Κάθε βιβλίο είναι ένα τρένο...(Προτάσεις ανάγνωσης 1-11)

Surreal painting by Debra Mason (Shorra)

Θυμάμαι τα ατέλειωτα ταξίδια μου με τρένα - σε διαδρομές 12 ωρών και παραπάνω - στα φοιτητικά μου χρόνια. Τότε - αν δεν είχες άλλη παρέα - ενα βιβλίο ήταν ο πιο καλός σύντροφος. Όμως παραφράζοντας τη φράση ντόπιας συγγραφέα: "κάθε μυθιστόρημα είναι ενα τρένο", αποφάσισα το τίτλο εδώ, σε αυτό το σημείωμα που είναι αφιερωμένο σε αυτά τα βιβλία, που έχουν λογοτεχνικό περιεχόμενο (πεζογραφία ή ποίηση) και που θα ήθελα να ξαναδιαβάσω ή να τα διαβάσω για πρώτη φορά, έχοντας διαβάσει κριτικές ή  αποσπάσματα τους. 

Και δεν είναι λίγα - ευτυχώς. για αυτό θα ξεκινήσουμε απο σήμερα μια περιπλάνηση στο χρόνο, που είναι αφιερωμένη σε λογοτεχνικά δημιουργήματα που άφησαν εποχή και ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στην παγκόσμια λογοτεχνία. 

Τέτοιο αποτύπωμα άφησαν και αφήνουν μόνο τα έργα που σε πρώτο επίπεδο αντικατοπτρίζουν τη "ζούγκλα" (ή όπως αλλιώς θέλετε να την πείτε: σκληρότητα, χάος, ανορθολογισμό, αστάθεια, αβεβαιότητα) της φύσης αλλά και του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου και σε δεύτερο έχουν μια κινητήρια δύναμη, ένα καταλύτη αφύπνισης αυτού του εσωτερικού κόσμου, που τον οδηγεί σε νέα μονοπάτια και νέες διαδρομές και προσεγγίσεις.

Δεν είμαι κριτικός και ούτε λογοτέχνης, ένας απλός αναγνώστης είμαι που εντυπωσιάζεται, συγκινείται, ονειρεύεται και ταξιδεύει με ένα καλό βιβλίο. Μπορεί να σταματάει σε κάποια στάση, να παίρνει άλλο τρένο για άλλη διαδρομή, αλλά κάποιες φορές, ξαναπερνάει απο τον ίδιο σταθμό και συνεχίζει παραπέρα, στην κατεύθυνση της πρώτης διαδρομής με το προηγούμενο τρένο. Τελικός σταθμός δεν υπάρχει, αλλά μόνο ένα υπέροχο και συνεχές ταξίδι, με στάσεις, σταθμούς, ανταποκρίσεις, εκπλήξεις και περιπλανήσεις. Αυτές είναι και οι προσδοκίες μου σαν αναγνώστης. Προσδοκίες που μερικές από αυτές ίσως συναντιώνται με κάποιες απο τις προσδοκίες των συγγραφέων. Οι οποίες όμως συνολικά είναι πολύ πιο ευρείς και διαφορετικές απο τις προσδοκίες των αναγνωστών, γιατί προπορεύονται και ίσως καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και το άγχος του δημιουργού για την ικανοποίηση των αναγνωστών, την αποδοχή των κριτικών, τις πωλήσεις και την κυκλοφορία, την αποδοχή των εκδοτών κ.α.

Το ενδιαφέρον του ταξιδιού πάντα χαρακτηρίζεται απο την μοναδικότητα της πλοκής ενός έργου και αυτή με τη σειρά της απο τις επιταχύνσεις, αμφιβολίες, αντιθέσεις, συγκρούσεις, πισωγυρίσματα,  αποτυχίες και νέα ξεκινήματα. Οι αιτίες των προηγούμενων μπορεί να προέρχονται απο οικονομικά συμφέροντα (το πιο εύκολο για περιγραφή), απο κοινωνικά θέματα (το πιο μοδάτο και πολιτικά ορθό στη σημερινή μας εποχή), αλλά και απο το ψυχισμό και νοοτροπία του συγγραφέα που παλεύει να ξεχωρίσει στο σύγχρονο κυκεώνα των δημοσιεύσεων. Σημειώστε ότι τα βιβλία πια δεν δημοσιεύονται μόνο έντυπα αλλά και ηλεκτρονικά και ηχητικά. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε τι έγραφε πριν λίγα χρόνια  ο Ουμπέρτο Έκο: “Τι όμορφο που είναι ένα βιβλίο, που επινοήθηκε για να πιάνεται στο χέρι, ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη και μέσα σε μία βάρκα, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες, ακόμη κι αν έχει αποφορτιστεί κάθε μπαταρία και αντέχει τα σημάδια και τα τσαλακώματα, μπορεί να αφεθεί να πέσει καταγής ή να παρατηθεί ανοιγμένο στο στήθος ή στα γόνατα όταν μας παίρνει ο ύπνος, μπαίνει στην τσέπη, φθείρεται, καταγράφει την ένταση, την επιμονή ή τον ρυθμό των αναγνώσεών μας, μας υπενθυμίζει (αν φαίνεται πολύ καινούργιο ή άκοπο) ότι δεν το διαβάσαμε ακόμη…”

Διαβάζουμε για να φτιάξουμε - με το συγγραφέα ως καταλύτη - το δικό μας "κόσμο ονείρων", να ανοίξουμε ενα παράθυρο ελευθερίας απο της ρουτίνα, την καθημερινότητα, το χρόνο, την κυρίαρχη "ηθική", το υπερεγώ. Οι "ήρωες" πάντα πολεμάνε όλα τα προηγούμενα, ο καθένας με το δικό του τρόπο που μπορεί να είναι ανορθολογικός, άγριος, ραδιούργος και να μην συμβαδίζει με τη κυρίαρχη ηθική και τα "κατά συνθήκη ψεύδη", αλλά είναι δημιουργικός, έχει φαντασία και βασίζεται στα "εσωτερικά θέλω" του. Δεν ξεχνάμε όμως και αυτό που έγραφε ο Λ.Τολστόι στο Μ.Γκόρκι: "Οι ήρωες είναι ψευτιά και επινοήματα. Μόνο ανθρώπινα όντα απλώς υπάρχουν, άνθρωποι και τίποτα άλλο". Εμείς είμαστε οι ήρωες ή μάλλον θα μπορούσαμε να είμασταν, αν τολμούσαμε να κάνουμε αυτά που κάνουν οι "ήρωες" της λογοτεχνίας. Κάθε λογοτεχνικό δημιούργημα (πεζό ή ποιήμα) έχει προέλθει απο ένα τεράστιο σύνολο συνειδητών ή ασυνείδητων αναμνήσεων, κινήτρων, απωθημένων του συγγραφέα και σαν τέτοιο μπορεί να αποτελέσει αντικέιμενο πολλών ερμηνειών, ανάλογα με τις εμπειρίες του κάθε αναγνώστη ή του κάθε κριτικού. Διαβάζοντας λοιπόν ενα βιβλίο, ο καθένας μας φτιάχνει το δικό του ονειρικό κόσμο, αυτόν που μόνο αυτός προτιμά ανοίγοντας παράθυρα προς τα εκεί που θέλει.

Αυτά λοιπόν τα βιβλία που σας προτείνω για διάβασμα - αν δεν τα έχετε διαβάσει - είναι ο δικός μου κόσμος, αν σας αρέσει είστε καλοδεχούμενοι. Ενταχθείτε με πλήρη ελευθερία και αρχίστε το δικό σας ταξίδι, γράψτε μου επίσης για το δικό σας κόσμο, μπορεί να βρούμε ενα σταθμό συνάντησης. Επειδή είναι πάρα πολλά (πάνω απο 600) μπορείτε να διαλέξετε κάποια απο αυτά, που θα σας κινήσουν το ενδιαφέρον. Η παρουσάση θα γίνει τμηματικά.

