"Η γυναίκα το δρόμο αιώνια μας δείχνει" - αφιερωμένο στο αιώνιο θηλυκό

The Birth of Venus 1483-1485

Από την αρχαιότητα οι Μούσες αποτελούσαν πηγή έμπνευσης για κάθε διανοητική δημιουργία και ήταν οι προστάτιδες των καλών τεχνών, της δημιουργικής αναζήτησης και του καινούργιου. Ήταν 12 και όχι 9 όπως είναι ευρέως διεδομένο. Ο Παυσανίας μας λέει ότι στη πρώτη γενιά ήταν 3 κόρες του Ουρανού και της Γαίας, η Μνήμη, η Μελέτη και η Αοιδή. Μετά η Μνημοσύνη με το Δία έκανε τις άλλες εννιά. Στην Ακαδημία του Πλάτωνα υπήρχε βωμός προς τιμή τους και ο Όμηρος αναφέρει την Καλλιόπη ως πηγή έμνευσής του. 

Ίσως αρκετές και αρκετοί από εμάς να μην έχουν σκεφτεί να διερευνήσουν και να απαντήσουν στο ερώτημα "γιατί μέχρι τώρα στη παγκόσμια λογοτεχνία και άλλες τέχνες υπάρχουν αναγνωρισμένες ή καθιερωμένες "Μούσες", ενώ δεν υπάρχει κάποιο άλλο τέτοιο πρότυπο αρσενικού φύλου; Γιατί υπάρχουν Μούσες που εμπνέουν ποιητές και όχι Μούσοι που να εμπνεύσουν ποιήτριες;" Ίσως μια εξαίρεση είναι ο Οδυσσέας, όμως αυτός είναι μια άλλη ιστορία. 

Μuses_by_Ultimeciaffb

Η Μούσα (ή και η ηρωϊδα μυθιστορημάτων) σχεδόν πάντα είναι μία, όμως δεν υπακούει παντα στους κανόνες της πατριαρχικής κοινωνίας. Συνήθως στα λογοτεχνικά έργα που άφησαν εποχή καθόλου και για αυτό είναι και Μούσα. Όμως απο την άλλη, η Μούσα είτε καθεστωτική ή επαναστάτρια, είτε τραγική ή σατυρική, είναι πάντα - φανερά ή υποβόσκουσα - ερωτική. Σε μερικά άλλα λογοτεχνικά έργα, συνήθως του τελευταίου αιώνα ακολουθεί την καθεστωτική ή αντικαθεστωτική εξουσία κάθε είδους ή ακόμη χειρότερα το χρήμα, ως καθολικό ισοδύναμο. 

Μπορείτε να μου πείτε ότι τα περισσότερα απο αυτά τα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας τα έχουν γράψει άντρες και για αυτό γίνονται κάποια από τα παραπάνω. Ίσως. Όμως υπάρχουν και άντρες που περιέγραψαν υπέροχες ηρωϊδες, που έγιναν πραγματικές Μούσες για μεταγενέστερους δημιουργούς και  πολλές γεννεές αναγνωστών και αναγνωστριών.

Ένας σύγχρονος διασκευαστής της ιστορίας του Αριστείδη του Μιλήσιου (γύρω στο 100 π.Χ) δυο χιλιάδες σχεδόν χρόνια μετά, βάζει τη χήρα της Εφέσσου να λέει: "“Απ’ το να πεθάνει ένας ζωντανός προτιμώ να σταυρωθεί ένας πεθαμένος” ενώ ο Χατζηδάκις κάποιες δεκαετίες πριν μελοποίησε “Μια χήρα από την Έφεσο δεν ήμουνα ποτές, δεν είχα στρατιώτες για εραστές”. Όμως η χήρα της ιστορίας είχε, και μάλιστα δίπλα στο τάφο του άνδρα της, εκφράζοντας τη δίψα της για ζωή και ευτυχία.

Η "Αφροδίτη" του Βιργίλιου είναι πιο κοντά στη θεά Άρτεμη παρά στην συνονόματή της, ντροπαλή και  μυστηριώδης. Αντίθετα η "Αφροδίτη" του Επικούρειου Λουκρήτιου, είναι η ανίκητη και κινητήρια δύναμη της ζωής, που σε μια ερωτική συνεχή διαμάχη με τον Άρη δημιουργεί, καταστρέφει και αναζωογονεί τα πάντα.

