιανική
ηθική εναντίον των άλλων, αλλά ψεύδεται, αλλά απατά τη γυναίκα του συχνά με τη
πρώτη ευκαιρία. Η πλοκή τελειώνει με τα επίσημα εγκαίνια ενός μνημείου του
αυτοκράτορα, με τον Χέσλινγκ να εκφωνεί την ομιλία, η οποία τερματίζεται
απότομα από μια αποκαλυπτική καταιγίδα. Ακολουθώντας τη μορφή ενός παραδοσιακού
ρεαλιστικού μυθιστορήματος, που απεικονίζει τη διαδικασία πνευματικής και
χαρακτηρολογικής δυναμικής του κύριου προσώπου, ο Μαν σατιρίζει την εκπαίδευση του
Γερμανού αστού. Τα ιδανικά του αίματος και του ξίφους, της τιμής και του
εθνικισμού και η δύναμη της πλούσιας εξουσίας, παρουσιάζονται ως κενότητα και
αδυναμία. Είναι μια αλληγορία που απεικονίζει και σατιρίζει την αυξανόμενη
ευαισθησία του γερμανικού λαού στον μιλιταρισμό, τον υπερεθνικισμό, τον
αντισημιτισμό και την αποικιοκρατία. Ο χαρακτήρας του συχνά αντιπαραβάλλεται,
τόσο στα λόγια όσο και στην εμφάνιση, με τον Κάιζερ Γουλιέλμο Β'. Το μυθιστόρημα εισάγει σύγχρονες ψυχολογικές
γνώσεις και αποκαλύπτει τον σαδομαζοχισμό του Χέσλινγκ σε πολλά επεισόδια, με
αποκορύφωμα την υποταγή στη «δύναμη που μας υπερβαίνει και του οποίου τις οπλές
φιλάμε» του Κάιζερ. Ο Μαν ανέμενε από τους αναγνώστες να κατανοήσουν το
πραγματικό νόημα του έργου, τόσο μέσω του περιεχομένου όσο και της μορφής του
κειμένου. Ακολουθώντας τους Γάλλους κοινωνικούς μυθιστοριογράφους και γράφοντας
το μυθιστόρημα ως παρωδία του ρεαλιστικού bildungsroman, παρουσίασε την άποψή του
για τη ζωή στην Αυτοκρατορική Γερμανία ως «παρωδία του εαυτού, των ιδεολογιών
και των γεγονότων», όπου οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές ζούσαν τη ζωή τους, ως
παρωδίες της εθνικής υπερηφάνειας και της θέλησης να κυριαρχήσουν στον κόσμο,
και παρωδίες του ρεαλισμού, καθώς «αρνούνταν να σεβαστούν οτιδήποτε δεν
μπορούσαν να καταστρέψουν τα κανόνια και περιφρονούσαν τα αόρατα πράγματα που
ζουν στο μυαλό», όπως εξήγησε ο Mann στον πρόλογό του το 1929.