Αρχίζουμε λοιπόν με τους πρώτους 11 τίτλους από την χαραυγή της γραφής και μέχρι τον 6ο αι. πριν την εποχή μας (π.Ε)

1. Έπος του Γκιλγκαμές (αγνώστου /ων - 22ος-17ος αι.π.Ε) - Αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο, και που ανάγεται σήμερα στην Ασσυρο-Βαβυλωνιακή φιλολογία. Πρόκειται για τη συλλογή θρύλων και ποιημάτων των Σουμερίων για τον Γκιλγκαμές, μυθικό ή/και ιστορικό πρόσωπο Βασιλέα ήρωα της Ουρούκ που θεωρείται ότι έζησε την 3η χιλιετία π.Χ. Απετέλεσε τον πυρήνα ενός ποιητικού κύκλου σε σουμερική γλώσσα. Οι μεταγενέστεροι ποιητές του Ακκάδ εμπνεύστηκαν ένα έπος όπου στη πληρέστερη μορφή του, (όπως έχει διασωθεί), περιείχε δώδεκα άσματα. (το 12ο μεταγενέστερο). Η περίοδος βασιλείας του Γκιλγκαμές πιστεύεται ότι ήταν περίπου το 2500 π.Χ., 400 χρόνια νωρίτερα από τις αρχαιότερες γραπτές πηγές. Ωστόσο, η ανακάλυψη αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδέονται με τον βασιλιά Άγκα της πόλης Κις, ο οποίος αναφέρεται μέσα στο έπος, αποτελούν ενδείξεις για το ότι ο Γιλγαμές ίσως να ήταν και ιστορικό πρόσωπο. παρακολουθούμε έναν νεαρό βασιλιά, γεμάτο δύναμη και αλαζονεία, να μεταμορφώνεται μέσα από τις περιπέτειες και τα παθήματά του, να γίνεται ταπεινός και, τελικά, με δάκρυα και πόνο, να δέχεται την κοινή μοίρα όλων των ανθρώπων: το θάνατό του. Ένας μεγάλος κατακλυσμός, ένας χαμένος παράδεισος, η αναζήτηση της αθανασίας είναι μερικά από τα κύρια θέματα του έπους, που τα ξαναβρίσκουμε σαν απόηχους στην Παλαιά Διαθήκη. Κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας και της θρησκείας. Το πρώτο αυτό έπος από τη Μεσοποταμία είναι ταυτόχρονα και ένα από τα ωραιότερα ποιήματα της ανθρωπότητας. (Εκδότης Ιστός. Μάρτιος 2012)
2. Ο εύγλωττος αγρότης - Τhe Eloquent Peasant (αγνώστου - περίπου στα 1850 π.Ε) - Το ποίημα είναι ένα από τα πρώτα καταγεγραμμένα κείμενα που εστίαζαν στη ζωή των συνηθισμένων ανθρώπων, εκτός από βασιλιάδες ή θεούς. Η ιστορία αντικατόπτριζε τα ιδανικά των απλών ανθρώπων εκείνης της εποχής. Ήταν εξαιρετικά δημοφιλές. Είναι επίσης ένα από τα λίγα κείμενα που ανέδειξε μερικές από τις έννοιες του αιγυπτιακού δικαίου κατά τη διάρκεια των δυναστείων του Μεσαίου Βασιλείου. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα αιγυπτιακά διηγήματα που έχει διασωθεί πλήρες. Αφορά τα πάθη ενός χωρικού, του Khun-Anup, ο οποίος πλησιάζει στην περιουσία του ευγενούς Rensi, που φρουρεί ο σκληρός επόπτης του Nemtynakht. Ο Khun-Anup, είναι ένας φτωχός που ληστεύτηκε, ξυλοκοπήθηκε και περιφρονήθηκε από τον Nemtinakht, ο οποίος είχε πολλές διασυνδέσεις με την ντόπια εξουσία. Τελικά ο Khun-Anup προσέφυγε στις ανώτερες αρχές για δικαίωση, αλλά χρειάστηκε να κάνει τις προσφυγές του εννέα φορές. Αφηγείται τον αγώνα του χωρικού για δικαιοσύνη και είναι μιά ιστορία εκλεπτυσμένου λόγου, που περιγράφεται ως ένας περίτεχνος προβληματισμός σχετικά με τη σύνδεση – ή την αποσύνδεση – της ηθικής τάξης με την εξουσία κάθε είδους. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει έκδοση στα ελληνικά. Το πλήρες κείμενο στα αγγλικά εδώ
3. Ραμαγιάνα - Ramayana (Βάλμικι - περίπου στα 1100 π.Ε) - Συνδυάζει την ηθική διδασκαλία, τη θρησκευτική λατρεία, την εξιστόρηση του καλού αγώνα κατά του κακού και τις θεϊκές επεμβάσεις. Η ιστορία του Ράμα είναι κεντρική στο ινδικό πολιτισμικό και θρησκευτικό πεδίο. Ιδεώδης ανθρώπινος τύπος - υποχρεώσεις έναντι γονέων, συνανθρώπων, κατωτέρων, αλλά και για την διοίκηση ενός κράτους και την ειρηνική κοινωνία. Ενσαρκώνεται από τον ημίθεο Ράμα ο οποίος υφίσταται πολλές περιπέτειες από τη στιγμή που ενώ ζούσε ευτυχισμένος με τη σύζυγό του Σίτα, του συμβαίνει μια αναπάντεχη τραγωδία. Όπως και στον Τρωικό πόλεμο, έτσι και εδώ αιτία πολέμου ήταν η απαγωγή της αγαπημένης του Σίτα από τον Ραβάνα, βασιλιά της Κεϋλάνης. Την απελευθερώνει με τη βοήθεια των πιθήκων και του βασιλιά τους, αλλά την υποψιάζεται για απιστία. Εκείνη φεύγει και κρύβεται στο δάσος. Όμως ο Βάλμικι , ο μυθικός ποιητής του έπους, Ραμαγιάνα, την βρίσκει και του την επιστρέφει. Πρέπει να υποστεί τη δοκιμασία της φωτιάς που θα κρίνει αν λέει αλήθεια ή ψέματα. Όμως αιφνιδίως η Σίτα εξαφανίζεται μέσα στη γη και τότε είναι που ο Ράμα συνειδητοποιεί τη θεία του καταγωγή και ανεβαίνει στους ουρανούς αφήνοντας πίσω το σώμα του, όπου στο μεταξύ έχει αναληφθεί και η Σίτα. (Πύρινος Κόσμος. Δεκέμβριος 2008)
4. Η Πεντάτευχος της Παλαιάς Διαθήκης (άγνωστης /ου ίσως τον 11ο-10ο αι. π.Ε) - Κατά τον Χάρολντ Μπλούμ η Γένεσις, η Έξοδος και οι Αριθμοί που την αποτελούσαν  αρχικά, πριν λογοκριθούν, διασκευαστούν, αλλοιωθούν και παραποιηθούν στη διάρκεια πέντε αιώνων απο μια σειρά ιερέων και θρησκευτικών γραφιάδων είναι λογοτεχνικό έργο. Γράφτηκε πιθανώτατα απο γυναίκα της Αυλής του Σολομώντα, Αυλής φημισμένης για το θρησκευτικό σκεπτικισμό και την πνευματική καλλιέργεια. Τα υπόλοιπα βιβλία γράφτηκαν αργότερα από άλλους συγγραφείς, τα οποία και δημιούργησαν το σύγχρονο κοινωνικό-θρησκευτικό πλαίσιο της Δύσης. Ο Μπλούμ, δεχόμενος κριτική που του έχει γίνει, εκ των υστέρων παραδέχεται ότι μπορεί να είναι και η Βηθσαβεέ, Χετταία σύζυγος του Δαυίδ, ο οποίος οργάνωσε έτσι τα πράγματα ώστε ο πρώτος της σύζυγος, ο Ουρίας να σκοτωθεί σε μάχη. Είναι τελικά η μητέρα του Σολομώντα. Για περισσότερες σχετικές πληροφορίες βλ. Χάρολντ Μπλούμ. Ο δυτικός κανόνας. (Gutenberg, 2007) σσ. 35-37
5. Το Βιβλίο των Αλλαγών - I Ching (Yi Jing) (αγνώστων - 1000-750 π.Ε) - Ένα από τα πιο αρχαία και σημαντικά κείμενα της κινεζικής φιλοσοφίας με πληροφορίες παλαιότερες της αναφερόμενης ημερομηνίας, οι οποίες μεταδίδονταν προφορικά για πολλούς αιώνες Έχει  συμβουλές για τη ζωή και τη φύση της αλλαγής, βασισμένες σε έναν σύνθετο σύστημα εξήγησης των 64 δυνάμεων ή "κινήσεων", που αντιπροσωπεύουν τη συνεχιζόμενη διαδικασία της μεταβολής. Το έργο αυτό συνδυάζει τη φιλοσοφία του Ταοϊσμού και του Κομφουκιανισμού και έχει χρησιμοποιηθεί ως μέσο για προβλέψεις και καθοδήγηση. (Διόπτρα. 2021)
6. Μαχαμπαράτα (Βέντα Βιάσα - 8ος-4ος αι.π.Ε) - Από τα μεγαλύτερα συγγράμματα της λογοτεχνίας. Αποτελείται από 100.000 δίστιχα, διαιρούμενα σε 18 ωδές-βιβλία. Σε αυτό εξιστορείται η πολεμική δράση των Μπαράτα, αρχαίας πολεμικής φυλής της Βόρειας Ινδίας. Εκτός από τον πόλεμο που εξιστορεί περιέχει και πλήθος άλλων ιστοριών και παραδόσεων, καθώς και ηθικούς κώδικες, κανόνες πολιτικής για μια ορθή διακυβέρνηση, φιλοσοφικά συστήματα και διδασκαλίες που ακόμα και σήμερα εμπνέουν αρκετούς σε όλο τον κόσμο.Στο κείμενο περιλαμβάνεται η διάσημη "Μπαγκαβάντ Γκίτα" (Bhagavad Gita), όπου ο θεός Κρίσνα καθοδηγεί τον Αργκούντα σε ηθικές και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Το έργο εξετάζει θέματα όπως το καθήκον, η ηθική, η πίστη και η μοίρα, καθώς και τη σημασία των σχέσεων και των κοινωνικών ρόλων. Κατά το σύγραμμα οι "Σκοποί της ζωής" είναι 4: Ντάρμα ή καθήκον, Άρθα ή σκοπός, Kάμα, ευχαρίστηση, και Μόξα, απελευθέρωση. Και τρεις σημαντικές φράσεις του Κρίσνα: "Κανένα μονοπάτι δεν είναι επαρκώς σηματοδοτημένο" - "Θα πρέπει να δρούμε, αλλά δεν πρέπει η ίδια η δράση να μας κατακυριεύει" - "Στην καρδιά της δράσης, πρέπει να παραμένεις ελεύθερος από κάθε προσκόλληση" (Πύρινος Κόσμος. 2003)
