Πάπισσα Ιωάννα (Εμμανουήλ Ροΐδη – 1866)

Δημοσιεύτηκε την ίδια χρονιά με το "Έγκλημα και Τιμωρία" του Ντοστογιέφσκι και τον "Μπραντ" του Ίψεν. Είναι ένα από τα λίγα νεοελληνικά βιβλία που έγιναν δεκτά στην Ευρώπη του ΧΙΧ αι. και το μόνο ελληνικό μυθιστόρημα του ίδιου αιώνα που είχε διεθνή απήχηση. Μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, μεταξύ των οποίων γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά και ρωσικά. Κατατασσόμενο ως ένα από τα λίγα σατυρικά αριστουργήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, παρέκκλινε σημαντικά από τις συμβάσεις της μυθοπλασίας της εποχής. Με την έκδοσή του, το έργο προκάλεσε συζήτηση στον αθηναϊκό τύπο και άμεση διαμάχη στους θρησκευτικούς κύκλους. Αυτή η αντίδραση αναμφίβολα βοήθησε στην εδραίωση της διαρκούς φήμης του μυθιστορήματος. Η διαμάχη επικεντρώθηκε στην άσεμνη γλώσσα, τις ερωτικές σκηνές και τα κριτικά σχόλια του Ροΐδη για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Το ζήτημα τελικά εισήχθη στην Ιερά Σύνοδο, η οποία χαρακτήρισε το μυθιστόρημα ως βλάσφημο. Ο Ροΐδης απάντησε στην κριτική της Εκκλησίας αρχικά με σατιρικά σχόλια για τον τύπο, ακολουθούμενα - σε πιο σοβαρό τόνο - από το έργο "Λίγα λόγια σε απάντηση στην αφοριστική εγκύκλιο της Συνόδου". Ο Ροΐδης δήλωσε ειρωνικά ότι η διαμάχη αύξησε τη δημοτικότητα του, διαφορετικά θα ήταν γνωστό μόνο σε έναν στενό κύκλο μελετητών. 

Στην καθαυτό αφήγηση, ακριβώς όπως είχε προαναγγείλει στον πρόλογο, παρουσιάζει μία άκρως αρνητική εικόνα του δυτικού κυρίως, αλλά και του ελληνικού μεσαίωνα, καθώς και της σύγχρονης εκκλησιαστικής ζωής. Ένα στοιχείο στο οποίο επιμένει ιδιαίτερα είναι η ερωτική δραστηριότητα των μοναχών: ο πατέρας της Ιωάννας ήταν μοναχός που γνώρισε τη μητέρα της, όταν του την πρόσφερε ένας υπηρέτης με αντάλλαγμα το δόντι ενός Αγίου, η Ιωάννα ακολούθησε την μοναστική ζωή επειδή στον ύπνο της εμφανίστηκε μία Αγία που της εκθείασε τα αγαθά της ζωής στο μοναστήρ,ι λέγοντας ότι οι μοναχές απολαμβάνουν τις επισκέψεις εραστών και πολυτελή ζωή, ενώ διαδίδουν ότι περνούν τη ζωή τους με προσευχές και στερήσεις. Επιπλέον ο Ροΐδης παρουσιάζει τους καθολικούς ιερείς ως αγράμματους, πρόθυμους να παραβιάσουν τη νηστεία βαφτίζοντας ψάρι το κρέας και τους ανώτερους κληρικούς ενδιαφερόμενους μόνο για ραδιουργίες, υλικές απολαύσεις και απόκτηση δόξας και χρημάτων. Στο κεφάλαιο όπου αφηγείται την παραμονή της Ιωάννας στην Αθήνα ο Ροΐδης αναφέρεται εκτενώς στην Ορθόδοξη Εκκλησία και με πολλές αφορμές παρουσιάζει και τους ορθόδοξους ιερείς ενδιαφερόμενους μόνο για τα επίγεια αγαθά, επιρρεπείς στην παραβίαση της νηστείας και στις ερωτικές προσφορές της Ιωάννας, κυρίως όμως κατηγορεί την Ορθόδοξη Εκκλησία για τυπολατρία και συντηρητισμό καθώς και για χαρακτηριστικά που κατά τη γνώμη του απομακρύνουν τους πιστούς από την άσκηση της λατρείας, όπως η μεγάλη διάρκεια της λειτουργίας και η αισθητική των αγιογραφιών και της βυζαντινής ψαλμωδίας (την οποία ονομάζει «ρινοφωνία»). «Ὁ χριστιανισμός κατέπνιξε τὴν εἰδωλολατρείαν καὶ ἐν τούτοις τὸ ἄκακον τοῦτο θῦμα κατέστησε τὸν φονέα του γενικὸν κληρονόμον, κληροδοτῆσαν αὐτῷ τοὺς ναούς, τὰς τελετάς, τὰς θυσίας, τοὺς μάντεις, τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ὀνειροκρίτας. Ταῦτα πάντα παραλαβόντες οἱ χριστιανοὶ μετεσχημάτισαν ὁπωσοῦν πρὸς χρῆσίν των, ὡς οἱ λογοκλόποι τὰς ξένας ἰδέας, ὀνομάσαντες ἐκκλησίας τοὺς ναούς, τοὺς βωμοὺς θυσιαστήρια, τὰς πομπὰς λιτανείας καὶ τοὺς θεοὺς Ἁγίους. Ἅγ. Νικόλαον τὸν Ποσειδῶνα, τὸν Πᾶνα  Ἅγ. Δημήτριον καὶ Ἀπόλλωνα τὸν Ἅγ. Ἠλίαν, ἀλλ’ εἰς τούτους προσήρτησαν οἱ ἱερεῖς, ἵνα τοὺς καταστήσωσι σεβαστοτέρους, καὶ μακρὰν γενειάδα, ὡς αἱ προαγωγοὶ τῆς Ρώμης ξανθὴν φενάκην εἰς τὰς ὑποτρόφους των, ἵνα ἑλκύωσι πλείονας πελάτας». 

Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος στο επάγγελμα έγραφε σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά, και μεταξύ 1875 και 1885 εξέδωσε τη δική του σατιρική εφημερίδα «Ασμοδαίος», μαζί με τον φίλο του και γελοιογράφο Θέμο Άννινο. Μετέφρασε πρώτος στα ελληνικά μυθιστορήματα του Ε.Α.Πόε. Υπογράφοντας τα άρθρα του με διάφορα ψευδώνυμα, σχολίαζε τη δημόσια και πολιτική ζωή της Ελλάδας και συχνά τάχθηκε υπέρ της πολιτικής του Χαρίλαου Τρικούπη. Το 1877 με το άρθρο του «Περί Σύγχρονης Ελληνικής Ποίησης», ενεπλάκη σε δημόσια διαμάχη με τον πολιτικό και συγγραφέα Άγγελο Βλάχο, σχετικά με τις επιρροές και τον χαρακτήρα της σύγχρονης ελληνικής ποίησης. Ο Ροΐδης ήταν κριτικός απέναντι στον ρομαντισμό στη λογοτεχνία και την ποίηση, και συχνά καυστικός και σαρκαστικός προς τους ρομαντικούς της εποχής του. Δημοσίευσε μια σειρά δοκιμίων, όπου υποστήριζε τη χρήση της δημοτικής γλώσσας, παρόλο που ο ίδιος έγραφε στη καθαρεύουσας. Θεωρούσε την καθομιλουμένη ισάξια με την καθαρεύουσα, σε πλούτο, ακρίβεια και σαφήνεια και υποστήριζε τη συγχώνευση των δύο σε μία γλώσσα, ώστε να αποφευχθεί η διγλωσσία της εποχής. Το 1878 διορίστηκε διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, όπου εργάστηκε κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων Τρικούπη, και απολύθηκε από τις κυβερνήσεις Δεληγιάννη. Έχει πει το γνωστό απόφθεγμα: «Κάθε τόπος υποφέρει από κάτι, η Αγγλία από την ομίχλη, η Ρουμανία από τις ακρίδες, η Αίγυπτος από τις οφθαλμικές ασθένειες και η Ελλάδα από τους Έλληνες». Μετά τον θάνατό του, όπως δήλωσε ο ανιψιός και βιογράφος του, ο ίδιος ο Ροΐδης στην πραγματικότητα δεν αφορίστηκε ποτέ, συνέχισε να ακολουθεί τις θρησκευτικές πρακτικές και έλαβε την τυπική ορθόδοξη ταφή.

1930: Πολυδιαβασμενα και καλοπουλημένα λογοτεχνικά έργα

By Antal Pal 1974

«Στην εποχή μας οι άνθρωποι έχουν μάθει να υποτάσσουν τη φιλία σε αυτό που ονομάζεται «πεποιθήσεις». Και μάλιστα με έναν υπερήφανο τόνο ηθικής ορθότητας. Χρειάζεται μεγάλη ωριμότητα για να καταλάβουμε ότι η άποψη που υποστηρίζουμε είναι απλώς η υπόθεση που υποστηρίζουμε, αναγκαστικά ατελής, πιθανώς παροδική, την οποία μόνο πολύ περιορισμένα μυαλά μπορούν να διακηρύξουν ως βεβαιότητα ή αλήθεια. Σε αντίθεση με την παιδική αφοσίωση σε μια πεποίθηση, η αφοσίωση σε έναν φίλο είναι μια αρετή - ίσως η μόνη αρετή, η τελευταία που απομένει». (Μίλαν Κούντερα, Έχθρα και Φιλία)

328.         Χελιδόνια και Αμαζόνες (Άρθουρ Ρένσομ – 1930) Κλασικό έργο της βρετανικής παιδικής λογοτεχνίας, που εγκαινίασε μια ολόκληρη σειρά (12 βιβλία συνολικά) και επηρέασε πολλές γενιές, προβάλλοντας τα ιδανικά της απλής, φυσικής διαβίωσης και της δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών. Αφηγείται την ιστορία τεσσάρων παιδιών της οικογένειας Γουόκερ, που περνούν τις καλοκαιρινές τους διακοπές στην περιοχή των Λιμνών της Αγγλίας και με ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος με το όνομα Swallow, ξεκινούν περιπέτειες στη λίμνη, εξερευνώντας νησιά και κατασκηνώνοντας στις ακτές της. Σύντομα συναντούν τις αδελφές Μπλακκετ, που έχουν το δικό τους πλοίο, το Amazon, και οι δύο ομάδες μπλέκονται σε παιχνίδια εξερεύνησης, ανταγωνισμών και συνεργασίας. Η ιστορία είναι ύμνος στη φαντασία των παιδιών, την περιπέτεια, την ελευθερία και αυτονομία, τη σχέση ανθρώπου και φύσης και την φιλία και ομαδικότητα. «Τα παιδικά βιβλία είναι ίσως τα πιο δύσκολα να γραφτούν, είναι σίγουρα τα πιο δύσκολα στην κριτική. Γιατί μόνο τα παιδιά μπορούν να κρίνουν σωστά την αξία τους, και τα παιδιά, πολύ σοφά, δεν αναθεωρούν ποτέ. Ένας ενήλικας πρέπει να ανατρέξει στην παιδική του ηλικία και να αναρωτηθεί: Θα μου άρεσε ένα τέτοιο βιβλίο τότε; Η απάντηση, στην περίπτωση του Swallow και των Amazons, είναι πολύ σίγουρη. Ναι. Επιπλέον, το βιβλίο είναι εντελώς γοητευτικό, πέρα από τις ιδιότητες του ως παιδική λογοτεχνία. Αυτό είναι σπάνιο. γιατί, γενικά, τίποτα δεν κάνει πιο θλιβερό το διάβασμα από τη συνειδητή νεανικότητα των ενηλίκων».(Malcolm Muggeridge)

329.         Το Δελφικό μανιφέστο (Άγγελος Σικελιανός – 1930)  Είναι το πνευματικό - ιδεολογικό θεμέλιο και η κορύφωση της Δελφικής Προσπάθειας. «Ο Άνθρωπος, φέροντας μέσα του τον Σπόρο του Πνεύματος όλων των εποχών, δεν έχει άλλη αποστολή από το να τον φυτέψει στον αγρό της Συνείδησης και να τον καρπίσει. Οι Δελφοί, ως τόπος και σύμβολο, δεν ζητούν τίποτε άλλο παρά την Ενότητα. Την Ενότητα του Ανθρώπου με τον Άλλο, με το Όλον, με το Θείο μέσα του. Δεν ήλθαμε εδώ να κοιτάξουμε ερείπια, αλλά να αφυπνίσουμε τον Ρυθμό της Ανθρωπότητας. Γιατί μόνον ο Πνευματικός Ρυθμός οδηγεί στη Ζωή. Όλα τ’ άλλα είναι παραφωνία και Θάνατος.» Οραματίζεται ένα σύμπαν ενότητας μέσω του πολιτισμού και της πνευματικότητας, όπου οι Δελφοί γίνονται σύμβολο παγκόσμιας συνείδησης. Το κείμενο προηγείται κατά δεκαετίες της σύγχρονης συζήτησης για την πολιτιστική παγκοσμιότητα, την οικολογία, τον διάλογο πολιτισμών και τις ολιστικές προσεγγίσεις. Παραμένει όραμα και έμπνευση μέχρι σήμερα ως πρότυπο πνευματικής στάσης ζωής και ως υπόμνηση ότι η αληθινή αναγέννηση αρχίζει από τη συνείδηση του κάθε ανθρώπου.

