Προτάσεις ανάγνωσης (221- 233) έργων δημοσιευμένων 1892-1900

Λος Αντζελες 1937

«Είναι οι αφυπνιστές. Το τι κάνετε με τη μικροζωή σας δεν τους απασχολεί. Αυτό που κάνεις με τη ζωή σου αφορά μόνο εσένα, φαίνεται να λένε. Εν ολίγοις, ο μόνος τους σκοπός εδώ στη γη είναι να εμπνέουν. Και τι άλλο να ζητήσει κανείς από έναν άνθρωπο εκτός από αυτό;» Χένρι Μίλερ (1891-1980)                                              

221.              Οι Υφαντές (Γκέρχαρτ Χάουπτμαν – 1892) Πραγματεύεται την ιστορία της εξέγερσης των υφαντών στην περιοχή της Σιλεσίας, βασισμένη σε αληθινά γεγονότα του 1844. Μέσα από τη δραματική παρουσίαση της φτώχειας και της εκμετάλλευσης των εργατών, αναδεικνύει τις κοινωνικές ανισότητες και τη σφοδρότητα των ταξικών συγκρούσεων. Το έργο είναι γεμάτο με κοινωνική και πολιτική κριτική, εστιάζοντας στις συνθήκες ζωής των εργατών. Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι ο λαός, του οποίου οι χαρακτήρες αποδίδονται στην πρώτη πράξη: υπάρχει μια ευρεία περιγραφή, που απεικονίζει μια ζωντανή εικόνα του κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο εκτυλίσσεται ο αγώνας. Ταυτόχρονα, οι χαρακτήρες που εισέρχονται σε αυτή την πάλη σκιαγραφούνται με σαφήνεια. Ο νεαρός υφαντής Μπέκερ, διαθέτοντας θάρρος και αίσθημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αμφισβητεί τον κατασκευαστή Ντράισιγκερ. Η αντίθεσή τους αποκαλύπτει την κύρια σύγκρουση του έργου. Εδώ σκιαγραφείται η αρχική κατάσταση, η οποία θα επιλυθεί αργότερα. Ο Μπέκερ ξεσκεπάζει τον κατασκευαστή, που κερδίζει από τον ιδρώτα και το αίμα των υφαντών, και ο Ντράισιγκερ καταφεύγει στη δημαγωγία, προσπαθώντας να εμφανιστεί ως ευεργέτης των εργατών. Ο θεατρικός συγγραφέας συμπληρώνει και ενισχύει την εξωτερική σύγκρουση με μια εσωτερική σύγκρουση. Αυτό ισχύει και για χαρακτήρες όπως ο Μπάουμερτ και ο Γκίλζε. Η εικόνα του γέρου Μπάουμερτ και πολλών άλλων χαρακτήρων αναπτύσσεται δυναμικά σε όλο το έργο, γεγονός που ξεχωρίζει τους Υφαντές από ένα στατικό φυσιοκρατικό «δράμα καταστάσεων».

222.              Κάτω από το ζυγό (Ιβάν Βάζοφ – 1894)  Οι περιπέτειες του Ιβάν Πράλιτς, ενός φανταστικού πατριώτη, ο οποίος δραπετεύει από τις τουρκικές φυλακές, οργανώνει μια επαναστατική οργάνωση, ερωτεύεται την όμορφη Ράντα, προδίδεται από ένα δήθεν φίλο και ανακαλύπτονται τελικά κι αυτός και η Ράντα σε έναν ερειπωμένο μύλο και μετά από ηρωική αντίσταση υποκύπτουν μη χάνοντας όμως την ελπίδα μιας απελευθερωμένης πατρίδας. Το έργο γράφτηκε στη Μονή Λοπούσαν και αντανακλά την ταραγμένη εποχή του απελευθερωτικού αγώνα του βουλγαρικού λαού ενάντια στην τουρκική κυριαρχία. Στη πλοκή του μυθιστορήματος είναι η ήττα της εξέγερσης του Σρεντνογκόρσκ το 1876. Σε αυτό το έργο, ο Βάζοφ κατάφερε να ζωγραφίσει μια ζωντανή εικόνα της ζωής στη Βουλγαρία κατά την εποχή πριν την απελευθέρωσή της. Εδώ απεικόνισε τόσο τους εκπροσώπους της επαναστατικής και της μεταρρυθμιστικής πτέρυγας στο επαναστατικό κίνημα, όσο και τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Με ιδιαίτερη αγάπη και με αρκετή λεπτομέρεια, ο Βάζοφ απεικονίζει τη ζωή του «τσορμπατζή» Μάρκου, τον οποίο ο ήρωας του μυθιστορήματος έπεισε να ταχθεί με την επανάσταση.