7. Ιλιάς (Όμηρος - 800-750 π.Ε) - Βασίζεται στην παράδοση προφορικής σύνθεσης και απαγγελίας ηρωικών ποιημάτων που είχε αναπτυχθεί πιο πριν. Τα γεγονότα που αφηγείται η διαδραματίζονται στον δέκατο χρόνο του πολέμου και εκτυλίσσονται σε περίπου 51 ημέρες. Η όλη υπόθεση (οργή του Αχιλλέα) εξελίσσεται σε 51 ημέρες και τρεις νύχτες. Οι ήρωες του έπους είναι αληθινοί άνθρωποι, αγαπούν την πατρίδα τους, είναι γενναίοι, έχουν υψηλό φρόνημα, είναι ευσεβείς, πολλές φορές είναι παρορμητικοί και κάποτε ιδιοτελείς και στο έπακρο φιλόδοξοι. Αγαπούν τους οικείους τους, αγαπούν επίσης τις τιμές και τον πλούτο και δεν αρνούνται τις τέρψεις και τις απολαύσεις της ζωής. Καθένας απ΄ αυτούς έχει τη δική του προσωπικότητα και κάποιοι ιδιαίτερα γνωρίσματα. Τα επεισόδια που έχουν προηγηθεί στα δέκα χρόνια του πολέμου, καθώς και η προϊστορία του πολέμου, περιγράφονται στα Κύπρια έπη, ενώ τα γεγονότα μετά τον θάνατο του Έκτορα μέχρι και την άλωση της Τροίας περιέχονται στα επόμενα έργα του τρωικού κύκλου, Αἰθιοπίς, Μικρὰ Ἰλιάς, Ἰλίου Πέρσις. 
8. Οδύσσεια (Όμηρος - 800-750 π.Ε) - Το δεύτερο - χρονολογικά - μεγάλο έπος της ελληνικής γραμματείας. Αν και τα δύο έπη αποδίδονται στον Όμηρο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσά τους και η επικρατέστερη άποψη είναι ότι η Οδύσσεια συντέθηκε από διαφορετικό ποιητή, πιθανότερα μαθητή του Ομήρου, με κάποια χρονική απόσταση από την Ιλιάδα. Στην Οδύσσεια ο ηρωισμός δεν είναι εκείνος των πεδίων των μαχών αλλά ο επίμονος και συνεχής αγώνας αναζήτησης, επιβίωσης, ελευθερίας και επιτυχίας των μετά τον πόλεμο ειρηνικών σκοπών όπως της ανάπτυξης του εμπορίου, της ναυτιλίας και των νέων αποικισμών. Ο Οδυσσέας είναι ένας - ίσως ποσοτικά και ποιοτικά πρώτος - ήρωας της παγκόσμιας λογοτεχνίας με τις πιο πολλές μεταμορφώσεις και χαρακτήρες σε λογοτεχνικά έργα μεγάλων δημιουργών. Απο τους πιο κοντινούς του χρονολογικά Πίνδαρο, Σοφοκλή, Ευριπίδη, Οράτιο, Βιργίλιο, Οβίδιο, Σενέκα, μέχρι τους πιο μακρινούς Δάντη, Τσάπμαν, Καλντερόν, Σαίξπηρ, Γκαίτε και μέχρι τους πιο κοντινούς σε εμάς Τέννισον, Τζόϊς, Πάουντ, Ουάλας Στήβενς, Καζαντζάκη. Ο καθένας απο αυτούς τον ενέταξε στο "δικό του λογοτεχνικό κόσμο" και του προσέδωσε τη δική του ερμηνεία και πλοκή. Από την "απάτη και το δόλο" του Βιργίλιου (πολυμήχανο τον είπαν οι δικοί μας), στο σύνθετο χαρακτήρα του "περιπλανώμενου εραστή" του Οβίδιου και στο "λάτρη του ανεξερεύνητου" του Δάντη, που ολοκληρώνεται ως προσωπικότητα, ικανοποιώντας τη θέλησή του για αναζήτηση, περιπλάνηση, έρευνα ακόμη και σε βάρος του "νόστου" και της οικογένειάς του. Η Οδύσσεια καταγράφηκε επίσημα στην αρχαία Αθήνα περί τον 6ο αιώνα π.Χ. κατ΄ εντολή του Πεισίστρατου ή του γιου του Ιππάρχου (560 - 510 π.Χ.) 
9. Μύθοι (Αίσωπος - 620-564 π.Ε) - Συλλογή που πιστώνονται στον Αίσωπο, έναν σκλάβο και αφηγητή.  Ανήκαν αρχικά στην προφορική παράδοση και δεν συγκεντρώθηκαν παρά περίπου τρεις αιώνες μετά το θάνατο του Αισώπου. Μέχρι εκείνη την εποχή, του αποδίδονταν διάφορες άλλες ιστορίες, ανέκδοτα και παροιμίες, αν και μέρος αυτού του υλικού προερχόταν από πηγές προγενέστερες από αυτόν ή προερχόταν πέρα από την ελληνική πολιτιστική σφαίρα. Μεταξύ άλλων ο Αριστοφάνης, στις Σφήκες, παρουσίασε τον πρωταγωνιστή Φιλόκλεοντα σαν να είχε μάθει τα «παράλογα» του Αισώπου από συνομιλίες στα συμπόσια. Ο Πλάτωνας έγραψε στον Φαίδωνα, ότι ο Σωκράτης πέρασε τον χρόνο του στη φυλακή μετατρέποντας μερικούς από τους μύθους του Αισώπου «που γνώριζε» σε στίχους. Οι μύθοι του έχουν ιδιαίτερη χάρη, θαυμαστή απλότητα κι άφταστη διδακτικότητα. Είναι παρμένοι από την καθημερινή ζωή και τη φύση. Είχε τη μοναδική ικανότητα να δίνει στα ζώα ανθρώπινες ιδιότητες, ψυχή και λαλιά, σε τέτοιο βαθμό που να θεωρείς ότι ήταν κάποτε η πραγματικότητα και όλα αυτά που διηγείται έχουν συμβεί. Βασικό χαρακτηριστικό των διηγήσεών του ήταν το «επιμύθιο», το οποίο ήταν εύληπτο για τον απλό κόσμο και τα παιδιά. Καταγράφηκαν, στην πλειονότητά τους, σε πεζό λόγο. Ως γνωστό, μέχρι τότε, μόνον ο έμμετρος λόγος, η ποίηση, θεωρούνταν το μοναδικό εκφραστικό είδος για τους συγγραφείς. Συνεπώς μπορεί να θεωρηθεί κι ως πρωτοπόρος στο είδος του. Πρώτη φορά εκτυπώθηκαν στο Μιλάνο το 1479 και μετά στη Βενετία το 1525 και στο Παρίσι το 1547. στα ελληνικά ο Α.Κοραής τους τύπωσε το 1810 στο Παρίσι κι ακολούθησε κριτική έκδοση το 1852 στη Λειψία. Από τότε έγιναν πάρα πολλές εκδόσεις και πιστεύεται πως είναι ενα απο τα πιο πολυδιαβασμένα λογοτεχνήματα παγκόσμια. 
10. Τao Τe Jing (Λάο Τσε - 6ος αι. π.Ε) -  Το θεμελιώδες έργο του Ταοϊσμού. Το κείμενο ασχολείται με την έννοια του "Δρόμου" (Tao) και της "Αρετής" (Te), προτείνοντας έναν τρόπο ζωής που βασίζεται στην αρμονία με τη φύση και την αποδοχή της ροής των πραγμάτων. Τα διδάγματα του επικεντρώνονται στη δύναμη της απλότητας και της ταπεινότητας και αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία για την κατανόηση της κινεζικής φιλοσοφίας.  Το Tao Te Ching περιγράφει το Tao ως την πηγή και το ιδανικό κάθε ύπαρξης: είναι αόρατο, αλλά όχι υπερβατικό, εξαιρετικά ισχυρό αλλά εξαιρετικά ταπεινό, καθώς είναι η ρίζα όλων των πραγμάτων. Οι άνθρωποι έχουν επιθυμίες και ελεύθερη βούληση (και έτσι μπορούν να αλλάξουν τη φύση τους). Πολλοί ενεργούν «αφύσικα», ανατρέποντας τη φυσική ισορροπία του Τάο. Το Tao Te Ching σκοπεύει να οδηγήσει τους μαθητές σε μια «επιστροφή» στη φυσική τους κατάσταση, σε αρμονία με το Tao. Το Wu wei, κυριολεκτικά «μη δράση» ή «δεν ενεργώ», είναι μια κεντρική έννοια του Tao Te Ching. Η έννοια του wu wei είναι πολύπλευρη και αντανακλάται στις πολλαπλές έννοιες των λέξεων, ακόμη και στη μετάφραση. μπορεί να σημαίνει «δεν κάνω τίποτα», «δεν αναγκάζω», «δεν ενεργώ» με τη θεατρική έννοια «ενεργώ αυθόρμητα» και «ρέω με τη στιγμή» ή όπως λέει ο λαός μας «όπου φυσάει ο άνεμος».  Αυτή η έννοια χρησιμοποιείται για να εξηγήσει το ziran, ή την αρμονία με το Τάο. Περιλαμβάνει τις έννοιες ότι οι αξιακές διακρίσεις είναι ιδεολογικές και θεωρούν ότι η κάθε είδους φιλοδοξία προέρχεται από την ίδια πηγή. Το Tao Te Ching χρησιμοποιεί τον όρο ευρέως με απλότητα και ταπεινότητα ως βασικές αρετές, συχνά σε αντίθεση με την εγωιστική δράση. Σε πολιτικό επίπεδο, σημαίνει αποφυγή περιστάσεων όπως η βία, ο πόλεμος, οι σκληροί νόμοι και οι βαρείς φόροι. Μερικοί Ταοϊστές βλέπουν μια σύνδεση μεταξύ του wu wei και των εσωτερικών πρακτικών, όπως το zuowang («κάθισμα στη λήθη»: άδειασμα του μυαλού από σωματική επίγνωση και σκέψη).
11. Το Βιβλίο των Τραγουδιών - Shi Jing (αγνώστων - 6ος αι. π.Ε) - Συλλογή 305 ποιημάτων, η οποία θεωρείται ένα από τα πέντε βασικά κλασικά έργα της κινεζικής λογοτεχνίας. Τα ποιήματα καλύπτουν θέματα όπως η καθημερινή ζωή, η φύση, η κοινωνία, η πολιτική και οι προσωπικές σχέσεις. Το έργο αυτό έχει σημαντική επίδραση στην κινεζική ποίηση και φιλολογία και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στη μελέτη της κλασικής κινεζικής γλώσσας. Το περιεχόμενο του μπορεί να χωριστεί σε 3 κύριες ενότητες: τους «Αέρηδες των Πολιτειών», τα «Εγκώμια» και τους «Ύμνους». Η πρώτη είναι πιο σύντομοι στίχοι σε απλή γλώσσα, γενικά αρχαία δημοτικά τραγούδια που καταγράφουν τη φωνή του απλού λαού. Συχνά μιλούν για αγάπη και ερωτοτροπία, λαχτάρα για έναν απόντα εραστή, στρατιώτες σε εκστρατεία, γεωργία και δουλειές του σπιτιού, πολιτική σάτιρα και διαμαρτυρία. Από την άλλη πλευρά, τα τραγούδια στα δύο άλλα τμήματα "Ύμνοι" και "Ευλογίες" τείνουν να είναι μεγαλύτερα τελετουργικά ή θυσιαστικά τραγούδια, συνήθως με τη μορφή αυλικών πανηγυρικών και δυναστικών ύμνων που υμνούν τους ιδρυτές της δυναστείας Zhou. Περιλαμβάνουν επίσης ύμνους που χρησιμοποιούνται σε ιεροτελεστίες θυσιών και τραγούδια που χρησιμοποιεί η αριστοκρατία στις τελετές των θυσιών ή στα συμπόσια. Περισσότερα εδώ (σε 41 γλώσσες, εκτός απο ελληνικά)

