Ευανάγνωστα & ευπώληπτα από το 1913 έως το 1918

Ν.Χατζηκυριάκος Γκίκας. 1931

«Οι επιθυμίες σπάνια είναι αγνές, σχεδόν πάντα δύσκολα εφαρμόζονται και πολλές φορές δεν συμβαδίζουν με την επικρατούσα ηθική αλλά μόνο με τα προσωπικά κίνητρα»

260. Οινοπνεύματα (Γκιγιώμ Απολλιναίρ – 1913) Αρχικά ήθελε να τα ονομάσει «Ο Άνεμος του Ρήνου». Αργότερα, σκέφτηκε το «Ρεπουμπλικανικό Ημερολόγιο» και πολλά ποιήματα της συλλογής επρόκειτο να ονομαστούν από τους μήνες του ημερολογίου της επαναστατικής Γαλλίας. Το ποίημα «Vendemiaire» διατήρησε τον τίτλο του, το ποίημα «Brumaire» αργότερα ονομάστηκε «Cortege». Τελικά κατέληξε στο τίτλο που σύμφωνα με τον Ν. Μπαλάσοφ, ήθελε να πει ότι «η ζωή στον 20ό αιώνα είναι τόσο καυτή όσο το αλκοόλ». Τα ποιήματα και οι στίχοι που περιλαμβάνονται στο βιβλίο χωρίζονται σε τρεις κύκλους: της περιόδου 1898-1904 με έντονο ρομαντικό ύφος, έργα του 1905-1909, στα οποία είναι αισθητές οι φορμαλιστικές αναζητήσεις του συγγραφέα, και έργα των αρχών της δεκαετίας του 1910 με χαρακτηριστική ρεαλιστική εστίαση. Οι λογοτεχνικοί μελετητές θεωρούν την έκδοση τους ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της ποίησης του 20ού αιώνα. Οι καινοτομίες που εμφανίστηκαν ήταν μεγάλης σημασίας: η απόρριψη της στίξης, οι μπαρόκ εικόνες, η εναλλαγή διαφορετικών στυλ, η ηχητική γραφή, η χρήση τόσο κλασικών στίχων και μορφών όσο και ελεύθερου στίχου, χωρίς κανονικό μέτρο, ρυθμό ή στροφή. Συχνά χρησιμοποιεί κολάζ και δημιουργεί, μέσα στο ίδιο ποίημα, ένα συνονθύλευμα διαφορετικών εκφράσεων. Τα ποιητικά του έργα επηρεασμένα εν μέρει από τον Συμβολισμό, αντιπαραβάλλουν το παλιό και το καινούργιο, συνδυάζοντας παραδοσιακές φόρμες με μοντέρνες τεχνικές. Το έργο του θεωρείται ακόμα πρόδρομο του σουρεαλισμού. Εισήγαγε το 1913 τον όρο «κυβισμός» με τη πρώτη θεωρητική μελέτη «Κυβιστές ζωγράφοι». Δημιούργησε τον όρο «σουρεαλισμός», καθώς επίσης και τον όρο «ορφισμός» για να περιγράψει την τάση για απόλυτη αφαίρεση. Από θεματική άποψη, τα ποιήματα στο Alcools βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη ζωή του ίδιου του Apollinaire: για παράδειγμα, η δυστυχισμένη ερωτική του ζωή, τα ταξίδια και οι δικαστικές αναποδιές. Ο συγγραφέας αφήνει επίσης μεγάλο περιθώριο για μεταφυσικό άγχος, νοσταλγία και ιδιαίτερα για νεωτερικότητα. Με την εναλλαγή ελεγειακών και χιουμοριστικών έργων, καθώς και έργων που διαφέρουν σε μήκος (για παράδειγμα, το Cantor αποτελείται από έναν μόνο στίχο), το Alcools με την πρώτη ματιά παρουσιάζει μια σκόπιμα ετερογενή πτυχή. Αυτό αντανακλά τόσο την εξέλιξη του συγγραφέα με την πάροδο του χρόνου, όσο και την εκλεκτική του κουλτούρα και τα γούστα του για το προκλητικό, το γραφικό και το σκανδαλώδες. Ωστόσο, η προσεκτικά μελετημένη δομή της συλλογής δίνει στο σύνολο μια δομή που αντισταθμίζει εν μέρει την ποικιλόμορφη εμφάνισή του. Η παντελής απουσία στίξης σε όλη τη συλλογή, την οποία υιοθέτησε την τελευταία στιγμή κατά τη διόρθωση των δοκιμίων, έχει προκαλέσει μεγάλη γοητεία. Πέρα από τη διαμάχη που δημιούργησε, ο Απολλιναίρ δικαιολογεί αυτή τη ριζοσπαστική απόφαση: «Όσον αφορά τη στίξη, την αφαίρεσα μόνο επειδή μου φάνηκε άχρηστη και στην πραγματικότητα είναι. Ο ίδιος ο ρυθμός και η τομή των στίχων είναι η πραγματική στίξη και δεν υπάρχει ανάγκη για άλλη».                                                                                                                          

261. Η Πρόζα του Τρανσιβηρικού      (Μπλεζ Σαντράρ – 1913) Ποιητική αφήγηση που συνδυάζει το μοντερνισμό με τη ρομαντική περιγραφή ενός ταξιδιού στη Ρωσία και ξεχωρίζει για τη χρήση της μορφής και τη συναισθηματική ένταση. Είναι ένα κοινό καλλιτεχνικό βιβλίο του ποιητή και της Sonia Delaunay-Terk. Περιλαμβάνει ένα ποίημα του Cendrars για ένα ταξίδι στη Ρωσία με τον Υπερσιβηρικό, συνδυασμένο με την καλλιτεχνική σχεδόν αφηρημένη εικονογράφηση της Delaunay-Terk. Το βιβλίο, έχει ένα δέσιμο τύπου ακορντεόν και ύψος 199 εκατοστά όταν ξεδιπλωθεί. Το ύψος και των 150 φύλλων από άκρη σε άκρη έχει κλίμακα που αντιστοιχεί στο ύψος του Πύργου του Άιφελ, ενός συμβόλου της νεωτερικότητας εκείνη την εποχή, που αναφέρεται στο ποίημα. Περιγράφει το επικό, πιθανώς φανταστικό, ταξίδι με του 16χρονου ποιητή από τη Μόσχα στο Χαρμπίν (Μογγολία) κατά τη διάρκεια του Ρωσο-Ιαπωνικού Πολέμου και της Ρωσικής Επανάστασης του 1905. Η διαδρομή φαίνεται στον χάρτη που είναι τυπωμένος πάνω δεξιά στο φύλλο. Είναι ένα μακρύ, κουραστικό ταξίδι με αποκαλυπτικές σκηνές πολέμου και επανάστασης, και περιγραφές κρύου, πείνας, θανάτου και καταστροφής που επιδεινώνονται καθώς το τρένο ακολουθεί την ανατολική του πορεία και διακόπτονται από την επαναλαμβανόμενη, μελαγχολική ερώτηση της Jehanne, της συντρόφου του ποιητή, «Μπλεζ, είμαστε πολύ μακριά από τη Μονμάρτρη;» Αποτελεί ένα πρώιμο παράδειγμα της σκόπιμης χρήσης πολλαπλών γραμματοσειρών - δώδεκα συνολικά - σε διαφορετικά μεγέθη και χρώματα για να υποδηλώσουν κίνηση και διαφορετικές διαθέσεις, ταυτόχρονα με παρόμοια πειράματα των Ιταλών φουτουριστών. Είναι επίσης ασυνήθιστο σε τόσο μεγάλο βαθμό να «αψηφείται η μορφή του κώδικα» και να τοποθετούνται οι εικόνες σε ισότιμη βάση με το κείμενο. να λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά με αυτό, αντί να αποτελούν εικονογραφικές ή διακοσμητικές προσθήκες. Το έργο θεωρείται ορόσημο στην εξέλιξη των καλλιτεχνικών βιβλίων, καθώς και της μοντέρνας ποίησης και της αφηρημένης τέχνης. Ο εκδότης μιας ανατύπωσης του βιβλίου το 2008 το χαρακτήρισε «ένα από τα πιο όμορφα βιβλία που έχουν δημιουργηθεί ποτέ». Ο ίδιος ο Cendrars αναφέρθηκε στο έργο ως «ένα θλιβερό ποίημα τυπωμένο στο φως του ήλιου».                             

262.        Γιοι και εραστές (Ντ. Χ. Λώρενς – 1913) Το βιβλίο περιγράφει τη ζωή του νεαρού Πολ Μορέλ, ο οποίος γεννήθηκε στην οικογένεια ενός ανθρακωρύχου σε μια μικρή πόλη. Η αγάπη των παιδιών για τη μητέρα τους διατρέχει σαν κόκκινη κλωστή το μυθιστόρημα. Ο Πολ είναι αυτός που είναι πιο δεμένος μαζί της. Το έργο είναι αυτοβιογραφικό σε μεγάλο βαθμό. Ο Λόρενς ήταν το τέταρτο παιδί μιας οικογένειας ανθρακωρύχων σε μια μικρή πόλη και όπως ο ήρωας του βιβλίου, εργάστηκε για κάποιο διάστημα σε ένα εργοστάσιο ιατρικού εξοπλισμού. Ο συγγραφέας συνόψισε την πλοκή σε μια επιστολή του το 1912: «Ακολουθεί την εξής ιδέα: μια γυναίκα με χαρακτήρα και εκλεπτυσμένη φύση πηγαίνει στην κατώτερη τάξη και δεν έχει καμία ικανοποίηση στη ζωή της. Είχε πάθος για τον σύζυγό της, έτσι τα παιδιά της γεννιούνται από πάθος και έχουν άφθονη ζωντάνια. Αλλά καθώς οι γιοι της μεγαλώνουν, τους επιλέγει ως εραστές - πρώτα τον μεγαλύτερο, μετά τον δεύτερο. Αυτοί οι γιοι ωθούνται στη ζωή από την αμοιβαία αγάπη τους για τη μητέρα τους. Αλλά όταν φτάσουν στην ανδρική ηλικία, δεν μπορούν να αγαπήσουν, επειδή η μητέρα τους είναι η ισχυρότερη δύναμη στη ζωή τους και τους κρατάει… Μόλις οι νέοι έρχονται σε επαφή με γυναίκες, υπάρχει ένας χωρισμός. Ο Γουίλιαμ δίνει το φύλο του σε μια τηγανίτα και η μητέρα του κρατά την ψυχή του. Αλλά ο χωρισμός τον σκοτώνει, επειδή δεν ξέρει πού βρίσκεται. Ο επόμενος γιος αποκτά μια γυναίκα που παλεύει για την ψυχή του, πολεμά τη μητέρα του. Ο γιος αγαπά τη μητέρα του, όλοι οι γιοι μισούν και ζηλεύουν τον πατέρα». Η σύγκρουση συνεχίζεται μεταξύ της μητέρας και του κοριτσιού με αντικείμενο τον γιο. Η μητέρα σταδιακά αποδεικνύεται ισχυρότερη, λόγω των δεσμών αίματος. Ο γιος αποφασίζει να αφήσει την ψυχή του στα χέρια της και όπως ο μεγαλύτερος αδελφός του, να επιδιώξει το πάθος. Παίρνει πάθος. Τότε ο χωρισμός αρχίζει να φαίνεται ξανά. Αλλά, σχεδόν ασυνείδητα, η μητέρα συνειδητοποιεί τι συμβαίνει και αρχίζει να πεθαίνει. Ο γιος απορρίπτει την ερωμένη του και αφοσιώνεται στη φροντίδα της. Στο τέλος μένει γυμνός από τα πάντα, με την τάση προς τον θάνατο. Ο συγγραφέας έγραψε ότι το έργο αντικατοπτρίζει την «τραγωδία χιλιάδων νέων στην Αγγλία».           

263.  Ο Μεγάλος Μωλν (Αλαίν Φουρνιέ – 1913) Ο αφηγητής διηγείται την ιστορία του Ωγκυστέν Μωλν, ενός παλιού συμμαθητή και φίλου του. Η υπόθεση διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια τεσσάρων χρόνων, στις αρχές του 20ού αιώνα. Παρορμητικός, απερίσκεπτος και ηρωικός, ο Μωλν ενσαρκώνει το ρομαντικό ιδανικό, την αναζήτηση του απίθανου και τον μυστηριώδη κόσμο μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης. Οι γυναικείοι χαρακτήρες της Υβόν και της Βαλεντίνας είναι εμπνευσμένοι από τον πραγματική ζωή του συγγραφέα. 