Francisco Ribeiro_Portugal

223.              Έφη Μπριστ (Τέοντορ Φοντάνε – 1895)  Η δεκαεπτάχρονη Έφη Μπριστ, κόρη ενός Γερμανού αριστοκράτη, παντρεύεται τον 38χρονο βαρόνο Γκέερτ φον Ίνστετεν, ο οποίος πριν από χρόνια φλέρταρε με τη μητέρα της Λουίζ αλλά απορρίφθηκε από αυτήν για την κοινωνική του θέση, την οποία όμως τώρα έχει βελτιώσει. Είναι η γερμανική παραλλαγή στο θέμα της μοιχείας και θεματικά συγκρίνεται με άλλα μυθιστορήματα του 19ου αιώνα, όπως η Άννα Καρένινα και η Μαντάμ Μποβαρύ. Το μυθιστόρημα βασίζεται σε μια πραγματική ιστορία που συνέβη στο Ντίσελντορφ το 1886. Η Ελίζαμπεθ παντρεμένη με τον αξιωματικό Αρμάντ φον Άρντεν (1848-1919), και οι δύο από την παλιά αριστοκρατία του Βρανδεμβούργου, ξεκίνησε μια σχέση με τον φίλο του δικηγόρο Εμίλ Χάρτβιτς. Όταν ο σύζυγος ανακάλυψε τη σχέση από την αλληλογραφία τους, κατέθεσε αίτηση διαζυγίου και προκάλεσε τον εραστή σε μονομαχία - ο Χάρτβιτς πέθανε λίγες μέρες αργότερα από τα τραύματά του. Ο Άρντεν καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση αλλά η ποινή του μειώθηκε και αφέθηκε ελεύθερος μετά από μόλις 18 ημέρες στη φυλακή. Το διαζύγιο το 1887 του έδωσε την πλήρη επιμέλεια των παιδιών τους. Παρόλο που υπάρχουν αρκετοί παραλληλισμοί μεταξύ των χαρακτήρων του μυθιστορήματος και των πραγματικών προσώπων, ο συγγραφέας φρόντισε να τροποποιήσει πολλές λεπτομέρειες για να μην εκθέσει την ιδιωτική ζωή των εμπλεκομένων, καθώς οι φον Άρντεν ζούσαν την εποχή της δημοσίευσης. Οι τροποποιήσεις χρησίμευσαν επίσης για να τονιστεί η τραγική μοίρα της Έφης και η κοινωνική κριτική που συνδέεται με αυτήν. Μια σημαντική διαφορά είναι το τέλος των δύο ιστοριών: ενώ η Έφη ζει μια πολύ απομονωμένη ζωή μετά τον χωρισμό της και πεθαίνει σε νεαρή ηλικία, η Ελίζαμπεθ φον Άρντεν εργάστηκε σαν νοσοκόμα μετά τον χωρισμό της και πέθανε σε ηλικία 99 ετών. «Από μια βιβλιοθήκη με μυθιστορήματα διαλεγμένα με τ' αυστηρότερα κριτήρια, κι αν ακόμα περιοριζόταν κανείς σε μια δωδεκάδα βιβλία, σε δέκα, σε έξι - απ' αυτήν δεν θα επιτρεπόταν να λείπει». (Τόμας Μαν - 1919).

