1926: Πολυδιαβασμενα και καλοπουλημένα λογοτεχνικά έργα

Β.Σπεράντζας 1976

«Θα σε επικρίνουν για αυτό που είσαι, για αυτό που δεν είσαι και για αυτό που νομίζουν ότι είσαι. Θα σε κρίνουν για ό,τι κάνεις, για ό,τι δεν κάνεις και για ό,τι αποτυγχάνεις να κάνεις. Θα μιλάνε για σένα για όσα λες και για όσα σιωπάς. Θα σε δείχνουν για τις επιτυχίες και για τα λάθη, για τις αποφάσεις και για τις αμφιβολίες σου. Όσο και να προσπαθείς να τους ευχαριστήσεις, πάντα θα υπάρχουν άλλες γνώμες. Οπότε, ζήσε για τον εαυτό σου, γιατί στο τέλος, το μόνο πράγμα που έχει σημασία είναι να είσαι αληθινός στο δικό σου μονοπάτι». (Χάρισον Φορντ).

297. Ο Ήλιος ανατέλλει ξανά (Έρνεστ Χέμινγουεϊ – 1926) Ο Τζέικ είναι ένας εργαζόμενος δημοσιογράφος, σταλμένος στο Παρίσι, με σκληρό χαρακτήρα και τραγική ζωή. Μετά τον φρικτό τραυματισμό του στον πόλεμο, έχει κολλήσει στην Ευρώπη και περνάει το χρόνο του μεθυσμένος σε διάφορα μπαρ, κοροϊδεύοντας με τους σκληροτράχηλους φίλους του και λατρεύοντας την δύο φορές διαζευγμένη, όμορφη, αριστοκρατική Αγγλίδα Μπρετ, που αντιπροσωπεύει την απελευθερωμένη Γυναίκα της εποχής. Με αυτό το χαρακτήρα, ο Χέμινγουεϊ δημιούργησε μια από τις πιο συναρπαστικές γυναίκες στην αμερικανική λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Σεξουαλικά ακόλαστη, περίπλοκη, φευγαλέα και αινιγματική, λάτρης της νυχτερινής ζωής και των καφέ. Είναι ευάλωτη, επιεικής, ανεξάρτητη - ιδιότητες που ο Χέμινγουεϊ αντιπαραβάλλει με τις άλλες γυναίκες στο βιβλίο, οι οποίες είναι είτε πόρνες είτε αυταρχικές γκρινιάρες. Αυτό το καταδικασμένο ζευγάρι, συν ένα ζωντανό καστ ρομαντικά απερίσκεπτων Αμερικανών, κατευθύνονται στην Παμπλόνα για την ετήσια γιορτή. Εκεί  Στην η Μπρετ προκαλεί χάος: οι άντρες πίνουν πολύ και τσακώνονται για χάρη της,  αποπλανά τον νεαρό ταυρομάχο Ρομέρο και γίνεται «θεά» του  φεστιβάλ. Τα μέλη της παρέας συνδέονται, προδίδουν ο ένας τον άλλον και προσπαθούν να ξεχάσουν τις τραγικές αναμνήσεις του πολέμου και των σχέσεων τους. Το μυθιστόρημα έκανε δημοφιλή την ιδέα της «Χαμένης Γενιάς» — αλλά αυτή φαίνεται να εμφανίζεται περιοδικά, ξανά και ξανά.

Corvin castle, Romania

298. Ο Πύργος (Φραντς Κάφκα – 1926) Η απομόνωση του Κ. και η αμηχανία του, η έντονη επιθυμία του να έχει την αποδοχή απατηλών και ανώνυμων δυνάμεων, συνοψίζουν την άποψη του Κάφκα για την θεολογία, τη γραφειοκρατία, την αποξένωση και το άγχος που κάποια από αυτά κυριαρχούν στην εποχή μας. Οι κριτικοί συχνά μιλούν για το Κάστρο και τη Δίκη σε συνάρτηση, τονίζοντας τον αγώνα του πρωταγωνιστή ενάντια σε ένα γραφειοκρατικό σύστημα και τονίζοντας τον αγώνα του να στέκεται μπροστά στην πόρτα του νόμου ανίκανος να μπει, όπως στην παραβολή του ιερέα στη Δίκη. Παρά τα μοτίβα που είναι κοινά με άλλα έργα του Κάφκα, το Κάστρο είναι αρκετά διαφορετικό από τη Δίκη. Ενώ ο Κ., ο πρωταγωνιστής του Κάστρου, αντιμετωπίζει παρόμοια αβεβαιότητα και δυσκολία στην κατανόηση της πραγματικότητας που ξαφνικά τον περιβάλλει, ο Γιόζεφ Κ., ο πρωταγωνιστής της Δίκης, φαίνεται πιο έμπειρος και συναισθηματικά πιο δυνατός. Αλλά ενώ το περιβάλλον του Γιόζεφ Κ. παραμένει οικείο ακόμα και όταν τον βρίσκουν παράξενα γεγονότα, ο Κ. βρίσκεται σε έναν νέο κόσμο του οποίου οι νόμοι και οι κανόνες του είναι άγνωστοι.

299. Των Αλγηδόνων πρωτεύουσα (Πωλ Ελυάρ - 1926) Η συλλογή περιέχει 123 ποιήματα χωρισμένα σε τέσσερις ενότητες. Αποτελεί την σημαντικότερη συμβολή του ποιητή στην έναρξη του υπερρεαλιστικού κινήματος, λίγο μετά την δημοσίευση του πρώτου υπερρεαλιστικού μανιφέστου.  «Ο Ελυάρ επέμενε στον αποκλεισμό του αισθητηριακού κόσμου από τα σουρεαλιστικά έργα, αλλά στην πράξη αποδείχθηκε ένας από τους πιο συναισθηματικούς ποιητές» (Μιχαήλ Γιασνόφ). Επισκέφτηκε το Γράμμο κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου και έγραψε ποιήματα υπέρ των ανταρτών.                                                                                                                                               

300. Ο φόνος του Ρότζερ Άκροϋντ (Αγκάθα Κρίστι – 1926) Το 2013 η Βρετανική Ένωση Αστυνομικών Συγγραφέων το ψήφισε ως το καλύτερο του είδους του. Είναι ένα από τα πιο γνωστά, αν και αμφιλεγόμενα έργα της Άγκαθα Κρίστι: το πρωτότυπο - για την εποχή που γράφτηκε - αφηγηματικό τέχνασμα, που χρησιμοποιείται στο έργο είχε σημαντικό αντίκτυπο στη μετέπειτα αστυνομική λογοτεχνία. Πιστεύεται ευρέως ότι  παραβιάζει το πρώτο σημείο του ειρωνικού άρθρου «Οι 10 Εντολές του Αστυνομικού Μυθιστορήματος» (1929)  του Ρόναλντ Νοξ,. Αυτός ο κανόνας ορίζει: «Ο εγκληματίας πρέπει να είναι κάποιος που αναφέρεται στην αρχή του μυθιστορήματος, αλλά δεν πρέπει να είναι κάποιος του οποίου τη ροή σκέψης έχει επιτραπεί στον αναγνώστη να ακολουθήσει». Μεταξύ των συγγραφέων της Χρυσής Εποχής της αστυνομικής λογοτεχνίας, η Κρίστι ήταν αυτή που έσπασε τους κανόνες με το μεγαλύτερο πάθος, χωρίς να προσπαθεί ιδιαίτερα να διασφαλίσει ότι ο αναγνώστης είχε ίσες ευκαιρίες με τον ντετέκτιβ στη διαδικασία αποκάλυψης του εγκληματία. Επιπλέον, ο έβδομος κανόνας του Νοξ όριζε: «Ένας ντετέκτιβ δεν πρέπει ο ίδιος να είναι εγκληματίας». Ο κανόνας κατά της «εξαπάτησης» του αναγνώστη, διατυπώθηκε αρκετά χρόνια μετά, από τον W. H. Wright (ψευδώνυμο S. S. Van Dine). Στους Είκοσι Κανόνες για τη Συγγραφή Αστυνομικών Ιστοριών έγραψε: «Ούτε ο ίδιος ο ντετέκτιβ ούτε κανένας από τους επίσημους ερευνητές δεν πρέπει να αποδειχθεί δολοφόνος».