264.  Αναζητώντας το χαμένο χρόνο (Μαρσέλ Προύστ, 1913-1927) Ένα επταμερές έργο, που ονομάζεται επίσης κύκλος επτά μυθιστορημάτων, και συνδυάζει το μεγαλείο της έμπνευσής του με μια μοναδική λεπτότητα στην κοσμοθεωρία του. Είναι ένα από τα πιο διάσημα και σημαντικά λογοτεχνήματα στην τέχνη του 20ού αιώνα. Λόγω του γεγονότος ότι στο έργο ο ήρωας θυμάται τα γεγονότα της ζωής του με τη βοήθεια των μυρωδιών, το φαινόμενο της σύνδεσης των μυρωδιών με αξιομνημόνευτα γεγονότα ονομάστηκε "φαινόμενο Proust". Θεματικά, η γενική πλοκή του αναλύεται «σε αρκετές ανεξάρτητες πλοκές που αναπτύσσονται παράλληλα αλλά συνδέονται μεταξύ τους». Η κεντρική είναι η «ιστορία του Αφηγητή», ο οποίος περνάει από σχεδόν όλα τα στάδια της ζωής του στην αφήγηση (αγόρι, έφηβος, νεαρός άνδρας, ενηλικίωση και, στο τέλος, αναπόφευκτα γήρανση). Η πλοκή του Αφηγητή περιπλέκεται από τον συνδυασμό τριών αφηγηματικών μητρώων που χρησιμοποιεί ο Προύστ: το «μητρώο του συγγραφέα» που γράφει το βιβλίο, το «μητρώο του αφηγητή» που ανακαλεί παρελθόντα γεγονότα της ζωής του και το «μητρώο του ήρωα» που βιώνει ή παρατηρεί αυτά τα γεγονότα καθώς εκτυλίσσονται. Η κοσμοθεωρία του ήρωα-αφηγητή-συγγραφέα ενώνει «τα πολλά θραύσματα της ύπαρξης που παρουσιάζονται στο μυθιστόρημα» και γίνεται η κύρια αρχή που διαμορφώνει τη δομή του. Η δεύτερη θεματική πλοκή του έργου είναι η ιστορία του μετασχηματισμού της κοσμικής κοινωνίας που απεικονίζεται στο μυθιστόρημα και της εξέλιξης των πρωταγωνιστών της. Ταυτόχρονα, ο Αφηγητής «ενεργεί όχι μόνο ως παθητικός συμμετέχων στη δεύτερη πλοκή, αλλά και ως ο πιο προσεκτικός παρατηρητής, μάρτυρας και, σε κάποιο βαθμό, κριτής». Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της αφηγηματικής δομής του έργου ξεχωρίζει η τάση του Προύστ να απεικονίζει πολύ μεγάλα «επεισόδια ανασκόπησης» που περιγράφουν κοινωνικές υποδοχές. Τέτοια επεισόδια, «σχεδόν αναγκαστικά σατιρικού, αν όχι ανοιχτά γκροτέσκου, χαρακτήρα», σύμφωνα με τον A.D. Mikhailov, συνδέονται με παρόμοιες κρίσιμες σκηνές στα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι και του Τολστόι, το έργο των οποίων άσκησε σημαντική επιρροή στον Γάλλο συγγραφέα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της δομής είναι η συχνή χρήση μικρών και φαινομενικά ασήμαντων στοιχείων της πλοκής, «μικροεπεισοδίων» που προμηνύουν σημαντικά γεγονότα ή, αντίθετα, τα κλείνουν και χωρίζονται από τα επεισόδια-γεγονότα με ένα μεγάλο μπλοκ κειμένου. «Για παράδειγμα, το επεισόδιο «Η Αγάπη του Σουάν» προετοιμάζεται σταδιακά στο πρώτο μέρος από ιστορίες με τις βραδινές επισκέψεις του Σουάν, τη στάση των συγγενών του ήρωα απέναντί ​​του και όλα εξηγούνται στο δεύτερο μέρος, το οποίο είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο σε αυτόν τον χαρακτήρα». Επίσης, εκ πρώτης όψεως, οι επισκέψεις του άρρωστου Μπεργκότ στην ετοιμοθάνατη γιαγιά του ήρωα στο τρίτο βιβλίο φαίνονται δύσκολα δικαιολογημένες. Θα γίνουν πρόδρομοι της πολύ μεταγενέστερης σκηνής του θανάτου του συγγραφέα, στο πέμπτο βιβλίο, και σε αυτό το ολοκληρωμένο πλαίσιο θα εμφανιστεί η μεταφορική σημασία των επισκέψεών του - ήταν «πράξεις αποχαιρετισμού στην παρελθούσα λογοτεχνία, γενικά αποχαιρετισμός στο παρελθόν και για τον ήρωα επίσης, με την τελευταία πνοή της ετοιμοθάνατης γυναίκας». Η διακλαδισμένη και πολυεπίπεδη φύση της αφήγησης σε συνδυασμό με τον πλούτο του κειμένου, με περιγραφές εκτός πλοκής, τις σκέψεις και τις παρατηρήσεις του συγγραφέα προς τον αναγνώστη, εκφρασμένες σε πολύ μεγάλες φράσεις, το τεράστιο μέγεθος του έργου και η ομοιογένειά του - όλα αυτά καθιστούν δύσκολη την κατανόησή του και την ανάλυση.  Ο Έντμουντ Γουάιτ το χαρακτήρισε ως «το πιο σεβαστό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα».                                                 

 

By www.therecusant.org.uk

265.         Οι Φιλάνθρωποι με τα σχισμένα παντελόνια    (Ρόμπερτ Τρέσσελ – 1914) Ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Ιρλανδού ζωγράφου Robert Noonan, ο οποίος το έγραψε στον ελεύθερο χρόνο του με ψευδώνυμο. Ακολουθεί τις προσπάθειες ενός ζωγράφου να βρει δουλειά σε μια φανταστική αγγλική πόλη (που βασίζεται στην παράκτια πόλη Hastings), για να μπορέσει να δημιουργήσει απερίσκεπτα. Με βάση τις δικές του εμπειρίες φτώχειας και εκμετάλλευσης και τον τρόμο του ότι αυτός και η κόρη του — την οποία μεγάλωνε μόνος του — θα κατέληγαν σε ίδρυμα αν αρρώσταινε, ο Νούναν ξεκίνησε μια λεπτομερή και καυστική ανάλυση της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων της εργατικής τάξης και των εργοδοτών τους. Οι «φιλάνθρωποι» του τίτλου είναι οι εργαζόμενοι που συναινούν στη δική τους εκμετάλλευση προς το συμφέρον των αφεντικών τους. Ένας από τους χαρακτήρες του έργου, ο Frank Owen, είναι ένας σοσιαλιστής που προσπαθεί να πείσει τους συναδέλφους του ότι ο καπιταλισμός είναι η πραγματική πηγή της φτώχειας που βλέπουν γύρω τους, αλλά η μέχρι τότε παιδεία τους τους έχει χειραγωγήσει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην εμπιστεύονται τη δική τους κρίση και να βασίζονται σε απόψεις των «αρίστων» της κοινωνίας. Μεγάλο μέρος του βιβλίου αποτελείται από συζητήσεις μεταξύ του Owen και άλλων και πιο συχνά από διαλέξεις του Owen. Αυτό πιθανότατα βασίστηκε στις εμπειρίες του συγγραφέα. Το τριώροφο σπίτι που βρίσκεται υπό ανακαίνιση στο βιβλίο, που αναφέρεται συχνά ως «δουλειά», είναι γνωστό στους εργάτες ως «Η Σπηλιά»: «Υπήρχαν, συνολικά, περίπου είκοσι πέντε άνδρες που εργάζονταν εκεί, ξυλουργοί, υδραυλικοί, σοβατζήδες, χτίστες και μπογιατζήδες, εκτός από αρκετούς ανειδίκευτους εργάτες... Ο αέρας ήταν γεμάτος από τους ήχους του σφυρηλατήματος και του πριονίσματος, το χτύπημα των μυστριών, το κροτάλισμα των κουβάδων, το πιτσίλισμα των βουρτσών νερού και το ξύσιμο των μαχαιριών απογύμνωσης. Ήταν επίσης βαριά φορτωμένο με σκόνη και μικρόβια ασθενειών, σκόνη κονιορτοποιημένου κονιάματος, ασβέστη, γύψο και τη βρωμιά που είχε συσσωρευτεί μέσα στο παλιό σπίτι εδώ και χρόνια. Εν ολίγοις, όσοι εργάζονταν εκεί θα μπορούσαν να ειπωθούν ότι ζούσαν σε έναν Παράδεισο Δασμολογικής Μεταρρύθμισης - είχαν Πολλή Δουλειά». Δεδομένου του ενδιαφέροντος του συγγραφέα για τη φιλοσοφία του Πλάτωνα, είναι πολύ πιθανό ότι «η σπηλιά» αποτελεί αναφορά στην «Αλληγορία του Σπηλαίου» του Πλάτωνα. Ένα σημαντικό επαναλαμβανόμενο θέμα στο βιβλίο του Tressell υπογραμμίζει την αδυναμία και την απροθυμία των εργατών να κατανοήσουν, ή ακόμα και να εξετάσουν, ένα εναλλακτικό οικονομικό σύστημα. Ο συγγραφέας αποδίδει αυτή την αδυναμία, μεταξύ άλλων, στο γεγονός ότι δεν έχουν βιώσει ποτέ ένα εναλλακτικό σύστημα και έχουν ανατραφεί ως παιδιά ώστε να αποδέχονται ανεπιφύλακτα το status quo, είτε αυτό είναι προς το συμφέρον τους είτε όχι. Στο έργο του Πλάτωνα, η υποκείμενη αφήγηση υποδηλώνει ότι, ελλείψει μιας εναλλακτικής λύσης, οι άνθρωποι θα υποταχθούν στην παρούσα κατάστασή τους και θα τη θεωρήσουν φυσιολογική, ανεξάρτητα από το πόσο επιτηδευμένες είναι οι συνθήκες. Ο Όουεν εκθέτει την άποψή του στο πρώτο κεφάλαιο: «Αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό - η συσσώρευση γνώσης που μας έχει φτάσει από τους προγόνους μας - είναι ο καρπός χιλιάδων ετών ανθρώπινης σκέψης και μόχθου. Δεν είναι αποτέλεσμα της εργασίας των προγόνων οποιασδήποτε ξεχωριστής τάξης ανθρώπων που υπάρχουν σήμερα και, ως εκ τούτου, αποτελεί δικαιωματικά την κοινή κληρονομιά όλων. Κάθε μικρό παιδί που γεννιέται στον κόσμο, ανεξάρτητα από το αν είναι έξυπνο ή βαρετό, αν είναι σωματικά τέλειο ή κουτσό ή τυφλό. ανεξάρτητα από το πόσο μπορεί να υπερέχει ή να υστερεί από τους συνανθρώπους του σε άλλες απόψεις, σε ένα πράγμα τουλάχιστον είναι ίσος τους - είναι ένας από τους κληρονόμους όλων των εποχών που έχουν περάσει»