Αυτά είναι τα πρώτα 11 λογοτεχνικά έργα που θέλω να σας προτείνω. Αν τα βρίσκετε ενδιαφέροντα γράψτε μου στα σχόλια ή κάντε τις δικές σας προτάσεις για την ίδια χρονική περίοδο

Πηγές πληροφόρησης & φωτό για τα παραπάνω και όσες δημοσιεύσεις ακολουθήσουν είναι τα ίδια τα λογοτεχνικά έργα αλλά και η Wikipedia 

Σημ: Όταν υπάρχει πρόβλημα στην εμφάνιση των κειμένων επιλέξτε πρόγραμμα περιήγησης Google Chrome

"Η γυναίκα το δρόμο αιώνια μας δείχνει" - αφιερωμένο στο αιώνιο θηλυκό

The Birth of Venus 1483-1485

Από την αρχαιότητα οι Μούσες αποτελούσαν πηγή έμπνευσης για κάθε διανοητική δημιουργία και ήταν οι προστάτιδες των καλών τεχνών, της δημιουργικής αναζήτησης και του καινούργιου. Ήταν 12 και όχι 9 όπως είναι ευρέως διεδομένο. Ο Παυσανίας μας λέει ότι στη πρώτη γενιά ήταν 3 κόρες του Ουρανού και της Γαίας, η Μνήμη, η Μελέτη και η Αοιδή. Μετά η Μνημοσύνη με το Δία έκανε τις άλλες εννιά. Στην Ακαδημία του Πλάτωνα υπήρχε βωμός προς τιμή τους και ο Όμηρος αναφέρει την Καλλιόπη ως πηγή έμνευσής του. 

Ίσως αρκετές και αρκετοί από εμάς να μην έχουν σκεφτεί να διερευνήσουν και να απαντήσουν στο ερώτημα "γιατί μέχρι τώρα στη παγκόσμια λογοτεχνία και άλλες τέχνες υπάρχουν αναγνωρισμένες ή καθιερωμένες "Μούσες", ενώ δεν υπάρχει κάποιο άλλο τέτοιο πρότυπο αρσενικού φύλου; Γιατί υπάρχουν Μούσες που εμπνέουν ποιητές και όχι Μούσοι που να εμπνεύσουν ποιήτριες;" Ίσως μια εξαίρεση είναι ο Οδυσσέας, όμως αυτός είναι μια άλλη ιστορία. 

Μuses_by_Ultimeciaffb

Η Μούσα (ή και η ηρωϊδα μυθιστορημάτων) σχεδόν πάντα είναι μία, όμως δεν υπακούει παντα στους κανόνες της πατριαρχικής κοινωνίας. Συνήθως στα λογοτεχνικά έργα που άφησαν εποχή καθόλου και για αυτό είναι και Μούσα. Όμως απο την άλλη, η Μούσα είτε καθεστωτική ή επαναστάτρια, είτε τραγική ή σατυρική, είναι πάντα - φανερά ή υποβόσκουσα - ερωτική. Σε μερικά άλλα λογοτεχνικά έργα, συνήθως του τελευταίου αιώνα ακολουθεί την καθεστωτική ή αντικαθεστωτική εξουσία κάθε είδους ή ακόμη χειρότερα το χρήμα, ως καθολικό ισοδύναμο. 

Μπορείτε να μου πείτε ότι τα περισσότερα απο αυτά τα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας τα έχουν γράψει άντρες και για αυτό γίνονται κάποια από τα παραπάνω. Ίσως. Όμως υπάρχουν και άντρες που περιέγραψαν υπέροχες ηρωϊδες, που έγιναν πραγματικές Μούσες για μεταγενέστερους δημιουργούς και  πολλές γεννεές αναγνωστών και αναγνωστριών.