ChatGPT Image

330.         Το μπάνιο (Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι – 1930) Είναι μια πολιτική σάτιρα που ασκεί σφοδρή κριτική στη γραφειοκρατία της σοβιετικής εποχής. Παρουσιάστηκε ως θεατρικό έργο και αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του ύφους του συγγραφέα: δυναμικό, ειρωνικό και βαθιά πολιτικό. Ο εφευρέτης Τσουντακόφ δημιουργεί τη Μηχανή του Χρόνου, αλλά αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες, έχοντας να αντιμετωπίσει τη σοβιετική γραφειοκρατία, κυρίως στο πρόσωπο του Πομπεντονόσεφ, ενός αρχέτυπου γραφειοκράτη, που αντιπροσωπεύει το τέρας της διοικητικής αδράνειας και της αυταρέσκειας. Αναζητά την «πρόοδο», μα μπλέκεται σε έναν λαβύρινθο από διαδικασίες, άδειες και παράλογες εντολές. Η παρέμβαση ενός φανταστικού χαρακτήρα, της Φοσφορίνας – μιας επισκέπτριας από το μέλλον – φέρνει στο φως τη στασιμότητα του παρόντος. Η Φοσφορίνα εκπροσωπεί το πνεύμα της αυριανής κοινωνίας, της τεχνολογικής και ηθικής εξέλιξης. Η σύγκρουσή της με τον κόσμο των γραφειοκρατών είναι βαθιά ειρωνική και αποκαλυπτική. Γράφτηκε σε μια περίοδο όπου η Σοβιετική Ένωση άρχιζε να γίνεται περισσότερο αυταρχική και η γραφειοκρατία να πνίγει τις επαναστατικές αξίες. Ο Μαγιακόφσκι χρησιμοποιεί το θέατρο ως όπλο κριτικής και αφύπνισης, με σκηνές γεμάτες φαντασία, χιούμορ και οξύτατους διαλόγους. Παρά τη δημιουργική του δύναμη, το έργο αντιμετωπίστηκε με ψυχρότητα από τις αρχές και δέχτηκε επιθέσεις. Δεν είναι τυχαίο πως ο συγγραφέας αυτοκτόνησε λίγο αργότερα, το 1930, απογοητευμένος από την πορεία της επανάστασης και την προσωπική του ζωή. Παραμένει ένα τολμηρό και διαχρονικό έργο, αποκαλύπτοντας την τραγική ειρωνεία της επαναστατικής προδοσίας από το ίδιο της το σύστημα. Καθώς η αποστολή ξεκινά για το κομμουνιστικό μέλλον, όλοι οι γραφειοκράτες πετιούνται από τη Μηχανή, εκτοξευόμενοι από τον ίδιο τον Χρόνο. «Είναι το μεγαλύτερο φαινόμενο στην ιστορία του ρωσικού θεάτρου, πρέπει να επικροτήσουμε τον ποιητή Μαγιακόφσκι, που μας χάρισε τα κομμάτια της πεζογραφίας, γραμμένα τόσο αριστοτεχνικά όσο και η ποίηση... Χωρίς καμία αμφιβολία, ο Μαγιακόφσκι ξεκινά ολόκληρη  νέα εποχή». (Vsevolod Meyerhold)                                        

Νικηφόρος Λύτρας. 1870

331.         Ο τελευταίος έρωτας της Ντόνα Προυέζ (Υβάν Γκολ - 1930) Ενσωματώνει την ένταση της υπαρξιακής αναζήτησης και της ατομικής απώλειας. Ο Goll, μέλος του κινήματος της «Εξπρεσιονιστικής Ποίησης», επηρεάστηκε από την ένταση και τις αντιφάσεις του σύγχρονου κόσμου. Στο έργο του, χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό μοτίβο του παράφορου έρωτα και της τραγικής κατάληξης για να εκφράσει την ανησυχία του για τον ανθρώπινο πόνο και την απομόνωση. Είναι ένα ποιητικό δράμα που ανήκει στη σφαίρα του υπερρεαλιστικού θεάτρου. Ο Goll, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας με βαθιά επίδραση από τον υπερρεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό, δημιουργεί ένα έργο στο οποίο η αγάπη, η πίστη και η πνευματική αναζήτηση μπλέκονται με το μυστικισμό και το όραμα. Η ηρωίδα, Ντόνα Προυέζ, είναι μια γυναίκα που παλεύει ανάμεσα στον γήινο έρωτα και το θείο καθήκον. Το έργο εξερευνά το τελευταίο πάθος της προς έναν άνδρα, το οποίο όμως συγκρούεται με τη δέσμευσή της σε έναν ανώτερο σκοπό, σε ένα ιδανικό που υπερβαίνει το προσωπικό. Μέσα από ποιητικούς μονολόγους και συμβολικούς διαλόγους, η Προυέζ παρουσιάζεται ως τραγική φιγούρα που αδυνατεί να συμβιβάσει το πνευματικό με το σαρκικό. Η γραφή του είναι γεμάτη έντονη λυρικότητα και εικόνες που παραπέμπουν σε όνειρο ή οπτασία. Το έργο αντλεί από τη γλώσσα και την αισθητική της θρησκευτικής ποίησης και του μεσαιωνικού μύθου, ενώ η μορφή της Προυέζ παρουσιάζεται ως μια αγία και ταυτόχρονα ερωτευμένη γυναίκα. Ο συγγραφέας προβάλλει τη σύγκρουση ανάμεσα στο πάθος και την υπέρβαση, σε μια εποχή που οι βεβαιότητες της παράδοσης είχαν κλονιστεί από τις ιστορικές και κοινωνικές ανακατατάξεις του Μεσοπολέμου. Το έργο ξεχωρίζει για τη μουσικότητα του λόγου και τη δύναμη των συμβόλων του, ενώ αποτελεί και έναν στοχασμό για τον έρωτα ως μορφή πόνου αλλά και λύτρωσης. Αν και λιγότερο γνωστό από άλλα έργα του Goll, παραμένει σημαντικό δείγμα του θεάτρου-ποίησης της εποχής του.

332.         Το γεράκι της Μάλτας (Ντάσιελ Χάμετ – 1930) Καθιέρωσε τον Χάμετ ως πρωτοπόρο του λεγόμενου «σκληρού» αστυνομικού μυθιστορήματος, ένα είδος που διακρίνεται για τον ρεαλισμό, τον κυνισμό και την ατμόσφαιρα διαφθοράς. Κεντρικός ήρωας είναι ο Σαμ Σπέιντ, ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ στο Σαν Φρανσίσκο. Όταν μια μυστηριώδης γυναίκα, τον προσλαμβάνει για να παρακολουθήσει έναν άντρα, τα πράγματα παίρνουν γρήγορα τραγική τροπή: ο συνεργάτης του Σπέιντ δολοφονείται και ο ίδιος μπλέκεται σε μια υπόθεση προδοσίας και φόνου που περιστρέφεται γύρω από ένα μυστηριώδες, ανεκτίμητο άγαλμα, το θρυλικό γεράκι της Μάλτας. Στην υπόθεση εμπλέκονται σκοτεινοί χαρακτήρες, που είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα για να αποκτήσουν το πολύτιμο αντικείμενο. Η επιτυχία του μυθιστορήματος οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη δημιουργία του αντι-ήρωα που έγινε αρχέτυπο: ο Σπέιντ είναι σκληρός, αυτάρκης και ηθικά αμφίσημος. Δεν είναι το πρότυπο του άμεμπτου ντετέκτιβ, αλλά ένας άνθρωπος που κινείται σε έναν κόσμο διαφθοράς χωρίς να χάνει το προσωπικό του κώδικα τιμής. Καθώς επίσης και στη πυκνή και γεμάτη ανατροπές πλοκή. Οι διάλογοι είναι κοφτοί και ρεαλιστικοί, δίνοντας ένταση και αμεσότητα στην αφήγηση. Επιπλέον, το έργο εντυπωσίασε με τη ζωντανή αναπαράσταση του underground αστικού τοπίου και της ατμόσφαιρας παρακμής, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε μια πιο «ώριμη» προσέγγιση στο αστυνομικό μυθιστόρημα, μακριά από τα τετριμμένα  αστυνομικά μυθιστορήματα της εποχής.

333.         Ίχνη (Ερνστ Μπλοχ – 1930) Χρησιμοποιεί την έννοια των «ιχνών» για να αναφερθεί σε όλες τις πολιτισμικές και πνευματικές εκφάνσεις της ανθρώπινης ιστορίας που αφήνουν πίσω τους σημάδια – από θρησκευτικές πεποιθήσεις και πολιτικές κινήσεις μέχρι καλλιτεχνικές και φιλοσοφικές αντιφάσεις. Αυτά τα ίχνη συνδέονται με την αναζήτηση για μια καλύτερη, δικαιότερη κοινωνία και την επιθυμία του ανθρώπου για αλλαγή και προοδευτική εξέλιξη. Θεωρεί ότι η ουτοπία – η ιδέα ενός καλύτερου μέλλοντος – αποτελεί ένα «ίχνος» της ανθρώπινης διάνοιας και των δυνατοτήτων της. Οι άνθρωποι μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον τους μέσα από τη συνειδητοποίηση των ιχνών που αφήνει η ιστορία και η κοινωνία. Είναι συλλογή πεζών αποσπασμάτων (αφορισμοί, μικρές παραβολές, σύντομες διηγήσεις και αναμνήσεις). Πρόκειται για ένα είδος φιλοσοφικού ημερολογίου ή “λογοτεχνικής φιλοσοφίας”, όπου ο Μπλοχ διερευνά τα όρια ανάμεσα στο καθημερινό και το υπερβατικό· σε αυτά που συχνά προσπερνάμε, αλλά φέρουν μέσα τους προάγγελους ενός “όχι ακόμη” καλύτερου κόσμου. Τα κείμενα, συνολικά 87 στην μεταγενέστερη έκδοση, ποικίλλουν όσον αφορά το θέμα: από όνειρα, μύθους, τεχνολογία, κοινωνία έως στιγμιότυπα παιδικών αναμνήσεων. Στο επίκεντρο βρίσκεται η έννοια των "Ιχνών" – οι λεπτομέρειες, τα σκιρτήματα που προκαλούν στάση προβληματισμού και οδηγούν σε βαθύτερη αντίληψη του εαυτού και της ιστορίας, ως χώρο ουτοπικής σκέψης. Χρησιμοποιεί μικρές, συχνά γρίφο-όμοιες αφηγήσεις, που μοιάζουν με νουάρ ανέκδοτα ή φανταστικές παραβολές· ξαφνικές στροφές δίνουν σε απλά περιστατικά διττή σημασία και ενδέχεται να αποκαλύψουν μία άλλη πραγματικότητα πίσω από τα φαινόμενα. Η μελέτη αυτών των στιγμιαίων “ειδικών” σημείων επιτρέπει μια ουτοπική ερμηνεία του πραγματικού.  Σήμερα το Ίχνη αποτελεί το προοίμιο της Κριτικής του Ουτοπικού Σκεπτικού του Μπλοχ – ένα έργο που δείχνει πως μέσα στην καθημερινότητα, ακόμα και το πιο ασήμαντο ίχνος, μπορεί να ενεργοποιήσει τη σκέψη και να οδηγήσει σε μια ουτοπία που μέλλεται.

334.         Το Δυσάρεστο στην κουλτούρα (Σίγκμουντ Φρόιντ – 1930) Είναι, μαζί με την Ομαδική Ψυχολογία και την Ανάλυση του Εγώ του 1921, η πιο ολοκληρωμένη πραγματεία του Φρόιντ για την πολιτισμική θεωρία. Ενα από τα πιο σημαίνοντα κείμενα πολιτιστικής κριτικής του 20ού αιώνα. Το θέμα είναι η αντίθεση μεταξύ της κουλτούρας και των ενστικτωδών παρορμήσεων. Ο πολιτισμός προσπαθεί να σχηματίσει όλο και μεγαλύτερες κοινωνικές ενότητες. Για το σκοπό αυτό, περιορίζει την ικανοποίηση των σεξουαλικών και επιθετικών ορμών. Μεταμορφώνει μέρος της επιθετικότητάς τους σε ενοχή. Με αυτόν τον τρόπο, ο πολιτισμός είναι πηγή οδύνης. Η ανάπτυξή του οδηγεί σε αυξανόμενη ανησυχία. Οι ρητορικές ιδέες του Φρόιντ και οι δραματικές περιγραφές της ψυχολογικής πάλης μεταξύ ευχαρίστησης και κοινωνικών κανόνων έχουν κάνει αυτό το κείμενο βασικό σημείο αναφοράς για κριτικούς που εξετάζουν λογοτεχνικά έργα που αναδεικνύουν ψυχολογικά διλλήματα και τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης.                                                                                                         