266.  Η μεταμόρφωση (Φραντς Κάφκα - 1915) Ο περιοδεύων πωλητής υφασμάτων Γκρέγκορ, με πάρα πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, ξυπνάει έντρομος ένα πρωινό μεταμορφωμένος σε μια γιγαντιαία κατσαρίδα.  Ένα σωρό προβλήματα ανακύπτουν από την καινούρια εμφάνισή του που τον οδηγούν σιγά - σιγά στην απάθεια και στην εκμηδένιση. Η αφήγηση στη Μεταμόρφωση χωρίζεται συμβατικά σε τρία μέρη: α) Αφύπνιση και επίγνωση της μεταμόρφωσης, που είναι το τέλος της ανθρώπινης ύπαρξης του Γκρέγκορ (τρόπο ζωής, επάγγελμά, σύνδεση με γονείς, αντίδραση της οικογένειας στη μεταμόρφωση); β) Συμβίωση ως «παράσιτο», που  περιορίζεται στην οικογένεια (σχέσεις με μεμονωμένα μέλη, ειδικά με την αδελφή); γ) Σταδιακός θάνατος (εξασθένηση του ενδιαφέροντος της οικογένειας για αυτόν - «οικογενειακή ανεξαρτησία», σωματική παρακμή και θάνατος. Ο αριθμός «τρία», εκτός από τα τρία στάδια της ζωής του πρωταγωνιστή με τη μορφή «παρασίτου», εμφανίζεται αρκετές φορές: τρεις ιδιοκτήτες του δωματίου, τρεις πόρτες στο δωματίο, τρεις υπηρέτες στην οικογένεια, πριν από τον θάνατο του Γκρέγκορ το ρολόι του πύργου χτυπάει τρεις η ώρα το πρωί. Μετά τον θάνατό του, τρία μέλη της οικογένειας του Γκρέγκορ παραμένουν και γράφουν τρία γράμματα. Παρά τη μεταμόρφωσή του, ο Γκρέγκορ διατηρεί μια άθικτη αίσθηση ταυτότητας, ακόμα και όταν η εξωτερική του εμφάνιση αλλάζει και γίνεται ζώου. Η ουσιαστική διαίρεση μεταξύ ανθρώπου και ζώου καταργείται εν μέρει και η σφαίρα της καθημερινότητας συγκρούεται άμεσα με το σουρεαλιστικό. Δεν είναι μόνο ασυνήθιστη η ίδια η μεταμόρφωση του Γκρέγκορ, αλλά και η αντίδρασή του σε αυτήν αυτού και του περιβάλλοντός του. Το μοτίβο του «εντόμου» γίνεται το καθοριστικό στοιχείο της αφήγησης και ολόκληρος ο κόσμος του μετασχηματισμού γίνεται ένας κόσμος παρασίτων. Μέσω της αυτοδιάθεσης σχετικά με την αντίληψη του «άλλου», ο ίδιος ο ήρωας γίνεται ένας απόλυτος ξένος. Στην πραγματικότητα, ο λεγόμενος μετασχηματισμός συνίσταται μόνο σε μια ριζική επιδείνωση των προϋπαρχουσών συνθηκών, η αντιστροφή της οποίας είναι μόνο φαινομενική. Ο Γκρέγκορ και όλοι οι άλλοι δεν έχουν καμία κατανόηση για το τι του συνέβη, τίποτα το καινούργιο. Δηλαδή, ο μετασχηματισμός καθιστά ορατό αυτό που ίσχυε και προηγουμένως. Η αηδία και η απόρριψη επιδεινώνουν τις προσβολές και τις ταπεινώσεις που ο Γκρέγκορ ανέκαθεν έπρεπε να υπομένει, αλλά μέχρι τώρα παρέμεναν ανείπωτες: οι γονείς του Γκρέγκορ αγνοούν την εσωτερική του σύγκρουση και την απανθρωποποίησή του για χάρη της οικογένειάς, και ο ίδιος ο Γκρέγκορ θεωρεί την προθυμία του για αυτοαποποίηση ηθική αναγκαιότητα. Τα ψέματα και η αυταπάτη πάνε ακόμη παραπέρα, καθώς οι γονείς στην πραγματικότητα δεν βασίζονται πλέον στην υποστήριξη του Γκρέγκορ, επειδή πλέον έχουν αρκετές οικονομίες, τις οποίες όμως μέχρι τότε έκρυβαν από τον γιο τους. Μόνο στην παραμορφωτική μεταμόρφωση του Γκρέγκορ σε παράσιτο γίνεται ορατός ως θύμα. Και ακόμη και η επιθυμία του για απελευθέρωση, η οποία υποτίθεται ότι ήταν μια εξέγερση ενάντια στον αρχηγό πατέρα, επιτυγχάνεται μόνο όταν δεν είναι πια εκεί: τη στιγμή της μεταμόρφωσης.                                                            

267.  Τα 39 σκαλοπάτια (Τζον Μπάκαν – 1915) Ο ευκατάστατος Ρίτσαρντ έχει πρόσφατα επιστρέψει στο Λονδίνο από την Αφρική. Ένα βράδυ τον επισκέπτεται ένας Αμερικανός γείτονας και ισχυρίζεται ότι γνωρίζει το σχέδιο δολοφονίας του Έλληνα πρωθυπουργού κατά την επικείμενη επίσκεψή του στο Λονδίνο. Όταν λίγες μέρες αργότερα ανακαλύπτει στο διαμέρισμά του νεκρό τον αινιγματικό γείτονα, γίνεται ξαφνικά ο βασικός ύποπτος του φόνου και στόχος ενός ανελέητου ανθρωποκυνηγητού. Ένα καταιγιστικό θρίλερ καταδίωξης με πρωτοπρόσωπη αφήγηση, κλιμακούμενο σασπένς και υποδειγματική απόδοση της ατμόσφαιρας εγκλωβισμού του ήρωα, που αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο επιδραστικά και δημοφιλή μυθιστορήματα του κατασκοπευτικού είδους. «είναι το αποτέλεσμα... στις μέρες που οι πιο τρελές μυθοπλασίες είναι πολύ λιγότερο απίθανες από τα γεγονότα.»             

268. Το σύννεφο με παντελόνια (Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι – 1915)  Πρώτο μεγάλο ποίημα του, που απεικόνιζε τα θέματα της αγάπης, της επανάστασης, της θρησκείας και της τέχνης, γραμμένα από τη σκοπιά ενός απορριφθέντος εραστή. Η γλώσσα του έργου ήταν η γλώσσα των δρόμων και στο ποίημα ο Μαγιακόφσκι κατέβαλλε μεγάλες προσπάθειες για να απομυθοποιήσει τις ιδεαλιστικές και ρομαντικές έννοιες της ποίησης και των ποιητών. «Τη σκέψη σας που νείρεται πάνω στο πλαδαρό μυαλό σας, σάμπως ξυγκόθρεφτος λακές σ’ ένα ντιβάνι λυγδιασμένο, εγώ θα την τσιγκλάω...Εσείς οι αβροί!...Επάνω στα βιολιά ξαπλώνετε τον έρωτα. Επάνω στα ταμπούρλα ο άξεστος τον έρωτα ξαπλώνει…Θέλετε, θάμαι ακέριος όλο κρέας, λυσσασμένος - κι αλλάζοντας απόχρωση σαν ουρανός - θέλετε , θάμαι η άχραντη ευγένεια — όχι άντρας πιά, μα σύγνεφο με παντελόνια»

269.  Πριν από τον Νόμο «Vor dem Gesetz»  (Φραντς Κάφκα – 1915) Φιλοσοφικό διήγημα που είναι περισσότερο γνωστό ως μια ενσωματωμένη αφήγηση στο μυθιστόρημα Η Δίκη, που εκδόθηκε μετά θάνατον. Περιγράφεται ως μια σκόπιμα ασαφής παραβολή ή αλληγορία για τη νομική γραφειοκρατία και την αναζήτηση προσωπικής δικαιοσύνης, αντανακλώντας τις απόψεις για το θέμα που εκφράζει ο Κάφκα στη Δίκη που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του (1925). Η εύκολη μετάφραση για το «Gesetz» είναι ο «Νόμος», όμως κατά τη γνώμη μας, ο συγγραφέας εννοούσε κάτι πολύ πιο ευρύ, την αρχή της τάξης που είναι ολοκληρωμένη και εγγενής για όλα τα φυσικά ή κοινωνικά φαινόμενα, την συνεχή και αδιαπραγμάτευτη για τις διαστάσεις στις οποίες ζούμε, σύνδεση μεταξύ φαινομένων και γεγονότων της φύσης και της κοινωνίας. Ίσως το φυσικό και κοινωνικό «Δίκαιο» με την αρχαιοελληνική προσέγγιση της «Θέτιδος» και της «Θέμιδος». Ο Γιόζεφ Κ πρέπει να ξεναγήσει έναν σημαντικό πελάτη από την Ιταλία σε έναν καθεδρικό ναό. Ο πελάτης δεν εμφανίζεται, αλλά ακριβώς τη στιγμή που ο Κ φεύγει από τον καθεδρικό ναό, ο ιερέας φωνάζει το όνομα του, αν και ο Κ δεν τον έχει γνωρίσει ποτέ. Ο ιερέας αποκαλύπτει ότι είναι υπάλληλος του δικαστηρίου και αφηγείται στον Κ την ιστορία (Πριν από τον Νόμο), προλογίζοντάς την λέγοντας ότι είναι από τις «εισαγωγικές παραγράφους του Νόμου». Ένας άντρας από την επαρχία αναζητά «τον Νόμο» και επιθυμεί να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτόν από μια ανοιχτή πόρτα, αλλά ο θυρωρός λέει στον άντρα ότι δεν μπορεί να περάσει αυτή τη στιγμή. Ο άντρας ρωτάει αν μπορεί ποτέ να περάσει και ο θυρωρός λέει ότι είναι δυνατό «αλλά όχι τώρα». Ο άντρας περιμένει στην πόρτα για χρόνια, δωροδοκώντας τον θυρωρό με όλα όσα έχει. Ο θυρωρός δέχεται τις δωροδοκίες, αλλά λέει στον άντρα ότι τις δέχεται μόνο «για να μην νομίζεις ότι έχεις αφήσει κάτι ατελείωτο». Ο άντρας δεν επιχειρεί να μπει με τη βία, αλλά περιμένει στην πόρτα μέχρι να πεθάνει. Λίγο πριν πεθάνει, ρωτάει τον θυρωρό γιατί, παρόλο που όλοι ζητούν τον Νόμο, κανείς άλλος δεν έχει μπει όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεται εκεί. Ο θυρωρός απαντά: «Κανείς άλλος δεν θα μπορούσε ποτέ να μπει εδώ, αφού αυτή η πύλη φτιάχτηκε μόνο για σένα. Τώρα θα την κλείσω». Ο ιερέας και ο Κ συζητούν στη συνέχεια τις ερμηνείες της ιστορίας πριν ο Κ φύγει από τον καθεδρικό ναό.

270.   Ευλογία της Γης (Κνουτ Χάμσουν – 1917) Η αποξένωση από την κοινωνία λόγω των γεγονότων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και της βιομηχανικής εποχής οδήγησαν τον συγγραφέα να μετακομίσει σε ένα αγρόκτημα. Εκεί το έγραψε, στο οποίο αφηγείται την ζωή των Νορβηγών αγροτών εποίκων που έχουν διατηρήσει την αιώνια προσήλωσή τους στη γη και την αφοσίωσή τους στις πατριαρχικές παραδόσεις. Για το έργο αυτό, ο Κνουτ Χάμσουν τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1920 και ο εκπρόσωπος της Σουηδικής Ακαδημίας, Χ. Γέρνε, δήλωσε στην ομιλία του: «Όσοι αναζητούν στη λογοτεχνία... μια αληθινή απεικόνιση της πραγματικότητας θα βρουν μια ιστορία για τη ζωή που ζει κάθε άνθρωπος, όπου κι αν βρίσκεται, όπου κι αν εργάζεται». Ο Γέρνε μάλιστα συνέκρινε το μυθιστόρημα του Χάμσουν με τα διδακτικά ποιήματα του Ησίοδου. Το μυθιστόρημα αποτελείται από δύο μέρη. Ξεκινά με τον Ισαάκ που μπαίνει στο δάσος και αρχίζει να χτίζει εκεί το νέο του σπίτι. Σύντομα, ένα κορίτσι, η Ίνγκερ τον συνοδεύει. Μαζί με τον Ισαάκ, διατηρούν ένα αγρόκτημα, το οποίο μετά από λίγο καιρό γίνεται αρκετά μεγάλο. Περιγράφεται η ζωή τους, γεμάτη με πολλά προβλήματα που προκύπτουν, αλλά και καλά γεγονότα. Η αυξανόμενη οικογένεια του Ισαάκ και της Ίνγκερ οδηγεί στην εμφάνιση ζηλιάρηδων ανθρώπων που την ωθούν να διαπράξει ένα έγκλημα για το οποίο αναγκάστηκε να περάσει 6 χρόνια σε φυλακή. Το δεύτερο μέρος περιγράφει την εμφάνιση άλλων νέων εποίκων, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους και τις ζωές τους.                                               

271.  Το ημερολόγιο ενός τρελού  (Λου Σιουν (Ζου Σουρέν) – 1918) Διάσημο και υποδειγματικό λογοτεχνικό έργο που συντάχθηκε σε στυλ του κινήματος της"4ης Μάη" για εθνική ανεξαρτησία (του 2019, με αφορμή απόφαση της συμφωνίας των Βερσαλλιών για τη μεταφορά των προνομίων στη Κίνα από τη Γερμανία στην Ιαπωνία) , που παρουσιάζεται ως αποσπάσματα ημερολογίου γραμμένου στη δημοτική γλώσσα. Ξεκινά με ένα σημείωμα του αφηγητή γραμμένο στα κλασικά κινέζικα, που περιγράφει την επανένωση του με έναν παλιό του φίλο. Έχοντας ακούσει ότι ο αδερφός του φίλου ήταν άρρωστος, τους επισκέπτεται, αλλά ανακαλύπτει ότι ο αδελφός έχει αναρρώσει και έχει αναλάβει μια επίσημη θέση. Η υπόλοιπη ιστορία αποτελείται από 13 αποσπάσματα που ο αφηγητής έχει αντιγράψει από ένα ημερολόγιο που κρατούσε ο αδελφός όταν ήταν «τρελός», γραμμένο στα παραδοσιακά κινέζικα. Το ημερολόγιο αποκαλύπτει ότι υπέφερε από ένα «σύμπλεγμα δίωξης» και έγινε ύποπτος για τις πράξεις όλων, φτάνοντας να πιστέψει ότι οι άνθρωποι στο χωριό του είχαν μνησικακία εναντίον του και ήταν κανίβαλοι που είχαν την πρόθεση να τον καταναλώσουν. Προσπαθεί να πείσει τους χωρικούς να «αλλάξουν από καρδιάς», αλλά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι τρώνε ο ένας τον άλλον εδώ και χιλιετίες. Το τελευταίο κεφάλαιο ολοκληρώνεται με μια έκκληση «να σωθούν τα παιδιά»