Στην αφήγηση του Σίμωνα Μάγου της Σαμάρειας, εκτός απο την Ελένη της Τύρου, που είναι η ενσάρκωση της Ωραίας Ελένης της Τροίας, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος κοινό σχεδόν σε όλες τις μορφές των Γνωστικών μύθων. Αυτό είναι ότι το έργο της δημιουργίας οφείλεται στη γυναικεία αρχή, τη σύλληψη της Θεότητας. Ιδιαίτερη στη Σιμωνική ιστορία είναι η ταύτιση της συντρόφου του Ελένης της Τύρου με τη γυναικεία αρχή.

Η "Βεατρίκη" που δημιούργησε ο Δάντης για να ικανοποιήσει την δική του ανάγκη αλληγορικής περιγραφής ίσως ενός ανεκπλήρωτου έρωτα συγκερασμού του θείου με το εγκόσμιο, τον οδηγεί στο δικό της όραμα, που αυτός μόνο το περιγράφει δοξαστικά. Αυτή είναι ο οδηγός και αυτός ο οδηγούμενος.

Howard-Chandler-Christy-Nudes-at-the-beach

Ο Τσόσερ στις "Ιστορίες του Καρντέμπουρι" της ύστερης μεσαιωνικής Αγγλίας,  έχει τη "σύζυγο απο το Μπαθ" - με πείρα, σπιρτάδα, φεμινιστική νοοτροπία και θέληση για ζωή - που απολαμβάνει το σεξ, δεν ντρέπεται γι' αυτό και έχει τη κυριαρχία - γιατί αυτήν θέλει - για όλα τα θέματα του σπιτιού. Παράλληλα υμνεί την ελευθερία εκτός γάμου: "γιατί αβάστακτος είναι ο ζυγός".

Οι "Μαργαρίτα" και η "Ελένη" είναι οι δυό μούσες του Φάουστ και η "Γαλατεια" αρχή αυτοκαταστροφής για τον "Ανθρωπάκο", αλλά αγαθή οντότητα για τον Γκαίτε. Η "Μαργαρίτα" του Μπουλγκάκοφ, παραμένει κινητήρια δύναμη της πλοκής, αγνή και συμπαθητική παρά το ότι στέφεται βασίλισσα στον ετήσιο χορό του Διαβόλου και τις φιλούν τα πόδια γνωστοί εγκληματίες και κάθε καρυδιάς καρύδι.

Στη σύγχρονη περίοδο η ευφυής και καταχθόνια δημιουργικότητα της Έντα Γκάμπλερ δεν συμβαδίζει καθόλου με τα "πρέπει" της καθεστηκίας αντίληψης αλλά εκφράζει τα "θέλω" της και αυτά που την ευχαριστούν, γιατί η ευχαρίστηση είναι το κέντρο της προσωπικότητάς της και της ζωής της. Ο ασυνείδητος, βαθιά κρυμένος κόσμος της έχει το δικό του σύστημα αξιών και στόχων που όχι μόνο ξεπερνούν το κυρίαρχο αποδεκτό σύστημα αλλά δεν έχουν με αυτό κάποιο κοινό πεδίο αναφοράς, εκτός από τη λαχτάρα για εξουσία και ελευθερία.  

"Η γυναίκα το δρόμο αιώνια μας δείχνει" - στο κορμί, στη νοοτροπία και τη ψυχή της είναι ο αγώνας του Οδυσσέα όχι τόσο για το νόστο, όσο για την ελευθερία και τη περιπέτεια, η πάλη του Προμηθέα κατά της εξουσίας κάθε μορφής και η ανήσυχη δημιουργικότητα κάθε συγγραφέα αρσενικού ή θηλυκού φύλου.

Ένα άλλο ερώτημα είναι αν όλοι αυτοί οι δημιουργοί εξειδανίκευσαν ή δαιμονοποίησαν τις ηρωϊδες τους, που από Μούσες έγιναν για πολλούς αο τους ήρωές τους αιτία καταστροφής. Σίγουρα ο κάθε αναγνώστης ή αναγνώστρια δίνει τη δική του απάντηση. 