301 "Don Segundo Sombra" (Ρικάρντο Γιράλδες – 1926) Απεικονίζει τη ζωή των γκαούτσο στις αργεντίνικες πάμπες, αλλά είναι αγαπητό και στη Βραζιλία για τα θέματα της ελευθερίας, της φύσης και του τραχύ τρόπου ζωής των πεδιάδων της νότιας Αμερικής. Παρουσιάζεται ένας δυναμικός λογοτεχνικός χαρακτήρας, ένα ιδανικό και σχεδόν μυθικό πορτρέτο του γκάουτσο, με την λυσσαλέα αντίληψή του για την ελευθερία, με τον αναρχικό ατομικισμό του σε όλα τα ταξίδια του και τα συνεχή επεισόδια σε ένα ανοιχτό τοπίο. Μέσα από την ιστορία του νεαρού πρωταγωνιστή του, το μυθιστόρημα εξερευνά θέματα θάρρους, τιμής και βαθιάς σύνδεσης μεταξύ των ατόμων και της γης. Είναι μια όμορφη και ποιητική αφήγηση που έχει εμπνεύσει τους λατινοαμερικάνους αναγνώστες που ταυτίζονται με τα αγροτικά και φυσικά θέματα της ιστορίας, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των δικών τους τοπίων.                                                                                                                          

Nikos Hatzikyriakos-Ghikas

302 Μοραβαζίν (Μπλεζ Σαντράρ - 1926) Ο αφηγητής, γιατρός παρουσιάζεται ως γνωστός του συγγραφέα, ο οποίος εμφανίζεται και ο ίδιος στο μυθιστόρημα. Περιγράφει τη συνάντησή και τις περιπέτειές του με τον Μοραβαζίν, έναν διαταραγμένο δολοφόνο που κρατείται σε άσυλο. Ο Μοραβαζίν είναι ο τελευταίος, έκφυλος κληρονόμος μιας αριστοκρατικής οικογένειας της Ανατολικής Ευρώπης. Γοητευμένος από αυτόν τον άνθρωπο, ο γιατρός τον βοηθά να δραπετεύσει και στη συνέχεια αφηγείται το πικαρέσκο ​​ταξίδι του σε όλο τον κόσμο, συναντώντας από Ρώσους τρομοκράτες μέχρι Αμερικανούς ιθαγενείς και αφήνοντας πίσω του μια σειρά από εγκλήματα. Στο τέλος, επιστρέφουν στην Ευρώπη ακριβώς εγκαίρως για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν «όλος ο κόσμος έκανε ένα Μοραβαζίν». Το ύφος του μυθιστορήματος, το οποίο είναι πολύ ελεγχόμενο, έρχεται σε αντίθεση με την εκπληκτική φαντασίωση της πλοκής του χωρίς αυτό να βλάπτει τη λογοτεχνική του ποιότητα. Αυτό το χάσμα μεταξύ μορφής και περιεχομένου το κάνει πολύ ιδιαίτερο μυθιστόρημα. Στον επίλογο του μυθιστορήματος, ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι εμπνεύστηκε για τον αντιήρωά του από κάποιο Meunier, ένα πρώην κρατούμενο που εξέτισε είκοσι χρόνια φυλάκιση για τον βιασμό δύο κοριτσιών. Υπάρχει επίσης μια εκδοχή ότι ο χαρακτήρας του Μοραβαζίν αντιγράφτηκε από τον Ελβετό καλλιτέχνη Άντολφ Βέλφλι, ο οποίος υπέφερε από σχιζοφρένεια. Η απόλυτη ανηθικότητα και η σκληρότητα του Μοραβαζίν μας επιτρέπουν επίσης να κάνουμε παραλληλισμούς με τα «Τραγούδια του Μαλντορόρ» του Lautréamont.

303 Ιστορίες του κ. Κόϋνερ (Μπέρτολντ Μπρεχτ - 1926 κ.ε.) Άρχισαν να γράφονται το 1935 και τέλειωσαν στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, λίγο πριν από το θάνατο του. Είναι μικρά αλλά λαμπρά δείγματα πεζού λόγου, όπου αποτυπώνουν πυκνά η κοινωνική κριτική και η ηθική του διδαχή. Το όνομά του (Keuner) πλησιάζει υπαινικτικά τη λέξη Keiner (κανένας), και διεκδικεί τη διάσταση του ομηρικού "ούτις", ενώ όπου συντομογραφείται ως κύριος Κ., γίνεται αντίποδας του ομώνυμου ήρωα της καφκικής Δίκης. «Κανένας, ούτε γνωστοί οικονομολόγοι, ούτε επιχειρηματίες (...) μπόρεσαν να μού εξηγήσουν ικανοποιητικά τη λειτουργία ἑνός χρηματιστηρίου ἐμπορευμάτων. Μοῦ δημιουργήθηκε ἡ ἐντύπωση ότι αὐτά πού συνέβαιναν ἐκεῖ μέσα ήταν τελείως ἀνεξήγητα, πού σημαίνει ότι ήταν ασύλληπτα άπο τη λογική, πού σημαίνει πάλι ότι ήταν κοινώς παράλογα. Ὁ τρόπος πού γινόταν ἡ κατανομή του σιταριού στον κόσμο ήταν ακατανόητος» (Μπ.Μπ – 1927).

Μαρία-Γιαννακάκη-Χωρίς-τίτλο

304 Κάτω από τον ήλιο του Σατανά (Ζωρζ Μπερνανός – 1926) Παρουσιάζει την κοινωνική ατμόσφαιρα της επαρχίας του γαλλικού βορρά μετά τον Α' ΠΠ: η θρησκοληψία, οι νύχτες, το κρύο, ο άνεμος, η βροχή, η λάσπη, η Βόρεια Θάλασσα και η ομίχλη κάνουν την ανάγνωση καθηλωτική. Το μυθιστόρημα έχει τρεις βασικές πηγές έμπνευσης: Τη ζωή του Εφημέριου της Αρς, Γάλλου ιερέα που τιμάται ως άγιος, και ενσαρκώνεται στο έργο με τον χαρακτήρα του εφημέριου Ντονισάν. Τους συγγραφείς Λεόν Μπλουά και Ζυλ Μπαρμπέ ντ’ Ωρεβιγύ, από τους οποίους ο συγγραφέας παίρνει από τον πρώτο την ιδέα για τη σάτιρα ενός κόσμου που στερείται Θεού και από τον δεύτερο την ιδέα της ένωσης της πραγματικότητας με το  υπερφυσικό και την ψυχολογική ανάλυση των κινήτρων. Το μεταπολεμικό κοινωνικό κλίμα της Γαλλίας μετά τον Α' ΠΠ, το οποίο ο Μπερνανός κατήγγειλε με δριμύτητα. Το μυθιστόρημα παρουσιάζει την ατμόσφαιρα της επαρχίας του γαλλικού βορρά: οι νύχτες, το κρύο, ο άνεμος, η βροχή, η λάσπη, η Βόρεια Θάλασσα και η ομίχλη κάνουν την ανάγνωση καθηλωτική.

1924 - 1925: Ευανάγνωστα & ευπώληπτα

Ιδιωτική συλλογή. Αθήνα

Η ζούγκλα της ανθρώπινης κοινωνίας είναι αδύνατον να μην καθρεφτίζεται – σε άλλους πιο λίγο και σε άλλους πιο πολύ - και να έχει σημαντικό ρόλο στη νοοτροπία και τη συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου και πολύ περισσότερο των συγγραφέων, που έχουν αφήσει το αποτύπωμα τους στην παγκόσμια λογοτεχνία.                                                 