Ένας σύγχρονος διασκευαστής της ιστορίας του Αριστείδη του Μιλήσιου (γύρω στο 100 π.Χ) δυο χιλιάδες σχεδόν χρόνια μετά, βάζει τη χήρα της Εφέσσου να λέει: "“Απ’ το να πεθάνει ένας ζωντανός προτιμώ να σταυρωθεί ένας πεθαμένος” ενώ ο Χατζηδάκις κάποιες δεκαετίες πριν μελοποίησε “Μια χήρα από την Έφεσο δεν ήμουνα ποτές, δεν είχα στρατιώτες για εραστές”. Όμως η χήρα της ιστορίας είχε, και μάλιστα δίπλα στο τάφο του άνδρα της, εκφράζοντας τη δίψα της για ζωή και ευτυχία.

Η "Αφροδίτη" του Βιργίλιου είναι πιο κοντά στη θεά Άρτεμη παρά στην συνονόματή της, ντροπαλή και  μυστηριώδης. Αντίθετα η "Αφροδίτη" του Επικούρειου Λουκρήτιου, είναι η ανίκητη και κινητήρια δύναμη της ζωής, που σε μια ερωτική συνεχή διαμάχη με τον Άρη δημιουργεί, καταστρέφει και αναζωογονεί τα πάντα.

Στην αφήγηση του Σίμωνα Μάγου της Σαμάρειας, εκτός απο την Ελένη της Τύρου, που είναι η ενσάρκωση της Ωραίας Ελένης της Τροίας, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος κοινό σχεδόν σε όλες τις μορφές των Γνωστικών μύθων. Αυτό είναι ότι το έργο της δημιουργίας οφείλεται στη γυναικεία αρχή, τη σύλληψη της Θεότητας. Ιδιαίτερη στη Σιμωνική ιστορία είναι η ταύτιση της συντρόφου του Ελένης της Τύρου με τη γυναικεία αρχή.

Η "Βεατρίκη" που δημιούργησε ο Δάντης για να ικανοποιήσει την δική του ανάγκη αλληγορικής περιγραφής ίσως ενός ανεκπλήρωτου έρωτα συγκερασμού του θείου με το εγκόσμιο, τον οδηγεί στο δικό της όραμα, που αυτός μόνο το περιγράφει δοξαστικά. Αυτή είναι ο οδηγός και αυτός ο οδηγούμενος.

Howard-Chandler-Christy-Nudes-at-the-beach

Ο Τσόσερ στις "Ιστορίες του Καρντέμπουρι" της ύστερης μεσαιωνικής Αγγλίας,  έχει τη "σύζυγο απο το Μπαθ" - με πείρα, σπιρτάδα, φεμινιστική νοοτροπία και θέληση για ζωή - που απολαμβάνει το σεξ, δεν ντρέπεται γι' αυτό και έχει τη κυριαρχία - γιατί αυτήν θέλει - για όλα τα θέματα του σπιτιού. Παράλληλα υμνεί την ελευθερία εκτός γάμου: "γιατί αβάστακτος είναι ο ζυγός".

Οι "Μαργαρίτα" και η "Ελένη" είναι οι δυό μούσες του Φάουστ και η "Γαλατεια" αρχή αυτοκαταστροφής για τον "Ανθρωπάκο", αλλά αγαθή οντότητα για τον Γκαίτε. Η "Μαργαρίτα" του Μπουλγκάκοφ, παραμένει κινητήρια δύναμη της πλοκής, αγνή και συμπαθητική παρά το ότι στέφεται βασίλισσα στον ετήσιο χορό του Διαβόλου και τις φιλούν τα πόδια γνωστοί εγκληματίες και κάθε καρυδιάς καρύδι.

Στη σύγχρονη περίοδο η ευφυής και καταχθόνια δημιουργικότητα της Έντα Γκάμπλερ δεν συμβαδίζει καθόλου με τα "πρέπει" της καθεστηκίας αντίληψης αλλά εκφράζει τα "θέλω" της και αυτά που την ευχαριστούν, γιατί η ευχαρίστηση είναι το κέντρο της προσωπικότητάς της και της ζωής της. Ο ασυνείδητος, βαθιά κρυμένος κόσμος της έχει το δικό του σύστημα αξιών και στόχων που όχι μόνο ξεπερνούν το κυρίαρχο αποδεκτό σύστημα αλλά δεν έχουν με αυτό κάποιο κοινό πεδίο αναφοράς, εκτός από τη λαχτάρα για εξουσία και ελευθερία.  

"Η γυναίκα το δρόμο αιώνια μας δείχνει" - στο κορμί, στη νοοτροπία και τη ψυχή της είναι ο αγώνας του Οδυσσέα όχι τόσο για το νόστο, όσο για την ελευθερία και τη περιπέτεια, η πάλη του Προμηθέα κατά της εξουσίας κάθε μορφής και η ανήσυχη δημιουργικότητα κάθε συγγραφέα αρσενικού ή θηλυκού φύλου.

Ένα άλλο ερώτημα είναι αν όλοι αυτοί οι δημιουργοί εξειδανίκευσαν ή δαιμονοποίησαν τις ηρωϊδες τους, που από Μούσες έγιναν για πολλούς απο τους ήρωές τους αιτία καταστροφής. Σίγουρα ο κάθε αναγνώστης ή αναγνώστρια δίνει τη δική του απάντηση. 

Όμως ας μην ξεχνάμε την "Αφροδίτη του Λουκρήτιου" που είναι πηγή ζωής, δημιουργίας, καταστροφής και αναζωογόννησης, είναι η αρχή και το τέλος και από αυτό πάλι μια καινούργια αρχή.

Τελευταία πρόποση (Άννα Αχμάτοβα)

Αχμάτοβα, 1922. Ζωγράφος Κουζμά Πετρόφ - Βόντκιν. Κρατικό Ρωσικό Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης

Η Άννα Αντρέγιεβνα Αχμάτοβα (А́нна Андре́евна Ахма́това, γεννηθείσα Γκόρενκο, Го́ренко, 23 Ιουνίου 1889 - 5 Μαρτίου 1966) ήταν ποιήτρια, μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της «Αργυρής Εποχής» στην ποίηση της Ρωσίας.

Τελευταία πρόποση

Πίνω για το ερειπωμένο σπίτι,

Για την κακιά μου τη ζωή,

Για τη διπλή μας μοναξιά,

Και για σένα πίνω

Για τα ψέματα των χειλιών που με πρόδωσαν,

Για τη νεκρή παγωνιά των ματιών

Για τον αγενή και σκληρό κόσμο

Για το ότι ο Θεός δεν μας έσωσε.

(Μετάφραση Don Rigoberto)

Последний тост

Я пью за разорённый дом,
За злую жизнь мою,
За одиночество вдвоём,
И за тебя я пью,—
За ложь меня предавших губ,
За мертвый холод глаз,
За то, что мир жесток и груб,
За то, что Бог не спас.

Και τώρα; (Δ.Βασιλείου)

                                     

Όλων των πόνων οι λυγμοί

και των καημών οι στεναγμοί,

πα στη πλατεία άπλωσαν

και όνειρα κι’ ελπίδες,

κουράγιο αρματώθηκαν

κι’ απόφαση το πήραν,

να αρνηθούν όλοι μαζί

να ζουν μέσ’ στο χειμώνα.

Κι’ αφού το συμφωνήσανε

κοιτάχτηκαν στα μάτια.

 

Και τώρα;

 

Ποιος το χορό της άνοιξης

θα σηκωθεί, να σύρει πρώτος,

χωρίς τσαλίμια περιττά

κι’ εγωισμούς περίσσιους,

με σταθερό το βήμα του

και περηφάνια γνήσια

γι’ αυτούς που μπήκαν στο χορό

και τον ακολουθούν,

ώσπου το γλέντι να γενεί

καθάριο καλοκαίρι

Στις πλατείες των οικτιρμών (Δημήτρη Βασιλείου)

Όλοι θα έχετε δει ή διαβάσει για τους “εορτασμούς” των ογδόντα (80) χρόνων από την απελευθέρωση των κρατουμένων του Άουσβιτς. Και ποιοι “γιόρτασαν” εκεί; Κυρίως αυτοί που είχαν συμμετοχή, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, στην δημιουργία και αυτού του στρατοπέδου θανάτου! Τους απογόνους αυτών που απελευθέρωσαν το Άουσβιτς τους απέκλεισαν!

Σίγουρα έχετε  δει ή διαβάσει για τους επικείμενους  “εορτασμούς”, στη Μόσχα, των ογδόντα (80) χρόνων από την μεγάλη αντιφασιστική νίκη στον Β΄Π.Π. Θα “γιορτάσουν” οι απόγονοι των νικητών, του Κόκκινου Στρατού δηλαδή, τον οποίον έχουν, ιστορικά και ιδεολογικά, αποκηρύξει! Θα απουσιάσουν οι απόγονοι των “συμμάχων”, πιθανώς γιατί ντρέπονται για την συμμετοχή των προγόνων τους στην μεγάλη αντιφασιστική νίκη!