224. Η μηχανή του χρόνου (Χ. Τζ. Γουέλς – 1895) Ένα ταξίδι στο μέλλον που αποκαλύπτει την παρακμή της ανθρωπότητας, με στοχασμούς για την κοινωνική εξέλιξη, τον χρόνο και τον θάνατο. Ο Γουέλς που δεν θεωρούσε την ιδέα μιας χρονομηχανής επιστημονική, όρισε το μυθιστόρημα και τα άλλα πρώιμα μυθιστορήματά του ως «άσκηση φαντασίας». Σύμφωνα με τη γενική άποψη των λογοτεχνικών μελετητών, η Μηχανή του Χρόνου συνελήφθη ως μια σκέψη του Γουέλς, ενός πεπεισμένου σοσιαλιστή που προερχόταν από τους φτωχούς εργαζόμενους, πάνω στην τύχη του πολιτισμού, ως μια προειδοποίηση για το πού θα μπορούσε να οδηγήσει η ταξική πάλη μεταξύ των καταπιεσμένων τάξεων των εργατών (των μελλοντικών Μόρλοκ) και της σκληρής και παρασιτικής «ελίτ» (των μελλοντικών Ελόι). Σύμφωνα με τον Γεβγκένι Ζαμιάτιν, «[Ο Γουέλς] βλέπει το μέλλον μέσα από την αδιαφανή κουρτίνα του σήμερα. Δεν υπάρχει μυστικισμός εδώ, αλλά λογική, αλλά μόνο λογική που είναι πιο τολμηρή, πιο εκτεταμένη από το συνηθισμένο». Οι λογοτεχνικοί μελετητές πιστεύουν ότι ο νεαρός Γουέλς επηρεάστηκε σημαντικά από τις θεωρίες του ζωολόγου Έντουιν Ρέι Λάνκεστερ σχετικά με τον «κοινωνικό εκφυλισμό» και το μυθιστόρημα του Έντουαρντ Μπούλβερ-Λίτον «Η Επερχόμενη Φυλή». «Σε όλα μου τα έργα», είπε ο Wells, «έχω γράψει για την αλλαγή της ζωής και για τους ανθρώπους που σκέφτονται πώς να την αλλάξουν. Ποτέ δεν «έπαιξα απλώς τη ζωή». Ακόμα και στα πιο αντικειμενικά βιβλία που έχω γράψει, υπάρχει κρυφή κριτική στη νεωτερικότητα και μια έκκληση για αλλαγή». Η κοινωνία διαιρώντας τους ανθρώπους σε τάξεις εκμεταλλευτών και εκμεταλλευόμενων, αποδεικνύεται εχθρική προς την ίδια την ανθρώπινη φύση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι οξείες κοινωνικές πτυχές του μυθιστορήματος δεν αντικατοπτρίστηκαν σε καμία από τις κινηματογραφικές του διασκευές.                         

225. Ο Γλάρος (Αντόν Τσέχοφ  - 1896) Όταν ξεκίνησε το έργο, ο Τσέχοφ έγραψε στον Α. Σ. Σουβόριν: «Μπορείτε να φανταστείτε, γράφω ένα θεατρικό έργο, το οποίο θα τελειώσω <…> πιθανώς όχι νωρίτερα από τα τέλη Νοεμβρίου. Το γράφω όχι χωρίς ευχαρίστηση, αν και λέω τρομερά ψέματα ενάντια στις συνθήκες της σκηνής. Κωμωδία, τρεις γυναικείοι ρόλοι, έξι ανδρικοί, τέσσερις πράξεις, τοπίο (θέα στη λίμνη), πολλή κουβέντα για τη λογοτεχνία, λίγη δράση, πέντε πούντα αγάπης». Με τον «Γλάρο» εγκαινιάστηκε η ιδιότυπη σύνθεση της τσεχοφικής δραματουργίας, όπου τη θέση τού έως τότε καθιερωμένου "κεντρικού ήρωα-ηρωίδας" παίρνει ένας όμιλος προσώπων, μια μικρή κοινωνία, με μοιρασμένη ανάμεσά τους τη δράση. Το ύφος του έργου είναι μικτό, μοιράζεται ανάμεσα στο δράμα και στην κωμωδία, αν και ο συγγραφέας το κατάτασσε στη δεύτερη. Θίγει τις σχέσεις, τα κίνητρα, την ψυχολογία και τις διεκδικήσεις ανθρώπων που αγαπούν, υπηρετούν ή θέλουν να υπηρετήσουν την τέχνη μέσω της συγγραφής και του θεάτρου. Γύρω τους περιστρέφονται οι άνθρωποι της καθημερινότητας που προσπαθούν να ξεπεράσουν τα αδιέξοδα της ζωής τους. Η Νίνα είναι η μοιραία πλούσια κόρη τσιφλικά.                                                                                                