Όμως ας μην ξεχνάμε την "Αφροδίτη του Λουκρήτιου" που είναι πηγή ζωής, δημιουργίας, καταστροφής και αναζωογόννησης, είναι η αρχή και το τέλος και από αυτό πάλι μια καινούργια αρχή.

Τελευταία πρόποση (Άννα Αχμάτοβα)

Αχμάτοβα, 1922. Ζωγράφος Κουζμά Πετρόφ - Βόντκιν. Κρατικό Ρωσικό Μουσείο της Αγίας Πετρούπολης

Η Άννα Αντρέγιεβνα Αχμάτοβα (А́нна Андре́евна Ахма́това, γεννηθείσα Γκόρενκο, Го́ренко, 23 Ιουνίου 1889 - 5 Μαρτίου 1966) ήταν ποιήτρια, μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες της «Αργυρής Εποχής» στην ποίηση της Ρωσίας.

Τελευταία πρόποση

Πίνω για το ερειπωμένο σπίτι,

Για την κακιά μου τη ζωή,

Για τη διπλή μας μοναξιά,

Και για σένα πίνω

Για τα ψέματα των χειλιών που με πρόδωσαν,

Για τη νεκρή παγωνιά των ματιών

Για τον αγενή και σκληρό κόσμο

Για το ότι ο Θεός δεν μας έσωσε.

(Μετάφραση Don Rigoberto)

Последний тост

Я пью за разорённый дом,
За злую жизнь мою,
За одиночество вдвоём,
И за тебя я пью,—
За ложь меня предавших губ,
За мертвый холод глаз,
За то, что мир жесток и груб,
За то, что Бог не спас.

Και τώρα; (Δ.Βασιλείου)

                                     

Όλων των πόνων οι λυγμοί

και των καημών οι στεναγμοί,

πα στη πλατεία άπλωσαν

και όνειρα κι’ ελπίδες,

κουράγιο αρματώθηκαν

κι’ απόφαση το πήραν,

να αρνηθούν όλοι μαζί

να ζουν μέσ’ στο χειμώνα.

Κι’ αφού το συμφωνήσανε

κοιτάχτηκαν στα μάτια.

 

Και τώρα;

 

Ποιος το χορό της άνοιξης

θα σηκωθεί, να σύρει πρώτος,

χωρίς τσαλίμια περιττά

κι’ εγωισμούς περίσσιους,

με σταθερό το βήμα του

και περηφάνια γνήσια

γι’ αυτούς που μπήκαν στο χορό

και τον ακολουθούν,

ώσπου το γλέντι να γενεί

καθάριο καλοκαίρι

Στις πλατείες των οικτιρμών (Δημήτρη Βασιλείου)

Όλοι θα έχετε δει ή διαβάσει για τους “εορτασμούς” των ογδόντα (80) χρόνων από την απελευθέρωση των κρατουμένων του Άουσβιτς. Και ποιοι “γιόρτασαν” εκεί; Κυρίως αυτοί που είχαν συμμετοχή, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, στην δημιουργία και αυτού του στρατοπέδου θανάτου! Τους απογόνους αυτών που απελευθέρωσαν το Άουσβιτς τους απέκλεισαν!

Σίγουρα έχετε  δει ή διαβάσει για τους επικείμενους  “εορτασμούς”, στη Μόσχα, των ογδόντα (80) χρόνων από την μεγάλη αντιφασιστική νίκη στον Β΄Π.Π. Θα “γιορτάσουν” οι απόγονοι των νικητών, του Κόκκινου Στρατού δηλαδή, τον οποίον έχουν, ιστορικά και ιδεολογικά, αποκηρύξει! Θα απουσιάσουν οι απόγονοι των “συμμάχων”, πιθανώς γιατί ντρέπονται για την συμμετοχή των προγόνων τους στην μεγάλη αντιφασιστική νίκη!