Πέρυσι “γιορτάστηκαν” τα ογδόντα (80) χρόνια της Διάσκεψης του Μπρέτον Γουντς, φέτος θα “γιορταστούν” τα ογδόντα (80) χρόνια της Διάσκεψης της Γιάλτας.

Ελάχιστοι όμως θα θυμηθούν ότι, στις 12 Φλεβάρη 2025, “κλείνουν”  ογδόντα (80) χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, μιας συμφωνίας “ταφόπλακας” του μεγαλειώδους κινήματος της Εθνικής μας Αντίστασης, μιας συμφωνίας που “έκανε” τους περήφανους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. να κλαίνε, μιας συμφωνίας που έστειλε χιλιάδες αγωνιστές σε φυλακές, εξορίες και στα εκτελεστικά αποσπάσματα, μιας συμφωνίας - “Αχέροντα” των ωραιότερων ονείρων αυτού του λαού.

Με την “ευκαιρία” λοιπόν των ογδόντα (80) χρόνων από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, σας αφιερώνω το ποίημα που ακολουθεί.

ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΙΚΤΙΡΜΩΝ 

 Βαριές οι ήττες.

Τσακίσαν το μυαλό,

κάναν σμπαράλια την καρδιά,

μα πιο βαρύς

ο πόνος της ζωής

και του φωτός η έλλειψη.

 

Με πανωφόρι τ’ όνειρο,

σχεδόν κουρελιασμένο,

θαμπό

και ματωμένο,

μεσ’ στους ψυχρούς κι αφώτιστους

δρόμους της οικουμένης,

σύντροφοι, φίλοι τριγυρνούν

και σε πλατείες οικτιρμών,

όπως ο Πέτρος και αυτοί

παλιές ταυτότητες αρνούνται.

 

Στην αγορά,

τα κίτρινα εγώ τους,

τελάληδες γινήκαν και πουλάνε.

Καθένας και ο πάγκος του,

γεμάτος άχρηστες αντίκες.

Κι όσοι, εκτός της αγοράς

κι απ’ τις πλατείες πέρα,

στα όνειρά μας τ’ άλικα

ψυχή και πάλι δίνουν,

παίρνουν τους δρόμους των καημών,

της πίκρας και των πόνων,

εκεί, όπου ο άνθρωπος

με τ’ όνειρό του γίνετ’ ένα.

 

Καυτό σαν  τη φωτιά, αείζωο,

το όνειρο

του δίκιου και της λευτεριάς,

μιας νέας μέρας η ανάγκη,

περνάει μέσ’ απ’ τα ηφαίστεια

και των κατακλυσμών τα κύματα

και άμεμπτο κι αλώβητο,

βαφτίζεται ξανά,

μεσ’ στων ανθρώπων τις ψυχές,

ίδια και απαράλλαχτα,

όπως στης Στύγας το νερό.

 

Και ξεκινάει, ξανά, να γνέθει

της επανάστασης τον μίτο.

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΠΡΟΣΕΙΣΜΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ (Γεράσιμος Παπαδόπουλος)

Η σεισμική έξαρση που παρατηρείται κυρίως από τις 24.1.2025 στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Σαντορίνης και Αμοργού είναι πρωτόγνωρη στη σύγχρονη ζωή της χώρας από επιστημονική, επιχειρησιακή και κοινωνική άποψη.

Πρώτα από όλα είναι το γεγονός ότι η σεισμική δράση εξελίσσεται σε μια εμβληματική περιοχή, η οποία αποτελεί παγκόσμιο τουριστικό προορισμό. Η Σαντορίνη συγκεντρώνει όχι μόνο το μοναδικό ηφαιστειακό τοπίο αλλά και ξεχωριστές αρχαιότητες, όπως η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι που θάφτηκε κάτω από παχύτατα στρώματα ηφαιστειακών υλικών εξαιτίας της γιγάντιας έκρηξης της Ύστερης Εποχής του Χαλκού κατά τον 17ο αιώνα π.Χ. Τα ηφαιστειακά κέντρα της Νέας Καμμένης στην καλδέρα της Σαντορίνης, και του Κολούμπου έξω από την καλδέρα, είναι σε «ύπνωση» αλλά ενεργά, αποτελώντας εστίες σημαντικών γεωκινδύνων, που προκύπτουν από τις ηφαιστειακές εκρήξεις, τους σεισμούς και τα τσουνάμι. Ακόμη, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν μεγάλα ενεργά σεισμικά ρήγματα που δεν έχουν άμεση σχέση με την ηφαιστειότητα.

Σε ένα από αυτά, εντός της υποθαλάσσιας τεκτονικής τάφρου που ορίζεται από τα νησιά Αμοργός-Σαντορίνη-Ανάφη-Αστυπάλαια, έγινε ο μεγαλύτερος σεισμός των τελευταίων 150 ετών στην Ελλάδα. Είχε μέγεθος 7.7 και προκάλεσε καταστροφές και θύματα στα νησιά. Το μεγάλο τσουνάμι ύψους 15 μ. που δημιουργήθηκε συμπλήρωσε το καταστροφικό έργο του σεισμού.

Μέσα σε αυτό το εξόχως ιδιαίτερο πλαίσιο η εξελισσόμενη σεισμική δράση αποτελεί μια πραγματική πρόκληση. Η επιστημονική παρακολούθηση, με ατμομηχανή τα ενόργανα δίκτυα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και των άλλων ινστιτούτων της χώρας, προσφέρει πλέον πάμπολλες δυνατότητες για την παρατήρηση και ερμηνεία των φαινομένων.

Στην αρχή της σεισμικής έξαρσης ορισμένοι επιστήμονες θεώρησαν ότι οι σεισμοί είχαν σχέση με το ηφαίστειο. Αλλά τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι οι εκατοντάδες των σεισμών που έχουν καταγραφεί εκεί έχουν καθαρά τεκτονικά και όχι ηφαιστειακά χαρακτηριστικά. Η σεισμική ζώνη που ενεργοποιήθηκε μέχρι τώρα έχει μήκος περίπου 30 χλμ. και πλάτος 17χλμ. Με την πάροδο των ημερών η σεισμική ακολουθία έδειξε τις ιδιότητες των προσεισμών, οπότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, ακόμη και σεισμών ισχυρότερων του μεγέθους 4.9 που έχει μέχρι τώρα μετρηθεί.

Η πολιτεία καλώς έλαβε σειρά προληπτικών μέτρων αντισεισμικής προστασίας, για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση. Ορισμένοι ίσως θεώρησαν ως υπερβολικά αυτά τα μέτρα. Άλλοι φοβήθηκαν και αποφάσισαν να απομακρυνθούν από τη Σαντορίνη.

Η αλήθεια είναι ότι τα μέτρα υπερβαίνουν το χαμηλό επίπεδο «κουλτούρας πρόληψης» που χαρακτηρίζει διαχρονικά τη χώρα μας. Ίσως αυτή η εξέλιξη βοηθήσει στην περαιτέρω καλλιέργεια μιας τέτοιας κουλτούρας.

Οι επιστήμονες καλούμαστε να επικαιροποιούμε καθημερινά τις αξιολογήσεις μας και να ενημερώνουμε την πολιτεία και τους πολίτες. Τα ΜΜΕ καλούνται να ενημερώνουν χωρίς υπερβολές και κινδυνολογίες. Οι προκλήσεις είναι πολλές για όλους. Ίσως τελικά να βγούμε σοφότεροι από αυτή τη μοναδική εμπειρία.

Πηγή-Γερασιμος Παπαδοπουλος
via Weather News Greece

Πρέβεζα (του Δ.Βασιλείου)

" Πρέβεζα, ο τόπος στον οποίο, όπως και πολλοί - πολλοί άλλοι άνθρωποι στους αιώνες που έχουν περάσει, είδα το πρώτο μου φως, έκανα τα πρώτα μου βήματα, έμαθα τα πρώτα μου γράμματα, άρχισα να γίνομαι άνθρωπος. 

Πέρα απ’ την αδιαμφισβήτητη ιστορικότητα της πόλης και την αναγκαιότητα μελέτης της, η Πρέβεζα και ο χώρος που την περιβάλλει, όσο κι’ αν ακούγεται υπερβολικό, αποτελεί, ανά τους αιώνες, ένα πέρασμα συμπαντικής ενέργειας, ένα πέρασμα ψυχών και ιδεών, ένα πέρασμα ερωτικών και επαναστατικών κυμάτων, ένα πέρασμα φωτός υψηλής, συμπαντικής διάθλασης. 