335.         42ος παράλληλος (Τζον Ντος Πάσος – 1930) To πρώτο έργο της τριλογίας ¨ΗΠΑ¨, που έχει άλλα δυο, το ¨1919¨ και το ¨The Big Money¨. Χρησιμοποίησε πειραματικές τεχνικές σε αυτά τα μυθιστορήματα. Αν και κάθε μυθιστόρημα στέκεται από μόνο του, η τριλογία έχει σχεδιαστεί για να διαβάζεται ως σύνολο. Οι πολιτικοί και κοινωνικοί προβληματισμοί του στο μυθιστόρημα είναι βαθιά απαισιόδοξοι για την πολιτική και οικονομική κατεύθυνση των ΗΠΑ και λίγοι από τους χαρακτήρες καταφέρνουν να κρατήσουν τα ιδανικά τους. Ένα πολυφωνικό, πειραματικό μυθιστόρημα που αναπαριστά τον μετασχηματισμό της αμερικανικής κοινωνίας από το 1900 έως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρικό θέμα είναι η σταδιακή απώλεια αθωότητας ενός έθνους που μεταμορφώνεται σε βιομηχανική υπερδύναμη και η κοινωνική ανισότητα, εκμετάλλευση εργατών, διαφθορά και αποξένωση, ακόμα και η ελπίδα για κινηματική επίλυση των αντιθέσεων. Η μέθοδος του Dos Passos έχει σαφή πολιτική φόρτιση· η αφήγηση δείχνει έναν επικριτικό τόνο απέναντι στην εξουσία, την καταστολή των δικαιωμάτων, τον ατομικισμό και τη μετατόπιση του ονείρου σε οικονομικό κέρδος. Δομημένο γύρω από τρεις κεντρικούς άξονες – τη μυθοπλαστική αφήγηση, αποσπάσματα ειδήσεων, σύντομα βιογραφικά ιστορικών προσώπων και αυτοβιογραφικά ρεύματα συνείδησης, το βιβλίο αναπτύσσει την προσωπική και συλλογική εμπειρία της εποχής. Το έργο εστιάζει σε μία πληθώρα χαρακτήρων, όπου ο καθένας αντιπροσωπεύει διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και επιδιώξεις. Καθώς οι ΗΠΑ προχωρούν προς τη σύγκρουση του Α’ΠΠ  και την οικονομική τους αναβάθμιση, οι χαρακτήρες βιώνουν τις αντιφάσεις της εντεινόμενης βιομηχανικής ανάπτυξης, της εργασιακής απελπισίας, της κοινωνικής ανόδου ή παρακμής. Η πολυσυλλεκτική, συχνά αντιθετική δομή δημιουργεί ένα καλειδοσκόπιο της Αμερικής – μία «γλωσσικά περιπετειώδη εθνική προσωπογραφία» . Η επιτυχία του Dos Passos είναι ότι εξισορροπεί τον πειραματισμό με την αφηγηματική επιφανειακή πρόσληψη, εξασφαλίζοντας ότι η «δύσκολη τεχνική αφήγησης» δεν κουράζει τον αναγνώστη. Καινοτόμο στην αφήγηση, πλουραλιστικό σε θέματα, διαχρονικό στον προβληματισμό του για τις συνέπειες της βιομηχανικής και πολεμικής ανάπτυξης. Αποτελεί πρόδρομο στην πολιτική μυθοπλασία και σαρωμένο πορτραίτο μίας νεαρής υπερδύναμης που αρχίζει να αντιλαμβάνεται την πραγματική της δύναμη… και τις θυσίες της.

Zhuangzi «Chuang Tzu» (Zhuang Zhou, 476 – 221 π.Ε)

Είναι ένα αρχαίο κινεζικό κείμενο από τα θεμελιώδη του Ταοϊσμού. Γράφτηκε κατά την ύστερη περίοδο των εμπόλεμων κρατών και πήρε το όνομά του από τον παραδοσιακό συγγραφέα του, Zhuang Zhou, γνωστός ως "Zhuangzi" ("Δάσκαλος Zhuang"). Αναφέρεται σε παραδείγματα της φύσης του ιδανικού Ταοϊστικού σοφού. Περιέχει πολυάριθμα ανέκδοτα, αλληγορίες, παραβολές και μύθους, που συχνά εκφράζονται με ασέβεια ή χιούμορ. Τα επαναλαμβανόμενα θέματα περιλαμβάνουν την αποδοχή του αυθορμητισμού και την επίτευξη ελευθερίας από τον άνθρωπο και τις κοινωνικοποιημένες συμβάσεις του. Το κείμενο στοχεύει να απεικονίσει την αυθαιρεσία και την έσχατη αναλήθεια των διχογνωμιών που συνήθως ασπάζονται οι ανθρώπινες κοινωνίες, όπως αυτές μεταξύ καλού και κακού, μεγάλου και μικρού, ζωής και θανάτου ή ανθρώπου και φύσης. Σε αντίθεση με την εστίαση στην καλή ηθική και στο προσωπικό καθήκον που εξέφρασαν πολλοί Κινέζοι φιλόσοφοι της περιόδου, ο Zhuang Zhou προώθησε την ξέγνοιαστη περιπλάνηση και την παρακολούθηση της φύσης, μέσω της οποίας θα γινόταν τελικά ένα με τον «Δρόμο» (Τάο).

Μια ειδική υπαρξιακή αρχή, που συνάγεται στο Zhuangzi, είναι η έννοια της «Ουράνιας Άνοιξης» («tian ji», κινέζικα: 天機). «Η Ουράνια Άνοιξη» είναι ένα είδος μηχανής, μια έμφυτη φυσική ιδιότητα των πραγμάτων, με την οποία ζουν και κινούνται όλα τα έμβια όντα: «Με συγκινεί η Ουράνια Άνοιξη μέσα μου, και πώς κινούμαι, ο ίδιος δεν ξέρω». Οι κύριες ιδιότητες που έχει το ον, σύμφωνα με τον Zhuangzi, είναι το κενό και η ειρήνη, η αμορφία και η αδράνεια. Είναι «η ρίζα όλων των πραγμάτων», «... κενό και ειρήνη, απουσία εικόνων και πράξεων - αυτή είναι η βάση του Ουρανού και της Γης, το όριο του Μονοπατιού και των ζωτικών ιδιοτήτων του». Η βασική ιδέα είναι ο «Δρόμος» («dao», κινέζικα: 道). Είναι ο «Δρόμος» που ενεργεί ως η κύρια αιτία του Σύμπαντος, δημιουργεί τον «Ουρανό και τη Γη», διαποτίζει ολόκληρο τον κόσμο που είναι ορατός σε εμάς, τον πνευματοποιεί και τον προικίζει με ουσία. Ο «Δρόμος» είναι αυτάρκης. Διαφορετικά, στο Zhuangzi, ο «Δρόμος» ως η πρωταρχική βάση του Σύμπαντος ορίζεται αποφατικά: είναι αδρανής, ασώματη και άμορφη, «…είναι ψηλότερα από το πάνω άκρο του σύμπαντος, αλλά όχι ψηλά. Είναι κάτω από τον πυθμένα του σύμπαντος, όχι χαμηλά. Γεννήθηκε πριν από τη Γη και η ζωή του δεν είναι μεγάλη. Είναι μεγαλύτερος από την πιο βαρετή αρχαιότητα, αλλά η ηλικία του δεν είναι παλιά». Ο "Δρόμος" είναι έμφυτο στον κόσμο, επιπλέον, υπάρχει σε όλα, ακόμα και στα πιο χαμηλά και στα πιο μικρά. Και «δεν υπάρχει μέρος που να μην είναι». Ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να ειπωθεί για τον ίδιο τον «Δρόμο», δεν φαίνεται, δεν ακούγεται, μπορεί μόνο να κατανοηθεί. Σύμφωνα με το Zhuangzi, η βάση της ύπαρξης είναι η μεταβλητότητα και η παροδικότητα των πραγμάτων: «Ό,τι υπάρχει αντικαθιστά το ένα το άλλο σε μια ανεξάντλητη ποικιλία και κάθε πράγμα επιστρέφει στην πηγή». Αυτή η άποψη του κόσμου, της ατελείωτης μεταμόρφωσής του, κάνει τη φιλοσοφία του Zhuangzi να σχετίζεται με τον Βουδισμό. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούν να γίνουν παραλληλισμοί με το βουδιστικό δόγμα της «Ανίτυα».

Η κορυφαία οντολογική έννοια στο Zhuangzi είναι το «μεγάλο μεταλλουργείο» («da ye», κινέζικα: «大冶»). Κρίνοντας από το πλαίσιο, μιλάμε για μία οντότητα. Δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι ο «προφήτης των πραγμάτων» είναι μια από τις «υποστάσεις» της «Οδού». Αυτό υποδηλώνεται από το γεγονός ότι ο «προφήτης των πραγμάτων» αποκαλύπτεται στο κείμενο, όπως η «Οδός», «αποφατικά». Για «αυτόν που προφητεύει πράγματα» λέγεται ότι: «…Καταστρέφει τα πάντα, και δεν είναι σκληρός· χαρίζει έλεος σε χιλιάδες γενιές, αλλά δεν είναι ευγενικός· είναι παλαιότερος από την πιο τραγική αρχαιότητα, αλλά όχι παλιός· αγκαλιάζει τον ουρανό και τη γη, χαράζει όλες τις μορφές, αλλά δεν είναι επιδέξιος…». Κρίνοντας από τα συμφραζόμενα, «αυτός που μιλάει για πράγματα» δεν είναι ξεχωριστό πρόσωπο και, επομένως, η μετάφραση αυτού του όρου ως «δημιουργός» δεν είναι απολύτως σωστή. «Ο προφήτης των πραγμάτων», όπως το «μεγάλο μεταλλουργείο», είναι η φυσική αρχή της ατέρμονης αλλαγής των πραγμάτων. Σύμφωνα με το Zhuangzi, τα πράγματα δεν δημιουργούνται ούτε γεννιούνται από κάποιον, αλλά έχουν προέλευση και αλλάζουν μέσα τους: «… Ο ουρανός δεν γεννά τίποτα, αλλά τα πράγματα μεταμορφώνονται, η Γη δεν μεγαλώνει τίποτα, αλλά τα πράγματα ωριμάζουν, ο κυρίαρχος κυρίαρχος δεν κάνει τίποτα, αλλά όλα συμβαίνουν στον κόσμο».

Το Zhuangzi είναι ένα μνημείο του κινεζικού αγνωστικισμού. Το βιβλίο περιέχει πολλές αναφορές στο άγνωστο της πραγματικότητας και του φυσικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με τον Zhuangzi, δεν μπορούμε καν να ξέρουμε ακριβώς από πού προέρχονται οι σκέψεις μας. Ο Zhuangzi συγκρίνει το φυσικό σχέδιο, το οποίο δεν είναι πλήρως προσβάσιμο στον άνθρωπο, με έναν «αληθινό κύριο» του οποίου τα «σημάδια» δεν μπορούμε να διακρίνουμε. Η ανθρώπινη γνώση της φύσης είναι δύσκολη γιατί κάθε γνωστό φαινόμενο είναι ουσιαστικά αμφίθυμο και περιέχει το αντίθετό του: «σε κάθε ορισμό υπάρχει κάτι απροσδιόριστο, σε κάθε απόδειξη υπάρχει κάτι αναξιόπιστο», «το «αληθές» είναι επίσης «αναληθές», το σωστό είναι επίσης «λανθασμένο». Η πλήρης γνώση της πραγματικότητας είναι επίσης αδύνατη επειδή το σύστημα αντίληψης που διαθέτει ένα άτομο δεν αρκεί για να κατανοήσει την πραγματικότητα: «οι εικόνες και τα χρώματα, τα ονόματα και οι ήχοι δεν αρκούν για να κατανοήσουμε τη φύση του άλλου». Το ίδιο το αντικείμενο της γνώσης (σε αυτήν την περίπτωση, όλα τα πράγματα γενικά) είναι άπειρο, ενώ οι ανθρώπινες δυνατότητες, όπως και ο ίδιος ο άνθρωπος, είναι πεπερασμένες: «η ζωή μας έχει όριο, αλλά δεν υπάρχει όριο στη γνώση. Το να έχεις όριο, να κυνηγάς το απεριόριστο είναι μοιραίο». Το Τζουανγκζί αποκαλεί το άπειρο του γνωστού μια ανεξάντλητη «ουράνια αποθήκη»

Με ηθικούς όρους, το Zhuangzi εναντιώνεται στην κύρια φιλοσοφική σχολή εκείνης της εποχής - τον Κομφουκιανισμό. Εάν η ηθική βάση για τους Κομφουκιανούς ήταν πάντα το καθήκον, η ανθρωπιά και το τελετουργικό, και το ηθικό ιδανικό είναι η «τέλεια σοφία», το Zhuangzi αντιτίθεται στη λατρεία της τελετουργίας και του καθήκοντος, ως αφύσικη για τον άνθρωπο. Επιμένει ότι ένα άτομο πρέπει να ακολουθεί τον εαυτό του, τις φυσικές του κλίσεις και όχι τις εξωτερικά επιβεβλημένες αξίες και τελετουργίες: «... να υποκύπτει και να λυγίζει σύμφωνα με την εθιμοτυπία, να επαινεί την ανθρωπιά και το καθήκον, να θέλει να ηρεμήσει τις καρδιές των ανθρώπων - αυτό σημαίνει να εγκαταλείψει τη σταθερότητα στον εαυτό του». Ως εκ τούτου απορρίπτει το Κομφουκιανό ιδεώδες του «τέλειου σοφού»: «Το να σπάσουμε τον Δρόμο και τις ιδιότητές του για να φυτέψουμε την ανθρωπιά και το καθήκον είναι αμαρτία των «διάσημων σοφών».

Στην πραγματικότητα, τα ηθικά ζητήματα είναι τα κύρια στη φιλοσοφία του Zhuangzi. Η ηθική του Zhuangzi δεν είναι τόσο «μηδενιστική» όσο «νατουραλιστική». Αντιπαραβάλλει τους «διάσημους σοφούς» (εκείνης της εποχής) με τους «πραγματικά σοφούς». Οι «πραγματικά σοφοί» δεν είναι εκείνοι οι σοφοί που άφησαν πίσω τους πολλά γραπτά ή έχτισαν μια επιτυχημένη καριέρα στο δικαστήριο. Ένας μάγειρας που κόβει κρέας για να μην έχει θαμπώσει το μοναδικό του μαχαίρι εδώ και δεκαετίες, μπορεί επίσης να είναι «πραγματικά σοφός», «αληθινά σοφός». Όλοι οι απλοί άνθρωποι έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη γνώση του «Μονοπατιού» τους.