226.   Ο αόρατος άνθρωπος   (Χ. Τζ. Γουέλς – 1897) Στην Ελλάδα, αποσπάσματα πρωτοδημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Άστυ το 1901, ανώνυμα τότε, και όπως αποδείχθηκε σχεδόν ένα αιώνα αργότερα, σε μετάφραση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,. Ο ήρωας, επιστήμονας Χημείας, ανακαλύπτει τη συνταγή που θα τον κάνει αόρατο. Τη δοκιμάζει με επιτυχία και για λίγο κυκλοφορεί πότε αόρατος και πότε μεταμφιεσμένος με επιδέσμους, γυαλιά και γάντια ανάμεσα στους συνανθρώπους του. Κάποια στιγμή όμως ανακαλύπτει ότι δεν μπορεί να γίνει ξανά ορατός, κάτι που τον οδηγεί στην τρέλα και τελικά στο θάνατο.                                                                                      

227.   Δράκουλας (Μπραμ Στόκερ – 1897) Από τυπική άποψη, είναι ένα επιστολικό μυθιστόρημα: η αφήγηση αποτελείται από επιστολές και ημερολογιακές καταχωρίσεις, γεγονός που της προσδίδει μεγαλύτερη αληθοφάνεια και «ντοκουμενταρισμένο χαρακτήρα». Όσον αφορά το περιεχόμενο, το μυθιστόρημα συνήθως αποδίδεται στη γοτθική λογοτεχνική παράδοση, η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως «λογοτεχνία τρόμου». Ο Στόκερ, για να γράψει τον Δράκουλα, μελέτησε κι εμπνεύστηκε από άλλα έργα με βρικόλακες και από τις Δεισιδαιμονίες Τρανσυλβανίας της Έμιλι Γκέραρντ. Οι λογοτεχνικοί κριτικοί έχουν αναλύσει πολλές εκλεπτυσμένες ψυχολογικές και συμβολικές ερμηνείες του μυθιστορήματος και της κεντρικής του εικόνας. Αρκετά συχνά, ο ξένος (επισκέπτης ή μη) θεωρείται ως η ενσάρκωση απαγορευμένων επιθυμιών, ιδιαίτερα ομοφυλοφιλικών, που καταπιέζονταν από τη βικτωριανή ζωή. Ο Στόκερ απεικόνισε τον βαμπιρισμό ως ασθένεια (μια μεταδοτική δαιμονική ιδιότητα), συνδυάζοντας θέματα όπως το σεξ, το αίμα και ο θάνατος, τα οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό ταμπού στη βικτωριανή Βρετανία. Ο Βρετανός καθηγητής Πίτερ Λόγκαν έχει σημειώσει ότι ο Δράκουλας εκφράζει «την αυξανόμενη δυσαρέσκεια της βικτωριανής μεσαίας τάξης απέναντι στις προνομιούχες ανώτερες τάξεις που ζούσαν εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας» και ότι «η Βρετανία, ως η μεγαλύτερη αποικιακή δύναμη στην ιστορία, ήταν η επιτομή ενός γεωπολιτικού βαμπίρ που ρούφηξε τους πιο πολύτιμους πόρους από τις αποικίες της».                                                   

228.  Ο Πόλεμος των Κόσμων (Χ. Τζ. Γουέλς – 1898)    Το μυθιστόρημα έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως ως σχόλιο πάνω στην εξελικτική θεωρία, τον Βρετανικό Ιμπεριαλισμό και γενικά τους φόβους και τις προκαταλήψεις της εποχής εδραίωσης της βιομηχανικής κοινωνίας. Αναφέρεται σε ένα πιθανό μέλλον και απευθύνει προειδοποίηση κατά της υπερεκτίμησης της νοημοσύνης, σε βάρος άλλων ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Το όραμα για έναν ολοκληρωτικό πόλεμο χωρίς ηθικούς φραγμούς, δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη από τους αναγνώστες, όμως οι δυο μεγάλοι πόλεμοι που ακολούθησαν το επιβεβαίωσαν. Γράφτηκε σε δημοσιογραφικό ύφος, σαν ένας πραγματικός απολογισμός μίας εισβολής, γεγονός που συμβάλει στο να καταστεί εύλογη και πιστευτή η ιστορία του. Οι επικεφαλίδες των κεφαλαίων είναι επίσης παρόμοιες με πρωτοσέλιδα εφημερίδων. Ο αφηγητής είναι ένας μεσαίας τάξης δημοσιογράφος, που ζει νοτιοδυτικά του Λονδίνου, χαρακτηριστικά που τον κάνουν να μοιάζει πολύ με τον ίδιο τον Γουέλς την εποχή που έγραφε το έργο. Ο αφηγητής περιγράφει τα περισσότερα γεγονότα ως παρατηρητής από πρώτο χέρι, συχνά με ακρίβεια και επιστημονική λεπτομέρεια, αλλά αναφέρει επίσης γεγονότα που του εξιστόρησε ο νεότερος αδελφός του, για να δώσει μία ευρύτερη εικόνα της εισβολής. Θεωρείται το πρώτο που εισάγει το θέμα μιας εισβολής εχθρικών εξωγήινων από έναν άλλο πλανήτη, το οποίο έγινε εξαιρετικά δημοφιλές στην παγκόσμια επιστημονική φαντασία του 20ού αιώνα. Το έργο σκιαγραφεί με μαεστρία ένα πανόραμα χαρακτήρων και την αντίδραση του ανθρώπινου ατόμου στην ψυχρή και αναίσθητη απειλή της εξωγήινης εισβολής. Ο συγγραφέας θέτει θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με το πού μπορεί να οδηγήσει η μονόπλευρη τεχνολογική εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας, ερωτήματα που όχι μόνο έχουν διατηρήσει τη σημασία τους μέχρι σήμερα αλλά έχουν διευρυνθεί και αποκτήσει κρίσιμο περιεχόμενο με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.     