Πέρυσι “γιορτάστηκαν” τα ογδόντα (80) χρόνια της Διάσκεψης του Μπρέτον Γουντς, φέτος θα “γιορταστούν” τα ογδόντα (80) χρόνια της Διάσκεψης της Γιάλτας.

Ελάχιστοι όμως θα θυμηθούν ότι, στις 12 Φλεβάρη 2025, “κλείνουν”  ογδόντα (80) χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, μιας συμφωνίας “ταφόπλακας” του μεγαλειώδους κινήματος της Εθνικής μας Αντίστασης, μιας συμφωνίας που “έκανε” τους περήφανους αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. να κλαίνε, μιας συμφωνίας που έστειλε χιλιάδες αγωνιστές σε φυλακές, εξορίες και στα εκτελεστικά αποσπάσματα, μιας συμφωνίας - “Αχέροντα” των ωραιότερων ονείρων αυτού του λαού.

Με την “ευκαιρία” λοιπόν των ογδόντα (80) χρόνων από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, σας αφιερώνω το ποίημα που ακολουθεί.

ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΟΙΚΤΙΡΜΩΝ 

 Βαριές οι ήττες.

Τσακίσαν το μυαλό,

κάναν σμπαράλια την καρδιά,

μα πιο βαρύς

ο πόνος της ζωής

και του φωτός η έλλειψη.

 

Με πανωφόρι τ’ όνειρο,

σχεδόν κουρελιασμένο,

θαμπό

και ματωμένο,

μεσ’ στους ψυχρούς κι αφώτιστους

δρόμους της οικουμένης,

σύντροφοι, φίλοι τριγυρνούν

και σε πλατείες οικτιρμών,

όπως ο Πέτρος και αυτοί

παλιές ταυτότητες αρνούνται.

 

Στην αγορά,

τα κίτρινα εγώ τους,

τελάληδες γινήκαν και πουλάνε.

Καθένας και ο πάγκος του,

γεμάτος άχρηστες αντίκες.

Κι όσοι, εκτός της αγοράς

κι απ’ τις πλατείες πέρα,

στα όνειρά μας τ’ άλικα

ψυχή και πάλι δίνουν,

παίρνουν τους δρόμους των καημών,

της πίκρας και των πόνων,

εκεί, όπου ο άνθρωπος

με τ’ όνειρό του γίνετ’ ένα.

 

Καυτό σαν  τη φωτιά, αείζωο,

το όνειρο

του δίκιου και της λευτεριάς,

μιας νέας μέρας η ανάγκη,

περνάει μέσ’ απ’ τα ηφαίστεια

και των κατακλυσμών τα κύματα

και άμεμπτο κι αλώβητο,

βαφτίζεται ξανά,

μεσ’ στων ανθρώπων τις ψυχές,

ίδια και απαράλλαχτα,

όπως στης Στύγας το νερό.

 

Και ξεκινάει, ξανά, να γνέθει

της επανάστασης τον μίτο.

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΠΡΟΣΕΙΣΜΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ (Γεράσιμος Παπαδόπουλος)

Η σεισμική έξαρση που παρατηρείται κυρίως από τις 24.1.2025 στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Σαντορίνης και Αμοργού είναι πρωτόγνωρη στη σύγχρονη ζωή της χώρας από επιστημονική, επιχειρησιακή και κοινωνική άποψη.

Πρώτα από όλα είναι το γεγονός ότι η σεισμική δράση εξελίσσεται σε μια εμβληματική περιοχή, η οποία αποτελεί παγκόσμιο τουριστικό προορισμό. Η Σαντορίνη συγκεντρώνει όχι μόνο το μοναδικό ηφαιστειακό τοπίο αλλά και ξεχωριστές αρχαιότητες, όπως η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι που θάφτηκε κάτω από παχύτατα στρώματα ηφαιστειακών υλικών εξαιτίας της γιγάντιας έκρηξης της Ύστερης Εποχής του Χαλκού κατά τον 17ο αιώνα π.Χ. Τα ηφαιστειακά κέντρα της Νέας Καμμένης στην καλδέρα της Σαντορίνης, και του Κολούμπου έξω από την καλδέρα, είναι σε «ύπνωση» αλλά ενεργά, αποτελώντας εστίες σημαντικών γεωκινδύνων, που προκύπτουν από τις ηφαιστειακές εκρήξεις, τους σεισμούς και τα τσουνάμι. Ακόμη, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν μεγάλα ενεργά σεισμικά ρήγματα που δεν έχουν άμεση σχέση με την ηφαιστειότητα.