Ο "Δρόμος" δεν είναι μόνο η αρχή όλων των πραγμάτων, αλλά και μια ορισμένη δύναμη που δίνει ουσία σε όλα τα πράγματα. Από αυτή την άποψη, είναι αρκετά συγκρίσιμο με την «εντελέχεια» του Αριστοτέλη Ο "Δρόμος" είναι αρκετά κατανοητός στον άνθρωπο, είναι επίσης η δύναμη που μπορεί να χρησιμοποιήσει για δικό του όφελος. Επίσης χαρακτηρίζεται από ηθική αμφιθυμία. Δεδομένου ότι ο «Δρόμος» δεν υπόκειται σε ανθρώπινες απόψεις για την ηθική, ευνοεί τόσο τους καλούς όσο και τους κακούς ανθρώπους, είναι παρών και στους καλούς και στους ληστές και όλοι όσοι τον ακολουθούν είναι σίγουρο ότι θα πετύχουν στη ζωή τους και θα συνειδητοποιήσουν τις φυσικές δυνατότητες των πραγμάτων.

Όσον αφορά την ανθρώπινη προσωπικότητα, το Zhuangzi προσφέρει άλλα ηθικά ιδανικά: αμεροληψία και αυταρχικότητα, ανεξαρτησία από το εξωτερικό, από τα πράγματα: «Πετάξτε την ανθρωπιά και το καθήκον - και οι ζωτικές δυνάμεις στην Ουράνια Αυτοκρατορία θα ενωθούν επιτέλους στα βάθη τους. Εάν οι άνθρωποι βασίζονται μόνο στην όρασή τους, δεν θα μείνει κανείς τυφλός στον κόσμο. να μην μείνει κανείς στον κόσμο που να είναι παθιασμένος με τα πράγματα Αν οι άνθρωποι βασίζονται μόνο στις ζωτικές τους ιδιότητες, δεν θα μείνουν μεροληπτικοί άνθρωποι στον κόσμο».

Αγάπη για την ομορφιά του κόσμου, για την ομορφιά του ήχου του, αγάπη για την ανθρωπότητα, αγάπη για το καθήκον, τελετουργία, μίμηση των σοφών, αγάπη για τη γνώση - σύμφωνα με το Zhuangzi, αυτές είναι ψεύτικες αρετές. Για την «αληθινή αρετή», το Zhuangzi θεωρεί την απλότητα παρόμοια με την απλότητα των αρχαίων, που ήξεραν πώς να αρκούνται σε λίγα, δεν δελεάζονταν από τον πλούτο των γειτόνων τους και δεν αποσπούσαν την εύνοια ή το χάλι στους ανωτέρους τους. Αυτή η απλότητα συνδέεται κυρίως με την αποδοχή της φύσης και του πεπρωμένου κάποιου. Επομένως, είναι απαραίτητο να σημειώσουμε μια ακόμη ηθική έννοια - την έννοια της «μη δράσης» («wu-wei», κινεζικά: 無為). Είναι μια μοναδική αρχή παθητικού στοχασμού και μη παρεμβολής. Συνήθως μεταφράζεται ως "μη δράση" ή "μη πράξη".

Οι φιλόσοφοι της Κίνας επικεντρώθηκαν κυρίως στην κοινωνικοπολιτική ανάπτυξη, οι κορυφαίες σχολές παρουσίασαν τις προτάσεις τους για την «ευημερία της Ουράνιας Αυτοκρατορίας». Στο Zhuangzi, η «μη δράση» εμφανίζεται ως το πιο πρόσφορο πολιτικό δόγμα. Εδώ αποκαλύπτεται ένα συγκεκριμένο παράδοξο. Αν ο Κομφουκιανισμός έβλεπε έναν επιτυχημένο ηγεμόνα ως κάτοχο των πέντε αρετών, ο νομικισμός είδε την ευημερία του κράτους σε ένα καλά σχεδιασμένο σύστημα ανταμοιβών και τιμωριών, σε αντίθεση με τα προηγούμενα, το κύριο καθήκον του ηγεμόνα, σύμφωνα με το Zhuangzi, είναι η "μη δράση". Η επιθυμία να ρυθμίσουμε τη φύση, τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων ή να τις διορθώσουμε, απλώς προσπαθεί να «απορρυθμίσει» τη φυσική πορεία των πραγμάτων. «Ο κόσμος κάτω από τον ουρανό πρέπει να επιτρέπεται να είναι όπως είναι».  Ο ηγεμόνας, επομένως, δεν πρέπει να σκεφτεί πώς θα κυβερνήσει καλύτερα την Ουράνια Αυτοκρατορία, αλλά θα πρέπει να νοιάζεται για τον εαυτό του περισσότερο από το κράτος, για να βρει «ειρήνη στη φύση και το πεπρωμένο του». Μόνο ακολουθώντας τη «φύση όλων των πραγμάτων», χωρίς να έχει προσωπικές φιλοδοξίες, μπορεί ένας ηγεμόνας να φέρει σε τάξη το κράτος. Για ένα άτομο, η «μη δράση» είναι ο δρόμος προς την αληθινή ευτυχία: «Η υψηλότερη ευτυχία είναι η ίδια η ζωή και μόνο η μη δράση επιτρέπει σε κάποιον να την πετύχει».

Αν και η εκτίμηση για το έργο επικεντρώνεται συχνά στη φιλοσοφία του, το Zhuangzi θεωρείται επίσης ως ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά έργα στον Κλασσικό Κινεζικό κανόνα. Έχει επηρεάσει σημαντικά τους μεγάλους Κινέζους συγγραφείς και ποιητές για περισσότερες από δύο χιλιετίες, με τον πρώτο μαρτυρημένο σχολιασμό του έργου που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν (202 π.Χ. – 220 μ.Χ.). Ονομάστηκε «το πιο σημαντικό κείμενο πριν από το Τσιν για τη μελέτη της κινεζικής λογοτεχνίας».

Το Zhuangzi και το Tao Te Ching θεωρούνται τα δύο θεμελιώδη κείμενα στην ταοϊστική παράδοση. Είναι αποδεκτό ότι κάποια εκδοχή του Tao Te Ching επηρέασε τη σύνθεση του Zhuangzi. Ωστόσο, τα δύο έργα είναι ξεχωριστά στις προοπτικές τους για το ίδιο το Τάο. Το Zhuangzi χρησιμοποιεί τη λέξη "Tao" (道) λιγότερο συχνά από το Tao Te Ching, με το πρώτο να χρησιμοποιεί συχνά τον "Ουρανό" (天) σε μέρη που το δεύτερο χρησιμοποιεί το "Tao". Ενώ ο Zhuang Zhou συζητά την προσωπική διαδικασία παρακολούθησης του Tao εκτενώς, σε σύγκριση με τον Λαο Τσε, αρθρώνει ελάχιστα για τη φύση του ίδιου του Tao. Η μόνη άμεση περιγραφή του Τάο από το Zhuangzi περιέχεται στο "The Great Ancestral Teacher", σε ένα απόσπασμα που "προσαρμόστηκε αποδεδειγμένα" από το κεφάλαιο 21 του Tao Te Ching. Τα εσωτερικά κεφάλαια και το Τάο Τε Τσινγκ συμφωνούν ότι οι περιορισμοί που είναι εγγενείς στην ανθρώπινη γλώσσα αποκλείουν οποιαδήποτε επαρκή περιγραφή του Τάο. Εν τω μεταξύ, οι ατελείς περιγραφές είναι πανταχού παρούσες και στα δύο κείμενα

Ανάλεκτα "Lunyu" (Κομφούκιος, 475 - 206 π.Ε)

Αποτελείται από αποσπάσματα από τις ομιλίες του Δασκάλου για τον «ευγενή άνθρωπο» που αποφεύγει τις απολαύσεις, τους καβγάδες και την απληστία. Η ρίζα του ευγενούς ανθρώπου ονομάζεται «υιική ευσέβεια», από την οποία αναπτύσσεται η «ανθρωπιά». Η «υιική ευσέβεια» συνίσταται στην εκτέλεση μιας «τελετουργίας». Μαζί με την ανθρωπιά, η «σοφία» είναι επίσης σεβαστή. 

Άλλες σημαντικές ιδιότητες ενός ευγενούς ανθρώπου είναι η «δικαιοσύνη» και η «ειλικρίνεια». Το παράδειγμα ευγενούς ανθρώπου του Κομφούκιου ήταν ο Γιάο. Αναφέρονται επίσης οι «πέντε αρετές». Σε μια περίπτωση, πρόκειται για σεβασμό, γενναιοδωρία, ειλικρίνεια, ευφυΐα και καλοσύνη. Σε άλλη - το έλεος, η ακρίβεια, η μετριοπάθεια, η «μεγαλειότητα χωρίς αλαζονεία», «ο σεβασμός χωρίς αγριότητα». Το Lunyu περιέχει επίσης τον χρυσό κανόνα: «Μην κάνεις στους άλλους αυτό που δεν επιθυμείς για τον εαυτό σου». Ο αντίποδας του ευγενούς ανθρώπου είναι το «ανθρωπάκι» που έχει εμμονή με τη μεροληψία και το κέρδος. 

Η ανώτατη αρχή της ηθικής και φυσικής τάξης ονομάζεται «Ουρανός», επομένως ένας ευγενής άνθρωπος που εμπιστεύεται τον ουρανό είναι απαλλαγμένος από «άγχος και φόβο». Ο Κομφούκιος ήταν επιφυλακτικός να μιλήσει για πνεύματα, θαύματα και θάνατο. 

Το Lunyu περιέχει επίσης μια περιγραφή των συνηθειών του Κομφούκιου, ο οποίος αγαπούσε το ρύζι, το κρέας, το κρασί και δεν παραμελούσε τις σάλτσες. Φορούσε μαύρο καφτάνι, ρόμπα και μεταξωτό καπέλο. Το άρεσε να παίζει πούλια και αγώνες τοξοβολίας. Παραδόξως, μεσαιωνικές εκδοχές του κειμένου και τα σχόλια των Ανάλεκτων διατηρήθηκαν σε βουδιστικούς ναούς στην Ιαπωνία, όπου οι ιερείς ενεργούσαν ως ειδικοί στην κινεζική κλασική λογοτεχνία. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός ήταν η επιστροφή στην Κίνα του υποσχολιασμού τους, που γράφτηκε από τον Huang K'ang (488-545) και χάθηκε στην ηπειρωτική χώρα κατά τη περίοδο των ταραχών. Στην Ιαπωνία, αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε το 1750 και αναδημοσιεύτηκε το 1864. Μετά την επιστροφή του στην Κίνα, συμπεριλήφθηκε στο Siku Quanshu. Είναι ενδιαφέρον ότι μία από τις μορφές στοχασμού στο κείμενο ήταν η ερμηνεία του στοιχείου lun στον τίτλο μέσω του παρακείμενου ιερογλυφικού με τη ριζική «άμαξα», που υποδήλωνε έναν τροχό. Έτσι, τα Ανάλεκτα αποδίδονταν με κυκλικότητα και τελειότητα της μορφής, που θυμίζει το μαργαριτάρι.

Σε μεγάλο βαθμό, το Lunyu αφορά τη διακυβέρνηση του κράτους, η οποία απαιτεί όπλα και την εμπιστοσύνη του λαού, καθώς και την προσεκτική εκτέλεση των καθηκόντων του. Ο ηγεμόνας καλείται να είναι παράδειγμα για τους υπηκόους του και να ενθαρρύνει τους άξιους. Απαραίτητο στη διακυβέρνηση είναι το τελετουργικό και η δικαιοσύνη. Για τον Κομφούκιο, η οικογένεια είναι υπόδειγμα του κράτους. 

1929: Πολυδιαβασμενα και καλοπουλημένα λογοτεχνικά έργα

Ρούλα Ντούλη-Αλεξίου

321. Το ατλαζένιο γοβάκι (Πωλ Κλωντέλ – 1929) Μεγάλο θεατρικό έργο. «Η σκηνή αυτού του δράματος είναι ο κόσμος» έχει πει ο συγγραφέας. Έγραψε επίσης: «Το θέμα του έργου είναι, εν ολίγοις, αυτό του κινέζικου θρύλου, των δύο αστρικών εραστών που κάθε χρόνο μετά από μακροχρόνιες περιπλανήσεις καταφέρνουν να συναντηθούν, χωρίς ποτέ να μπορέσουν να ενωθούν». Η πολλαπλότητα των τόπων, των χαρακτήρων και η εξαιρετική έκταση του έργου έκαναν τη σκηνοθεσία του δύσκολη, παρά το ενδιαφέρον του. Παρουσιάζεται συνήθως τμηματικά σε περιορισμένης διάρκειας σκηνικές εκδοχές. Το ατλαζένιο γοβάκι είναι ένα μυστικιστικό ερωτικό δράμα που αφηγείται τον αδύνατο έρωτα μεταξύ της δόνας Προυέζ και του δον Ροντρίγκο. Η δράση, που εκτείνεται σε 20 περίπου χρόνια, διαδραματίζεται στην Αναγέννηση, την εποχή των μεγάλων κατακτήσεων. Χωρίζεται από τον συγγραφέα, σύμφωνα με τα πρότυπα του κλασικού ισπανικού θεάτρου, σε τέσσερις Ημέρες που δεν αναφέρονται σε 24ωρα αλλά αντιπροσωπεύουν στάδια στην εξελισσόμενη δράση. Παρουσιάζει πολλούς χαρακτήρες, σε διάφορες χώρες, στην Ευρώπη, την Αφρική, τον Νέο Κόσμο και μέχρι την Άπω Ανατολή, στη στεριά και τη θάλασσα. Αναμειγνύοντας λυρικά και επικά στοιχεία σε ελεύθερο στίχο, συνδυάζει το δραματικό και το κωμικό, την ειρωνεία, τον λυρισμό και την ειρωνεία, σε μια ατμόσφαιρα μπαρόκ. Με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, το έργο είναι μια ιστορία έρωτα που αναλύει τη σύγκρουση μεταξύ επιθυμίας και ηθικής.