Photo by Mayia Terina

229.  Η καρδιά του σκότους (Τζόζεφ Κόνραντ – 1899) Κριτική της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας στην Αφρική, ενώ παράλληλα εξετάζει τα θέματα της δυναμικής της εξουσίας και της ηθικής. Αν και ο Κόνραντ δεν κατονομάζει τον ποταμό στον οποίο διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης, τη στιγμή της συγγραφής, το Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό —η τοποθεσία του μεγάλου και οικονομικά σημαντικού ποταμού Κονγκό— ήταν ιδιωτική αποικία του βασιλιά Λεοπόλδου Β' του Βελγίου. Κεντρικό στοιχείο στο έργο του Conrad είναι η ιδέα ότι υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ των «πολιτισμένων ανθρώπων» και των «άγριων». Το Heart of Darkness σχολιάζει σιωπηρά τον ιμπεριαλισμό και τον ρατσισμό. Το σκηνικό της νουβέλας παρέχει το πλαίσιο για την ιστορία του ήρωα, για τη γοητεία του για τον πετυχημένο έμπορο ελεφαντόδοντου Κουρτς. Ο Κόνραντ κάνει παραλληλισμούς μεταξύ του Λονδίνου («η μεγαλύτερη πόλη στη γη») και της Αφρικής ως μέρη του σκότους. Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, ο Μάρλοου είναι πικραμένος και περιφρονητικός για τον «πολιτισμένο» κόσμο. Αρκετοί έρχονται να πάρουν τα έγγραφα που του εμπιστεύτηκε ο Κουρτς, αλλά ο Μάρλοου τα παρακρατεί ή προσφέρει έγγραφα που ξέρει ότι δεν τους ενδιαφέρουν. Δίνει την αναφορά του Κουρτς σε έναν δημοσιογράφο, για δημοσίευση, αν το κρίνει σκόπιμο. Ο Μάρλοου μένει με μερικές προσωπικές επιστολές και μια φωτογραφία της αρραβωνιαστικιάς του Κουρτς. Όταν την επισκέπτεται, εκείνη είναι σε βαθύ πένθος, αν και έχει περάσει περισσότερο από ένας χρόνος από τον θάνατο του Κουρτς. Πιέζει τον Μάρλοου για πληροφορίες, ζητώντας του να επαναλάβει τα τελευταία λόγια του Κουρτς. Ο Μάρλοου της λέει ψέμα ότι η τελευταία λέξη του Κουρτς ήταν το όνομά της.

230.  Η κυρία με το σκυλάκι (Αντόν Τσέχοφ – 1899)    Αναφέρεται σε μια εξωσυζυγική σχέση που ξεκινά σαν μια απλή ερωτική περιπέτεια κατά τη διάρκεια διακοπών στη Γιάλτα και εξελίσσεται σε ένα αληθινό πάθος. «Και οι δυο τους συνειδητοποίησαν, ότι το τέλος είναι ακόμα πολύ μακριά και το πιο δύσκολο και περίπλοκο μέρος της ιστορίας τους μόλις άρχιζε». Η ιστορία αντανακλά τις μεταβαλλόμενες στάσεις και αξίες της ρωσικής κοινωνίας στα τέλη του 19ου αιώνα και θεωρείται αριστούργημα της σύγχρονης διηγηματικής γραφής, ένα από τα πιο διάσημα έργα του Τσέχοφ.