Σε ένα από αυτά, εντός της υποθαλάσσιας τεκτονικής τάφρου που ορίζεται από τα νησιά Αμοργός-Σαντορίνη-Ανάφη-Αστυπάλαια, έγινε ο μεγαλύτερος σεισμός των τελευταίων 150 ετών στην Ελλάδα. Είχε μέγεθος 7.7 και προκάλεσε καταστροφές και θύματα στα νησιά. Το μεγάλο τσουνάμι ύψους 15 μ. που δημιουργήθηκε συμπλήρωσε το καταστροφικό έργο του σεισμού.

Μέσα σε αυτό το εξόχως ιδιαίτερο πλαίσιο η εξελισσόμενη σεισμική δράση αποτελεί μια πραγματική πρόκληση. Η επιστημονική παρακολούθηση, με ατμομηχανή τα ενόργανα δίκτυα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και των άλλων ινστιτούτων της χώρας, προσφέρει πλέον πάμπολλες δυνατότητες για την παρατήρηση και ερμηνεία των φαινομένων.

Στην αρχή της σεισμικής έξαρσης ορισμένοι επιστήμονες θεώρησαν ότι οι σεισμοί είχαν σχέση με το ηφαίστειο. Αλλά τώρα πλέον γνωρίζουμε ότι οι εκατοντάδες των σεισμών που έχουν καταγραφεί εκεί έχουν καθαρά τεκτονικά και όχι ηφαιστειακά χαρακτηριστικά. Η σεισμική ζώνη που ενεργοποιήθηκε μέχρι τώρα έχει μήκος περίπου 30 χλμ. και πλάτος 17χλμ. Με την πάροδο των ημερών η σεισμική ακολουθία έδειξε τις ιδιότητες των προσεισμών, οπότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, ακόμη και σεισμών ισχυρότερων του μεγέθους 4.9 που έχει μέχρι τώρα μετρηθεί.

Η πολιτεία καλώς έλαβε σειρά προληπτικών μέτρων αντισεισμικής προστασίας, για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση. Ορισμένοι ίσως θεώρησαν ως υπερβολικά αυτά τα μέτρα. Άλλοι φοβήθηκαν και αποφάσισαν να απομακρυνθούν από τη Σαντορίνη.

Η αλήθεια είναι ότι τα μέτρα υπερβαίνουν το χαμηλό επίπεδο «κουλτούρας πρόληψης» που χαρακτηρίζει διαχρονικά τη χώρα μας. Ίσως αυτή η εξέλιξη βοηθήσει στην περαιτέρω καλλιέργεια μιας τέτοιας κουλτούρας.

Οι επιστήμονες καλούμαστε να επικαιροποιούμε καθημερινά τις αξιολογήσεις μας και να ενημερώνουμε την πολιτεία και τους πολίτες. Τα ΜΜΕ καλούνται να ενημερώνουν χωρίς υπερβολές και κινδυνολογίες. Οι προκλήσεις είναι πολλές για όλους. Ίσως τελικά να βγούμε σοφότεροι από αυτή τη μοναδική εμπειρία.

Πηγή-Γερασιμος Παπαδοπουλος
via Weather News Greece

Πρέβεζα (του Δ.Βασιλείου)

" Πρέβεζα, ο τόπος στον οποίο, όπως και πολλοί - πολλοί άλλοι άνθρωποι στους αιώνες που έχουν περάσει, είδα το πρώτο μου φως, έκανα τα πρώτα μου βήματα, έμαθα τα πρώτα μου γράμματα, άρχισα να γίνομαι άνθρωπος. 

Πέρα απ’ την αδιαμφισβήτητη ιστορικότητα της πόλης και την αναγκαιότητα μελέτης της, η Πρέβεζα και ο χώρος που την περιβάλλει, όσο κι’ αν ακούγεται υπερβολικό, αποτελεί, ανά τους αιώνες, ένα πέρασμα συμπαντικής ενέργειας, ένα πέρασμα ψυχών και ιδεών, ένα πέρασμα ερωτικών και επαναστατικών κυμάτων, ένα πέρασμα φωτός υψηλής, συμπαντικής διάθλασης. 