Η Πρέβεζα είναι μια πόλη αερικό, μια πόλη ξωτικό, όπως λίγες πόλεις στον κόσμο - Αλεξάνδρεια, Οδησσός, Σαγκάη, Βαλπαραΐσο, Μασσαλία...Κι’ όλα τούτα δεν μπορείς να τα βιώσεις μέσω της ιστορικής, επιστημονικής προσέγγισης της πόλης, αλλά μπορείς μόνο να τα αισθανθείς, νιώθοντας την συμπαντική και ποιητική διάσταση της Πρέβεζας και του χώρου που την περιβάλλει και την συναποτελεί - Αχέροντας, Νεκρομαντείο, Κασσώπη, Νικόπολη, Σούλι, Ματζίρικα, Βαθύ, Παργινόσκαλα, Φυλακές...

Σ’ αυτή την Πρέβεζα, που όλοι μας, συνειδητά ή όχι, έχουμε μέσα μας, σ’ αυτή την Πρέβεζα που, το νιώθουμε ή δεν το νιώθουμε, εκπέμπουμε και μεταδίδουμε με τις φρυκτωρίες της ψυχής μας, σ’ αυτή την Πρέβεζα “ακουμπάει” το ποίημά μου, που ακολουθεί" (πρωτοδημοσιεύτηκε στο https://www.atpreveza.gr)

Πρέβεζα - Στους γονείς μου Βαγγελιώ και Νίκο Βασιλείου

Εκεί, στου κόσμου το μεσοστρατί,

που η Ανατολή τη Δύση συναντάει,

εκεί, που η θάλασσα παντρεύεται τη γη

χωρίς κουμπάρους και παπά,

εκεί, που η μέρα με τη νύχτα

αχώριστα βαδίζουν,

εκεί, που η ζωή κι’ ο θάνατος

την ίδια δόξα έχουν,

εκεί, που τ’ άδικο αδυνατεί

         το δίκιο να κερδίσει,

εκεί, που η λευτεριά για τίμημά της έχει

         μόνο την ίδια τη ζωή,

εκεί, που η επανάσταση

τον έρωτα αγκαλιάζει,

εκεί, που οι ματζίρηδες

         νέα ζωή  ζητούσαν,

εκεί, που η στέρνα πότιζε

         του αύριο τα όνειρα,

εκεί, που οι κρίνοι άνθιζαν

         και γίνονταν βαγγέλια,

εκεί, που μοσχοβόλαγε ψωμί

και τίμιος ιδρώτας,

εκεί, στου κόσμου τη μεσοποριά,

εκεί, η μάννα μου με γέννησε.

Κι’ ως άνοιξα τα μάτια μου,

άκουσα τον πατέρα μου να λέει:

Παιδί μου, εδώ, στον τόπο αυτό,

που Πρέβεζα τον λένε,

κάνε τα πρώτα βήματα

και πες τον πρώτο λόγο

κι’ άντε μετά σ’ ολόκληρο τον κόσμο,

με το μυαλό σου λεύτερο

και την καρδιά σου φως.

 Μόνο μην πάψεις,

ποτέ μην πάψεις να πονάς

για τους καημούς τ’ Ανθρώπου.

Ψελλίζει ποίηση ο πόνος

και η ζωή μας έρωτα,

ώσπου κραυγή να γίνουν

κι επανάσταση!

 23-24.12.2024                           

Ο Μπ.Μπρέχτ για την αλήθεια

Το 1934 στις "Πέντε δυσκολίες όταν γράφει κανείς την αλήθεια" (από την ¨Επιθεώρηση Τέχνης Ν 83, Νοέμβρης 1961) ο Μπρέχτ τις καθορίζει ως εξής:

1. Να έχεις το θάρρος να γράφεις την αλήθεια 
2. Να έχεις τη γνώση να την αναγνωρίζεις
3. Να έχεις την τέχνη να την κάνεις χρησιμοποιήσιμη
4. Να έχεις κρίση ώστε να διαλέγεις αυτούς που η αλήθεια στα χέρια τους θα είναι αποτελεσματική
5. Να έχεις την αναγκαία πονηριά (ικανότητα) να τη διαδώσεις σε πολλούς

Σημ: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) ήταν γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής. Θεωρείται από τους σημαντικότερους μεταρρυθμιστές του σύγχρονου θεάτρου. Υπήρξε ο εισηγητής του «Επικού Θεάτρου», σύμφωνα με το οποίο το κοινό πρέπει να πείθεται ότι αυτό που βλέπει στη σκηνή είναι απλά η εξιστόρηση γεγονότων, απέναντι στα οποία οφείλει να αποστασιοποιείται και να έχει αναλυτική και κριτική στάση. Γνωστά έργα στη χώρα μας: «Μάνα κουράγιο», «Η όπερα της πεντάρας», «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» και «Ο κύκλος με την κιμωλία».Τα έργα του που έχουν εκδοθεί στα Ελληνικά και το σύνολο των θεατρικών του έργων μπορείται να τα βρείται στο https://el.wikipedia.org/Μπέρτολντ Μπρέχτ

Διώξτε τα σύννεφα (Δ.Βασιλείου)

"Η νέα χρονιά, όσο "συννεφιασμένη" να είναι κι' αυτή, μπορεί να "φωτιστεί" μόνο από μας, μόνο απ' τις δικές μας, κοινές, προσπάθειες".(Δ.Βασιλείου)

ΔΙΩΞΤΕ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ

 

Θα φύγουν τα σύννεφα, είπε.

Κι΄ εμείς, περιμέναμε,

κοιτώντας τα κίτρινα φύλλα

στο γκρίζο φόντο τ’ ουρανού.

Θλίψη!

 

Θα φύγουν, είπε, θα φύγουν.

Κι΄ εμείς, περιμέναμε,

κοιτώντας τα πεσμένα φύλλα

στο σκούρο φόντο της γης.

Πόνος!

 

Όπου να ’ναι φεύγουν, είπε.

Κι΄ εμείς, περιμέναμε,

κοιτώντας τα νεκρά δέντρα

στο μαύρο στήθος της γης.

Θάνατος!

 

Θα φυγ ..., έκανε να πει,

και τον πλάκωσαν τα σύννεφα,

τα σύννεφα, που μόνα τους δεν έφυγαν

και μόνα τους, δεν πρόκειται να φύγουν.

 

Κι’ εμείς;

Τι κάνουμε τώρα;

 

 

Να διώξουμε τα σύννεφα,

με τις δικές μας τις δυνάμεις!

Να διώξουμε τα σύννεφα,

όλοι μαζί,

εμείς,

 του φωτός οι εραστές!

 

Να διώξουμε τα σύννεφα, τώρα!

19.11.2007                                                      

Στον απόηχο της εκλογής Τράμπ: Η εντατικοποίηση της εργασίας πριν από ενα αιώνα.

Η επιστολή προς τον Χένρι Φορντ της σύζυγου ενός αμερικάνου εργάτη πριν απο 100 ακριβώς χρόνια (το κείμενο από την "Ναυτεμπορική")

"Συγχωρήστε τον τρόπο με τον οποίο σας απευθύνομαι, αλλά σας παρακαλώ, για χάρη της ανθρωπιάς, να ερευνήσετε την κατάσταση και συγχωρήστε αν φαίνομαι αγενής. Κύριε Φορντ, είμαι η σύζυγος ενός από τους τελικούς συναρμολογητές στην επιχείρησή σας και ούτε εγώ ούτε ο σύζυγός μου θέλουμε να θεωρηθούμε υποκινητές, γι’ αυτό και δεν θέλουμε να πούμε τίποτα που θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Όμως, κύριε Φορντ, δεν γνωρίζετε τις συνθήκες που επικρατούν στο εργοστάσιό σας. Είμαι σίγουρη πως αν τις γνωρίζατε, δεν θα τις επιτρέπατε.

Γνωρίζετε ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να «αντιταχθεί στη φύση»; Πρέπει να πάει στην τουαλέτα, αλλά δεν του επιτρέπεται να πάει κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Πρέπει να το κάνει πριν φτάσει στη δουλειά ή μετά το τέλος της βάρδιας. Το σύστημα αλυσίδας που εφαρμόζετε είναι για σκλάβους! Για όνομα του Θεού, κύριε Φορντ – δεν θα μπορούσε να υπάρχει ένας άνθρωπος διαθέσιμος να τον αντικαταστήσει προσωρινά όταν η φύση καλεί; Το μόνο που χρειάζεται είναι μια προσωπική σας έρευνα για λίγες ώρες και είμαι σίγουρη πως δεν θα το επιτρέπατε.