Πίνακας της Ρούλα Ντούλη-Αλεξιου (Χίος- Χαλκίδα)

231. Τα χρυσά βουνά (Λεοπόλντο Λουγκόνες – 1900) Συλλογή ποιημάτων που ενσωματώνει στοιχεία του μύθου, της φύσης και του συμβολισμού, αντλώντας σε μεγάλο βαθμό από τις ευρωπαϊκές λογοτεχνικές παραδόσεις, ενώ ενσωματώνει επίσης στοιχεία του πολιτισμού και του τοπίου της Αργεντινής. Καταπιάνεται επίσης με τον ρόλο του καλλιτέχνη στην κοινωνία και τις μυστικιστικές ιδιότητες της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο Lugones συχνά παρουσιάζει την ποίηση ως ένα μέσο υπέρβασης του κόσμου, όπου η ίδια η γλώσσα γίνεται όχημα για να φτάσει κανείς σε υψηλότερα, σχεδόν πνευματικά, βασίλεια. Είναι ένα ποίημα τεράστιων διαστάσεων και υφολογικού πλούτου, που αποτελεί μέρος της συλλογής έργων του Λουγκόνες, αξιοσημείωτων για τη γλωσσική τους πολυπλοκότητα και τη βαθιά εξερεύνηση μεταφυσικών και φιλοσοφικών θεμάτων. Ο Λουγκόνες, με το χαρακτηριστικό του ύφος, συνδυάζει την ακριβή γλώσσα με την πλούσια εικονοποιία, ταξιδεύοντας τον αναγνώστη σε ένα ενδοσκοπικό και οπτικό ταξίδι. Το ποίημα είναι δομημένο σε πολλαπλούς κύκλους, όπου εξερευνώνται διαφορετικές πτυχές της ζωής και της ανθρώπινης φύσης μέσα από μια σειρά συμβολικών εικόνων και εκτεταμένων μεταφορών. Δεν αναφέρεται μόνο σε φυσικές δομές, αλλά και σε υψηλές φιλοδοξίες, όνειρα και κατακτήσεις του ανθρώπινου πνεύματος. Ο Λουγκόνες χρησιμοποιεί αυτή τη μεταφορά για να συζητήσει έννοιες όπως η ομορφιά, η αλήθεια και η τραγωδία της ανθρώπινης ύπαρξης. Η επιρροή του Λουγκόνες στην αργεντίνικη λογοτεχνία και τον λατινοαμερικανικό μοντερνισμό είναι εμφανής στη χρήση της γλώσσας και στη θεματική φιλοδοξία του έργου. Τα Χρυσά Βουνά αντικατοπτρίζουν την ικανότητά του να συνδυάζει τον λυρισμό με την επική αφήγηση, προσφέροντας ένα έργο που προσφέρει αισθητική απόλαυση και πνευματική πρόκληση.         