322. Η ζωή του Αρσένιεφ (Ιβάν Μπούνιν – 1929) Αρχικά, οι τίτλοι του ποικίλλουν: «Το Βιβλίο της Ζωής μου», «Στην Πηγή των Ημερών», «Ανώνυμα Σημειώματα». Η ιδέα χρειάστηκε αρκετά χρόνια για να ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα της Μουρόμτσεβα, κάθε φορά που ολοκλήρωνε το επόμενο μέρος, ο Ιβάν Αλεξέεβιτς σκόπευε να σταματήσει να εργάζεται, ισχυριζόταν ότι «η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να γραφτεί». Ως αποτέλεσμα, ο Μπούνιν δημιούργησε πέντε ενότητες και «έφερε» τον ήρωά του Αλεξέι Αρσένιεφ στην ηλικία των είκοσι ετών. Οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει σε συναίνεση σχετικά με το είδος του μυθιστορήματος του Μπούνιν. 

A_scene_based_The_Life_of_Arseniev

Μερικοί, που μελέτησαν την δημιουργική ιστορία του έργου, σημείωσαν ότι τα πρώιμα χειρόγραφα του συγγραφέα αντανακλούσαν την «πορεία της μνήμης», και μας επιτρέπουν να το χαρακτηρίσουμε ως απομνημονευματώδη πεζογραφία. Όμως κατά την επεξεργασία τους ο συγγραφέας αποστασιοποιήθηκε συνειδητά από τους ήρωες του έργου - άλλαξε ονόματα και αφαίρεσε από το κείμενο λεπτομέρειες από τις οποίες μπορούσαν να μαντέψουν επεισόδια της δικής του βιογραφίας. Σύμφωνα με άλλους, το έργο συνδυάζει πολλά είδη: συνυφαίνει μια φανταστική βιογραφία, απομνημονεύματα και λυρική-φιλοσοφική πεζογραφία. Ο Ιγκόρ Σούχικ έγραψε ότι η βάση του μυθιστορήματος είναι «η ποιητική μεταμόρφωση του παρελθόντος». Ο ίδιος ο Μπούνιν ζήτησε επίμονα να μην προσλαμβάνεται η ιστορία του Αρσένιεφ ως βιογραφία του συγγραφέα. Εξήγησε ότι «Η ζωή του Αρσένιεφ» είναι «η αυτοβιογραφία ενός φανταστικού χαρακτήρα». Το πέμπτο μέρος του έργου, που αρχικά ονομαζόταν «Λίκα», είναι το πιο σημαντικό για τους κριτικούς: σε αυτό ο ήρωας μεγαλώνει και βιώνει το πρώτο του οξύ συναίσθημα. Η δοκιμασία της αγάπης γεννά μέσα του έναν καλλιτέχνη και έναν ποιητή. Οι υποθέσεις ότι το πρωτότυπο της αγαπημένης Λίκας του Αλεξέι Αρσένιεφ είναι η Βαρβάρα Παστσένκο έχουν επανειλημμένα διαψευσθεί από την Μουρόμτσεβα. Σύμφωνα με αυτήν, η ηρωίδα συνδύαζε τα χαρακτηριστικά όλων εκείνων των γυναικών που αγαπούσε ο Μπούνιν σε διαφορετικές εποχές. Για παράδειγμα, στην εμφάνιση η ηρωίδα θυμίζει περισσότερο την πρώτη σύζυγο του συγγραφέα, Άννα. Μεμονωμένα επεισόδια αναπαράγουν λεπτομέρειες της σχέσης που αναπτύχθηκε μεταξύ του Μπούνιν και της ίδιας της Μουρόμτσεβα. Ωστόσο, τα συναισθήματα που βιώνει ο Αρσένιεφ απέναντι στη Λίκα συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με τις εμπειρίες του νεαρού Μπούνιν. Οι τελευταίες γραμμές του μυθιστορήματος («Την είδα πρόσφατα σε ένα όνειρο...») είναι κοντά στην εξομολόγηση που ακούστηκε σε μια από τις επιστολές του συγγραφέα μετά τον χωρισμό του με τον Παστσένκο: «Σε είδα σε ένα όνειρο σήμερα - φαινόσουν ξαπλωμένη στη δεξιά σου πλευρά, ντυμένη, κοιμισμένη».                                                

323.         Ο κοριός (Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι – 1929)       Ο Ιβάν είναι ένας νεαρός που ζει στη Σοβιετική Ένωση τον καιρό της Νέας Οικονομικής Πολιτικής, αξιοποίησης των δυνατοτήτων της αγοράς για την ανόρθωση της κατεστραμμένης οικονομίας από τους συνεχείς πολέμους. Την ημέρα του γάμου του καταψύχεται σε ένα υπόγειο. Μετά από πενήντα χρόνια, αναβιώνει σε έναν ιδανικό κομμουνιστικό κόσμο, σχεδόν μια ουτοπία. Δεν υπάρχει πια φτώχεια και εξαθλίωση, οι ασθένειες και οι φυσικές καταστροφές έχουν νικηθεί και οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει το μεθύσι, το κάπνισμα και τις βρισιές. Ο Ιβάν δεν ανήκει σε αυτό το μέλλον. Γίνεται έκθεμα στο ζωολογικό κήπο και χρησιμεύει ως παράδειγμα των μειονεκτημάτων μιας περασμένης εποχής στους πολίτες του μέλλοντος. Ο τίτλος προέρχεται από έναν κοριό - αλληγορία για τα παράσιτα του καπιταλισμού και το αίμα που ρουφά ο κοριός για να τραφεί - που είχε παγώσει την ίδια στιγμή με τον Ιβάν και γίνεται σύντροφός του στο μέλλον.                                   

Ιδιωτική συλλογή. Αθήνα

324. Ο κόκκινος θερισμός (Ντάσιελ Χάμετ – 1929) Αν και λιγότερο διάσημο από άλλα έργα του συγγραφέα, αυτή η ιστορία συνεχόμενης προδοσίας είναι μια παρουσίαση της ανθρώπινης  συμπεριφοράς σε μια από τις πιο θανατηφόρες εκδοχές της. Αποτέλεσε τη βάση για την ταινία του Κουροσάβα Yojimbo. Με την πνευματώδη, λιτή γραφή του ο Χάμετ έδωσε στους «σκληρούς τύπους» τον δικό του απλό λυρισμό. Εδώ ο ντετέκτιβ Oπ βρίσκεται σε μια διεφθαρμένη πόλη, όπου υπάρχει ένας αγώνας εξουσίας μεταξύ αντιμαχόμενων φατριών. Ουσιαστικά όλοι, τόσο οι άνθρωποι της εξουσίας, οι πλούσιοι, οι ντόπιοι μεγαλόσχημοι, όσο και οι φτωχοί και βασανισμένοι από τη ζωή είναι ψεύτικοι και διεφθαρμένοι. Κοντός, υπέρβαρος, συχνά λίγο μεθυσμένος, ο Oπ δεν είναι σταρ του σινεμά. Είναι ένας ήρωας παρόλα αυτά, ένας άνθρωπος μόνος του, που κάνει ελιγμούς ανάμεσα σε καρχαρίεςς, συχνά με γροθιές και δύναμη πυρός, πάντα με μια βάναυση και διασκεδαστική αποτελεσματικότητα.            

325.  Ένα δικό της δωμάτιο (Βιρτζίνια Γουλφ – 1929) Έργο-ορόσημο για τη γυναικεία χειραφέτηση. Χρησιμοποιεί μεταφορές για να διερευνήσει τις κοινωνικές αδικίες και σχολιάζει την έλλειψη ελεύθερης έκφρασης των γυναικών. Η μεταφορά της για ένα ψάρι εξηγεί το πιο ουσιαστικό της σημείο, «Μια γυναίκα πρέπει να έχει χρήματα και ένα δικό της δωμάτιο για να γράψει μυθοπλασία». Γράφει για μια γυναίκα της οποίας η σκέψη είχε «αφήσει τη γραμμή της στο ρέμα». Καθώς η γυναίκα αρχίζει να σκέφτεται μια ιδέα, ένας φύλακας επιβάλλει έναν κανόνα σύμφωνα με τον οποίο οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να περπατούν στο γρασίδι. Τηρώντας τον κανόνα, η γυναίκα χάνει την ιδέα της… «Αν ζήσουµε άλλον έναν αιώνα – µιλάω για τη συλλογική ζωή, που είναι η αληθινή ζωή, και όχι για τις µικρές ζωές που ζούµε ατομικά - και έχουµε πεντακόσιες λίρες τον χρόνο και ένα δωμάτιο δικό µας η καθεµιά, αν συνηθίσουμε να έχουµε την ελευθερία και το θάρρος να γράφουμε ακριβώς αυτό που σκεφτόμαστε, αν δραπετεύουμε λίγο από το κοινόχρηστο καθιστικό και βλέπουμε τους ανθρώπους όχι πάντα στο πλαίσιο της σχέσης του ενός µε τον άλλον αλλά σε σχέση µε την πραγματικότητα, καθώς και τον ουρανό και τα δέντρα ή οτιδήποτε όπως είναι στην πραγματικότητα… αν αντιμετωπίσουμε το γεγονός, γιατί είναι γεγονός, ότι δεν υπάρχει µπράτσο να πιαστούµε, αλλά ότι προχωράμε µόνες και ότι η σχέση µας είναι µε τον κόσμο της πραγματικότητας κι όχι µε τον κόσμο των ανδρών και των γυναικών, τότε θα υπάρξει η ευκαιρία και η νεκρή ποιήτρια που ήταν η αδελφή του Σαίξπηρ θα ανακτήσει το σώµα που τόσες φορές θυσίασε».                               

326. Μπερλίν Αλεξάντερπλατς (Άλφρεντ Ντέμπλιν – 1929) Αφορά έναν δολοφόνο, που αποφυλακίστηκε. Όταν ο φίλος του σκοτώνει την πόρνη στην οποία αυτός βασιζόταν, συνειδητοποιεί ότι δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από τη παρανομία. Πρέπει να αντιμετωπίσει τη δυστυχία, την έλλειψη ευκαιριών, το έγκλημα και την επικείμενη άνοδο του ναζισμού. Κατά τη διάρκεια του αγώνα του να επιβιώσει ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, η ζωή τον ανταμείβει με μια απρόσμενη έκπληξη, αλλά η ευτυχία του δεν διαρκεί καθώς η ιστορία επαναλαμβάνεται. Το έργο διαδραματίζεται στην εργατική συνοικία δίπλα από την Αλεξάντερπλατς της δεκαετίας του 1920. Αν και το αφηγηματικό του ύφος μερικές φορές συγκρίνεται με αυτό του Τζέιμς Τζόυς, μερικοί κριτικοί έχουν κάνει διάκριση μεταξύ του εσωτερικού μονολόγου του Οδυσσέα και της χρήσης του μοντάζ από την Αλεξάντερπλατς του Βερολίνου. Ο Όλιβερ Καμ, γράφοντας στους London Times, λέει ότι οι μέθοδοι του Ντέμπλιν μοιάζουν περισσότερο με αυτές του Κάφκα στη χρήση βιωματικού λόγου με μια ανάμειξη αφήγησης σε πρώτο και τρίτο πρόσωπο. Το έργο παρουσιάζει την πλοκή από πολλαπλές οπτικές γωνίες και χρησιμοποιεί για αυτό άρθρα εφημερίδων, τραγούδια, ομιλίες και άλλα βιβλία. Αν δεν διαβάσετε το βιβλίο δείτε την ομώνυμη ταινία του Φασμπίντερ.                 

327. Η βουή και η μανία (Γουίλιαμ Φώκνερ – 1929) Επικεντρώνεται στους Compson, πρώην αριστοκράτες του Νότου που αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τη διάλυση της οικογένειάς τους και της φήμη τους. Κατά τη διάρκεια των 30 περίπου ετών που εξιστορούνται, η οικογένεια πέφτει σε οικονομική καταστροφή, χάνει τη θρησκευτική της πίστη και τον σεβασμό της πόλης και πολλοί από αυτούς πεθαίνουν τραγικά. Είναι ένα λογοτεχνικό έργο με μεγάλη επιρροή. Έχει επαινεθεί για την ικανότητά του να αναδημιουργεί τη διαδικασία σκέψης του ανθρώπινου νου. Επιπλέον, θεωρείται ως μια ουσιαστική εξέλιξη στη λογοτεχνική τεχνική του ρεύματος της συνείδησης. «Με τη μέθοδο γραφής του, ο Φώκνερ αναγκάζει τον αναγνώστη όχι απλώς να αναγνώσει, αλλά να λειτουργήσει ως πληρεξούσιος του νοσηρού μυαλού και των διαψεύσεων των ηρώων του. Ο Φώκνερ κατασκεύασε ένα δικό του σύμπαν: την επαρχία Γιοκνοπατώφα, σύνθεση από δύο λέξεις της φυλής Τσίκασοου (Yokana και Petopha: διαμελισμένη γη). 2.400 τ. εκτάρια, κάτοικοι 6.298 λευκοί και 9.313 μαύροι. Περίπου 600 απ’ αυτούς παίρνουν μέρος στα κείμενά του. Σχεδίασε και σχετικό χάρτη, με τις τοποθεσίες όπου διαδραματίζονται τα έργα του. Υπογράφει ως αποκλειστικός κύριος και ιδιοκτήτης της περιοχής».(Παύλος Μάτεσις)

Η έρημη χώρα (Τ. Σ. Έλιοτ - 1922)

El_jardín_de_las_Delicias_de_El_Bosco

Θεωρείται ευρέως ως ένα από τα σημαντικότερα αγγλόφωνα ποιήματα του 20ού αιώνα και εμβληματικό έργο της μοντερνιστικής ποίησης. 