 285            Το μαγικό βουνό (Τόμας Μαν – 1924) Ο μηχανικός Χανς πηγαίνει επίσκεψη για τρεις εβδομάδες στον ξάδερφό του, που νοσηλεύεται σε σανατόριο στο Νταβός. Εκεί βρίσκεται περιτριγυρισμένο από αρκετούς λαμπρούς χαρακτήρες που ενσαρκώνουν διάφορες πτυχές της σύγχρονης κοινωνικής συνείδησης, όπως: τον φιλελευθερισμό, ένα συγγραφέα και ελευθεροτέκτονα που υποστηρίζει την πρόοδο και τον διαφωτισμό, τον συντηρητισμό, ένα μυστικιστή Ιησουίτη που υπερασπίζεται την αξία των «παραδόσεων», τον ηδονισμό, ένα Βυρωνικό μεγιστάνα του καφέ που  έχει μια σχέση με μια Ρωσίδα που ενσαρκώνει την ερωτική επιθυμία των ασθενών.  και τον επιστημονικό υλισμό, που η ζωή γι' αυτόν δεν είναι «τίποτα περισσότερο από την καύση οξυγόνου της κυτταρικής πρωτεΐνης». Ο Χανς έλκεται από κάθε έναν από τους κύριους χαρακτήρες με τη σειρά, και οι διακοπές του επεκτείνονται σε επτά χρόνια. Μόνο μια ξαφνική βροντή μας υπενθυμίζει ότι τα σύννεφα του παγκόσμιου πολέμου μαζεύονται πάνω από την Ευρώπη (της οποίας το σανατόριο χρησιμεύει ως μια μικρογραφία). Παρά την αδιάκοπη εγγύτητα του θανάτου, η μετρημένη ζωή συνεχίζεται κανονικά στην παγωμένη ατμόσφαιρα της «μπελ επόκ»: οι ασθενείς μαλώνουν μεταξύ τους μέχρι να βραχνιάσουν για αφηρημένες έννοιες, γυναίκες και άνδρες βρίσκουν χρόνο για φλερτ, ακόμη και για πνευματιστικές συνεδρίες.  Έργο που άσκησε μεγάλη επίδραση στη λογοτεχνία του 20ου αιώνα. Στο δοκίμιό της με τίτλο «Η ασθένεια ως μεταφορά», η Σούζαν Σόνταγκ ερμηνεύει την περιγραφή της φυματίωσης στο βιβλίο ως μεταφορά για μια παρακμιακή συνείδηση ​​που επιδιώκει να αποφύγει την ευθύνη για τις δικές της πράξεις με κάθε δυνατό μέσο. Ο ίδιος ο συγγραφέας περιέγραψε το βιβλίο ως εξής: «Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα για τον χρόνο, και με διπλή έννοια: με ιστορική έννοια, επειδή προσπαθεί να αναδημιουργήσει τον εσωτερικό κόσμο της μεταπολεμικής εποχής στην Ευρώπη, αλλά και επειδή ο ίδιος ο χρόνος είναι το θέμα αυτού του μυθιστορήματος. Άλλωστε, ο χρόνος δεν είναι μόνο η εμπειρία του ήρωα του μυθιστορήματος, εδώ μιλάμε για τον χρόνο από μέσα, για τον ίδιο τον χρόνο. Το ίδιο το βιβλίο είναι αυτό για το οποίο μιλάει: άλλωστε, όταν περιγράφει ατελείωτα την ερμητική γοητεία του νεαρού ήρωα του μυθιστορήματος, την ίδια τη μαγική στιγμή, που «παγώνει» («nunc stans»). Ένα από τα πρώτα έργα τέχνης που έθεσε επιτακτικά ζητήματα ψυχανάλυσης. Όπως ο Φρόιντ, έτσι και ο Τόμας Μαν προσπάθησε να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους η διανόηση των αρχών του εικοστού αιώνα γοητευόταν τόσο πολύ από την ασθένεια, την αποσύνθεση και τον θάνατο. Το μυθιστόρημα γράφτηκε περίπου την εποχή που ο Φρόιντ ανακάλυψε την ακαταμάχητη «ορμή θανάτου» στον άνθρωπο. Περιέχει επίσης ένα σύνολο ιδεών από την αναλυτική ψυχολογία του Γιουνγκ. Η καθημερινή ζωή των κατοίκων του σανατόριου περιγράφεται όχι χωρίς ειρωνεία, η οποία έρχεται σε αντίθεση με την τραγωδία του μυθιστορήματος Θάνατος στη Βενετία, το οποίο είναι αφιερωμένο στο ίδιο θέμα της παθητικότητας της παρακμής, «τη νίκη των δυνάμεων του χάους επί των δυνάμεων της τάξης» Μια από τις πρώτες ανιχνεύσεις της ιδρυματοποίησης.

286            Όταν είμασταν πολύ νέοι (Α.Α. Μιλν – 1924) Περιέχει 45 ποιήματα στα οποία μόνο περιστασιακά χρησιμοποιείται το παιδικό λεξιλόγιο. Αρκετά από αυτά τα ποιήματα μελοποιήθηκαν από τον Χάρολντ Φρέιζερ-Σίμσον και δημοσιεύθηκαν σε διάφορα βιβλία τραγουδιών. Το βιβλίο ξεκινά με μια εισαγωγή με τίτλο «Πριν ξεκινήσουμε», η η οποία, εν μέρει, λέει στους αναγνώστες να φανταστούν μόνοι τους ποιος είναι ο αφηγητής. Στο τριακοστό όγδοο ποίημα του βιβλίου, με τίτλο «Αρκουδάκι», το οποίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό Punch τον Φεβρουάριο του 1924, ο διάσημος χαρακτήρας Γουίνι το Αρκουδάκι, που αρχικά αποκαλούνταν «Κύριος Έντουαρντ Αρκουδάκι», έκανε την πρώτη του εμφάνιση. Σε μία από τις εικονογραφήσεις για το "Teddy Bear", ο Γουίνι απεικονίζεται να φοράει ένα μπλουζάκι το οποίο αργότερα βάφτηκε κόκκινο όταν η εικόνα αναπαρήχθη στο εξώφυλλο του άλμπουμ του Γουίνι το Αρκουδάκι, "17 Songs from the Pooh Song Book" (1952). Αυτή η εικόνα έγινε το πρότυπο στο οποίο βασίστηκαν οι διάφορες διασκευές της Disney. Η έγχρωμη έκδοση (χρωματισμένη από τον Mark Burgess) δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1989.  

 287           Το πέρασμα στην Ινδία (E.M. Φόρστερ – 1924)  Ο συγγραφέας έχοντας επίγνωση των ακατανόητων πράξεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς, υποψιασμένος για όλες τις λανθασμένες προσεγγίσεις και ψευδείς εκτιμήσεις που κάνουμε ως αυτονόητες, εξέτασε κριτικά την βρετανική αυτοκρατορία και είδε τα αδύναμα θεμέλιά της. Η Adela είναι μια επισκέπτης στο Raj που ανυπομονεί να γνωρίσει «την πραγματική Ινδία». Σε μια επίσκεψη στα σπήλαια Malabar, της συμβαίνει ή δεν της συμβαίνει μια κάποιου είδους επίθεση, ίσως από τον Ινδό μουσουλμάνο, που έχει κανονίσει το ταξίδι. Έχει φανταστεί πράγματα; Δεν είναι αυτό που φαίνεται; Στο άλλο σπουδαίο μυθιστόρημά του, το Howard's End, ο Φόρστερ μας ζήτησε να «σχετισθούμε μόνο». Αυτό που δείχνει εδώ, σε μια ιστορία έντονες και θλιβερές λεπτές αποχρώσεις —και κωμικές λεπτομέρειες, επίσης— είναι πόσο σχεδόν αδύνατο είναι να γίνει αυτό.

 288          Η δίκη (Φραντς Κάφκα – 1925) Αφηγείται την ιστορία του Γιόζεφ Κ., ενός αθώου, που συνελήφθη και διώχθηκε από μια απομακρυσμένη, απρόσιτη αρχή, χωρίς η φύση του εγκλήματός του να αποκαλύπτεται ούτε σε αυτόν ούτε στον αναγνώστη. Επηρεασμένος έντονα από το Έγκλημα και Τιμωρία και τους Αδελφούς Καραμάζοφ του Ντοστογιέφσκι, ο Κάφκα έφτασε στο σημείο να αποκαλεί τον Ντοστογιέφσκι συγγενή εξ αίματος. Όπως και τα δύο άλλα μυθιστορήματα του, το Κάστρο και η Αμερική, και αυτό δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αν και περιλαμβάνει ένα κεφάλαιο που φαίνεται να φέρνει την ιστορία σε ένα σκόπιμα απότομο τέλος. Ο Γιόζεφ Κ. δεν βρίσκει βοήθεια ούτε από τον δικηγόρο, που είναι όργανο της εξουσίας, αλλά ούτε όμως από τον φίλο του ζωγράφο και από έναν ιερέα, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν ευνοϊκά τους δικαστές και οδηγείται σε ένα άδικο θάνατο.

