Παρανοήσεις για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και την ραδιενέργεια (του Κ.Κάππα)

 Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Ακτινοφυσικής Ιατρικού Τμήμ. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν εξειδικευμένη γνώση (και δεν είναι υποχρεωμένοι να έχουν) εύλογα συγχέουν βασικές έννοιες σε θέματα ακτινοβολιών. Η σύγχυση συχνά εντείνεται από τρομολαγνικές αναρτήσεις στα κοινωνικά μέσα, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στην επιστήμη.

Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία: Συχνά πιστεύεται ότι είναι κάτι αυτόνομο και εγγενώς επικίνδυνο, αποκομμένο από την συνήθη ενέργεια της καθημερινής ζωής... Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι στην ουσία «ιμάντας» μεταφοράς ενέργειας από μία πηγή προς τον χώρο και ενδεχομένως προς τον άνθρωπο. Δεν είναι ύλη και δεν επιτελεί από μόνη της βιολογική διεργασία. Το αποτέλεσμα για τον οργανισμό προκύπτει μόνον όταν μέρος της μεταφερόμενης ενέργειας απορροφηθεί στους ιστούς. Το είδος και το μέγεθος του αποτελέσματος εξαρτώνται από συχνότητα και ένταση: στις ραδιοσυχνότητες (FM, τηλεόραση, κινητή τηλεφωνία, Wi-Fi) η ενέργεια είναι τέτοια ώστε δεν προκαλεί θραύση χημικών δεσμών, ενώ σε πολύ υψηλότερες συχνότητες/ενέργειες (π.χ. ακτίνες Χ) αυτό είναι δυνατόν. Συνεπώς, ο «ιμάντας» (το ηλεκτρομαγνητικό κύμα) λειτουργεί ως «αχθοφόρος»: ο κίνδυνος καθορίζεται από την ποσότητα και τον τρόπο απορροφήσεως της ενέργειας, όχι από την παρουσία, αυτή καθ' εαυτή του ηλεκτρομαγνητικού κύματος.

Ραδιενέργεια: Δεν είναι κύμα και δεν «εκπέμπεται». Είναι ιδιότητα ορισμένων υλικών: οι ασταθείς πυρήνες τους διασπώνται και εκπέμπουν ακτινοβολία (π.χ. σωματίδια ή φωτόνια). Άρα η ραδιενέργεια εκπέμπει ενέργεια.
Έκθεση σημαίνει ότι ευρισκόμαστε κοντά σε πηγή ακτινοβολίας (π.χ. κοντά σε ιατρικό εξοπλισμό ή σε ραδιενεργό υλικό).
Μόλυνση σημαίνει ότι ραδιενεργό υλικό έχει εισέλθει στο σώμα ή έχει εναποτεθεί επάνω μας. Παράδειγμα: εάν ένας ασθενής λάβει ραδιενεργό φάρμακο (όπως Τεχνήτιο για σπινθηρογράφημα), τότε φέρει εσωτερικά στο σώμα του ραδιενεργό υλικό και, για λίγο διάστημα, εκπέμπει ακτινοβολία από μέσα προς τα έξω. Εάν το ίδιο υλικό ευρίσκεται εκτός σώματος, υπάρχει έκθεση στην ακτινοβολία, όχι μόλυνση.

Τι δεν είναι ραδιενέργεια: Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας, τα κινητά τηλέφωνα, οι πυλώνες της ΔΕΗ και τα Wi-Fi εκπέμπουν χαμηλόσυχνη, μη ιοντίζουσα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ραδιοκύματα), όχι ραδιενεργό ύλη. Αξονικοί τομογράφοι, ακτινογραφικές λυχνίες, κεραίες κινητής, Wi-Fi και φούρνοι μικροκυμάτων δεν εκπέμπουν ραδιενέργεια. Οι ακτινογραφικές/αξονικές μονάδες διαθέτουν ειδικές λυχνίες οι οποίες παράγουν ακτινοβολία μόνον όταν λειτουργούν, ύστερα είναι «σιωπηλές» και φυσικά ακίνδυνες.

Διαβάστε το άρθρο της "Αυγής" εδώ