272.  Ο υπήκοος         (Χάινριχ Μαν - 1918        Σάτιρα με κραυγαλέα κριτική της Γερμανικής Αυτοκρατορίας υπό το Γουλιέλμου Β', μια πολιτική κριτική της αυτοκρατορικής-φανατικής αστικής τάξης και του εξασθενημένου παλιού φιλελευθερισμού, και μια μελέτη της νοοτροπίας του αυταρχισμού. Θεωρείται η μεγαλύτερη συμβολή του Heinrich Mann στη γερμανική λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Ο ήρωας Χέσλινγκ, είναι δουλικός και φανατικός θαυμαστής του Κάιζερ. Το όνομα "Χέσλινγκ" παραπέμπει στη γερμανική λέξη για το άσχημο, "hässlich". Ο Χέσλινγκ είναι απερίσκεπτα υπάκουος στην εξουσία και διατηρεί μια άκαμπτη αφοσίωση στους εθνικιστικούς στόχους της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Ως συνειδητός και φανατικός ενεργεί και ως πληροφοριοδότης. Αργότερα, αποκτά αυτοπεποίθηση εντασσόμενος σε μια φανατική φοιτητική αδελφότητα, εξασκούμενος στα μεθύσια, την υποκίνηση της ομάδας και αποκτώντας με δυσκολία διδακτορικό στη χημεία. Γίνεται κατά σειρά επιχειρηματίας, οικογενειάρχης και τελικά ο πιο ισχυρός άνθρωπος στη μικρή του πόλη. Σε όλο το μυθιστόρημα, τα άκαμπτα ιδανικά του Χέσλινγκ συχνά αντικρούονται από τις πράξεις του: κηρύττει γενναιότητα αλλά είναι δειλός. Είναι μιλιταριστής αλλά επιδιώκει να απαλλαγεί από τη στράτευση. Ο μεγαλύτερος πολιτικός του αντίπαλος είναι το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, ωστόσο χρησιμοποιεί την επιρροή του για να βοηθήσει υποψήφιο του SPD να μπει στο Ράιχσταγκ, προκειμένου να νικήσει φιλελεύθερους επιχειρηματικούς ανταγωνιστές του. Ξεκινά άσχημες φήμες εναντίον τους και στη συνέχεια αποστασιοποιείται από αυτούς. Κηρύττει και επιβάλλει την χριστιανική ηθική εναντίον των άλλων, αλλά ψεύδεται, αλλά απατά τη γυναίκα του συχνά με τη πρώτη ευκαιρία. Η πλοκή τελειώνει με τα επίσημα εγκαίνια ενός μνημείου του αυτοκράτορα, με τον Χέσλινγκ να εκφωνεί την ομιλία, η οποία τερματίζεται απότομα από μια αποκαλυπτική καταιγίδα. Ακολουθώντας τη μορφή ενός παραδοσιακού ρεαλιστικού μυθιστορήματος, που απεικονίζει τη διαδικασία πνευματικής και χαρακτηρολογικής δυναμικής του κύριου προσώπου, ο Μαν σατιρίζει την εκπαίδευση του Γερμανού αστού. Τα ιδανικά του αίματος και του ξίφους, της τιμής και του εθνικισμού και η δύναμη της πλούσιας εξουσίας, παρουσιάζονται ως κενότητα και αδυναμία. Είναι μια αλληγορία που απεικονίζει και σατιρίζει την αυξανόμενη ευαισθησία του γερμανικού λαού στον μιλιταρισμό, τον υπερεθνικισμό, τον αντισημιτισμό και την αποικιοκρατία. Ο χαρακτήρας του συχνά αντιπαραβάλλεται, τόσο στα λόγια όσο και στην εμφάνιση, με τον Κάιζερ Γουλιέλμο Β'.

 Το μυθιστόρημα εισάγει σύγχρονες ψυχολογικές γνώσεις και αποκαλύπτει τον σαδομαζοχισμό του Χέσλινγκ σε πολλά επεισόδια, με αποκορύφωμα την υποταγή στη «δύναμη που μας υπερβαίνει και του οποίου τις οπλές φιλάμε» του Κάιζερ. Ο Μαν ανέμενε από τους αναγνώστες να κατανοήσουν το πραγματικό νόημα του έργου, τόσο μέσω του περιεχομένου όσο και της μορφής του κειμένου. Ακολουθώντας τους Γάλλους κοινωνικούς μυθιστοριογράφους και γράφοντας το μυθιστόρημα ως παρωδία του ρεαλιστικού bildungsroman, παρουσίασε την άποψή του για τη ζωή στην Αυτοκρατορική Γερμανία ως «παρωδία του εαυτού, των ιδεολογιών και των γεγονότων», όπου οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές ζούσαν τη ζωή τους, ως παρωδίες της εθνικής υπερηφάνειας και της θέλησης να κυριαρχήσουν στον κόσμο, και παρωδίες του ρεαλισμού, καθώς «αρνούνταν να σεβαστούν οτιδήποτε δεν μπορούσαν να καταστρέψουν τα κανόνια και περιφρονούσαν τα αόρατα πράγματα που ζουν στο μυαλό», όπως εξήγησε ο Mann στον πρόλογό του το 1929.

Προτάσεις ανάγνωσης δημοσιευμένων έργων απο το 1906 έως το 1911

"Ένας λογοτεχνικός χαρακτήρας που σε απασχολεί κατά τη διάρκεια μιας ώρας διαβάσματος, μπορεί να σου απεικονίσει τις εμπειρίες και τη φαντασία του συγγραφέα ή πολλών άλλων συγγραφέων από τους οποίους εμπνεύστηκε, που έγραψαν ακόμη και πριν από αιώνες. Όμως, ακόμη και η καταγραφή αυτή δεν είναι αρκετή για να περιγράψει το πλούτο των συναισθημάτων, σκέψεων, ανησυχιών και διαταραχών του ψυχισμού του συγγραφέα και αυτών από τους οποίους εμπνεύστηκε. Η ζωή πάντα ήταν και είναι πλουσιότερη από τη πιο δημιουργική φαντασία και περιγραφή".

"Μόνο η ψυχή μου σαν το πολικό τ’ αστέρι ασάλευτη, όμως λαχταρίζοντας προσμένει· δεν ξέρει από πού έρχεται, πού πάει δεν ξέρει". (Παλαμάς «Πατρίδες! Αέρας, γη…». 1906)

247. Η ζούγκλα ( Άπτον Σίνκλερ – 1906) Απεικονίζει ρεαλιστικά τις συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια του Σικάγο, κατά τις αρχές του 20ου αιώνα καθώς και τη φτώχεια των εργατών που φτάνει στα όρια της εξαθλίωσης, τις αρρώστιες και την απελπισία. Ο Γιούργκις νεαρός μετανάστης, που ήρθε με την αρραβωνιαστικιά του και την οικογένειά της για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή βιώνουν όλα αυτά. καθώς και τον αγώνα των μεταναστών, την έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης ή πρόνοιας και τις σκληρές συνθήκες που προκαλούν απελπισία ή κυνισμό και σκληρότητα στους ανίσχυρους καθώς και τη βαθιά ριζωμένη διαφθορά των ανθρώπων της εξουσίας. Ο Τζακ Λόντον, συνέκρινε τη Ζούγκλα με το πιο διάσημο μυθιστόρημα της Αμερικής που γράφτηκε για να αποκαλύψει ένα σκληρό σύστημα, αποκαλώντας το «Η καμπίνα του θείου Τομ της μισθωτής σκλαβιάς». Ο πιο άμεσος αντίκτυπος του μυθιστορήματος ήταν να προκαλέσει δημόσια κατακραυγή για αποσπάσματα που εκθέτουν ζητήματα υγείας και ανθυγιεινές πρακτικές στην αμερικανική βιομηχανία συσκευασίας κρέατος στις αρχές του 20ου αιώνα. Αυτό οδήγησε σε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγιεινής, συμπεριλαμβανομένου του νόμου περί επιθεώρησης του κρέατος και άλλης νομοθεσίας για την ασφάλεια των προϊόντων. Το μυθιστόρημα καθιέρωσε επίσης το νεαρό συγγραφέα ως έναν σταυροφόρο των δικαιωμάτων των εργαζομένων και ως έναν από τους καλύτερους παγκοσμίως ομιλητές υπέρ της ισότητας και της ανθρωπιάς.    

Ν..Χ'Κυριάκος Γκίκας  1941

248. Οι αναστατώσεις του οικότροφου Τέρλες (Ρόμπερτ Μούζιλ – 1906) Ο έφηβος Τέρλες, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, στέλνεται σε ένα μακρινό σχολείο, αυστηρό και κλειστοφοβικό. Από την πρώτη στιγμή δίνεται το στίγμα και το χρώμα της ατμόσφαιρας. Όλα γκρίζα, μολυβένια, μαύρα νερά, λασπεροί και έρημοι κήποι, σκοτάδια και φωτοσκιάσεις, ομίχλες, υγρά πεζοδρόμια και βρώμικος αέρας. Και αν αυτό είναι το εξωτερικό περιβάλλον του οικοτροφείου, μέσα η σκοτεινιά είναι ακόμη πιο αδιαπέραστη. Κτίριο λαβύρινθος, δαιδαλώδεις στοές και μία απόκρυφη σοφίτα όπου καταφεύγουν οι νεαροί οικότροφοι για να πραγματοποιήσουν τα άνομα σχέδιά τους. Μια σοφίτα που στην πραγματικότητα είναι ένα δωμάτιο βασανισμού και απελπισίας, ένα γκέτο για κάθε άνομη επιθυμία, ένας «λησμονημένος μεσαίωνας». Ιστορία ενός νεαρού αποπροσανατολισμένου άνδρα που αναζητά ηθικές αξίες στην κοινωνία και το νόημά τους για αυτόν. Το εξπρεσιονιστικό μυθιστόρημα, βασισμένο στις προσωπικές εμπειρίες του Musil σε ένα οικοτροφείο στο Hranice, γράφτηκε σύμφωνα με τον συγγραφέα «λόγω πλήξης». Στη μετέπειτα ζωή του, ωστόσο, ο Μούζιλ αρνήθηκε ότι το μυθιστόρημα αφορούσε τις δικές του νεανικές εμπειρίες. Λόγω του ρητού σεξουαλικού περιεχομένου του, το μυθιστόρημα στην αρχή προκάλεσε σκάνδαλο στο αναγνωστικό κοινό και στις αρχές της Αυστροουγγαρίας. Αργότερα, στο κείμενο εντοπίστηκαν διάφορες προσομοιώσεις του φασισμού, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτήρων του Beineberg και του Reiting, οι οποίοι φαίνονται να είναι τακτοποιημένοι μαθητές την ημέρα αλλά κακοποιούν αδιάντροπα τον συμμαθητή τους ψυχολογικά, σωματικά και σεξουαλικά τη νύχτα. «Ο συγγραφέας έβλεπε τη μετεξέλιξη της Γερμανίας σε φασιστικό κράτος αλλά δεν πρόλαβε να δει τις ολοκληρωμένες θηριωδίες τους στην κορύφωση του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, αφού πέθανε στην Γενεύη, όπου είχε καταφύγει το 1942, καθώς κινδύνευε η ζωή της Εβραίας γυναίκας του. Εκεί έζησε με ένα μικρό επίδομα, οι Γερμανοί είχαν απαγορεύσει ήδη τον τρίτο τόμο του μεγάλου του έργου «Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες» που δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί ποτέ».(Θ. Γρηγοριάδης).  Σύμφωνα με την εφημερίδα "Die Zeit", συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 100 αριστουργήματα της παγκόσμια λογοτεχνίας.                                                                   

249. Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον (Σέλμα Λάγκερλεφ, 1906–1907)  Ήταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1909. Η συγγραφέας πίστευε ότι ήταν απαραίτητο να δημιουργηθούν πολλά σχολικά βιβλία για μαθητές διαφορετικών ηλικιών: η πρώτη τάξη θα έπρεπε να είχε λάβει ένα βιβλίο για τη γεωγραφία της Σουηδίας, το δεύτερο - για την ιστορία της χώρας, το τρίτο και το τέταρτο - περιγραφές άλλων χωρών του κόσμου, ανακαλύψεις και εφευρέσεις, καθώς και την κοινωνική δομή της χώρας. Το όραμα της Λάγκερλεφ τελικά υλοποιήθηκε και το πρώτο σε μια σειρά σχολικών βιβλίων ήταν το «Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς...». Το βιβλίο αφορά τον νεαρό, Νιλς που ήταν σκανταλιάρης και του άρεσε να «βλάπτει» τα ζώα της οικογενειακής φάρμας.  Το πνεύμα-προστάτης του σπιτιού τον συρρικνώνει και του δίνει την ικανότητα να μιλάει με τα ζώα, τα οποία και ενθουσιάζονται από αυτή την αλλαγή γιατί πια μπορούν να τον εκδικηθούν για ότι τους είχε κάνει. Ενώ συμβαίνει αυτό, αγριόχηνες πετούν πάνω από το αγρόκτημα σε μια από τις μεταναστεύσεις τους, και ο Μάρτιν, η λευκή χήνα του αγροκτήματος, προσπαθεί να ενωθεί με τις άγριες. Σε μια προσπάθεια να σώσει κάτι πριν επιστρέψει η οικογένειά του, ο Νιλς κρατάει τον λαιμό του Μάρτιν καθώς αυτός απογειώνεται με επιτυχία και ενώνεται με τα άγρια ​​πουλιά. Οι αγριόχηνες, που δεν χαίρονται καθόλου που τους συνοδεύει ένα αγόρι και μια οικόσιτη χήνα, τελικά τις παίρνουν σε ένα περιπετειώδες ταξίδι σε όλες τις ιστορικές επαρχίες της Σουηδίας, παρατηρώντας περαστικά τα φυσικά χαρακτηριστικά, τους οικονομικούς τους πόρους αλλά και διάφορους χαρακτήρες και καταστάσεις.  Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Νιλς μαθαίνει ότι αν αποδείξει ότι έχει αλλάξει προς το καλύτερο, το πνεύμα μπορεί να είναι διατεθειμένο να τον επαναφέρει στο κανονικό του μέγεθος….                                                      

250.         Ο μυστικός πράκτορας (Τζόζεφ Κόνραντ – 1907) Η ιστορία εξελίσσεται το 1886 στο Λονδίνο, με πρωταγωνιστή τον μυστικό πράκτορα Βέρλοκ, που έχει ως προκάλυμμα ένα μαγαζί με μικροαντικείμενα, παλιές εφημερίδες και περιοδικά με άσεμνες φωτογραφίες. Συναναστρέφεται με μια ομάδα αναρχικών και συντηρεί την οικογένειά του προσφέροντας τις υπηρεσίες  στον κ. Βλαντιμίρ, τον Πρώτο Γραμματέα στην Πρεσβεία μιας ξένης χώρας. Όταν ο κ. Βλαντιμίρ τον ενημερώσει ότι για να αναβαθμιστεί ο ρόλος του πρέπει να βάλει βόμβα στο αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς, τα πράγματα θα πάρουν παράξενη τροπή.  Ένα αναρχικό κατασκοπικό μυθιστόρημα, όπου ο συγγραφέας μέσα από τον σκοτεινό κόσμο της τρομοκρατίας, των μυστικών υπηρεσιών, των πολιτικών μεθοδεύσεων ακτινογραφεί με υποδόρια χλευαστική διάθεση τη λονδρέζικη κοινωνία στα τέλη του 19ου αιώνα.

251.  Η μάνα (Μαξίμ Γκόρκι – 1907) Με το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1905, το έργο του Γκόρκι πολιτικοποιήθηκε όλο και περισσότερο. Το έργο  αφηγείται την ιστορία της μεταμόρφωσης μιας μητέρας από μια καταπιεσμένη γυναίκα σε μια αντικυβερνητική ακτιβίστρια υπό την επιρροή του γιου της, ενός επαναστάτη εργάτη. Ο τελευταίος, ως ιδανικός ήρωας, έμελλε να γίνει ο κεντρικός χαρακτήρας στο άγραφο έργο «Γιός». Στους λογοτεχνικούς κύκλους, το μυθιστόρημα εκτιμήθηκε μόνο από τον Λ. Αντρέγιεφ, ο Λένιν το χαρακτήρισε «επίκαιρο» και ο Κάουτσκι έστειλε μια εγκωμιαστική κριτική. Ο Γκόρκι δέχτηκε κριτικές για τη σχηματική φύση των χαρακτήρων και την επιθυμία του να τους αναγάγει σε μια ενιαία ιδέα καθώς και την επιθυμία να υποταχθεί το έργο στην ιδεολογία σε βάρος του καλλιτεχνικού στοιχείου. Μετά τη «Μάνα», ο Γκόρκι δημοσίευσε τις αλληλένδετες ιστορίες «Η ζωή ενός περιττού ανθρώπου» και «Εξομολόγηση», που είχαν πιο θετικές κριτικές. Η "Εξομολόγηση" αντανακλούσε πιο έντονα τις ιδέες της θεϊκής οικοδόμησης, για τις οποίες ο Γκόρκι επικρίθηκε έντονα από τον Λένιν. Ο ίδιος ο Γκόρκι θεωρούσε το μυθιστόρημα «Μητέρα» ως ένα από τα λιγότερο επιτυχημένα έργα του και η διάφοροι κριτικοί, γράφοντας για το «τέλος του Γκόρκι», συμφώνησαν με αυτό. Το μυθιστόρημα «αγιοποιήθηκε» στην ΕΣΣΔ ως «το πρώτο έργο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού». Αν και οι σύγχρονοι κριτικοί έχουν επίσης μιλήσει αρνητικά, ταυτόχρονα αναδεικνύουν τις θετικές του ιδιότητες και παραμένει ένα από τα πιο διάσημα έργα του Γκόρκι. Ο Πάβελ Μπασίνσκι το αποκαλεί «μια προσπάθεια να γραφτεί ένα νέο Ευαγγέλιο» και «ένα αμφιλεγόμενο αλλά ενδιαφέρον έργο».

 

By Ruslan Bolgov

252.  Έντεκα Χιλιάδες Βέργες (Γκιγιώμ Απολλιναίρ - 1907) Επίσημα απαγορευμένο στη Γαλλία μέχρι το 1970, κυκλοφορούσε ευρέως σε διάφορες παράνομες εκτυπώσεις για πολλά χρόνια.  Ο τίτλος κάνει ένα λογοπαίγνιο με την καθολική λατρεία των «Έντεκα χιλιάδων Παρθένων» (γαλλικά: les onze mille vierges), αντικαθιστώντας τη λέξη vierge (παρθένος) με verge (ράβδος) λόγω γλωσσικού ολισθήματος του πρωταγωνιστή και ως οιωνό της μοίρας του. Η χρήση της ράβδου μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως λογοπαίγνιο, καθώς χρησιμοποιείται ως χυδαιολογία για το αρσενικό όργανο. Το Hospodar είναι σλαβικό τιμητικό προσωνύμιο. Το μυθιστόρημα αφηγείται τη φανταστική ιστορία ενός Ρουμάνου Πρίγκιπα, στον οποία ο Απολλιναίρ εξερευνά όλες τις πτυχές της σεξουαλικότητας. Η γραφή είναι ζωηρή, φρέσκια και συγκεκριμένη, το χιούμορ είναι πάντα παρόν και ολόκληρο το μυθιστόρημα αποπνέει μια «κολασμένη χαρά», που βρίσκει την αποθέωσή της στην τελική σκηνή.                               

253. Τ' ακροβλάσταρα του αμπελιού (Σιντονί Γκαμπριέλ Κολέτ – 1908) Συλλογή από δεκαοκτώ διηγήματα , που συγκεντρώθηκαν το 1908 και επανεκδόθηκαν το 1934 με πέντε επιπλέον. Ουσιαστικά βιογραφικής προέλευσης στα οποία εκφράζει το γούστο της για τη φύση και τη νοσταλγία για το χωριό των παιδικών χρόνων.                                                                                                   

254.  Η μηχανή σταματά (Έντουαρντ Μ. Φόρστερ – 1909) Προέβλεψε όχι μόνο την εποχή του διαδικτύου αλλά και αυτήν της πανδημίας και του αποκλεισμού. Το έργο έκανε την αρχή της τεχνολογικής δυστοπικής μυθοπλασίας, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν υπόγεια σε απομόνωση και λατρεύουν τη «Μηχανή». Η Βάστι πηγαίνει να συναντήσει τον γιο της Κούνο που έχει ήδη παραπέσει σε ένα μεγάλο παράπτωμα, μοιραίο ακόμη και για τη ζωή του: τόλμησε να αναδυθεί στην επιφάνεια της γης και έγινε άθεος, αφού δεν πίστεψε στην Μηχανή. Ο Κούνο βγήκε έξω στα τυφλά, αλλά έχοντας πίστη μέσα του, στον ξεχασμένο άνθρωπο, «ο άνθρωπος είναι το μέτρο», είπε και προχώρησε. Συνειδητοποίησε ότι «δημιουργήσαμε τη Μηχανή για να κάνει ό,τι θέλουμε εμείς, όμως τώρα… η Μηχανή αναπτύσσεται χωρίς εμάς… όχι για τον δικό μας σκοπό». Ο Μ. Κιθ Μπούκερ δηλώνει ότι το αυτό το έργο μαζί με το «Εμείς», και το «Θαυμαστό καινούργιο κόσμο» είναι «τα σπουδαία καθοριστικά κείμενα του είδους της δυστοπικής μυθοπλασίας, τόσο στη ζωντάνια της ενασχόλησής τους με τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα του πραγματικού κόσμου, όσο και στο εύρος της κριτικής τους για τις κοινωνίες στις οποίες επικεντρώνονται». Ο Γουίλ Γκόμπερτζ για το BBC γράφει: «Το «…δεν είναι απλώς προφητικό. Είναι μια εκπληκτικά, συναρπαστικά, εκπληκτικά ακριβής λογοτεχνική περιγραφή της ζωής στην καραντίνα το 2020.                                                           

255.  Μάρτιν Ήντεν (Τζακ Λόντον – 1909) Αφηγείται τη δύσκολη ζωή ενός αμόρφωτου νεαρού ναυτικού που αγωνίζεται απεγνωσμένα να μορφωθεί και να γίνει συγγραφέας για να βελτιώσει την κοινωνική του θέση, με κίνητρο τον έρωτά του για μια μεγαλοαστή κοπέλα. Αν και τελικά κατακτά την επιτυχία που επιθυμεί, χάνει την εμπιστοσύνη του στους ανθρώπους με τραγικό αποτέλεσμα. Η κοσμοθεωρία του Μάρτιν Ήντεν βασίζεται σε ένα ιδιόμορφο μείγμα υλισμού του Χέρμπερτ Σπένσερ και ορθολογισμού και ηθικής του Νίτσε. «Ο Νίτσε είχε δίκιο… Ο κόσμος ανήκει στους ισχυρούς, στους ισχυρούς που είναι ευγενείς και δεν βουτούν στις γουρουνιές του εμπορίου και της κερδοσκοπίας. Ο κόσμος ανήκει σε ανθρώπους αληθινής ευγένειας, σε υπέροχα ξανθά ζώα που ξέρουν πώς να επιβάλλουν τον εαυτό τους και τη θέλησή τους. Και θα σας καταπιούν, σοσιαλιστές που φοβάστε τον σοσιαλισμό και φαντάζεστε τον εαυτό σας ατομικιστές. Η ηθική των υποτακτικών και των σεβαστών δεν θα σας σώσει καθόλου. Ναι, φυσικά, δεν καταλαβαίνετε τίποτα γι' αυτό, δεν θα σας ενοχλήσω άλλο. Αλλά να θυμάστε ένα πράγμα. Στο Ώκλαντ υπάρχουν μόνο λίγοι ατομικιστές, και ένας από αυτούς είναι ο Μάρτιν Ήντεν.» Στην ψυχολογία, υπάρχει μια έννοια όπως το «Σύνδρομο Martin Eden», την οποία οι συγγραφείς της Rotenberg V.S. και Arshavsky V.V., αποδίδουν στην κατάθλιψη της επίτευξης. Η απογοήτευση υποδηλώνει πλήξη μετά την επίτευξη ενός πολυαναμενόμενου στόχου. Κάνοντας τον Μάρτιν ένα ατομικιστικό alter-ego του, που φτάνει στην καταστροφή λόγω έλλειψης δεσμών και κοινωνικής συνοχής, ο συγγραφέας προσπάθησε να αναδείξει την ανάγκη για οργάνωση και κοινωνική αλληλεγγύη.              