 

Γ.Βακιρτζής. Μεγάλος Γκάτσμπυ 1953

289           Ο υπέροχος Γκάτσμπυ (Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ – 1925 Ποιος είναι όμως; Από πού κατάγεται, πού έφτιαξε τη περιουσία του και γιατί - αναρωτιέται ο νηφάλιος γείτονάς του (και αφηγητής) - στέκεται στην αποβάθρα του τη νύχτα και απλώνει τα χέρια του σε ένα πράσινο φως που λάμπει στον κόλπο από την υπέροχη έπαυλη του; Το έργο αποκαλύπτει την άδεια, τραγική καρδιά του «αυτοδημιούργητου ανθρώπου της αμερικάνικης κοινωνίας». Δεν είναι μόνο ελκυστικό και σπαρακτικό, είναι ένα από τα πιο ουσιαστικά αμερικανικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ. Ο συγγραφέας στο έργο προσεγγίζει τα θέματα του κατεστημένου, της κοινωνικής τάξης, του κληρονομικού πλούτου σε αντιπαραβολή με τον «αυτοδημιούργητο» πλούτο, τη ράτσα, τη  περιβαλλοντική συνείδηση, όπως και την κυνική στάση του απέναντι στο αμερικανικό όνειρο.

 290           Ημερολόγιο 1877-1910 (Ζιλ Ρενάρ – 1925) Το 1887 οι αδελφοί Goncourt εξέδωσαν το ημερολόγιό τους και ο συγγραφέας επηρεασμένος την ίδια χρονιά άρχισε να γράφει το δικό του. Αλλά ο Ρενάρ αποκαλύπτει πολύ περισσότερα για τον εαυτό του, σε σύγκριση με τους Γκονκούρ, που εστιάζουν περισσότερο στον κόσμο γύρω τους. Η λογοτεχνική κοινωνία εκείνη την εποχή (μάλλον και μέχρι σήμερα σε κάποιες χώρες), αποτελούταν από διαφορετικές φατρίες. Ο συγγραφέας σχετίζεται με πολλές, γεγονός που καθιστά το ημερολόγιο ένα πολύτιμο ιστορικό έργο. Ωστόσο, η εξέλιξη στο «μικρόκοσμο» των λογοτεχνών απαιτεί διπλωματία, ακόμη και συμβιβασμούς για τους οποίους ο συγγραφέας δεν ήταν καλά προετοιμασμένος..

Edvard Munch, Cupid, 1907

291           Μια Αμερικανική τραγωδία (Θίοντορ Ντράιζερ – 1925)  Ο Κλάιντ είναι ένας νεαρός άνδρας με φιλοδοξίες. Είναι ερωτευμένος με ένα πλούσιο κορίτσι, αλλά έχει αφήσει έγκυο μια φτωχή, τη Ρομπέρτα, που δουλεύει μαζί του στο εργοστάσιο του θείου του. Μια μέρα την παίρνει να κάνουν κανό σε μια λίμνη με σκοπό να τη σκοτώσει. Από εκεί επισφραγίζεται η μοίρα του. Αλλά μέχρι τότε ο Ντράιζερ έχει ξεκαθαρίσει ότι η μοίρα του Κλάιντ είχε επισφραγιστεί πολύ πριν, από μια βάναυση και κυνική κοινωνία. Ο Ντράιζερ ενώ είναι ο πιο αδύναμος από τους μεγάλους Αμερικανούς μυθιστοριογράφους, ακολουθεί την προσέγγιση ενός τεχνίτη σωλήνων στο γράψιμο, ενώνοντας προτάσεις εργασίας τη μία με την άλλη και χτίζοντας στο τέλος ένα ισχυρό δίκτυο που ρέει μέσα του κάτι πολύ ζωντανό.                                                                                                                            

292           Η καρδιά του σκύλου (Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ – 1925)    Έργο που προσφέρει μια έντονη κριτική για τις κοινωνικές, πολιτικές και επιστημονικές αλλαγές της σοβιετικής εποχής. Με τη μεταμόρφωση ενός σκύλου σε άνθρωπο και την αποτυχία του εγχειρήματος, ο Μπουλγκάκοφ προσφέρει μια αλληγορία για τις αποτυχίες και τις αντιφάσεις της σοβιετικής κοινωνίας, αναδεικνύοντας την αδυναμία να "αναδημιουργηθεί" η ανθρώπινη φύση και να επιτευχθεί η ιδανική κοινωνία. Δείχνει την υπερβολή και τις αντιφάσεις της σοβιετικής κοινωνίας με έναν τρόπο που θυμίζει το ευρωπαϊκό σατιρικό θέατρο και τη ρωσική λογοτεχνία του 19ου αιώνα. Οι χαρακτήρες του έργου είναι υπερβολικά γελοίοι και τραγικοί ταυτόχρονα, και η ιστορία προβάλλει την αβεβαιότητα και τη δυσκολία προσαρμογής των ανθρώπων στην νέα κοινωνία.                                                             

293           Το πέρασμα για το Μανχάταν  (Τζον Ντος Πάσος – 1925) Το βιβλίο επιτίθεται στον καταναλωτισμό και την κοινωνική αδιαφορία της σύγχρονης αστικής ζωής, απεικονίζοντας ένα Μανχάταν που είναι ανελέητο αλλά γεμάτο ενέργεια και ανησυχία. Περιέχει ήδη πειραματικές τεχνικές που ο συγγραφέας θα χρησιμοποιούσε αργότερα στην τριλογία USA και σε άλλα μεταγενέστερα έργα. Οι τεχνικές του Ντος Πάσος στο Μανχάταν εμπνεύστηκαν από τον Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις, την Έρημη Χώρα του Τ. Σ. Έλιοτ και τα κινηματογραφικά πειράματα του Σοβιετικού σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν. Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ έχει πει  ότι μόνος μεταξύ των Αμερικανών συγγραφέων, ο Ντος Πάσος «μπόρεσε να δείξει στους Ευρωπαίους την Αμερική που βρίσκουν πραγματικά όταν έρχονται εδώ»                                                                                                                                                  

Από ιδιωτική συλλογή, Αθήνα

294           Άννα Σνέγκινα (Σεργκέι Εσένιν – 1925)   Το ποίημα είναι ένα αφηγηματικό έργο, που συνδυάζει λυρισμό και πεζογραφία και αφηγείται την ιστορία της αγάπης του ποιητή για μια γυναίκα που ονομάζεται Άννα, διερευνώντας παράλληλα θέματα μοίρας, αγάπης και προσωπικής αναταραχής. Η αφήγηση είναι βαθιά συνυφασμένη με τη ζωή του ίδιου του Εσένιν και τα συναισθήματά του απόγνωσης και απώλειας. Αντανακλά την αφοσίωση του ποιητή στη ρωσική φύση, λαογραφία και την αγροτική εμπειρία. Αγγίζει επίσης τους εσωτερικούς αγώνες του ποιητή, τον ρομαντισμό του και την απογοήτευσή του από τη νεωτερικότητα. Η βαθιά σύνδεση του Εσένιν με τη ρωσική ταυτότητα και πνευματικότητα, λάμπει μέσα από τους στίχους, αποτυπώνοντας μια αίσθηση νοσταλγίας και λαχτάρας. 

Pablo Picasso. Woman in a Green Hat

295           Η κυρία Νταλογουέη (Βιρτζίνια Γουλφ – 1925)   Σχολιάζεται ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από την αποικιοκρατία, την κοινωνική ζωή και τον υποκριτικό τρόπο ζωής της ανώτερης τάξης, τις ψυχικές διαταραχές και τον τρόπο που τις αντιμετώπιζαν εκείνη την εποχή, μέχρι τον φεμινισμό, την ομοφυλοφιλία και την πολιτική. Θεωρείται συνήθως απάντηση στον Οδυσσέα του Τζέημς Τζόυς. Και τα δύο μυθιστορήματα χρησιμοποιούν τις τεχνικές του μοντερνισμού για να ακολουθήσουν τις σκέψεις των χαρακτήρων κατά τη διάρκεια μιας μέρας σε μια πολυσύχναστη πόλη. Το μυθιστόρημα για πρώτη φορά σχολιάστηκε από τους New York Times, οι οποίοι θεώρησαν την περίπλοκη αλλά διαυγή αφήγηση των εμπειριών της ηρωϊδας, ως εμβληματική του μεταπολεμικού πνεύματος της εποχής, της ταξικής άποψης και της αντιληπτής δύναμης του πολιτισμού. Η Κλαρίσα, σε αντίθεση με παρόμοιους χαρακτήρες σε προηγούμενα μυθιστορήματα, θεωρούνταν μια πολύ λεπτή, προσεκτικά αναπτυγμένη προσωπικότητα, μια «διαχρονική» φιγούρα.                   