232.  Λόρδος Τζιμ (Τζόζεφ Κόνραντ – 1900) Προδρομικό έργο του μοντερνισμού, είναι αξιοσημείωτο για τη χρήση διαφορετικών, ένθετων αφηγηματικών προοπτικών. Τα κύρια θέματα προβάλλουν τις δυνατότητες και ευκαιρίες του νεαρού Τζιμ («ήταν ένας από εμάς», λέει ο αφηγητής Μάρλοου), οξύνοντας έτσι το δράμα και την τραγωδία της πτώσης του, τον επακόλουθο αγώνα του να εξιλεωθεί, και τις περαιτέρω νύξεις του συγγραφέα ότι τα προσωπικά ελαττώματα του χαρακτήρα σχεδόν σίγουρα θα αναδυθούν εάν υπάρξει ένας κατάλληλος καταλύτης. Ο Κόνραντ, μιλώντας μέσω του χαρακτήρα του Στάιν, αποκάλεσε τον Τζιμ ρομαντική φιγούρα, και πράγματι ο Λόρδος Τζιμ είναι αναμφισβήτητα το πιο ρομαντικό μυθιστόρημα του Κόνραντ. Εκτός από τον λυρισμό της περιγραφικής γραφής του Κόνραντ, το μυθιστόρημα είναι γνωστό για την εκλεπτυσμένη δομή του. Το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος αναπτύσσεται με τη μορφή μιας ιστορίας που διηγείται ο Μάρλοου σε μια ομάδα ακροατών, και το συμπέρασμα παρουσιάζεται με τη μορφή μιας επιστολής από τον Μάρλοου. Μέσα στην αφήγηση του Μάρλοου, άλλοι χαρακτήρες αφηγούνται επίσης τις δικές τους ιστορίες σε ένθετο διάλογο. Έτσι, τα γεγονότα στο μυθιστόρημα περιγράφονται από διάφορες οπτικές γωνίες, και συχνά εκτός χρονολογικής σειράς. Ο αναγνώστης αφήνεται να σχηματίσει μια εντύπωση για την εσωτερική ψυχολογική κατάσταση του Τζιμ από αυτές τις πολλαπλές εξωτερικές οπτικές γωνίες. Μερικοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι αυτό είναι αδύνατο και ότι ο Τζιμ πρέπει να παραμείνει για πάντα ένα αίνιγμα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια απόλυτη πραγματικότητα, που ο αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί και ότι οι πράξεις του Τζιμ μπορούν να κριθούν ηθικά. Υπάρχει επίσης μια ανάλυση που δείχνει στο μυθιστόρημα ένα σταθερό μοτίβο νοήματος και μια έμμεση ενότητα, που ο Κόνραντ είπε ότι έχει το μυθιστόρημα. Είναι «η ανάπτυξη μιας κατάστασης, μόνο μίας στην πραγματικότητα, από την αρχή μέχρι το τέλος». Ένα τελικό ερώτημα διαπερνά το μυθιστόρημα και βοηθά στην ενοποίησή του: αν το «καταστροφικό στοιχείο» που είναι το «πνεύμα» του Σύμπαντος έχει πρόθεση - και, πέρα ​​από αυτό, κακόβουλη πρόθεση - προς οποιοδήποτε συγκεκριμένο άτομο ή είναι, αντίθετα, αμερόληπτο και αδιάφορο. Ανάλογα (ως επακόλουθο) με την απάντηση σε αυτό το ερώτημα διαμορφώνεται και ο βαθμός υπευθυνότητας του κάθε ατόμου για τις πράξεις του. Και αλλιώτικες απαντήσεις στο ερώτημα ή το επακόλουθό του δίνονται από τους διάφορους χαρακτήρες του έργου. 

233. Η ερμηνεία των ονείρων (Σίγκμουντ Φρόιντ – 1900) Παρουσιάζει μια θεωρία του ασυνείδητου και του συμβολισμού των ονείρων, εξερευνά το νόημα των ονείρων και τη σύνδεσή τους με καταπιεσμένες επιθυμίες. Το βασικό θέμα είναι η διερεύνηση του ονείρου ως εκπλήρωση μίας επιθυμίας. Βασική του θέση ήταν ότι το όνειρο (ακόμη και οι εφιάλτες) αποτελεί πάντοτε την εκπλήρωση μιας συνειδητής ή ασυνείδητης επιθυμίας, η έκφραση της οποίας όμως είτε παρουσιάζεται ως έχει (συνειδητή) είτε λογοκρίνεται από τον εγκέφαλο πριν γίνει συνειδητή και παραμορφώνεται με διάφορους μηχανισμούς, όπως η μετάθεση και η χρήση συμβόλων. Το βιβλίο αγνοήθηκε για περίπου μία δεκαετία, πριν αρχίσει να αναγνωρίζεται η αξία του, περίοδο κατά την οποία εμφανίστηκαν λίγες και ως επί το πλείστον περιφρονητικές κριτικές. Είχε βαθιά επιρροή στη λογοτεχνική θεωρία, ειδικά στους τομείς της γραφής ροής της συνείδησης και της ψυχαναλυτικής κριτικής. Οι ζωηρές περιγραφές για τις ονειρικές εικόνες και η εξερεύνηση του ασυνείδητου νου έχουν απήχηση σε λογοτεχνικά έργα, ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν τους συμβολισμούς, τα φροϋδικά ολισθήματα και την εσωτερική ζωή των χαρακτήρων. Οι θεωρίες του για την καταστολή και την εκπλήρωση επιθυμιών έχουν επηρεάσει πολλούς λογοτέχνες.