Το ποίημα χωρίζεται σε πέντε ενότητες. Το πρώτο, «Η Ταφή των Νεκρών», εισάγει τα ποικίλα θέματα της απογοήτευσης και της απελπισίας. Το 2ο «Μια παρτίδα σκάκι», χρησιμοποιεί εναλλασσόμενες αφηγήσεις στις οποίες οι βινιέτες αρκετών χαρακτήρων δείχνουν το θεμελιώδες κενό της ζωής τους. Το τρίτο, «Το Κήρυγμα της Φωτιάς» προσφέρει έναν φιλοσοφικό στοχασμό σε σχέση με την αυτοάρνηση και τη σεξουαλική δυσαρέσκεια. Το προτελευταίο «Θάνατος από το Νερό» είναι μια σύντομη περιγραφή ενός πνιγμένου εμπόρου. και το 5ο «Τι είπε η βροντή» είναι η κορύφωση των θεμάτων του ποιήματος που έχουν εκτεθεί προηγουμένως, τα οποία εξερευνώνται μέσα από την περιγραφή ενός ταξιδιού στην έρημο.

Είναι η αλληγορική περιγραφή μιας παρακμάζουσας κοινωνίας. Με αναφορές σε μια τεράστια σειρά πηγών, εκφράζει τον τρόμο, τη ματαιότητα και την αποξένωση της ζωής μετά τον Α’ΠΠ και μέσα από εικόνες και σύμβολα - είναι αξιοσημείωτο για τη φαινομενικά ασύνδετη δομή του, ενδεικτική του μοντερνισμού - αποτυπώνει την αγωνία και απελπισία του ποιητή για τον πολιτισμό που διαλύεται. Ο Έλιοτ εμπνέεται και αναφέρεται σε πολυάριθμα λογοτεχνικά έργα από διάφορες πηγές, μεταξύ άλλων, σε κείμενα της Βίβλου, σε έργα του Σοφοκλή, του Πετρώνιου, του Βιργιλίου, στις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου, έργα του Δάντη, του Τζέφρυ Τσώσερ, των συγγραφέων Έντμουντ Σπένσερ, Τόμας Κυντ, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Τόμας Μίντλτον και Τζον Ουέμπστερ, του Τζον Μίλτον, του Άλφρεντ Τέννυσον, στην όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ, στη μουσική τζαζ, στη γαλλική ποίηση (Νερβάλ, Βερλαίν, Μπωντλαίρ), σε σύγχρονούς του συγγραφείς (Χάξλεϋ, Έσσε, Φρανκ Τσάπμαν, Φράνσις Χέρμπερτ Μπράντλεϋ), σε ανθρωπολογικές και πολιτιστικές μελέτες (Το χρυσό κλαδί του Τζέημς Τζορτζ Φρέιζερ. Από το τελετουργικό στη μυθιστορία της Τζέσσι Ουέστον, σε διάφορα θέματα του αρθουριανού κύκλου, τις βουδιστικές γραφές και τα ινδουιστικά ιερά κείμενα Ουπανισάδες, που συνδύασε με αναφορές στη σύγχρονη βρετανική κοινωνία και δημιούργησε ένα τεράστιου εύρους ψηφιδωτό πολιτισμών και λογοτεχνιών. Στο ποίημα συμπεριλήφθηκαν επίσης πτυχές αρχαίων μύθων, με τον ίδιο τον Έλιοτ να παρέχει στο έργο του μεγάλο αριθμό επεξηγηματικών υποσημειώσεων, που διευκολύνουν τον αναγνώστη για να κατανοήσει τις διακειμενικές αναφορές. Επίσης κάνει αναφορές και σε πρόσωπα που γνώριζε, όπως την κόμισσα Μαρία Λουίζα φον Μόενιχ και την Έμιλυ Χέηλ την οποία είχε ερωτευθεί πριν μερικά χρόνια, καθώς και τη σύζυγό του, Βίβιεν Χέι-Γουντ, περιγράφοντας σκηνές από το γάμο τους, με τις συζητήσεις να έχουν παρθεί από εκείνη ενός ζεύγους που άκουσε κάποτε να συζητούν σε ντόπια παμπ.

«Από τις σπουδαιότερες σελίδες που γράφτηκαν ποτέ στην αγγλική γλώσσα», σύμφωνα με τον Έζρα Πάουντ.

Περισσότερα στην αγγλική Βικιπαιδία

1928: Πολυδιαβασμενα και καλοπουλημένα λογοτεχνικά έργα

Ν. Γκύζης Νύμφη και Έρως 1890

312.         Ο εραστής της λαίδη Τσάτερλι (Ντ. Χ. Λώρενς – 1928) Η ερωτική ιστορία μιας αριστοκράτισσας και ενός θηροφύλακα. Το 1917, η Κόνστανς είκοσι δύο ετών, κόρη ενός κάποτε διάσημου καλλιτέχνη της Βασιλικής Ακαδημίας,  παντρεύεται τον Βαρονέτο Κλίφορντ Τσάτερλι. Η ευτυχία τους όμως διαρκεί μόλις έξι μήνες, αφού ο σύζυγός έμεινε ημιπαράλυτος, καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι. Για την Κονστάνς, ο έγγαμος βίος περιορίστηκε σε κοινά γεύματα, ώρες συζήτησης, φωναχτά διάβασμα και μοναξιά στο κρεβάτι. Μετά τρία χρόνια το ζευγάρι επιστρέφει στο κτήμα της οικογένειας Τσάτερλι. Παρά την αναπηρία του συζύγου της, η Κόνι τον αγαπάει και είναι έτοιμη να τον φροντίσει και να του παραμείνει πιστή, αλλά εκείνος, συνειδητοποιώντας ότι η ζωή χωρίς σεξ μπορεί να είναι δύσκολη για μια νεαρή γυναίκα, της επιτρέπει να έχει έναν εραστή αν βρεθεί ένας κατάλληλος υποψήφιος. Ο Σερ Κλίφορντ μάλιστα συμφωνεί να δώσει στο παιδί το όνομά του σε περίπτωση που η σύζυγός του μείνει έγκυος. Κατά τη διάρκεια μιας από τις βόλτες τους, η Κόνι γνωρίζει στον νέο τους θηροφύλακα, Όλιβερ, με τον οποίο μετά από τυχαίες συναντήσεις προκύπτει αμοιβαίο σεξουαλικό ενδιαφέρον. Τελικά, η Κονστάνς γίνεται ερωμένη του και  κάνοντας σεξουαλική «γυμναστική» στην αρχή επιδίδεται σε ολοένα και πιο εξελιγμένα πειράματα μαζί του. Ωστόσο, μετά από μεγάλες διακοπές, η Κονστάνς συνειδητοποιεί ότι νιώθει αληθινή αγάπη για τον Όλιβερ. Παρά τη συγκατάθεση του συζύγου της, για τη γέννηση ενός παιδιού που θα φέρει το επώνυμο του βαρονέτου και θα γίνει ο κληρονόμος του, αποφασίζει να συνδέσει τη ζωή της με τον άντρα που αγαπά και να δώσει στο παιδί το όνομα του πραγματικού του πατέρα. Μια διερεύνηση του σεξουαλικού πάθους ως ζωτικού και αληθινού στοιχείου της ζωής και μια διεισδυτική αποτύπωση της γυναικείας ιδιοσυγκρασίας. Υπάρχουν τολμηρές, αισθητικά υπέροχες  περιγραφές, αλλά το σημαντικότερο είναι η αναζήτηση της προσωπικής πληρότητας. Η περιγραφή των ερωτικών σκηνών προκάλεσε σκάνδαλο και η κυκλοφορία του απαγορεύτηκε για χρόνια. Το έργο είναι μια πρωτοποριακή έκφραση διαμαρτυρίας για την καταπίεση του ερωτικού ενστίκτου και τη φθορά που προκαλούν στους ανθρώπους τα κοινωνικά στερεότυπα και οι καθεστηκυίες αντιλήψεις. «Είναι κατά βάθος τραγική η εποχή μας, έτσι κι εμείς αρνούμαστε να τη δούμε τραγικά. Ο κατακλυσμός πέρασε, στη μέση τώρα εμείς και γύρω μας χαλάσματα. Αρχίζουμε να στήνουμε μικρά καινούργια σπιτικά, να τρέφουμε μικρές νέες ελπίδες. Μάλλον δύσκολη δουλειά, ομαλός δρόμος για το μέλλον δεν υπάρχει πια. Τα εμπόδια, όμως, είτε τα παρακάμπτουμε είτε σκαρφαλώνουμε και τα ξεπερνάμε. Πρέπει να ζήσουμε, όσοι κι αν είναι οι ουρανοί που τσακίστηκαν».

313.         Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι (Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα – 1928) Η ηρωίδα της ποιητικής συλλογής με δεκαοκτώ θέματα, είναι η θλιμμένη Ανδαλουσία. Υπάρχουν τρία κύρια μοτίβα στα ρομαντικά έργα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα: η μοίρα, ο θάνατος και ο έρωτας. Στρεφόμενος στις λαογραφικές παραδόσεις, αντικατοπτρίζει τους ακραίους πόλους της ζωής. Ο ποιητής περιγράφει τον κόσμο φιλοσοφικά, καταδεικνύοντας τη σύγκρουση του κακού και του καλού, της ζωής και του θανάτου. Ο Λόρκα δημιούργησε το δικό του σχέδιο για το εξώφυλλο: τα γράμματα του τίτλου είναι προσεκτικά γραμμένα με κόκκινο χρώμα. Πάνω από αυτά υπάρχει μια γλάστρα — η ανδαλουσιανή «μπουκάρο» — από την οποία εκτείνονται προς τα πάνω τρία λεπτά στελέχη με τρία ηλιοτρόπια. Έχουν τη μορφή τριών μαύρων ήλιων, που δημιουργούν μια ξεχωριστή εικόνα ξηρασίας και φτώχειας. Τα περιγράμματα ενός χάρτη της Ισπανίας, ο οποίος είναι καλυμμένος με κόκκινες κουκκίδες, σαν να ήταν σταγόνες αίματος, επικαλύπτονται πάνω στην εικόνα του δοχείου. Έτσι είδε την εικόνα της πολύπαθης Ανδαλουσίας, και όχι μόνο αυτής, αλλά ολόκληρης της Ισπανίας.             

314.         Το κάλεσμα του Κθούλου (Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ – 1928) Φανταστικό διήγημα τρόμου, το πρώτο με ένα τόνο επιστημονικής φαντασίας, που καθιέρωσε τον συγγραφέα ως κορυφαίο συγγραφέα του υπερφυσικού. Η έμπνευση του μεγαλύτερου μέρος του έργου του Λάβκραφτ προήλθε από τους εφιάλτες του. Ίσως αυτή η άμεση ενόραση από το υποσυνείδητό του και οι αντίστοιχοι συμβολισμοί, να είναι τα στοιχεία στα οποία οφείλεται η συνεχιζόμενη απήχηση και επιτυχία του Η ιστορία εξετάζει την ανακάλυψη μιας αρχαίας θεότητας, του Cthulhu, που ξυπνά μετά από αιώνες, προκαλώντας τον τρόμο σε όποιον την ανακαλύπτει. Σταδιακά ανάπτυξε την δικιά του μυθολογία, ένα πάνθεον, από εξωγήινες, εξωδιαστατικές θεότητες και φρικιαστικά όντα που έχουν στόχο να κάνουν την ανθρωπότητα θήραμά τους και η ύπαρξη των οποίων δήθεν υπονοείται σε αρχαίους μύθους και θρύλους Η μυθολογία του Lovecraft έχει επηρεάσει έντονα τη λογοτεχνία τρόμου και την ποπ κουλτούρα.                                             

She lights up my days. By Dan Tocher.

315.         Ορλάντο (Βιρτζίνια Γουλφ – 1928) Εμπνευσμένο από την ταραχώδη οικογενειακή ιστορία της ποιήτριας και μυθιστοριογράφου Vita Sackville-West, ερωμένης και στενής φίλης της Woolf. Είναι ένα φανταστικό χρονικό της αγγλικής λογοτεχνίας και ιστορίας σε σατιρική μορφή. Περιγράφει τις περιπέτειες ενός ποιητή που αλλάζει φύλο από άνδρα σε γυναίκα και ζει για αιώνες, συναντώντας τις βασικές προσωπικότητες της αγγλικής ιστορίας της λογοτεχνίας. Ο διδακτικός λόγος του φλύαρου βιογράφου-αφηγητή συνδυάζεται με την ουδέτερη φωνή του συγγραφέα, ο οποίος, με τη σειρά του, κατά καιρούς διαλύεται στους εσωτερικούς μονολόγους και τους λυρικούς στοχασμούς του Ορλάντο. Η επίδραση της πολυφωνίας ενισχύεται από την εκτεταμένη χρήση επιστολογραφικής και απομνημονευματολογικής λογοτεχνίας του 17ου αιώνα (π.χ. το τρίτο κεφάλαιο, «Κωνσταντινούπολη», περιέχει «αποσπάσματα» ημερολογίου και επιστολής με περιγραφή της  τελετής απονομής στον Ορλάντο του Τάγματος του Λουτρού), καθώς και ρεπορτάζ εφημερίδων, ιστορικά χρονικά, βαρυσήμαντα νομικά έγγραφα, εμπορικά μητρώα κ.λπ. Σημαντικό δομικό υλικό για τη «βιογραφία» είναι οι πολυάριθμες νύξεις και τα αποσπάσματα, χάρη στα οποία η υφή καθενός από τα έξι κεφάλαια του μυθιστορήματος αντανακλά τα χαρακτηριστικά μιας συγκεκριμένης περιόδου της αγγλικής λογοτεχνίας. Η  αλλαγή φύλου είναι μια αλληγορία για τον «θηλυκό» χαρακτήρα της βικτωριανής λογοτεχνίας, σε αντίθεση με την αυστηρή αρρενωπότητα της λογοτεχνίας των προηγούμενων αιώνων. Θεωρείται κλασικό έργο φεμινισμού, γυναικείας γραφής και μελετών για το φύλο και τους τρανς.