256. Γκιταντζάλι (Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ – 1910) Ποιητική συλλογή που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης ινδικής λογοτεχνίας. Υπάρχουν 157 ποιήματα στο βιβλίο, όλα στη γλώσσα της Βεγγάλης. Περιέχει επίσης το ειδικό ποίημα που είναι γνωστό ως "το μυαλό είναι χωρίς φόβο". Συνταιριάζει φιλοσοφικά, πνευματικά και πατριωτικά θέματα. Είναι ποιήματα γεμάτα με έντονη συναισθηματική φόρτιση και φιλοσοφικό βάθος, συνδυάζοντας τον ινδουισμό με την προσωπική πνευματικότητα του ποιητή.                                                  

257.  Οι Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε (Ράινερ Μαρία Ρίλκε – 1910) Άρχισε να το γράφει στη Ρώμη το 1904 και "μπορεί να θεωρηθεί ο πρόδρομος της γραφής των Υπαρξιστών". Είναι το μοναδικό μυθιστόρημα του συγγραφέα. Το έργο είναι ένα ημερολόγιο χωρισμένο σε δύο σημειωματάρια στα οποία ο πρωταγωνιστής καταγράφει τις σκέψεις του. Έχει ημι-αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και είναι γραμμένο σε εξπρεσιονιστικό ύφος. Οι «Σημειώσεις» αποκαλύπτουν έναν «συνθετικό τύπο παρουσίασης»: από το χαρακτηριστικό στην ουσία και αποτελούν από πολλές απόψεις μια απάντηση σε έργα της σύγχρονης ζωγραφικής και γλυπτικής. «Σελίδες γραμμένες με ρεαλιστικό τρόπο, συνυπάρχουν εδώ με νεορομαντικές παραδόσεις γραφής, οι οποίες μετατρέπονται σε εξπρεσιονισμό, κάτι που μόλις είχε προβλεφθεί εκείνη την εποχή. Ορισμένες φράσεις στο μυθιστόρημα διαβάζονται σαν ποίηση, ενώ μεμονωμένα αποσπάσματα της αφήγησης είναι ρυθμική πρόζα» (Ι.Β. Παχόμοβα).                        

258.  Ποιήματα (Κ. Καβάφης – 1911)  Συλλογή που αν και μικρή σε όγκο, περιλαμβάνει σημαντικά έργα (Πόλις, Τείχος, Σατράπης, Δένδρα, Αιτρία) που αντικατοπτρίζουν τις θεματικές που θα αναπτύξει αργότερα σε όλη τη διάρκεια της ποιητικής του πορείας. Περιέχει και την "Ιθάκη", γνωστή για την βαθιά φιλοσοφική της διάσταση και τα διαχρονικά μηνύματα που μεταφέρει. Μιλά για το ταξίδι της ζωής, την αναζήτηση του σκοπού και της αυτογνωσίας, και την αξία της διαδρομής, παρά του τελικού προορισμού.           

"Λειψώ" το νέο κοινωνικό μυθιστόρημα της Κατερίνας Γιαμά

Κυκλοφορεί σύντομα απο τις εκδόσεις Bookstars, το 10ο βιβλίο της Κ.Γιαμά, ένα κοινωνικό μυθιστόρημα με συναρπαστική πλοκή, αλλεπάλληλες ανατροπές, πολλά ερωτήματα, διαπιστώσεις και συμπεράσματα για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Στη Θεράπολη, μια πόλη με ιαματικές πηγές, ο Ανδρέας Κούτσουρης ζει με τη γυναίκα και την κόρη του μια τραυματική καθημερινότητα χωρίς τέλος. Το κοινωνικό περιβάλλον της Θεράπολης, είναι αντίστοιχο της σύγχρονης εικόνας των πόλεων όπου η αντίληψη για το διαφορετικό, το μη αποδεκτό, περιθωριοποιείται, απομονώνεται και σνομπάρεται. Τα πρόσωπα που περιπλέκονται συνθέτουν μια κοινωνία, όπου ο Ανδρέας Κούτσουρης και η οικογένειά του περνάει απαρατήρητος, σχεδόν αόρατος. Η Θεράπολη και οι ήρωές της, το τραυματικό παρελθόν και το επισφαλές παρόν τους, λειτουργεί σαν ίαμα, αλλά και σαν συσσωρευμένη "λάβα" που ζητάει να εκραγεί για να λυτρωθούν. Να σωθούν ή να διαλυθούν.

Η γυναίκα του Ανδρέα, η Δώρα, είναι η «πληγή». Είναι το αδιέξοδο. Το πρόβλημα που παραμένει άλυτο λόγω της σιωπηλής στάσης του ίδιου και της κόρης του καθώς και της αντιμετώπισής του. Οι ένοικοι της πολυκατοικίας στην οδό Δευκαλίωνος 3, «συμπράττουν» με την ανοχή τους.

Στην άλλη πλευρά της πόλης, δύο ξενοδόχοι, πρώην κατάδικοι για χρέη προς το Δημόσιο, διοργανώνουν επιμορφωτικά σεμινάρια για να εξελίξουν την επιχείρησή τους. Η Λίνα, μια εμφανίσιμη γυναίκα που συμμετέχει στην επιμόρφωση, αναστατώνει τη μέχρι τότε ήρεμη ζωή τους και δημιουργεί ερωτική ίντριγκα ανάμεσά τους. Τα γεγονότα που ακολουθούν, δείχνουν μια φαινομενική ηρεμία που αποκάτω της υποβόσκουν έντονα συναισθήματα ζήλιας, ανταγωνισμού, διεκδίκησης και σκληρής αντιπαράθεσης με το παρελθόν τους.

Στη Λίνα, υπάρχει ένα τραυματικό παρελθόν με έναν πατέρα, θύμα του πάθους του με το ποτό και μιας μητέρας από την οποία έχει αποστασιοποιηθεί. Η ζωή της, δονείται από αμφισβήτηση, αν μετά την ξαφνική αναχώρησή της από τη Θεράπολη, θα επιστρέψει πάλι. Θίγονται θέματα όπως οι έντονες σχέσεις μητέρας – κόρης, η μοναξιά και οι αδιέξοδοι τρόποι αντιμετώπισής της, η προσπάθεια επιβίωσης σε μια κοινωνία, όπως η σημερινή, που μαστίζεται από διαρκή αγώνα, η αγωνία της επιβεβαίωσης.

Η εμφάνιση του αστυνόμου Ρένεση που ερευνά εκ νέου μια υπόθεση δυο εραστών, είναι ένα παράλληλο γεγονός, συναφές με τη γενικότερη κοινωνική κρίση στις σχέσεις των κατοίκων της Θεράπολης, και μια αναφορά στις ακραίες συμπεριφορές και στα αποτελέσματά τους.

Η Άλκηστη, κόρη του Ανδρέα Κούτσουρη, βιώνοντας τα αδιέξοδα του σπιτιού της, εξελίσσεται σε μια προσωπικότητα που αναζητά την ταυτότητά της, αλλά και «αντιγράφει» τα πρότυπα των γονιών της. Η τελευταία παράγραφος του βιβλίου αποκαλύπτει το προφίλ της.

Ο έρωτας, στο «Λειψώ», είναι ένα ασπρόμαυρο γαϊτανάκι που κινείται γύρω από τα στιγμιαία αλλά και τα χρόνια πάθη, αποδεικνύεται λύση αλλά και αδιέξοδο συνάμα, οδηγεί τους ήρωες που τον βιώνουν άλλοτε στην απόλαυση και άλλοτε στην άρνησή της. Έννοια διφορούμενη, πλάθει ανθρώπους με χαμηλή αυτοεκτίμηση αλλά και αλαζονεία κάποτε.

Ο τίτλος «Λειψώ» είναι εμπνευσμένος από την αρχαία ονομασία της Αιδηψού και το μυθιστόρημα περιέχει ελάχιστα ιστορικά / πραγματικά στοιχεία.

Ουσιαστικά, θίγει την ανάγκη των μικρών κοινωνιών να επιβιώσουν ανάμεσα στις διαρκείς, οικονομικές, κρίσεις έχοντας να αντιμετωπίσουν όμως την δική τους κρίση που είναι κυρίως κρίση αξιών, αμφισβήτηση και κακοποίηση αισθημάτων. Ο ρατσισμός στη μορφή της μη αποδοχής του διαφορετικού, γεννάει στη συνέχεια βίαια κίνητρα και συμπεριφορές. Η «Λειψώ», ως πόλη και ως τόπος ίασης, έχει μέσα της και θύτες και θύματα.

Πάπισσα Ιωάννα (Εμμανουήλ Ροΐδη – 1866)

Δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά με το "Έγκλημα και Τιμωρία" του Ντοστογιέφσκι και τον "Μπραντ" του Ίψεν. Είναι ένα από τα λίγα νεοελληνικά βιβλία που έγιναν δεκτά στην Ευρώπη του ΧΙΧ αι. και το μόνο ελληνικό μυθιστόρημα του ίδιου αιώνα που είχε διεθνή απήχηση. Μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, μεταξύ των οποίων γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά και ρωσικά. Κατατασσόμενο ως ένα από τα λίγα σατυρικά αριστουργήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, παρέκκλινε σημαντικά από τις συμβάσεις της μυθοπλασίας της εποχής. Με την έκδοσή του, το έργο προκάλεσε συζήτηση στον αθηναϊκό τύπο και άμεση διαμάχη στους θρησκευτικούς κύκλους. Αυτή η αντίδραση αναμφίβολα βοήθησε στην εδραίωση της διαρκούς φήμης του μυθιστορήματος. Η διαμάχη επικεντρώθηκε στην άσεμνη γλώσσα, τις ερωτικές σκηνές και τα κριτικά σχόλια του Ροΐδη για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Το ζήτημα τελικά εισήχθη στην Ιερά Σύνοδο, η οποία χαρακτήρισε το μυθιστόρημα ως βλάσφημο. Ο Ροΐδης απάντησε στην κριτική της Εκκλησίας αρχικά με σατιρικά σχόλια για τον τύπο, ακολουθούμενα - σε πιο σοβαρό τόνο - από το έργο "Λίγα λόγια σε απάντηση στην αφοριστική εγκύκλιο της Συνόδου". Ο Ροΐδης δήλωσε ειρωνικά ότι η διαμάχη αύξησε τη δημοτικότητα του, διαφορετικά θα ήταν γνωστό μόνο σε έναν στενό κύκλο μελετητών. 

Στην καθαυτό αφήγηση, ακριβώς όπως είχε προαναγγείλει στον πρόλογο, παρουσιάζει μία άκρως αρνητική εικόνα του δυτικού κυρίως, αλλά και του ελληνικού μεσαίωνα, καθώς και της σύγχρονης εκκλησιαστικής ζωής. Ένα στοιχείο στο οποίο επιμένει ιδιαίτερα είναι η ερωτική δραστηριότητα των μοναχών: ο πατέρας της Ιωάννας ήταν μοναχός που γνώρισε τη μητέρα της, όταν του την πρόσφερε ένας υπηρέτης με αντάλλαγμα το δόντι ενός Αγίου, η Ιωάννα ακολούθησε την μοναστική ζωή επειδή στον ύπνο της εμφανίστηκε μία Αγία που της εκθείασε τα αγαθά της ζωής στο μοναστήρ,ι λέγοντας ότι οι μοναχές απολαμβάνουν τις επισκέψεις εραστών και πολυτελή ζωή, ενώ διαδίδουν ότι περνούν τη ζωή τους με προσευχές και στερήσεις. Επιπλέον ο Ροΐδης παρουσιάζει τους καθολικούς ιερείς ως αγράμματους, πρόθυμους να παραβιάσουν τη νηστεία βαφτίζοντας ψάρι το κρέας και τους ανώτερους κληρικούς ενδιαφερόμενους μόνο για ραδιουργίες, υλικές απολαύσεις και απόκτηση δόξας και χρημάτων. Στο κεφάλαιο όπου αφηγείται την παραμονή της Ιωάννας στην Αθήνα ο Ροΐδης αναφέρεται εκτενώς στην Ορθόδοξη Εκκλησία και με πολλές αφορμές παρουσιάζει και τους ορθόδοξους ιερείς ενδιαφερόμενους μόνο για τα επίγεια αγαθά, επιρρεπείς στην παραβίαση της νηστείας και στις ερωτικές προσφορές της Ιωάννας, κυρίως όμως κατηγορεί την Ορθόδοξη Εκκλησία για τυπολατρία και συντηρητισμό καθώς και για χαρακτηριστικά που κατά τη γνώμη του απομακρύνουν τους πιστούς από την άσκηση της λατρείας, όπως η μεγάλη διάρκεια της λειτουργίας και η αισθητική των αγιογραφιών και της βυζαντινής ψαλμωδίας (την οποία ονομάζει «ρινοφωνία»). «Ὁ χριστιανισμός κατέπνιξε τὴν εἰδωλολατρείαν καὶ ἐν τούτοις τὸ ἄκακον τοῦτο θῦμα κατέστησε τὸν φονέα του γενικὸν κληρονόμον, κληροδοτῆσαν αὐτῷ τοὺς ναούς, τὰς τελετάς, τὰς θυσίας, τοὺς μάντεις, τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ὀνειροκρίτας. Ταῦτα πάντα παραλαβόντες οἱ χριστιανοὶ μετεσχημάτισαν ὁπωσοῦν πρὸς χρῆσίν των, ὡς οἱ λογοκλόποι τὰς ξένας ἰδέας, ὀνομάσαντες ἐκκλησίας τοὺς ναούς, τοὺς βωμοὺς θυσιαστήρια, τὰς πομπὰς λιτανείας καὶ τοὺς θεοὺς Ἁγίους. Ἅγ. Νικόλαον τὸν Ποσειδῶνα, τὸν Πᾶνα  Ἅγ. Δημήτριον καὶ Ἀπόλλωνα τὸν Ἅγ. Ἠλίαν, ἀλλ’ εἰς τούτους προσήρτησαν οἱ ἱερεῖς, ἵνα τοὺς καταστήσωσι σεβαστοτέρους, καὶ μακρὰν γενειάδα, ὡς αἱ προαγωγοὶ τῆς Ρώμης ξανθὴν φενάκην εἰς τὰς ὑποτρόφους των, ἵνα ἑλκύωσι πλείονας πελάτας». 

Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος στο επάγγελμα έγραφε σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά, και μεταξύ 1875 και 1885 εξέδωσε τη δική του σατιρική εφημερίδα «Ασμοδαίος», μαζί με τον φίλο του και γελοιογράφο Θέμο Άννινο. Μετέφρασε πρώτος στα ελληνικά μυθιστορήματα του Ε.Α.Πόε. Υπογράφοντας τα άρθρα του με διάφορα ψευδώνυμα, σχολίαζε τη δημόσια και πολιτική ζωή της Ελλάδας και συχνά τάχθηκε υπέρ της πολιτικής του Χαρίλαου Τρικούπη. Το 1877 με το άρθρο του «Περί Σύγχρονης Ελληνικής Ποίησης», ενεπλάκη σε δημόσια διαμάχη με τον πολιτικό και συγγραφέα Άγγελο Βλάχο, σχετικά με τις επιρροές και τον χαρακτήρα της σύγχρονης ελληνικής ποίησης. Ο Ροΐδης ήταν κριτικός απέναντι στον ρομαντισμό στη λογοτεχνία και την ποίηση, και συχνά καυστικός και σαρκαστικός προς τους ρομαντικούς της εποχής του. Δημοσίευσε μια σειρά δοκιμίων, όπου υποστήριζε τη χρήση της δημοτικής γλώσσας, παρόλο που ο ίδιος έγραφε στη καθαρεύουσας. Θεωρούσε την καθομιλουμένη ισάξια με την καθαρεύουσα, σε πλούτο, ακρίβεια και σαφήνεια και υποστήριζε τη συγχώνευση των δύο σε μία γλώσσα, ώστε να αποφευχθεί η διγλωσσία της εποχής. Το 1878 διορίστηκε διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, όπου εργάστηκε κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων Τρικούπη, και απολύθηκε από τις κυβερνήσεις Δεληγιάννη. Έχει πει το γνωστό απόφθεγμα: «Κάθε τόπος υποφέρει από κάτι, η Αγγλία από την ομίχλη, η Ρουμανία από τις ακρίδες, η Αίγυπτος από τις οφθαλμικές ασθένειες και η Ελλάδα από τους Έλληνες». Μετά τον θάνατό του, όπως δήλωσε ο ανιψιός και βιογράφος του, ο ίδιος ο Ροΐδης στην πραγματικότητα δεν αφορίστηκε ποτέ, συνέχισε να ακολουθεί τις θρησκευτικές πρακτικές και έλαβε την τυπική ορθόδοξη ταφή.

Προτάσεις ανάγνωσης (234-245) δημοσιευμένων έργων απο το 1901 έως το 1905

"Κάθε έργο πνευματικής δημιουργίας, ανεξάρτητα από το σύστημα μέσα στο οποίο εμπνέεται και γεννιέται, για να αναγνωριστεί από εχθρούς και φίλους θα πρέπει να λειτουργήσει σαν ένα μικρό μεν, αλλά υπερκινητικό και ανήσυχο «διαβολάκι» που δημιουργεί εντάσεις, διαφωνίες, ακόμη και δραματικές ή κωμικές καταστάσεις. Μερικά από αυτά τα μπορεί να δημιουργήσουν ολόκληρες τάσεις ή μόδες και από «διαβολάκια» να μετατραπούν σε «δημιουργικούς δαίμονες» που θα ανακατέψουν τα πάντα στη τέχνη, στη κοινωνία ακόμη και στην οικονομία και πολιτική"

234.  Οι τρεις αδελφές (Αντόν Τσέχοφ - 1901) Τετράπρακτο θεατρικό δράμα που διαδραματίζεται σε μια επαρχιακή πόλη και αφορά στην διάψευση των ελπίδων και των επιθυμιών των προσώπων και ιδιαίτερα των τριών αδελφών - Όλγας 28 χρονών, Μάσσας 23 και Ιρίνας 20 - από την καθημερινότητα και το βάρος της ζωής. Τη δεκαετία του 1930, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στις κοινωνιολογικές ερμηνείες των έργων του Τσέχοφ, παρά τις επιθυμίες του ίδιου του συγγραφέα να ανεβαίνουν ως κωμωδίες και όχι «λυρικά έργα» (αυτό τον ορισμό τους έδωσε ο Α. Μ. Γκόρκι εκείνη την εποχή). Αλλά αυτά τα πειράματα, όπως σημείωσε η Ν. Ντμιτρίβα, σύντομα έδειξαν ότι η δραματουργία του Τσέχοφ δεν μπορεί να ανοιχτεί με κοινωνιολογικό κλειδί: τέτοιες παραγωγές δεν ήταν επιτυχημένες και δεν πρόσθεσαν στη φήμη του συγγραφέα. Στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, όταν το 1934 προέκυψε το ερώτημα ποιο έργο θα σηματοδοτούσε την επέτειο του θανάτου του συγγραφέα, ο Νεμίροβιτς-Νταντσένκο έδωσε προτίμηση στον Γλάρο: Οι Τρεις Αδελφές και ο Βυσινόκηπος, έγραψε στον Στανισλάβσκι, «είναι ήδη περισσότερο έργα μαεστρίας παρά άμεσος λυρισμός».

235.         Κιμ (Ράντγιαρντ Κίπλινγκ – 1901) Ο μικρός και τετραπέρατος Κιμ, που έμεινε ορφανός σε ηλικία τριών ετών, αλητεύει στους δρόμους της Λαχόρης, του Πακιστάν. Κάνει περιστασιακά δουλειές για έναν έμπορο αλόγων που είναι πράκτορας των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών και παράλληλα γίνεται μαθητής του Λάμα, ενός Θιβετιανού δάσκαλου. Αν και είναι ιρλανδικής καταγωγής δεν διαφέρει σε τίποτα από τους μικρούς Ινδούς. Αυτός είναι και ο λόγος που μετά το σχολείο εκπαιδεύεται από τον αγγλικό στρατό για να γίνει κατάσκοπος την εποχή του «μεγάλου παιχνιδιού», της πολιτικής και διπλωματικής αντιπαράθεσης μεταξύ Βρετανίας και Ρωσικής Αυτοκρατορίας.  Είναι ένα road story από το Γάγγη μέχρι τα Ιμαλάια, με αναφορές σε ενδιαφέρουσες ιστορίες, θρύλους και δεισιδαιμονίες της άγνωστης ινδικής παράδοσης, ένα πνευματικό ταξίδι ενηλικίωσης του ήρωα,  αλλά και ένα πρώιμο δείγμα  κατασκοπευτικής λογοτεχνίας.

 236.         Οι Μπούντενμπρόοκ (Τόμας Μαν – 1901) Περιγράφει τη ζωή και την παρακμή τεσσάρων γενεών μιας διάσημης και πλούσιας οικογένειας εμπόρων από το Λύμπεκ, απεικονίζοντας παράλληλα τον τρόπο ζωής και τα ήθη της Χανσεατικής αστικής τάξης τα χρόνια από το 1835 έως το 1877. Η βάση ήταν πιθανότατα το οικογενειακό ιστορικό του Mann. Για αυτό το μυθιστόρημα, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1929. Μία από τις πιο διάσημες πτυχές του πεζογραφικού στυλ του συγγραφέα μπορεί να φανεί στη χρήση των βασικών μοτίβων. Προερχόμενο από τον θαυμασμό του για τις όπερες του Richard Wagner, στο έργο ένα παράδειγμα μπορεί να βρεθεί στην περιγραφή του χρώματος - μπλε και κίτρινο, αντίστοιχα - του δέρματος και των δοντιών των χαρακτήρων. Κάθε τέτοια περιγραφή παραπέμπει σε διαφορετικές καταστάσεις υγείας, προσωπικότητας, ακόμη και στο πεπρωμένο των χαρακτήρων. Τα σαπισμένα δόντια ως σύμβολο φθοράς και παρακμής. Πτυχές της προσωπικότητας του Thomas Mann είναι εμφανείς στους δύο κύριους άνδρες εκπροσώπους της τρίτης και τέταρτης γενιάς της φανταστικής οικογένειας: τον Thomas Buddenbrook και τον γιο του Hanno Buddenbrook. Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο ότι ο Mann μοιραζόταν το ίδιο μικρό όνομα με έναν από αυτούς. Ο Thomas Buddenbrook διαβάζει ένα κεφάλαιο από το έργο του Schopenhauer "Ο Κόσμος ως Θέληση και Ιδέα", και ο χαρακτήρας του Hanno Buddenbrook δραπετεύει από τις ανησυχίες της πραγματικής ζωής στον κόσμο της μουσικής, και ιδιαίτερα στον "Τριστάνο και Ιζόλδη" του Wagner. Υπό αυτή την έννοια, το έργο αντικατοπτρίζει μια σύγκρουση που έζησε ο συγγραφέας: την απομάκρυνση από τη συμβατική αστική ζωή για χάρη της τέχνης, αν και χωρίς να απορρίπτει την αστική ζωή. Σε κάθε περίπτωση, ένα κεντρικό θέμα των μυθιστορημάτων του που είναι η σύγκρουση μεταξύ τέχνης και επιχειρήσεων, αποτελεί ήδη κυρίαρχο θέμα και σε αυτό το έργο. Η μουσική παίζει επίσης σημαντικό ρόλο: ο Χάνο Μπούντενμπροοκ, όπως και η μητέρα του, τείνει να είναι καλλιτέχνης και μουσικός, και όχι άνθρωπος του εμπορίου όπως ο πατέρας του.

 237.         Το λαγωνικό των Μπάσκερβιλς (Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, 1901–1902) Το προδρομικό έργο του μοντερνισμού, είναι αξιοσημείωτο για τη χρήση διαφορετικών, ένθετων αφηγηματικών προοπτικών. Η πλοκή της ιστορίας βασίζεται στην έρευνα για τον θάνατο του Σερ Τσαρλς Μπάσκερβιλ, ο οποίος πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Στην οικογένεια Μπάσκερβιλ, ένας οικογενειακός θρύλος μεταδίδεται από γενιά σε γενιά για ένα διαβολικό σκυλί υπερφυσικής προέλευσης που στοιχειώνει όλους τους εκπροσώπους της οικογένειας. Ο Σέρλοκ Χολμς και ο Δρ. Γουάτσον αναλαμβάνουν την έρευνα αυτής της υπόθεσης. Η δράση διαδραματίζεται μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου 1889. Ο Ντόιλ έγραψε την ιστορία λίγο μετά την επιστροφή του από τη Νότια Αφρική, όπου υπηρέτησε ως εθελοντής γιατρός σε ένα νοσοκομείο εκστρατείας στο Μπλουμφοντέιν κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Πολέμου των Μπόερς. Δεν είχε γράψει για οκτώ χρόνια πριν από αυτό, έχοντας «σκοτώσει» τον χαρακτήρα του Χολμς το 1893 στο «Τελικό Πρόβλημα». Αν και το μυθιστόρημα διαδραματίζεται πριν από τα γεγονότα της ιστορίας, μόλις δύο χρόνια αργότερα ο Κόναν Ντόιλ επανάφερε επίσημα τον Χολμς στη ζωή, εξηγώντας την "ανάστασή" του στο "Το Άδειο Σπίτι". Ως αποτέλεσμα, ο χαρακτήρας του Χολμς παρέμεινε στο μυαλό των αναγνωστών για δύο χρόνια σε έναν «συνοριακό χώρο», ούτε ανάμεσα στους ζωντανούς ούτε ανάμεσα στους νεκρούς, γεγονός που ενίσχυσε περαιτέρω τα γοτθικά στοιχεία του μυθιστορήματος.

