(*) Του Στρατή Ζαφείρη, ΓΓ Βιομηχανίας (απο το http://www.kathimerini.gr)
Με απόφαση της κυβέρνησης, τον Αύγουστο του 2015 ξεκίνησε μια ομάδα αποτελούμενη από 13 γενικούς γραμματείς και πολλά στελέχη από υπουργεία, υπό τον συντονισμό της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας, να εργάζεται προκειμένου να απλοποιήσει την αδειοδότηση σε διάφορους επιχειρηματικούς τομείς. Πολύ σύντομα διαπιστώσαμε ότι το κράτος ήταν συνολικά εχθρικό απέναντι στην επιχειρηματικότητα:
• Η ισχύουσα νομοθεσία εχθρική και γραφειοκρατική.
• Η δημόσια διοίκηση και οι υπάλληλοι εχθρικοί και καχύποπτοι.
• Ο γενικός κανόνας σε εφαρμογή ήταν ότι όλοι είναι ύποπτοι παραβατικότητας, καμία διαφοροποίηση ανάμεσα σε έντιμους επιχειρηματίες (που είναι ο κύριος όγκος) και σε μικρό ποσοστό παραβατικών.
Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν μεγάλες καθυστερήσεις στην αδειοδότηση, φαινόμενα διαφθοράς και απίστευτη γκρίνια. Το ερώτημα που εύλογα μπήκε ήταν: Γιατί είναι έτσι η κατάσταση; Αφού μέχρι σήμερα κυβέρνησαν κόμματα που ήταν υπέρ του ιδιωτικού τομέα και της επιχειρηματικότητας. Ψάξαμε να βρούμε απάντηση για να καταλάβουμε καλύτερα αυτό που κάναμε. Απορρίπτοντας εύκολες ιδεολογικές και συνθηματολογικές προσεγγίσεις, ακολουθήσαμε το νήμα της Ιστορίας. Συνήθως η κατεύθυνση στην πολιτική δίνεται σε ιδιαίτερες χρονικές στιγμές καμπής, όταν υπάρχουν γεγονότα μεγάλης σημασίας. Πηγαίνοντας λοιπόν πίσω, φτάνουμε στο σημείο μηδέν που είναι το τέλος του εμφυλίου πολέμου, αρχές του 1950. Στην Ευρώπη οι σύγχρονες αστικές δημοκρατίες θεμελιώθηκαν μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε ένα περιβάλλον αντίθεσης και επιρροής από την Ανατολική Ευρώπη, αλλά διάθεσης συμβιβασμού στο εσωτερικό του κράτους.
Στην Ελλάδα αυτό έγινε με 4 χρόνια καθυστέρηση γιατί μεσολάβησε ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος ανέδειξε νικητή, όχι όμως καθαρό νικητή. Οι δύο παρατάξεις που συγκροτήθηκαν, μετά τον πόλεμο ήταν περίπου ισοδύναμες.
Στη διανομή της Ελλάδας που έγινε, οι νικητές δεξιοί πήραν το κράτος, τα σώματα ασφαλείας και τον στρατό. Οι άλλοι εργάστηκαν στον ιδιωτικό τομέα ως επιχειρηματίες και εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις. Δηλαδή οι επιχειρήσεις της εποχής είτε ανήκαν σε αριστερούς είτε είχαν εργαζόμενους αριστερούς.
Το κράτος που έγινε καθαρά δεξιό, με την ανασφάλεια της μετεμφυλιακής κατάστασης, έβλεπε τους εχθρούς του, της πιθανής ανατροπής του καθεστώτος, μέσα στις επιχειρήσεις. Εν δυνάμει εχθρός ήταν η επιχείρηση και οι περισσότεροι επιχειρηματίες ήταν εν δυνάμει ύποπτοι. Αυτή η κατάσταση επηρέασε πολύ τη συμπεριφορά του ελληνικού κράτους απέναντι στην επιχειρηματικότητα. Πώς εξελίχθηκε από τότε η κατάσταση:
• 1950-1967: Ευαίσθητη πολιτικά περίοδος δεν επέτρεψε αλλαγές.
• 1967-1974: Χούντα – καμία αλλαγή.
• 1974-1981: Το βάρος έπεσε στον εκδημοκρατισμό, στα ατομικά πολιτικά δικαιώματα. Στην οικονομία έγιναν μεγάλες κρατικοποιήσεις και σχεδιάστηκε η ανάπτυξη της χώρας με βάση μεγάλες κρατικές επενδύσεις στον ορυκτό πλούτο και στη χημική βιομηχανία.
• 1981-1990: Εγινε προσπάθεια αλλαγής του κράτους. Ηδη όμως είχαν αναπτυχθεί νοοτροπίες και νομοθετήματα 30 χρόνων που δυσκόλευαν την όποια αλλαγή και προτιμήθηκε τελικά μόνο η αλλαγή προσώπων, στη λογική «βάζω τους δικούς μου και αυτό φτάνει».
• 1990-2000: Η συζήτηση περιστράφηκε στη μείωση του κράτους, προκειμένου δραστηριότητές του να περάσουν στην ιδιωτική οικονομία.
• 2000-ΟΝΕ: «Τι κράτος έχουμε και τι ρόλο θέλουμε να έχει» ήταν εκτός συζήτησης στην πορεία προς την ΟΝΕ.
Ετσι φτάσαμε να έχουμε ένα κράτος εχθρικό, γραφειοκρατικό, υπερ-ρυθμιστικό απέναντι στην επιχειρηματικότητα και στον πολίτη. Ενα κράτος που δημιουργεί εμπόδια στην ανάπτυξη.
Η κρίση έφερε στην επιφάνεια νέες ιδέες και νέες προσεγγίσεις. Ο ρόλος του κράτους μπήκε στο επίκεντρο των συζητήσεων και των προσπαθειών μεταρρύθμισής του.
Η ιστορική ανασκόπηση και αναζήτηση μας ανέδειξε το βάθος του προβλήματος. Η παρούσα κατάσταση διαμορφώθηκε σε διάρκεια 60-70 χρόνων. Εχουν εκπαιδευθεί σε τέτοιες νοοτροπίες 2,5 γενιές δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν γιατί κάθε αλλαγή χρειάζεται χρόνο, συνέπεια και διάρκεια. Για ό,τι μας αφορά: Εχουν ξεκινήσει και υλοποιούνται μεταρρυθμίσεις από το 2015 έως σήμερα, και θα συνεχίσουν παραπέρα χρονικά, με δύο καίρια νομοθετήματα, τον Ν. 4442/2016 που απλοποιεί την αδειοδότηση επιχειρήσεων (μέχρι σήμερα έχει απλοποιηθεί η αδειοδότηση στις επιχειρήσεις που καλύπτουν το 66% της οικονομικής δραστηριότητας) και το Ν/Σ για την αναδιοργάνωση των ελεγκτικών μηχανισμών που είναι στη λογική του υπεύθυνου επιχειρηματία.