316.         Νάντια (Αντρέ Μπρετόν – 1928) Αυτοβιογραφική αφήγηση που αναφέρεται στη σύντομη ερωτική σχέση του συγγραφέα με τη νεαρή Νάντια, που τον μάγεψε. Σκόπιμα παραλείπει την ψυχολογική ανάλυση και την περιγραφική πεζογραφία και αντ' αυτών προσθέτει εικονογραφήσεις που δείχνουν μέρη, άτομα που συναντήθηκαν ή αναφέρθηκαν, πίνακες ή σχέδια από σουρεαλιστές, σχέδια της Νάντιας. Όλα αυτά γίνονται ένα είδος παράλληλης ιστορίας που επικοινωνεί με το κείμενο του βιβλίου και μερικές φορές οι εικόνες τονίζουν ορισμένες φράσεις του κειμένου και αποσκοπούν στο να αντικαταστήσουν την περιγραφή. Τελειώνει με έναν ορισμό της ομορφιάς που έγινε διάσημος: «Η ομορφιά θα είναι σπασμωδική ή δεν θα είναι» που ενέπνευσε το κονσέρτο για φλάουτο του Πιερ Μπουλέζ            

Σαμψών και Δαλιδά . Γ.Δούκα 1873

317.         Το βιβλίο της ανησυχίας (Φερνάντο Πεσσόα- 1928) Είναι μια μοναδική συλλογή από αφοριστικά ρητά που αποτελούν την αυτοβιογραφία του Μπερνάρντο Σοάρες, βοηθού λογιστή στην πόλη της Λισαβόνας, μιας από τις εναλλακτικές προσωπικότητες του συγγραφέα. Αυτή η «αυτοβιογραφία χωρίς γεγονότα» είναι η πεζογραφία ενός ποιητή ή η ποίηση σε πεζό λόγο, οι βαθιά λυρικές σκέψεις ενός φιλοσόφου, η λεκτική ζωγραφική ενός καλλιτέχνη που βλέπει μέσα από μια επιφάνεια που του είναι διαφανής την ίδια την ουσία των πραγμάτων. Το βιβλίο έχει ως στόχο να υπνωτίσει τον αναγνώστη και να τον οδηγήσει στην ίδια την καρδιά αυτής της ίδιας της «ανησυχίας», αυτής της ίδιας της δίψας-λαχτάρας που γεμίζει όλα τα έργα του Πεσσόα. «Αλίμονο σε σένα όμως αν είναι το φορτίο της ζωής, η ίδια η ζωή που σε σκλαβώνει. Αλίμονο σε σένα, που έχεις γεννηθεί ελεύθερος, αυτάρκης και ικανός να αποχωριστείς τους ανθρώπους, αν η φτώχεια σου σου επιβάλλει να ζεις μαζί τους. Αυτή μάλιστα, αυτή είναι η δική σου τραγωδία που κουβαλάς παντού μαζί σου». Δημοσιεύτηκε μετά θάνατον, είναι ένα αποσπασματικό έργο ζωής, και έμεινε χωρίς επεξεργασία από τον συγγραφέα.

318.         Είκοσι κανόνες για το γράψιμο αστυνομικών ιστοριών (S.S. Van Dine - 1928) Αρχικά ο Willard H. Wright με το ψευδώνυμο S.S. Van Dine τους δημοσίευσε το Σεπτέμβρη 1928 στο American Magazine και αργότερα συμπεριλήφθηκαν στο Philo Vance investigates omnibus (1936). «Η ιστορία ενός αστυνομικού μυθιστορήματος είναι ένα είδος πνευματικού παιχνιδιού. Είναι κάτι περισσότερο, ένα διαγωνιστικό γεγονός. Και για τη συγγραφή αστυνομικών ιστοριών υπάρχουν πολύ συγκεκριμένοι νόμοι — άγραφοι, ίσως, αλλά παρ' όλα αυτά δεσμευτικοί. Τους τηρεί κάθε αξιόλογος επινοητής λογοτεχνικών μυστηρίων που σέβεται τον εαυτό του. Εδώ, λοιπόν, υπάρχει ένα είδος Κανόνα, βασισμένου εν μέρει στην πρακτική όλων των μεγάλων συγγραφέων αστυνομικών ιστοριών και εν μέρει στις προτροπές της εσωτερικής συνείδησης του έντιμου συγγραφέα».                  

319.         Ο ήρεμος Ντον (Μιχαήλ Σόλοχοφ, 1928-1940) Αναφέρεται στους Κοζάκους της περιοχής γύρω από το ποταμό Ντον της Νότιας Ρωσίας στον Α’ΠΠ και τον Εμφύλιο που ακολούθησε. έχει μεγάλη πλοκή και χαρακτηρίζεται ως ένα από τα καλύτερα αντιπολεμικά έργα του ΧΧ αιώνα. Όντας κομμουνιστής που τάχθηκε στο πλευρό των κόκκινων κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, ο Σόλοχοφ αφιερώνει σημαντική θέση στο μυθιστόρημά του στους Λευκούς Κοζάκους, και ο πρωταγωνιστής του Γκριγκόρι δεν «έρχεται ποτέ στους κόκκινους», ούτε στο τέλος της ιστορίας. Αυτό προκάλεσε κριτική από κομμουνιστές επικριτές. Ωστόσο, αυτό το μυθιστόρημα διαβάστηκε προσωπικά από τον Στάλιν και εγκρίθηκε από αυτόν για δημοσίευση. Πραγματεύεται θέματα πίστης, βίας, ταυτότητας και ιδεολογικής σύγκρουσης. Μέσα από τους χαρακτήρες, ο συγγραφέας εξερευνά το ανθρώπινο κόστος της επανάστασης και του πολέμου, την τραγική απογοήτευση του λαού των Κοζάκων και τη σύνδεσή τους με τη γη και την παράδοση. Το μυθιστόρημα πραγματεύεται επίσης τις συναισθηματικές και ηθικές συνέπειες της ιστορικής αλλαγής και την ένταση μεταξύ παράδοσης και νεωτερικότητας. Η γραφή του Σόλοχοφ συνδυάζει τον ρεαλισμό με τη βαθιά ψυχολογική διορατικότητα και προσφέρει μια λεπτομερή απεικόνιση της ζωής στις κοινότητες των Κοζάκων. Η ικανότητά του να μεταφέρει τόσο τη δυναμική της ιστορίας όσο και τους προσωπικούς αγώνες των χαρακτήρων του βοήθησαν να γίνει το μυθιστόρημα ακρογωνιαίος λίθος της ρωσικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.

1927: Πολυδιαβασμενα και καλοπουλημένα λογοτεχνικά έργα

By unknown

"Η τέχνη και η αγάπη έχουν μια δύναμη που κινητοποιεί και προστατεύει τους ανθρώπους από την απόγνωση. Ακόμα και στις χειρότερες συνθήκες οι άνθρωποι συνεχίζουν να τραγουδούν, να γράφουν, να κάνουν τέχνη, να μαζεύονται και να ονειρεύονται λύσεις για τα προβλήματά τους. Αυτές είναι βαθιά ανθρώπινες αντιδράσεις. Μια κουλτούρα που δίνει αξία στον υπερατομισμό δεν πρόκειται να επιβιώσει, θα παραδοθεί σε μηχανές ή σε ανθρώπους που συμπεριφέρονται σαν μηχανές". (Cara Hoffmanγ)

305 Τερέζ Ντεκερού (Φρανσουά Μωριάκ – 1927) Εμπνευσμένο από πραγματική ιστορία. Η σύζυγος κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να δηλητηριάσει τον σύζυγό της, έναν έμπορο κρασιών από το Μπορντώ. Ο Μωριάκ παρακολούθησε τη δίκη στο Κακουργιοδικείο της Ζιρόντ, κατά την οποία η κατηγορούμενη καταδικάστηκε μόνο για πλαστογραφία (ψευδείς συνταγές για αγορά δηλητηρίων από φαρμακοποιούς). Ο σύζυγός της κατέθεσε ως μάρτυρας υπεράσπισης για να σώσει τα προσχήματα. Έτσι, παρά το πιθανό κίνητρο της κατηγορούμενης να λάβει μεγάλη αποζημίωση βάσει της ασφάλειας ζωής που είχε συνάψει ο σύζυγός της και να ξεκινήσει μια νέα ζωή με τον εραστή της και την αρκετά προφανή ποινική της ενοχή, η κατηγορία της απόπειρας δηλητηρίασης απορρίφθηκε και η σύζυγος καταδικάστηκε σε χρηματική ποινή και 15 μήνες φυλάκιση, ποινή που δεν εκτέλεσε πλήρως. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από κάποιες ασυνήθιστες δομικές τεχνικές, συμπεριλαμβανομένου ενός μακρού εσωτερικού μονολόγου που συχνά αλλάζει οπτική γωνία, αποκαλύπτοντας τις σκέψεις αρκετών χαρακτήρων. Η συντριπτική πλειοψηφία των χαρακτήρων στο βιβλίο θεωρούνται αρκετά δυσάρεστα άτομα. Ο πατέρας της Τερέζ αποκαλύπτεται ως ένας σκληρός σεξιστής που ενδιαφέρεται περισσότερο για την προστασία της πολιτικής του καριέρας παρά για τη φροντίδα της κόρης του, ενώ ο σύζυγος της απεικονίζεται ως ένας συναισθηματικά μη διαθέσιμος άντρας, που έχει εμμονή αποκλειστικά με το κυνήγι και την εξυπηρέτηση των αναγκών της οικογένειας. Όπως σε μεγάλο μέρος του έργου του Μωριάκ, η σωματική ατέλεια υποδηλώνει ηθική ένδεια και οι περισσότεροι χαρακτήρες έχουν κάποιο είδος ελαττώματος. Η ίδια η Τερέζ είναι περήφανη για την πονηριά της, καθώς έχοντας έναν κοινό ανεκπλήρωτο έρωτα με την πρώην παιδική της φίλη και κουνιάδα της Άννα, σε κάποιο σημείο καταστρέφει μια ερωτική επιστολή της Άννας στον νεαρό του κοινού τους πάθους. Οι επικριτές έχουν υποστηρίξει ότι αυτό θα μπορούσε να είναι σχετικό με τους αγώνες του συντηρητικού Μωριάκ κατά της σεξουαλικότητας.

306 Ασκητική (Νίκος Καζαντζάκης – 1927) «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν: α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία· β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο. Και τα δυο ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας. Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει· σαν παράνομη φαίνεται, σαν παρά φύση, σαν εφήμερη αντίδραση στις σκοτεινές αιώνιες πηγές· μα βαθύτερα νιώθουμε: η Ζωή είναι κι αυτή άναρχη, ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου. Αλλιώς, πούθε η περανθρώπινη δύναμη που μας σφεντονίζει από το αγέννητο στο γεννητό και μας γκαρδιώνει· φυτά, ζώα, ανθρώπους· στον αγώνα; Και τα δυο αντίδρομα ρέματα είναι άγια. Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε τ’ όραμα που χωράει κι εναρμονίζει τις δυο τεράστιες τούτες άναρχες, ακατάλυτες Ορμές· και με τ’ όραμα τούτο να ρυθμίσουμε το στοχασμό μας και την πράξη..» - Το έργο είναι ένας ύμνος στην ελευθερία και τον αθεϊσμό, στην αποδέσμευση του ανθρώπου από οτιδήποτε τον σκλαβώνει..