 296           Οι κιβδηλοποιοί (Αντρέ Ζιντ – 1925) Το κύριο θέμα είναι το δίπολο «πρωτότυπο-αντίγραφο» και αυτό που τα διαφοροποιεί, κυρίως στην απεικόνιση των συναισθημάτων των χαρακτήρων και των σχέσεων τους. Οι ήρωες είναι άνθρωποι με αδυναμίες που υποκύπτουν στα πάθη τους, σε κάλπικες σχέσεις, κίβδηλα αισθήματα και συμπεριφορές. Διακρίνονται θέματα που απασχολούσαν τη γαλλική κοινωνία του Μεσοπολέμου, μεταξύ άλλων η σύγκρουση των γενεών, η εξέγερση εναντίον της οικογένειας, ο οικογενειακός θεσμός, ο γάμος, η θρησκεία, η ομοφυλοφιλία, η σχέση καλού και κακού, η σχέση της λογοτεχνίας με τη ζωή. 

Μερικά γεγονότα (από τη wikipedia) του 1924:

Ο Ράμσεϋ ΜακΝτόναλντ γίνεται ο πρώτος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου που προέρχεται από το Εργατικό Κόμμα - Η Αγία Πετρούπολη στη Ρωσία μετονομάζεται σε Λένινγκραντ και το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζει την Ε.Σ.Σ.Δ. -Το Αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς αρχίζει να εκπέμπει από το ραδιόφωνο του BBC τα ωριαία σήματα χρόνου - βρουαρίου - Η Computing-Tabulating-Recording Company αλλάζει το όνομά της σε International Business Machines Corporation (IBM) - Σύμφωνα με τη συνθήκη της Ρώμης, το Φιούμε προσαρτάται στην Ιταλία - Ο Αδόλφος Χίτλερ καταδικάζεται σε πέντε χρόνια φυλάκιση για τη συμμετοχή του στο "Πραξικόπημα της μπιραρίας", αλλά θα εκτίσει μόνο εννέα μήνες στη φυλακή - Πραγματοποιείται στην Ελλάδα δημοψήφισμα, με το οποίο επικυρώνεται η απόφαση της Δ' Συντακτικής Συνέλευσης - Ο Αμερικανός πρόεδρος Κάλβιν Κούλιτζ υπογράφει νόμο με τον οποίο χορηγείται υπηκοότητα σε όλους τους ιθαγενείς Αμερικανούς που γεννήθηκαν εντός των εδαφικών ορίων των Ηνωμένων Πολιτειών - Φασίστες απαγάγουν και σκοτώνουν στη Ρώμη τον Ιταλό σοσιαλιστή ηγέτη Τζάκομο Ματτεόττι - Ταραχές και συγκρούσεις ξεσπούν στην Καβάλα, μεταξύ καπνεργατών από τη μία πλευρά και Χωροφυλακής από την άλλη. Σκοτώνονται μία εργάτρια κι ένας αξιωματικός της χωροφυλακής - Δημοσιεύεται για πρώτη φορά στην New York Times η ανακάλυψη του Έντγουιν Χαμπλ ότι το νεφέλωμα της Ανδρομέδας είναι στην πραγματικότητα ένας γαλαξίας πολύ μακριά από τον δικό μας - Η γείτονας Αλβανία γίνεται δημοκρατία.

Και του 1925:

Ο Μπενίτο Μουσολίνι ανακοινώνει ότι αναλαμβάνει δικτατορικές εξουσίες στην Ιταλία - Η κυβέρνηση της Τουρκίας απελαύνει τον Πατριάρχη Κωνσταντίνο ΣΤ' από την Κωνσταντινούπολη - Ιδρύεται ο Ολυμπιακός Σύνδεσμος Φιλάθλων Πειραιώς - Μεγάλος Σεισμός χτυπά τη Γιουνάν στην Κίνα - Ο Σίφωνας των τριών πολιτειών χτυπά Μιζούρι, Ιλινόι και Ιντιάνα, σκοτώνοντας 695 ανθρώπους - Απαγορεύεται με νόμο στο Τενεσί η διδασκαλία της ανθρώπινης εξέλιξης -  Ιδρύεται στη Γερμανία η Σουτσστάφφελ (SS) - Ο Πάουλ φον Χίντενμπουργκ νικά τον Βίλχελμ Μαρξ στον δεύτερο γύρο των γερμανικών προεδρικών εκλογών και γίνεται ο πρώτος άμεσα εκλεγμένος αρχηγός κράτους της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης - Στο Τενεσί, ο Τζον Σκόουπς παραπέμπεται σε δίκη επειδή δίδασκε τη θεωρία της εξέλιξης του Κάρολου Δαρβίνου - Ο Θεόδωρος Πάγκαλος αναλαμβάνει την πρωθυπουργία μετά από πραξικόπημα. Στην κυβέρνηση που σχηματίζει, ο ίδιος κρατά και το υπουργείο Στρατιωτικών - Ελληνοβουλγαρικό μεθοριακό επεισόδιο κατόπιν προέλασης τμημάτων ελληνικού στρατού εντός του βουλγαρικού εδάφους - Η Τουρκία υιοθετεί το Γρηγοριανό ημερολόγιο - Η αστρονόμος Σεσίλια Πέιν-Γκαπόσκιν ανακαλύπτει ότι το σύμπαν αποτελείται κατά κύριο λόγο από υδρογόνο και ότι το τελευταίο αποτελεί και το βασικό δομικό στοιχείο των άστρων.

1919 - 1923: Ευανάγνωστα & ευπώληπτα

Από την έκθεση  των Γ. Ανδρεάδη, Μ. Μαύρου και Π. Ρηγοπούλου

Στο δύσκολο και γεμάτο με απρόσμενες αλλαγές ταξίδι της ζωής, ο καθένας μαθαίνει από πολλά πράγματα, οικογένεια, σχολείο, κοινωνικό περιβάλλον και από την εσωτερική πάλη μεταξύ του «θέλω» και του «δεν πρέπει», με κόστος την διαρκή ανισορροπία ή κέρδος την ηρεμία του μυαλού του. Από τη λογοτεχνία – η οποία από το παγκόσμιο εξωτερικό περιβάλλον, μπορεί να του μεταφέρει συμπυκνωμένες εμπειρίες, όνειρα και προσεγγίσεις – μπορεί αν το επιδιώξει να κερδίσει το προνόμιο να βλέπει πίσω από τις μάσκες της ανθρώπινης συμπεριφοράς και να καταλαβαίνει τους ανθρώπους καλύτερα.