 

238.         Στο βυθό (Μαξίμ Γκόρκι – 1902) Η δράση του έργου διαδραματίζεται σε ένα υπόγειο που νοικιάζει ο ηλικιωμένος Κόστιλεφ σε ανθρώπους από τα πιο χαμηλά επίπεδα της κοινωνίας: φτωχούς, κλέφτες, πόρνες, εργάτες. Μεταξύ τους είναι ο Σατέν (ένας τζογαδόρος, πρώην τηλεγραφητής), ένας μέθυσος ηθοποιός θεάτρου που έχει ξεχάσει ακόμη και το όνομά του, ένας ευγενής που έχει σπαταλήσει ολόκληρη την περιουσία του) - εντελώς υποβαθμισμένοι και κατεστραμμένοι χαρακτήρες. Οι σχέσεις τους είναι περίπλοκες, ξεσπούν συνεχώς καβγάδες και διαφωνίες, και το κύριο αντικείμενο του εκφοβισμού είναι η νεαρή και όμορφη Νάστια, η οποία προσπαθεί να βρει παρηγοριά σε ρομαντικά μυθιστορήματα και συνθέτει σκηνές ρομαντικού έρωτα με τον εαυτό της. Ο κλειδαράς Κλέσχ είναι ακόμα «καινούριος» στην άθλια κατάσταση και γι' αυτό συχνά έχει ξεσπάσματα θυμού. Περιμένει τον θάνατο της άρρωστης συζύγου του, Άννας, την οποία κατηγορεί για την πτώση του στον «βυθό». Περιοδικά, ο ιδιοκτήτης Κόστιλεφ, έρχεται για να υπενθυμίσει στους κατοίκους το χρέος τους και να αγοράσει κλεμμένα αγαθά από τον κλέφτη Βάσκα. Η οικογένειά του επισκέπτεται επίσης συχνά το καταφύγιο: η σύζυγος του Βασιλίσα, η αδερφή της Νατάσα και ο αστυνόμος Μεντβέντεφ, ο θείος τους. Η Νατάσα πηγαίνει για να δει το Βάσκα, με τον οποίο είναι ερωτευμένη. Η Βασιλίσα έρχεται συχνά στον Βάσκα που είναι ο εραστής της, ελπίζοντας να βρει σωτηρία σε αυτόν από τον τύραννο σύζυγό της. Ο Μεντβέντεφ πηγαίνει σε ένα φίλο του. Ο Βάσκα αγαπάει τη Νατάσα πολύ περισσότερο, γι' αυτό και η Βασιλίσα τη ζηλεύει συνεχώς και την δέρνει και προσπαθεί να πείσει τον εραστή της να δολοφονήσει τον άντρα της. Όμως αυτός έχει άλλα σχέδια. Τίποτα καλό δεν προδιαγράφεται για τους ήρωες του έργου….

 239.         Η αισθητική ως επιστήμη της έκφρασης και η γενική γλωσσολογία (Μπενεντέτο Κρότσε – 1902) Eνα από τα θεμελιώδη έργα της αισθητικής θεωρίας και της λογοτεχνικής κριτικής. Ενώ είναι βαθιά φιλοσοφικό, διερευνά τη φύση της καλλιτεχνικής έκφρασης και τον τρόπο με τον οποίο το νόημα μεταφέρεται τόσο μέσω της γλώσσας όσο και της τέχνης. Η εξέταση της αισθητικής εμπειρίας- πώς το συναίσθημα εκφράζεται και κατανοείται μέσω των μορφών τέχνης - είχε μεγάλο αντίκτυπο στη λογοτεχνική θεωρία και την κριτική τέχνης.  Αμφισβητεί παλαιότερες θεωρίες, υποστηρίζοντας ότι η τέχνη δεν είναι απλώς έκφραση ιδεών ή εννοιών, αλλά και εκδήλωση καθαρής διαίσθησης και συναισθηματικής εμπειρίας. Παρέχει ένα πλαίσιο κατανόησης του τρόπου με τον οποίο η γλώσσα λειτουργεί ως μέσο για την καλλιτεχνική εμπειρία, προσφέροντας μια μέθοδο για την ανάλυση της λογοτεχνίας και της ποίησης με βάση τη συναισθηματική απήχηση και τη δημιουργική διαίσθηση.                                                                                                                    

 240. Η ζωή του Μπετόβεν (Ρομέν Ρολάν – 1903) Εξετάζει την πνευματική του πορεία, τις εσωτερικές του μάχες και τη σχέση του με τη μουσική και την κοινωνία. Ο Ρολάν παρουσιάζει τον Μπετόβεν όχι μόνο ως μουσικό ιδιοφυΐα, αλλά και ως έναν άνθρωπο που αγωνίστηκε με την ανθρώπινη μοίρα και τις κοινωνικές συμβάσεις. Η βιογραφία του Μπετόβεν από τον Ρολάν είναι ιδεαλιστική και αναδεικνύει τις αξίες της ελευθερίας, της ακεραιότητας και της προσωπικής αντίστασης απέναντι στις δυσκολίες της ζωής. Το έργο αυτό έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως μία από τις πιο συναρπαστικές φιλοσοφικές αναλύσεις της μουσικής και του καλλιτέχνη στην ιστορία της λογοτεχνίας.              

241. Το κάλεσμα της άγριας φύσης  (Τζακ Λόντον – 1903) Ο Μπακ πωλείται ως σκύλος έλκηθρου στην Αλάσκα. Γίνεται σταδιακά όλο και πιο άγριος στο σκληρό περιβάλλον, όπου αναγκάζεται να παλέψει για να επιβιώσει και να κυριαρχήσει σε άλλα σκυλιά. Στο τέλος, επιστρέφει στα φυσικά του αρχέγονα ένστικτα και αναδεικνύεται ηγέτης στην άγρια ​​φύση. Συνεχίζοντας ο συγγραφέας το 1906, έγραψε τον "Ασπροδόντη", που αφορά έναν λύκο που εξημερώθηκε στο Σαν Φρανσίσκο.

 242. Νοστρόμο (Τζόζεφ Κόνραντ – 1904) Το "Μια Ιστορία της Ακτής" διαδραματίζεται στη φανταστική νοτιοαμερικανική δημοκρατία της "Κοσταγκουάνα". Στο «Σημείωμα του Συγγραφέα» για τις μεταγενέστερες εκδόσεις του έργου, ο Conrad δίνει μια λεπτομερή εξήγηση της έμπνευσης για το μυθιστόρημα του. Αφηγείται πώς, ως νεαρός περίπου δεκαεπτά ετών, ενώ υπηρετούσε σε ένα πλοίο στον Κόλπο του Μεξικού, άκουσε την ιστορία ενός άνδρα που είχε κλέψει, μόνος του, «έναν ολόκληρο πλοίο γεμάτο ασήμι». Όμως ο Κόνραντ ξέχασε την ιστορία για περίπου είκοσι πέντε χρόνια, όταν βρήκε ένα ταξιδιωτικό ημερολόγιο σε ένα κατάστημα μεταχειρισμένων βιβλίων, στο οποίο ο συγγραφέας εξιστορούσε πώς εργάστηκε για χρόνια σε μια σκούνα της οποίας ο καπετάνιος ισχυριζόταν ότι αυτός ήταν ο κλέφτης που είχε βουτήξει το ασήμι.    Αυτός ο τύπος, κρίνοντας από τις αναμνήσεις του ναύτη, κατάφερε στην πραγματικότητα να το κλέψει μόνο επειδή οι εργοδότες του τον εμπιστεύονταν απόλυτα, προφανώς μη κατανοώντας τους ανθρώπους. Στο ημερολόγιο του ναύτη, ο καπετάνιος παρουσιάζεται ως ένας απόλυτος απατεώνας, άγριος, ​​σκληρός και εσωστρεφής. Ο «ρομαντισμός» του συγγραφέα εμποτίζεται με άγρια ειρωνεία και μια λεπτή αίσθηση της ανθρώπινης ικανότητας για αυτοεξαπάτηση.                                             

Λ.Πάστερνακ. Η Νατασα Ροστόβα στο πρώτο χορό

 243.   Ζαν-Κριστόφ (Ρομέν Ρολάν, 1904-1912) Είναι ένα από τα μεγαλύτερα σπουδαία μυθιστορήματα που γράφτηκαν ποτέ και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας κυρίαρχης τάσης ενός μακρού, πολύτομου κύκλου μυθιστορημάτων στη Γαλλία της εποχής. Ένα έπος σε δομή και ύφος, πλούσιο σε ποιητικό συναίσθημα, παρουσιάζει τις διαδοχικές κρίσεις που αντιμετωπίζει μια δημιουργική ιδιοφυΐα. Περιγράφει τη ζωή ενός μουσικού, από τα νεανικά του χρόνια μέχρι την ωριμότητά του. Εξετάζει τις ψυχικές του αντιφάσεις, τις επιθυμίες και τις απογοητεύσεις του, καθώς και τις φιλοδοξίες του να βρει την αλήθεια και την προσωπική του ταυτότητα. Αντιμετωπίζει διάφορες κοινωνικές και πολιτικές δυσκολίες, γεγονός που τον φέρνει σε σύγκρουση με την κοινωνία και τον εαυτό του. Είναι γεμάτο με φιλοσοφικές και μουσικές αναφορές, καθώς ο Ρολάν συχνά εξετάζει τη δύναμη της τέχνης και τη θέση του καλλιτέχνη στην κοινωνία. Αρκετοί από τους 10 τόμους-μέρη του έργου μετατοπίζουν το θέμα από την ιστορία του κεντρικού ήρωα, εστιάζοντας σε άλλους. Ο συγγραφέας ήταν θαυμαστής του Λέοντος Τολστόι και, όπως στο Πόλεμος και Ειρήνη, ένα μεγάλο μέρος του κειμένου είναι αφιερωμένο στις σκέψεις του για  διάφορα θέματα: μουσική, τέχνη, λογοτεχνία, φεμινισμός, μιλιταρισμός, εθνικός χαρακτήρας και κοινωνικές μεταβολές στην Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία. Αυτές οι γνώμες αποδίδονται κατά μεγάλο μέρος στον Ζαν Κριστόφ, μολονότι ο Ρολάν αρνήθηκε ότι μοιραζόταν πολλές τάσεις με τον φανταστικό του ήρωα. Ο διδακτισμός του Ζαν Κριστόφ έχει επικριθεί από πολλούς αναγνώστες του.

 244.  Ο φάρος στην άκρη του κόσμου (Ιούλιος Βερν – 1905) Ένα μήνα πριν από τον θάνατό του, τον Φεβρουάριο του 1905, ο Ιούλιος Βερν έστειλε το χειρόγραφο του μυθιστορήματος για δημοσίευση, αλλά ο κάτοχος των δικαιωμάτων του βιβλίου (ο Ιούλιος Βερν είχε ήδη πεθάνει), ο γιος του Μισέλ, το εμπόδισε. Αυτό οδήγησε σε μια μεγάλη διαμάχη. Η θεματική του έργου περιστρέφεται γύρω από την επιβίωση υπό ακραίες συνθήκες και γεγονότα. Θεωρείται από τα καλύτερά λογοτεχνικά έργα του.        

 Πορτρέτο ενός ποιητή Βρετανικό Μουσείο

245.         Το Λυκόφως του Κήπου (Λεοπόλντο Λουγκόνες – 1905) Η ποιητική συλλογή είναι πιο εσωστρεφής και μελαγχολική από τα προηγούμενα έργα του, αντανακλώντας την πιο σκοτεινή πλευρά του μοντερνισμού. Επικεντρώνεται σε υποκειμενικές εμπειρίες, προκαλώντας συναισθήματα μέσα από εικόνες του λυκόφωτος, των κήπων και του φυσικού κόσμου. Ο κήπος, συγκεκριμένα, είναι ένα επαναλαμβανόμενο σύμβολο τόσο της ομορφιάς όσο και της φθοράς, αντιπροσωπεύοντας την ένταση μεταξύ ζωής και θανάτου, δημιουργίας και καταστροφής. Η επιρροή των Γάλλων συμβολιστών είναι αισθητή στη χρήση λεπτομερειών, όπως το λυκόφως, τα λουλούδια , ο άνεμος στις οποίες αποδίδει βαθύτερα νοήματα. Αυτά τα στοιχεία όχι μόνο κοσμούν το κείμενο, αλλά γίνονται βασικοί παράγοντες που αντανακλούν τις συναισθηματικές καταστάσεις του ποιητή. Η συλλογή είναι επίσης αξιοσημείωτη για την εξερεύνηση της αγάπης, η οποία αντιμετωπίζεται ως λυτρωτική δύναμη και ως πηγή βασάνων και αποξένωσης. Ο Lugones δεν περιορίζεται στην περιγραφή της αγάπης στις πιο ειδυλλιακές μορφές της, αλλά εμβαθύνει και στις πιο σκοτεινές και πιο σύνθετες πτυχές της, εμπλουτίζοντας την ποιητική εμπειρία και προσφέροντας ένα πιο λεπτό όραμα του ανθρώπινου πάθους.