307 Ο λύκος της στέπας (Έρμαν Έσσε – 1927) Το μυθιστόρημα, στη δομή του, είναι ένα είδος «βιβλίου μέσα σε ένα βιβλίο». Η ιστορία ξεκινά με έναν πρόλογο από έναν εκδότη που αποφάσισε να δημοσιεύσει σημειώσεις που του άφησε ο πρωταγωνιστής με τίτλο «Οι σημειώσεις του Χάρι Χάλερ (Μόνο για τρελούς)». Ο Χάρι Χάλερ βρίσκεται σε μια σοβαρή εσωτερική κρίση. Ενώ περιπλανιέται στην πόλη, συναντά έναν άντρα που του δίνει ένα μικρό βιβλίο, «Μια Πραγματεία για τον Λύκο της Στέπας», που αφηγείται την ιστορία του «Χάρι, με το παρατσούκλι Στέπενγουλφ», ο οποίος, όπως και ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, χωρίζει την προσωπικότητά του σε δύο μέρη: έναν άνθρωπο υψηλής πνευματικής ηθικής και ένα λύκο. Ταυτόχρονα, το βιβλίο υποδεικνύει ότι η προσωπικότητα του «Χάρι» είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο σύνθετη και πολύπλευρη, και αποκαλύπτονται οι αυτοκτονικές του τάσεις. Την επόμενη μέρα, περιπλανώμενος ξανά στην πόλη πριν επιστρέψει σπίτι, όπου αποφασίζει να αυτοκτονήσει, ο Χάρι πηγαίνει σε ένα εστιατόριο. Εκεί συναντά μια κοπέλα που του υπόσχεται να τον συναντήσει, κάτι που αναβάλλει την απόφασή του να αυτοκτονήσει. Στην επόμενη συνάντηση, αποδεικνύεται ότι το όνομά της είναι Ερμίνα, και του ζητά να τη σκοτώσει όταν του το πει η ίδια. Όμως αυτή τον μαθαίνει να ζει με τον συνηθισμένο αστικό τρόπο, να χορεύει, να πίνει, του βρίσκει μια ερωμένη (Μαρία). Σε όλο το μυθιστόρημα, δεν είναι πάντα σαφές πού χαράσσεται η γραμμή μεταξύ των εσωτερικών εμπειριών του ήρωα και του εξωτερικού κόσμου. Στο τέλος μια νέα πραγματικότητα ανοίγεται στον Χάρι, αλλά για να παραμείνει σε αυτήν, πρέπει να θυσιάσει το μυαλό του, κάτι που αποφασίζει τελικά να κάνει. Συχνά η εσωτερική ουσία του Haller Steppenwolf συνδέεται με αυτό που ο Jung ονόμασε σκιά, ενώ η Hermine συνδέεται με την anima. «Αχ, είναι δύσκολο να βρεις αυτό το θεϊκό μονοπάτι μέσα σ’ αυτή τη ζωή που κάνουμε, σε τούτη δω την αποβλακωμένη και ανούσια εποχή με την πνευματική της στειρότητα, την αρχιτεκτονική της, τις επιχειρήσεις της, την πολιτική της, τους ανθρώπους της! Πως θα μπορούσα να μην καταντήσω ένας μοναχικός λύκος, ένας άξεστος ερημίτης, αφού δεν συμμερίζομαι τους στόχους της και τις αξίες της και δεν καταλαβαίνω καμιά από τις απολαύσεις της; Δεν μπορώ να μείνω για πολλή ώρα, ούτε στο θέατρο ούτε στον κινηματογράφο. Σπάνια διαβάζω εφημερίδα κι ακόμα πιο σπάνια κάποιο μοντέρνο βιβλίο. Δεν μπορώ να καταλάβω ποια ευχαρίστηση και ποια χαρά βρίσκουν οι άνθρωποι με το να συνωστίζονται στα ξενοδοχεία και στους σιδηροδρόμους, στα κέντρα με την αποπνιχτική ατμόσφαιρα και την απαίσια μουσική, στα μπαρ και στα βαριετέ, στις διεθνείς εκθέσεις και στον ιππόδρομο… Από την άλλη μεριά, όσα μου συμβαίνουν στις σπάνιες ώρες της χαράς μου, όσα για μένα είναι ζωή, ευδαιμονία, έκσταση και πνευματική ανάταση, οι άνθρωποι, γενικά, τα αναζητούν μόνο στην φαντασία. Στην πραγματική ζωή τα βρίσκουν παράλογα και απίθανα. Κι έτσι, αν οι άνθρωποι έχουν δίκιο, αν αυτή η μουσική των νυχτερινών κέντρων είναι απόλαυση, αν αυτή η μαζική διασκέδαση δίνει χαρά κι αν αυτό το αμερικανοποιημένο πλήθος που ευχαριστιέται με το τίποτα έχει δίκιο, τότε εγώ έχω άδικο, είμαι τρελός. Είμαι στ’ αλήθεια ο Λύκος της Στέπας, όπως συχνά αποκαλώ τον εαυτό μου, αυτό το ξεστρατισμένο αγρίμι, που δε βρίσκει ούτε σπιτικό, ούτε χαρά, ούτε ελπίδα σ’ ένα κόσμο παράξενο και ακατανόητο».                              

308 Στο φάρο (Βιρτζίνια Γουλφ – 1927) Είναι το πιο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της συγγραφέας. Ανακαλεί συναισθήματα της παιδικής ηλικίας, προσπαθεί να κατανοήσει άλυτα προβλήματα των γονιών της και αναδεικνύει τις σχέσεις των ενηλίκων. Η πλοκή στο έργο είναι δευτερεύουσα σε σχέση με τη φιλοσοφική του ενδοσκόπηση. Αναφερόμενο ως βασικό παράδειγμα της λογοτεχνικής τεχνικής της πολλαπλής εστίασης, το μυθιστόρημα περιλαμβάνει ελάχιστους διαλόγους και σχεδόν καθόλου δράση. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι γραμμένο ως σκέψεις και παρατηρήσεις.  Ανάμεσα στις πολλές αλληγορίες και θέματα του βιβλίου είναι αυτά της απώλειας, της υποκειμενικότητας, της φύσης της τέχνης και των προβλημάτων της αντίληψης, της πολυπλοκότητας της εμπειρίας και των ανθρώπινων σχέσεων. 

309 Η γέφυρα του Σαν Λουϊ Ρέϋ (Θόρντον Ουάιλντερ – 1927) Εξιστορεί πως το 1714, «η καλύτερη γέφυρα σε όλο το Περού» καταρρέει και πέντε άνθρωποι βυθίζονται στα νερά του ποταμού και στο θάνατο. Ο αδελφός Τζούνιπερ, ένας Φραγκισκανός ιεραπόστολος, αποφασίζει να εντοπίσει τις ατομικές τους ιστορίες για να αποδείξει ότι ακόμη και αυτές που φαίνονται τυχαίες κακοτυχίες συνάδουν με το σχέδιο του Θεού. Το ότι οι ανακαλύψεις του αποδεικνύονται πιο περίπλοκες δεν  αποτελεί έκπληξη. Αυτό που μπορεί να εκπλήξει είναι οι «δολοφονίες» της πειρακτικής, ειρωνικής και όμορφα γραμμένης ιστορίας του Wilder, σε αντίθεση με οτιδήποτε άλλο στην αμερικανική μυθοπλασία. Ο συγγραφέας είπε ότι το βιβλίο θέτει το ερώτημα: «Υπάρχει κατεύθυνση και νόημα στις ζωές πέρα ​​από τη θέληση του ατόμου;» Περιγράφοντας τις πηγές του μυθιστορήματός του, εξήγησε ότι «η πλοκή εμπνεύστηκε στην εξωτερική της δράση από ένα μονόπρακτο (Le Carrosse du Saint-Sacrement) του Prosper Mérimée, το οποίο διαδραματίζεται στη Λατινική Αμερική και ένας από τους χαρακτήρες του οποίου είναι μια εταίρα. Ωστόσο, η κεντρική ιδέα του έργου, η δικαιολόγηση μιας σειράς ανθρώπινων ζωών που προκύπτει ως αποτέλεσμα της ξαφνικής κατάρρευσης μιας γέφυρας, πηγάζει από φιλικές διαφωνίες με τον πατέρα μου, έναν αυστηρό Καλβινιστή. Οι αυστηροί Πουριτανοί φαντάζονται τον Θεό πολύ εύκολα ως έναν ασήμαντο δάσκαλο που ζυγίζει λεπτομερώς την ενοχή με την αξία, και παραβλέπουν την «Θεία χάρη», η οποία είναι πιο ολοκληρωμένη και ισχυρή. Η αγάπη του Θεού πρέπει να υπερβαίνει τη δίκαιη τιμωρία. Αλλά στο μυθιστόρημά μου έχω αφήσει αυτό το ερώτημα αναπάντητο. Όπως είπα νωρίτερα, μπορούμε μόνο να θέσουμε το ερώτημα σωστά και καθαρά, και να έχουμε πίστη ότι κάποιος θα το θέσει με τον σωστό τρόπο». Όταν ρωτήθηκε αν οι χαρακτήρες του ήταν ιστορικοί ή φανταστικοί, ο Wilder απάντησε: «Τα περισσότερα γεγονότα επινοήθηκαν από εμένα, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης της γέφυρας». Η ίδια η γέφυρα βασίζεται στη μεγάλη κρεμαστή γέφυρα των Ίνκας πάνω από τον ποταμό Απουρίμακ, η οποία ανεγέρθηκε γύρω στο 1350, εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται το 1864 και ήταν ερειπωμένη αλλά εξακολουθούσε να κρέμεται το 1890.                                                             

310 Ο θάνατος έρχεται για τον Αρχιεπίσκοπο (Γουϊλα Κάθερ - 1927) Στο Νέο Μεξικό μετά την προσάρτηση του από τις ΗΠΑ το 1831, ο Latour με έναν παλιό φίλο, τον πατέρα Vaillant, ξεκινάει για τη Σάντα Φε να διορθώσει τα «κακώς κείμενα» σε μια επισκοπή. Θα βρει την εκκλησία εκεί κατακερματισμένη και διεφθαρμένη, με ιερείς να επιδίδονται σε γάμους συμφέροντος και να χρεώνουν υπέρογκα τέλη για τα εκκλησιαστικά τους καθήκοντα. Ο Λατούρ ξεκινά μια προσπάθεια για τη μεταρρύθμιση και την αναζωογόνηση της επισκοπής. Το ύφος και η δομή αυτού του βιβλίου είναι περίεργα, χωρίς έμφαση, σε κανένα γεγονός δεν δίνεται μεγάλη δραματική βαρύτητα. Αν αυτό ακούγεται πληκτικό, δεν είναι. Η γαλήνια γλώσσα με την απλότητά της, δίνει στην ιστορία ένα βάρος που ένα απλό δράμα δεν θα μπορούσε ποτέ να δώσει. Ο Τζέιμς Πολ Όλντ το χρησιμοποιεί ως λογοτεχνικό παράδειγμα της ιδέας ότι η θρησκευτική πίστη είναι σε θέση να αναπτύξει και να διατηρήσει ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς σε αναδυόμενες δημοκρατικές πολιτικές τάξεις. Υποστηρίζει, ότι παρόλο που τα πρώτα μυθιστορήματα της Κάθερ, συνήθως παρουσιάζουν θρησκευτικούς χαρακτήρες ως στενόμυαλους, η προσωπική της θρησκευτική αναδιάταξη της επέτρεψε να αλλάξει την οπτική της και να αναπτύξει πιο θετικούς θρησκευτικούς χαρακτήρες, στην προκειμένη περίπτωση καθολικούς. Και ενώ ορισμένοι από τους σύγχρονους κριτικούς της την βρήκαν ασύμβατη με τις εμπειρίες των απλών ανθρώπων, μεταγενέστεροι κριτικοί, την επαίνεσαν για την «αναζήτηση μιας βάσης τάξης και πολιτισμικής σταθερότητας πέρα ​​από τα όρια της σύγχρονης κοσμικής κουλτούρας». Επιπλέον, οι μελετητές σημειώνουν ότι ο χαρακτήρας του Latour δεν τοποθετείται αυστηρά στο δίπολο άνδρα-γυναίκας, αλλά, όπως υποστηρίζει η Jennifer A. Smith, «ταλαντεύεται μεταξύ των κανόνων της θηλυκότητας και της αρρενωπότητας». Αναπτύσσοντας μια θεωρία ότι η Cather είχε αμφισβητήσει το δικό της φύλο τη δεκαετία του 1920, ο Patrick W. Shaw υποστηρίζει ότι οι «θεμελιώδεις διττές ερμηνείες» και οι «περίτεχνες συστάδες εικόνων» σε όλο το μυθιστόρημα υποστηρίζουν μια ερμηνεία της σεξουαλικής διαφορετικότητας και ασάφειας.

311 Σύγχυση αισθημάτων (Στέφαν Τσβάιχ – 1927) Πραγματεύεται το πάθος της μελέτης, αλλά και τη δύναμη μιας φιλίας μεταξύ των γενεών. Επίσης, την αγάπη ενός ηλικιωμένου άνδρα για έναν νεαρό άνδρα, το μαρτύριο αυτής της σεξουαλικής παραδοχής, τη συναισθηματική σύγχυση που προκαλεί, καθώς και την καταστολή και απόκρυψη της ομοφυλοφιλίας. «Τι πειρασμός να βλέπεις συνεχώς γύρω σου το άνθος της νεότητας - τους εφήβους του αόρατου γυμνασίου στον κόσμο των πρωσικών παραγράφων» (Αναφορά στο άρθρο 175 του γερμανικού ποινικού κώδικα, που ίσχυε από το 1871 έως το 1994, το οποίο τιμωρούσε τις σεξουαλικές πράξεις μεταξύ ανδρών.) Σταδιακά, εμφανίζεται μια διανοητική προσέγγιση μεταξύ του νεαρού ήρωα  και της συζύγου του δασκάλου του, που τους οδηγεί στο να έρθουν ακόμη πιο κοντά. Τους ενώνει ένα κοινό συναίσθημα - η δυσαρέσκεια απέναντι στον ηλικιωμένο προφέσορα. Ο νεαρός αναζητά την εγγύτητα της συζύγου του καθηγητή, ειδικά από τη στιγμή που οι σύζυγοι είναι ψυχροί μεταξύ τους, και περνά μια νύχτα αγάπης μαζί της. Αργότερα θυμάται με ντροπή τη συζήτησή τους γι' αυτόν: «Γιατί δεν της απαγόρευσα να μου πει ότι για χρόνια απέφευγε τη σωματική οικειότητα μαζί της και να κάνει κάποιες αόριστες νύξεις; Γιατί δεν τη διέκοψα με μια δυνατή λέξη, όταν μου αποκάλυπτε το πιο προσωπικό του μυστικό;»