Επιπλέον, όταν κάποιος εργάζεται συνεχώς, αδιάκοπα, και δεν αισθάνεται καλά – όπως ο σύζυγός μου, που έχει γρίπη και αντί να είναι στο σπίτι, όπου θα έπρεπε να βρίσκεται, εργάζεται, πώς είναι δυνατόν να ανέχεστε έναν επιστάτη να τον βρίζει και να τον εξαναγκάζει να κάνει πιο γρήγορα; Το όνομα του Θεού θα έπρεπε να χρησιμοποιείται με σεβασμό και όχι για να καταριούνται αυτούς τους φτωχούς άνδρες. Αυτά τα 5 δολάρια την ημέρα είναι μια ευλογία – μεγαλύτερη από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε – αλλά τα κερδίζουν με πολύ κόπο. Πόσο πιο τυχερός είστε εσείς που ο Θεός σας έδωσε όσα έχετε αντί να σας βάλει στη θέση αυτών των ανθρώπων. Παρακαλώ ερευνήστε το και σας ευχαριστώ, κύριε Φορντ.

Υ.Γ. Μπορείτε, παρακαλώ, να ερευνήσετε και το εξής: Ο σύζυγός μου προμηθεύεται ειδικά εργαλεία, αλλά η αξία τους αφαιρείται από τον μισθό του. Επιπλέον, του κλέβουν συνεχώς εργαλεία και φόρμες εργασίας, καθώς δεν υπάρχουν ερμάρια. Αναγκάζονται να αφήνουν τα παλτά και τις φόρμες τους όπου να ‘ναι, και το φαγητό του έχει κλαπεί επανειλημμένα εξαιτίας αυτού. Σας παρακαλώ".

Εδώ ολόκληρο το άρθρο της Ν. Στασινού από την "Ναυτεμπορική""

Κ΄εγω μια φάμπρικα είμαι (1) του Β.Μαγιακόφσκι - 1918.

Μετάφραση απ’ τη ρώσικη γλώσσα κι απόδοση στην ελληνική : Δημήτρης Βασιλείου - 31.01.2024

Ν.Εγγονόπουλου. Ποιητής και Φιλόσοφος

Φωνάζουνε στον ποιητή:

«Στον τόρνο να σε βλέπαμε!

Τι είν’ οι στίχοι;

Ένα κενό, ένα μηδέν!

Για να δουλέψεις, σίγουρα, τα άντερα δεν έχεις.»

Ίσως, για μας,

η δουλειά απ’ τις ασχολίες όλες,

η πιο συγγενής μας να ‘ναι.

Κι εγώ μια φάμπρικα είμαι!

Χωρίς φουγάρα, ναι,

που ξέρεις όμως; Μπορεί,

για μένα,

πιο δύσκολα χωρίς φουγάρα να ‘ναι.

Το ξέρω  –

δεν σας αρέσουνε τα όμορφα τα λόγια.

Βελανιδιές λιανίζετε, δουλεύοντας σκληρά.

Αλλά κι εμείς;

Δεν είμαστε κι εμείς, στ’ αλήθεια, ξυλοκόποι;

Για δες, κατεργαζόμαστε, ίδια βελανιδιές,

τ’ ανθρώπινα κεφάλια.

Φυσικά,

τιμητική υπόθεση το ψάρεμα.

Το δίχτυ να τραβάς

κι’ αυτό γεμάτο να ’ναι με μερσίνια! (2)

Αν κι η δουλειά των ποιητών – απ’ όλες πιο τιμητική –

ανθρώπους ζωντανούς ψαρεύει κι όχι ψάρια.

Τιτάνια δουλειά!

Να καίγεσαι πάν’ απ’ το καμίνι,

να δένεις το ατσάλι που τσιρίζει.

Αλλά ποιος είν’ αυτός που θα μας κατηγορήσει,

τεμπέληδες κι’ αργόσχολους που θα μας πει;

Μυαλά λαξεύουμε με τη χοντρή της γλώσσας λίμα!

Ποιος λέτε να ’ναι υπεράνω –

ο ποιητής ή ο τεχνίτης,

που τους ανθρώπους οδηγεί σε υλικά οφέλη;

Κι οι δυο!

Οι καρδιές – κι αυτές μηχανές.

Η ψυχή – κι αυτή πανούργος κινητήρας.

Ίσοι είμαστε!

Σύντροφοι στων εργατών το πλήθος μέσα,

προλετάριοι του σώματος και της ψυχής.

Μαζί, μόνο μαζί,

το σύμπαν θα ομορφύνουμε

και με παιάνες θα το κάνουμε να ηχήσει.

Φράγμα ορθώνουμε στις λογοκαταιγίδες.

Εμπρός! Στα έργα, στη δουλειά!

Η δουλειά καινούργια είναι, ζωντανή.

Και τους αργόσχολους τους ρήτορες –

στο μύλο, στους μυλωνάδες!

Με το νερό των λόγων τους μυλόπετρες ν’ αλέθουν.

Σημειώσεις:

(1) Ο αυθεντικός τίτλος του ποιήματος είναι: «ΠΟΙΗΤΗΣ ΕΡΓΑΤΗΣ».

(2) Μερσίνια – οξύρρυγχοι.

Peaceful, Safe, Joyful and Happy New Year! - Мирного, безопасного, радостного и счастливого Нового года! - Viti i Ri i qetë, i sigurt, i gëzuar dhe i lumtur!

 

Dear all, congratulate you for the forthcoming festivities of the winter solstice and New Year! Take care and stay safe in a world quickly changing. As well, I sincerely wish for your health and patience for the embodiment of everything. In addition, I would like to wish you to achieve your goals with ease and pleasure. Moreover, you are always surrounded by people who understand, appreciate and love you! Peaceful, Safe, Joyful and Happy New Year!

Дорогие мои, поздравляю вас с приближающимися праздниками зимнего солнцестояния и Нового года! Берегите себя и будьте в безопасности в быстро меняющемся мире. А также искренне желаю вам здоровья и терпения для воплощения всего. Кроме того, я хотел бы пожелать вам достигать своих целей с легкостью и удовольствием. И чтобы вас всегда окружали люди, которые вас понимают, ценят и любят! Мирного, безопасного, радостного и счастливого Нового года!

Të dashur të gjithë, ju përgëzoj për festat e ardhshme të solsticit dimëror dhe Vitit të Ri! Kujdesuni dhe qëndroni të sigurt në një botë që ndryshon shpejt. Gjithashtu, ju uroj sinqerisht shëndet dhe durim për mishërimin e gjithçkaje. Përveç kësaj, dëshiroj t'ju uroj që t'i arrini qëllimet tuaja me lehtësi dhe kënaqësi. Për më tepër, ju jeni gjithmonë të rrethuar nga njerëz që ju kuptojnë, vlerësojnë dhe ju duan! Viti i Ri i qetë, i sigurt, i gëzuar dhe i lumtur!

I think about how many unhappy Christmases all those who today we consider classic prose writers and poets celebrated. Ah! there are so many of them and their Christmases are so many. 

And now think about how many millions of people in the world spend unhappy Christmases and who is to blame for that...

"Μιας αγκαλιάς το φως" (Δ.Βασιλείου)

Γ.Γαλατσιάτος. Αγκαλιά

Μια αγκαλιά, που ζήλεψαν ακόμη κι’ οι νεκροί

κι’ έδωσε φως ανέσπερο στα όνειρα μιας γειτονιάς,

που δεν υπήρχαν άγγελοι και δεν ανθίζαν κρίνοι,

που χάθηκε, την πήρε το σκοτάδι;

Ορφάνεψε ο έρωτας, ο ήλιος πάει να δύσει;

Οι αγκαλιές που σφίγγουν έρωτα και φως,

δεν χάνονται ποτέ, μεσ’ στους αιώνες ζουν!

13.12.2024

Δεκέμβρης 1944 (Δ.Βασιλείου)

 

Πάνω στον τάφο μου, είπε, να γράψετε με κεφαλαία: «ΠΟΛΕΜΗΣΕ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΗ».

Πολέμησε, 33 ημέρες πολεμούσε,

για την τιμή και την αξιοπρέπεια αυτών που χάθηκαν

κι’ αυτών που θα ’ρθουν.

Πολέμησε, 33 ημέρες πολεμούσε,

για λευτεριά και για ζωή, για τη ψυχή και τ’ όνειρο

αυτής της γης και τούτων των ανθρώπων.

Και τον τιμώρησαν σαν άλλο Προμηθέα!

Στης Ικαριάς τα βράχια τον καρφώσαν, γιατί δεν είχαν Καύκασο,

και το συκώτι του έτρωγαν, αντί για τον αητό, οι καλοπατριώτες.

Ότι κι αν έγινε μετά, το σύμπαν κι αν τον φίλησε

κι αρμονικά στον κόσμο κι αν σεργιάνισε,

δεν σβήνει εκείνη η φωτιά π’ άναψε τον Δεκέμβρη,

μεσ’ στα μυαλά μας αναμμένη για πάντα παραμένει.