Aνακύκλωση πλαστικού μίας χρήσης: μία υπόθεση υψηλών προσδοκιών σε θολά νερά (Greenpeace)

Μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου πραγματοποιήσαμε έρευνα^[1] για τις απόψεις του κοινού σχετικά με την ανακύκλωση του πλαστικού. Το 87,6% των ανθρώπων που συμμετείχαν στην έρευνα πιστεύει ότι η ανακύκλωση πλαστικού μπορεί να βοηθήσει δραστικά το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, μόλις το 9,4% γνωρίζει την πραγματική σημασία του βασικότερου σήματος της ανακύκλωσης συσκευασιών στην Ελλάδα, γνωστού και ως Green Dot. Η πλαστική ρύπανση είναι πλέον ένα κοινά αναγνωρισμένο πρόβλημα και έχει ξεκινήσει αγώνας δρόμου για να βρεθεί η σωστή απάντηση. Με την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας και την επικείμενη νομοθεσία για τη μείωση των πλαστικών μίας χρήσης να βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων,  ρωτήσαμε τους πολίτες για τον ρόλο που πιστεύουν ότι έχει η ανακύκλωση αλλά και για το αν έχουν βασικές γνώσεις πάνω σε πρακτικά ζητήματα που καθορίζουν τη δυνατότητά της να επιτελέσει αυτόν τον ρόλο.

Στην έρευνα συμμετείχαν 6.631 συμπολίτες μας, οι οποίοι έδωσαν τις απαντήσεις τους στο ερωτηματολόγιο μας διαδικτυακά. Πέρα από τη σημασία της στην προστασία του περιβάλλοντος, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (73%) πιστεύει ότι η ανακύκλωση είναι το βασικότερο που μπορεί να κάνει ένας πολίτης για να βοηθήσει. Μάλιστα, το 50% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η ανακυκλωσιμότητα ή μη ενός προϊόντος επηρεάζει πολύ τις αγορές τους. Η αξία που δίνουν οι πολίτες στην ανακύκλωση αντικατοπτρίζεται και στη συχνότητα που ανακυκλώνουν, με το 92% να δηλώνει ότι κάνει ανακύκλωση κάθε εβδομάδα.

Φωτο Greenpeace

“Είναι ξεκάθαρο ότι η ανακύκλωση αποτελεί για την πλειοψηφία της κοινωνίας τη βασική απάντηση στο ζήτημα της καλύτερης διαχείρισης των σκουπιδιών μας. Συνιστά πράγματι μία βελτίωση και μία πρόοδο προς ένα καλύτερο σύστημα διαχείρισης. Ωστόσο, ειδικά στο κομμάτι του πλαστικού, η γνώση μας για το τι είναι τελικά ανακυκλώσιμο και το τι μπορεί να απορροφήσει ο κλάδος της ανακύκλωσης είναι ιδιαίτερα ελλειπής,” δήλωσε ο Άλκης Καφετζής, υπεύθυνος της εκστρατείας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Στις απαντήσεις που έδωσε το κοινό γίνεται εμφανές το έλλειμμα γνώσης για τη λειτουργία του συστήματος ανακύκλωσης συσκευασιών στην Ελλάδα, που βασίζεται κατά κύριο λόγο στον μπλε κάδο της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης. Μόλις το 9,4% του κόσμου αναγνώρισε τη σωστή σημασία του γνωστού Green Dot που βρίσκεται στις συσκευασίες μας και δεν είναι άλλη από το ότι η εταιρεία που διαθέτει το συγκεκριμένο προϊόν στην αγορά, συμμετέχει σε κάποιο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων. Το 52% πιστεύει πως συμβολίζει την ανακυκλωσιμότητα της συσκευασίας, το 12,5% ότι η συσκευασία είναι από ανακυκλωμένο υλικό, και το 26% ότι είναι όλα τα παραπάνω.

Η ανακύκλωση θα βελτιωθεί μόνο όταν ο πολίτης καταλάβει ότι πρόκειται για μία σύνθετη διαδικασία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πολυπλοκότητα των συσκευασιών που καλείται να διαχειριστεί. Ακόμα όμως και στο πλέον απλό παράδειγμα, όπως το πλαστικό μπουκάλι του εμφιαλωμένου νερού, ο κόσμος στην πλειοψηφία του (80%) δεν γνωρίζει πόσα είδη πλαστικού έχει ένα τέτοιο μπουκάλι^[2]. Και αν η γνώση είναι περιορισμένη για μία τόσο απλή συσκευασία, τι συμβαίνει για πιο σύνθετες που έχουν πολλά στρώματα πλαστικού σε συνδυασμό με άλλα υλικά (όπως χαρτί και αλουμίνιο);

“Αν η πολιτεία, οι εταιρείες παραγωγής και διάθεσης των πλαστικών συσκευασιών, οι εταιρείες και οι φορείς διαχείρισης των απορριμμάτων και οι ΟΤΑ δεν δώσουν τις σωστές πληροφορίες για την ανακύκλωση, ο πολίτης θα εξακολουθεί να την αντιμετωπίζει ως τη λύση για όλα τα προβλήματα,” συμπλήρωσε ο Άλκης Καφετζής. “Κάτι τέτοιο δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στον ίδιο τον κλάδο της ανακύκλωσης, καθώς καλείται να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα πολύ μεγαλύτερο απ’ όσο μπορεί, αλλά ακόμα περισσότερο, μας επιτρέπει να συνεχίζουμε να το κρύβουμε κάτω από το χαλί.”

Ξεκινάμε ένα αφιέρωμα για την ανακύκλωση πλαστικού στην Ελλάδα και παγκοσμίως, για να μάθουμε πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε την ανακύκλωση και γιατί οι πολιτικές διαχείρισης των απορριμμάτων οφείλουν πρωτίστως να βασιστούν σε μία ουσιαστική προσπάθεια μείωσης των παραγόμενων πλαστικών απορριμμάτων, κατά την οποία ο παραγωγός θα είναι ο κύριος υπεύθυνος για όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων του.

---

[1] Τα συνολικά αποτελέσματα της έρευνας, όπως και τα δημογραφικά στοιχεία της, είναι διαθέσιμα εδώ.

[2] Τρία, που συνήθως είναι: PET για το σώμα του μπουκαλιού, HDPE για το καπάκι και PP για την ετικέτα.