 273.         Βωμός ρόδου (Έντιτ Σόντεργκραν – 1919) Συνδύασε το μοντερνισμό με την ποίηση της φύσης και της απομόνωσης. Η ποίησή της καταπιάνεται με την αυτογνωσία και τη μοναξιά. Η συλλογή εκδόθηκε στο Ελσίνκι και είναι η πιο συνεκτική όσον αφορά την εποχή δημιουργίας των ποιημάτων μεταξύ των βιβλίων της ποιήτριας. Όλα τα ποιήματα στο "Rosenaltaret", εκτός από το μακροσκελές "Fragment of a Mood", φαίνεται να γράφτηκαν μεταξύ του καλοκαιριού του 1918 και της άνοιξης του 1919. Ορισμένα ποιήματα, συμπεριλαμβανομένου του ομώνυμου ποιήματος, είχαν συμπεριληφθεί στο χειρόγραφο του Septemberlyran (1918) και είχαν αφαιρεθεί από αυτό πριν την έκδοσή τους. Η διάθεση και τα μοτίβα στη συλλογή θυμίζουν πολύ τη «Λύρα του Σεπτεμβρίου», αλλά ο τόνος είναι πιο ζεστός και λιγότερο τεταμένος. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι η ποιήτρια είχε αναπτύξει στενή φιλία με την Χάγκαρ Όλσον, η οποία είχε υπερασπιστεί το προηγούμενο βιβλίο της, την επισκέφτηκε τον Φεβρουάριο του 1919 και έγινε ο σημαντικότερος λογοτεχνικός συνομιλητής της. Η Σόντεργκραν συνήθιζε να αποκαλεί την Άγαρ αδερφή της, και το δεύτερο μέρος του βιβλίου περιέχει μια σειρά ποιημάτων για μια αδερφή και έμπιστη φίλη, η οποία είναι εν μέρει εμπνευσμένη από την Χάγκαρ Όλσον (αν και ορισμένα από τα ποιήματα μπορεί να έχουν γραφτεί πριν γνωριστούν). Σύμφωνα με τον Gunnar Tideström, το ποίημα «Απόσπασμα μιας Διάθεσης» πιθανότατα γράφτηκε το 1917, σε σχέση με την είδηση ​​​​ότι η Södergran έλαβε την είδηση ​​​​ότι ο γιατρός της είχε πεθάνει στην Ελβετία                  

274.         Τα φώτα της Βοημίας (Ραμόν ντελ Βαλε-Ινκλάν – 1920) Το έργο αφηγείται τις τελευταίες ώρες της ζωής του Μαξ Εστρέλα, ενός «υπερβολικού Ανδαλουσιανού, ποιητή ωδών και μαδριγαλίων», ήδη ηλικιωμένου, άθλιου και τυφλού που κάποτε απολάμβανε μια κάποια αναγνώριση. Στο προσκύνημά του μέσα από μια σκοτεινή, σκοτεινή, περιθωριακή και άθλια Μαδρίτη, συνοδεύεται από τον Ντον Λατίνο ντε Ισπάλις και συνδιαλέγεται από μερικές άλλες προσωπικότητες της μποέμ σκηνής της Μαδρίτης της εποχής. Στους διαλόγους τους, ασκούν αριστοτεχνική κριτική στην επίσημη κουλτούρα και την κοινωνική και πολιτική κατάσταση μιας Ισπανίας καταδικασμένης να μην αναγνωρίζει τους ήρωές της. Μετά από πολλές ανατροπές, το έργο τελειώνει με τον θάνατο του Μαξ Εστρέλα και συνεχίζεται με την κηδεία του. Το δράμα κλείνει με μια μεθυσμένη κραυγή, «Προνομιούχο κρανίο!» —μια έκφραση που επαναλαμβάνεται σε όλη την ιστορία και συνοψίζει την γκροτέσκα προσέγγισή της. Το έργο είναι μια τραγική και γκροτέσκο παραβολή για την αδυναμία ζωής σε μια παραμορφωμένη, άδικη και καταπιεστική Ισπανία του 1920, υποβαθμισμένη, αδιάφορη για τον λαό της και γεμάτη διαφθορά. Δεν κυκλοφορούσε στην Ισπανία μέχρι το 1970. Το έργο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα του συγγραφέα, με το οποίο εγκαινιάζει ένα νέο θεατρικό είδος, το «esperpento», και ήταν το πρώτο από τα τέσσερα κείμενα που ο ίδιος ο συγγραφέας καθόρισε για αυτό το είδος. Στη δωδέκατη σκηνή του έργου, ο ίδιος ο πρωταγωνιστής το θεωρεί ως έναν τρόπο θεώρησης του κόσμου. Ανήκει στο θεατρικό κίνημα της «μόδας του μοντερνισμού» στην Ισπανία.                   

 275.         Η ευγενική Πατρίδα «La Suave Patria»  (Ραμόν Λόπεζ Βελάρντε – 1920) Γραμμένο κατά τη διάρκεια μιας περιόδου βαθιάς εθνικής μεταμόρφωσης, μετά τη Μεξικανική Επανάσταση, το ποίημα αποτυπώνει την ένταση μεταξύ των παραδοσιακών ριζών του Μεξικού και της επιθυμίας του για εκσυγχρονισμό. Είναι ένας πατριωτικός και μελαγχολικός προβληματισμός, που εξερευνά θέματα αγάπης, πατριωτισμού και ομορφιάς της χώρας, ενώ παράλληλα παρουσιάζει τους κοινωνικούς και πολιτικούς της αγώνες. Το ποίημα επαινείται συχνά για τη λυρική του ομορφιά και την ικανότητά του να εκφράζει τόσο βαθιά στοργή για την πατρίδα όσο και επίγνωση των ατελειών της.            

276.         Μοίρα με δάκρυα και γέλια (Τσανγκ Χενσούι - 1930) Έχει γραφεί με ψευδώνυμο από τον Ζανγκ Ξινιουάν, δημοφιλή και παραγωγικό Κινέζο μυθιστοριογράφο. Το αριστούργημά του, σχεδιάστηκε πολύ πιο διορατικά από τα προηγούμενα βιβλία του. Τοποθετημένη στο Πεκίνο της δημοκρατικής εποχής, η ιστορία περιστρέφεται γύρω από έναν φοιτητή και τρεις νεαρές γυναίκες: μια πλούσια κόρη ενός κυβερνητικού γραφειοκράτη, μια παραδοσιακή τραγουδίστρια σε μια μπάντα και μια καλλιτέχνη kung-fu/ακροβάτη του δρόμου. Αποτελεί μία σημαντική μαρτυρία για τις κοινωνικές αλλαγές και την εξέλιξη της κινεζικής κοινωνίας του 20ού αιώνα. Η ιστορία περιγράφει την πολιτική, την αγάπη και τις συναισθηματικές συγκρούσεις της εποχής.                                                            

 

Matthew Hansel

277.         Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα (Λουίτζι Πιραντέλλο – 1921) Οι πρόβες ενός θιάσου διακόπτονται από την εισβολή έξι προσώπων που ζητούν από τον σκηνοθέτη να τους γράψει την ιστορία τους και να την ανεβάσει. Οι χαρακτήρες ζητούν επίμονα όχι μόνο να αφηγηθούν την ιστορία τους, αλλά και να τους δοθεί ζωή, μέσω της θεατρικής παράστασης. Ο καθένας τους παρουσιάζει την ιστορία του, όπως ο ίδιος την βλέπει και την έχει κατανοήσει. Ο συγγραφέας περιέγραψε την ιδέα της σύλληψης του έργου από την προσωπική του εμπειρία, της μη ικανοποίησης των αναγνωστών του από τη συγγραφή ενός έργου του, οι οποίοι θα προτιμούσαν να έχει άλλη πλοκή και εξέλιξη. «Γιατί να τους στενοχωρήσω τώρα με τη διήγηση των θλιβερών εμπλοκών αυτών των έξι δυστυχισμένων;" Οι χαρακτήρες, εντούτοις, ήδη υπάρχοντες στο μυαλό του, λέει ο ίδιος: "ήταν πλάσματα του πνεύματός μου, αυτοί οι έξι ζούσαν ήδη μια ζωή που ήταν δική τους κι όχι δική μου πια, μια ζωή που δεν ήταν στη δύναμή μου να τους αρνηθώ πλέον».    

 

278.         Εμείς     (Εβγένι Ζαμιάτιν – 1921) Προπομπός των δυστοπικών μυθιστορημάτων του 20ού αιώνα. Μια βαθιά συγκινητική ανθρώπινη τραγωδία και εξιστόρηση των διαφορετικών μορφών που μπορεί να πάρει η ανθρώπινη αγάπη. «Η αληθινή λογοτεχνία μπορεί μόνο να υπάρχει όταν δημιουργείται, όχι από επιμελείς και αξιόπιστους αξιωματούχους, αλλά από τρελούς, ερημίτες, αιρετικούς, ονειροπόλους, επαναστάτες και αμφισβητίες». Στην αρχή του μυθιστορήματος, ένας από τους πολλούς αριθμούς (όπως ονομάζονται οι άνθρωποι), ο μηχανικός D-503, περιγράφει με ενθουσιασμό την μαθηματικά βασισμένη οργάνωση της ζωής σε μια πόλη-κράτος που κυβερνάται από τον παντοδύναμο «Ευεργέτη». Δεν σκέφτεται καν ότι είναι δυνατόν να ζήσει κανείς διαφορετικά: χωρίς το «Πράσινο Τείχος», τα διαμερίσματα από γυαλί, την «Εφημερίδα του Κράτους», το «Γραφείο Κηδεμόνων» και τον «Ευεργέτη». Αλλά αφού συναντά την I-330, ενώνεται με μια ομάδα επαναστατών που επιδιώκουν να συνεχίσουν την επανάσταση και να καταστρέψουν το υπάρχον σύστημα στην πόλη. Στα ρωσικά, το πλήρες κείμενο του μυθιστορήματος δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1952 στη Νέα Υόρκη, ενώ στη Ρωσία – μόλις το 1988 στο περιοδικό «Znamya», και το 2011 – για πρώτη φορά από το χειρόγραφο. Οι μεταγενέστερες δυστοπίες των Άλντους Χάξλεϊ (Θαυμαστός Νέος Κόσμος, 1932) και Τζορτζ Όργουελ (1984), είναι από πολλές απόψεις παρόμοιες με το μυθιστόρημα «Εμείς». Ο ίδιος ο Τζορτζ Όργουελ παραδέχτηκε ότι ο Εβγκένι Ζαμιάτιν και το «Εμείς» επηρέασαν αυτόν και το έργο του. 

Ν.Χατζηκυριάκος.Γκίκας. Ο μαύρος ήλιος 1947

279.         Η αληθινή ιστορία του Ah Q (Λου Σιουν, 1921-1922) O Ah Q,  χρησιμοποιεί πάντα την ιδέα του για το πνεύμα της νίκης για να παρηγορηθεί μετά από κάθε αποτυχία. Όταν αντιμετωπίζει άτομα που έχουν υψηλότερη κοινωνική θέση από αυτόν, το χρησιμοποιεί υποτιμώντας τον εαυτό του για να απελευθερωθεί από τον πόνο. Όταν αντιμετωπίζει άτομα που έχουν παρόμοια ή χαμηλότερη κοινωνική θέση το χρησιμοποιεί με βία σε αυτούς για να δείξει τη «δύναμή» του. Στη ζωή του, έχει βιώσει καταστολή από άτομα με υψηλότερη κοινωνική θέση. Στο τέλος, ο Ah Q συλλαμβάνεται.  Όταν εκτελείται, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το πνεύμα της νίκης του για να κοροϊδεύει τους ανθρώπους που μπορούν να σχεδιάσουν έναν κύκλο καλύτερα από αυτόν, όταν δεν μπορεί καν να γράψει το όνομά του στο χαρτί. Περιγράφει πώς η Επανάσταση του Xinhai δεν επέφερε πραγματική μεταρρύθμιση στην ύπαιθρο και μέσω της καλλιτεχνικής απεικόνισης του φτωχού μισθωτού Ah Q από τις αγροτικές περιοχές, παρουσιάζει τις ελαττωματικές ρίζες της ανθρώπινης φύσης, όπως η δειλία, η «μέθοδος της πνευματικής νίκης», ο οπορτουνισμός, η μεγαλομανία και η υπερβολική αυτοεκτίμηση. Τόσο η νουβέλα όσο και η χαμηλή αυτοεκτίμησή του ως προσεγγίσεις ήταν νέα στην κινεζική λογοτεχνία.            

280.         Το φως που καίει (Κώστας Βάρναλης – 1922) Το πιο σημαντικό από τα ποιητικά του έργα. Είναι ένα ενιαίο κείμενο ενός ανεπαρκώς καθορισμένου είδους, όπου η φόρμα είναι κυρίως δραματική και οι μονόλογοι και οι διάλογοι παρουσιάζονται άλλοτε σε πρόζα, άλλοτε σε στίχους. Το κύριο περιεχόμενο του έργου είναι μια συζήτηση μεταξύ του Προμηθέα ως εκπροσώπου της αρχαίας μυθολογίας και του Ιησού Χριστού, εκπροσώπου του Χριστιανισμού. Η διαμάχη είναι ποιος από αυτούς είναι ο μεγαλύτερος ευεργέτης της ανθρωπότητας και ποια παράδοση πρέπει να προτιμηθεί. Η προσωποποίηση του συγγραφέα, ο αρχαίος Έλληνας θεός της σάτιρας Μώμος, απορρίπτει όλες τις παραδόσεις. Αλλά στο τέλος εμφανίζεται ένας χαρακτήρας, που ονομάζεται Αρχηγός, και οι συμπάθειες του συγγραφέα ανήκουν σε αυτόν. Πολλά χρόνια αργότερα , ο Βάρναλης παραδέχτηκε σε μια επιστολή του στη σοβιετική Izvestia ότι ήθελε να ενσαρκώσει την εικόνα του Β. Λένιν σε αυτόν τον χαρακτήρα.                                                                                                                                             

281.         Απογοήτευση    (Γκαμπριέλα Μιστράλ – 1922) Μια συλλογή ποιημάτων που έχει ως κύριο θέμα τους τη μητρότητα, τη θρησκεία, τη φύση, την ηθική και την αγάπη για τα παιδιά. Η προσωπική θλίψη της είναι παρούσα στα ποιήματα της και συνετέλεσε στην καθιέρωσή της φήμης της. Το έργο της ήταν μια στροφή από τον μοντερνισμό, που κυριαρχούσε τότε στη Λατινική Αμερική και χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς ως άμεσο μεν αλλά απλουστευτικό. Εκφράζει τη θλίψη και τη μοναξιά της ανθρώπινης ύπαρξης, με μια βαθιά σύνδεση με τη φύση και τα κοινωνικά ζητήματα.

 282.         Οδυσσέας (Τζέημς Τζόις – 1922) Ο συγγραφέας γνώρισε τον χαρακτήρα του Οδυσσέα σε μια αγγλική διασκευή για παιδιά, γεγονός που πιθανώς επέδρασσε αποφασιστικά στην ψυχολογία του. Κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων, έγραψε ένα δοκίμιο για αυτόν τον χαρακτήρα, με τίτλο «Ο αγαπημένος μου ήρωας». Ο Τζόις είπε στον Φρανκ Μπάτζεν ότι θεωρούσε τον Οδυσσέα τον μόνο πολύπλευρο χαρακτήρα στη λογοτεχνία. Είχε σκοπό να ονομάσει τη συλλογή διηγημάτων του, την οποία αργότερα ονόμασε Δουβλινέζοι, «Οδυσσέας στο Δουβλίνο», αλλά αυτή η ιδέα τελικά εξελίχθηκε σε ένα σχέδιο για ένα μακροσκελές μυθιστόρημα, το οποίο ξεκίνησε το 1914. Το περίγραμμα και η συνθετική δομή του μυθιστορήματος έχουν προφανείς και έμμεσες αναλογίες με την «Οδύσσεια». Το έργο εισάγει επίσης «ανάλογους» χαρακτήρες: τον σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό Στίβεν Δαίδαλο (η πλοκή του Τηλέμαχου), τον Λεοπόλδο Μπλουμ (Οδυσσέας, με την λατινική εκδοχή του ονόματος Οδυσσέας), τη Μόλι Μπλουμ (Πηνελόπη). Ένα από τα κύρια θέματα του μυθιστορήματος είναι οι σχέσεις «πατέρα-γιου», όπου ο Μπλουμ παίζει συμβολικά τον ρόλο του πρώτου και ο Στίβεν τον ρόλο του δεύτερου. Το μυθιστόρημα αντικατοπτρίζει λογοτεχνικά στυλ και είδη διαφορετικών εποχών, καθώς και τα στιλιστικά χαρακτηριστικά των συγγραφέων που ο Τζόις παρωδεί ή μιμείται. Θέτει μια σειρά από παραλληλισμούς ανάμεσα στο ποίημα και το μυθιστόρημα, με δομικές αντιστοιχίες μεταξύ των χαρακτήρων και των εμπειριών των ηρωών της Οδύσσειας και των ηρώων του μυθιστορήματος. Χρησιμοποιεί γεγονότα και θεματολογία του μοντερνισμού, του Δουβλίνου και της σχέσης της Ιρλανδίας με το Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές του 20ού αιώνα. Η τεχνική του εσωτερικού μονολόγου στον Οδυσσέα, η προσεκτική δόμηση και η πειραματική πεζογραφία, γεμάτη λογοπαίγνια, παρωδίες και νύξεις, καθώς και η πλούσια χαρακτηροποίησή του και το ευρύ του χιούμορ, έκανε το μυθιστόρημα να θεωρείται ένα άκρως αξιόλογο έργο, στο πάνθεο του μοντερνισμού.

Ο σώζων εαυτόν σωθήτω - ανωνύμου

283.         Ο Καλός Στρατιώτης Σβέικ (Γιάροσλαβ Χάσεκ - 1923) Οι περιπέτειες του Σβέικ είναι, στην ουσία και στη μορφή τους, ένα μυθιστόρημα -καρικατούρα. Η παρωδία, το γκροτέσκο και η υπερβολή είναι οι κύριες μέθοδοι του συγγραφέα. Οι έντονα ρεαλιστικές εικόνες του Χάσεκ και οι καθημερινές καταστάσεις συνδυάζονται για να δημιουργήσουν μια φανταστική, παράλογη εικόνα παγκόσμιας ηλιθιότητας και τρέλας, απέναντι στην οποία ο «επίσημος ηλίθιος» Σβέικ φαίνεται να είναι ο πιο λογικός χαρακτήρας, «ένας κλόουν από τον οποίο πηγάζει ο παραλογισμός» ( Ράντκο Πίτλικ) . Οι πανηγυρικοί στίχοι που διακηρύσσει συνεχώς ο Σβέικ, πότε για το σωφρονιστικό σύστημα, πότε για τον βασιλικό οίκο και τον ρομαντισμό του πολέμου, αποδεικνύονται πολύ πιο κακόβουλη σάτιρα από οποιεσδήποτε ύβρεις και αποκαλύψεις. Το έργο περιέχει πολλές λεπτομέρειες και νύξεις που ήταν καλά κατανοητές από τους συγχρόνους του Χάσεκ που έζησαν στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, αλλά ακατανόητες για τον σύγχρονο αναγνώστη χωρίς εκτενή σχόλια. Οι ήρωες μιλούν τη γλώσσα του τσεχικού αστικού ημι-εγκληματικού περιβάλλοντος, της αγροτιάς και του αυτοκρατορικού πολυεθνικού στρατού. Στις μεταφράσεις, ένα σημαντικό μέρος του γλωσσικού παιχνιδιού  αναπόφευκτα χάνεται. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του μυθιστορήματος είναι η αφθονία άσεμνης γλώσσας. Η ομιλία των χαρακτήρων είναι γεμάτη με βρισιές στα τσεχικά, γερμανικά, ουγγρικά, πολωνικά και σερβικά. Ο Χάσεκ το τεκμηριώνει συγκεκριμένα στον επίλογο του πρώτου μέρους του μυθιστορήματος: «Η ζωή δεν είναι σχολείο για την εκμάθηση κοινωνικών τρόπων. Ο καθένας μιλάει όπως μπορεί. Ο τελετάρχης, ο Δρ. Γκουτ, μιλάει διαφορετικά από τον ιδιοκτήτη της ταβέρνας «Στο Δισκοπότηρο», τον Παλίβετς. Και το μυθιστόρημά μας δεν είναι εγχειρίδιο για το πώς να συμπεριφερόμαστε στην κοινωνία, ούτε επιστημονικό βιβλίο για το ποιες εκφράσεις είναι αποδεκτές στην ευγενή κοινωνία. Είναι μια ιστορική εικόνα μιας συγκεκριμένης εποχής. Αν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε μια έντονη έκφραση που ειπώθηκε πραγματικά, την παραθέτω εδώ χωρίς κανένα δισταγμό. Θεωρώ ότι είναι η πιο ηλίθια υποκρισία να μαλακώνουμε εκφράσεις ή να χρησιμοποιούμε αποσιωπητικά. Άλλωστε, αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται στο κοινοβούλιο». Το μυθιστόρημα αναφέρει πολλά πραγματικά πρόσωπα εκείνης της εποχής - αστυνομικούς της Πράγας, δεσμοφύλακες, δικαστές, γιατρούς, ιερείς, εστιάτορες, εγκληματίες, δημοσιογράφους, πόρνες. Οι ήρωες επισκέπτονται καταστήματα ποτών και οίκους ανοχής που υπήρχαν στην πραγματικότητα. Υπάρχουν ακόμη και αξιόπιστα κείμενα διαφημίσεων σε εφημερίδες. Ο Χάσεκ έδωσε σε πολλούς από τους φανταστικούς χαρακτήρες του τα ονόματα γνωστών του. Ένα ιδιαίτερο στρώμα του μυθιστορήματος αποτελείται από τις λεγόμενες «ιστορίες τύχης» που αφηγούνται ο Σβέικ και άλλοι χαρακτήρες (υπάρχουν περίπου διακόσιες τέτοιες ιστορίες στο μυθιστόρημα). Συχνά περιέχουν κωμικές επαναλήψεις. Για παράδειγμα, στο Κεφάλαιο 14 του Μέρους Ι, ο Σβέικ συστήνεται ως γιος του «Γιάρες, αυτού από το Ράτζιτσε» (δηλαδή, του παππού του ίδιου του Χάσεκ), και στο Κεφάλαιο 2 του Μέρους ΙΙ, ένας αλήτης λέει στον υποτιθέμενο λιποτάκτη Σβέικ ότι ο γιος του Γιάρες από το Ράτζιτσε πυροβολήθηκε για λιποταξία.                                                       

284.         Η συνείδηση του Ζήνωνα (Ίταλο Σβέβο – 1923) Απομνημονεύματα του φανταστικού χαρακτήρα που διατηρεί στο ημερολόγιο του, επειδή ο ψυχαναλυτής του το συνέστησε για να ξεπεράσει την ασθένειά του. Ο Ζήνων έπρεπε να αντιμετωπίσει διάφορους  χαρακτήρες (τρεις αδερφές, πατέρας, Ενρίκο Κόπλερ κ.α.): ο ίδιος ήταν άρρωστος και θεωρούσε τους άλλους «υγιείς» ανθρώπους, ενώ είναι έτοιμος να αλλάξει και να πειραματιστεί με «νέες μορφές ύπαρξης». Είναι όμως ένας αναξιόπιστος αφηγητής, αφού στην πρώτη κιόλας σελίδα ο γιατρός του, λέει για το ημερολόγιο του, ότι είναι φτιαγμένο από αλήθειες και ψέματα. Ο Ζήνωνας γράφει για τις διάφορες αποτυχίες του, για το ότι αισθάνεται άρρωστος και αναζητά μια θεραπεία που δεν θα βρει ποτέ. Η τελευταία ημερολογιακή καταχώρηση είναι από τον Μάρτιο του 1916, αφότου ο Ζήνωνας, μόνος στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Τεργέστη, έγινε πλούσιος κερδοσκοπώντας, αν και τα χρήματα δεν τον έχουν κάνει ευχαριστημένο με τη ζωή. Συνειδητοποιεί ότι η ίδια η ζωή μοιάζει με την ασθένεια, επειδή έχει προόδους και πισωγυρίσματα και πάντα καταλήγει σε θάνατο. Η ανθρώπινη πρόοδος δεν έχει δώσει στην ανθρωπότητα πιο ικανά σώματα, αλλά όπλα που μπορούν να πουληθούν, να αγοραστούν, να κλαπούν για να παραταθεί η ζωή. Αυτή η απόκλιση από τη φυσική επιλογή προκαλεί περισσότερη ασθένεια και αδυναμία στους ανθρώπους. Ο Ζήνωνας φαντάζεται μια εποχή που ένα άτομο θα εφεύρει ένα νέο, ισχυρό όπλο μαζικής καταστροφής, όπως η σύγχρονη ατομική βόμβα (που δεν είχε εφευρεθεί ακόμα εκείνη την εποχή), και ένα άλλος θα το κλέψει και θα καταστρέψει τον κόσμο, απελευθερώνοντάς τον από την ασθένεια. Τελικά αναγνωρίζει ότι η ίδια η ζωή είναι μια ασθένεια και πάντα φέρνει στον θάνατο. αλλά τους δικούς του γιατί αυτοί οι τελευταίοι φαίνονται «φυσιολογικοί» και τείνουν να παραμένουν στην κατάστασή τους, ενώ ο Ζήνων, εξετάζει ένα ενδεχόμενο και για αυτό