Η Πρέβεζα είναι μια πόλη αερικό, μια πόλη ξωτικό, όπως λίγες πόλεις στον κόσμο - Αλεξάνδρεια, Οδησσός, Σαγκάη, Βαλπαραΐσο, Μασσαλία...Κι’ όλα τούτα δεν μπορείς να τα βιώσεις μέσω της ιστορικής, επιστημονικής προσέγγισης της πόλης, αλλά μπορείς μόνο να τα αισθανθείς, νιώθοντας την συμπαντική και ποιητική διάσταση της Πρέβεζας και του χώρου που την περιβάλλει και την συναποτελεί - Αχέροντας, Νεκρομαντείο, Κασσώπη, Νικόπολη, Σούλι, Ματζίρικα, Βαθύ, Παργινόσκαλα, Φυλακές...

Σ’ αυτή την Πρέβεζα, που όλοι μας, συνειδητά ή όχι, έχουμε μέσα μας, σ’ αυτή την Πρέβεζα που, το νιώθουμε ή δεν το νιώθουμε, εκπέμπουμε και μεταδίδουμε με τις φρυκτωρίες της ψυχής μας, σ’ αυτή την Πρέβεζα “ακουμπάει” το ποίημά μου, που ακολουθεί" (πρωτοδημοσιεύτηκε στο https://www.atpreveza.gr)

Πρέβεζα - Στους γονείς μου Βαγγελιώ και Νίκο Βασιλείου

Εκεί, στου κόσμου το μεσοστρατί,

που η Ανατολή τη Δύση συναντάει,

εκεί, που η θάλασσα παντρεύεται τη γη

χωρίς κουμπάρους και παπά,

εκεί, που η μέρα με τη νύχτα

αχώριστα βαδίζουν,

εκεί, που η ζωή κι’ ο θάνατος

την ίδια δόξα έχουν,

εκεί, που τ’ άδικο αδυνατεί

         το δίκιο να κερδίσει,

εκεί, που η λευτεριά για τίμημά της έχει

         μόνο την ίδια τη ζωή,

εκεί, που η επανάσταση

τον έρωτα αγκαλιάζει,

εκεί, που οι ματζίρηδες

         νέα ζωή  ζητούσαν,

εκεί, που η στέρνα πότιζε

         του αύριο τα όνειρα,

εκεί, που οι κρίνοι άνθιζαν

         και γίνονταν βαγγέλια,

εκεί, που μοσχοβόλαγε ψωμί

και τίμιος ιδρώτας,

εκεί, στου κόσμου τη μεσοποριά,

εκεί, η μάννα μου με γέννησε.

Κι’ ως άνοιξα τα μάτια μου,

άκουσα τον πατέρα μου να λέει:

Παιδί μου, εδώ, στον τόπο αυτό,

που Πρέβεζα τον λένε,

κάνε τα πρώτα βήματα

και πες τον πρώτο λόγο

κι’ άντε μετά σ’ ολόκληρο τον κόσμο,

με το μυαλό σου λεύτερο

και την καρδιά σου φως.

 Μόνο μην πάψεις,

ποτέ μην πάψεις να πονάς

για τους καημούς τ’ Ανθρώπου.

Ψελλίζει ποίηση ο πόνος

και η ζωή μας έρωτα,

ώσπου κραυγή να γίνουν

κι επανάσταση!

 23-24.12.2024                           

Ο Μπ.Μπρέχτ για την αλήθεια

Το 1934 στις "Πέντε δυσκολίες όταν γράφει κανείς την αλήθεια" (από την ¨Επιθεώρηση Τέχνης Ν 83, Νοέμβρης 1961) ο Μπρέχτ τις καθορίζει ως εξής:

1. Να έχεις το θάρρος να γράφεις την αλήθεια 
2. Να έχεις τη γνώση να την αναγνωρίζεις
3. Να έχεις την τέχνη να την κάνεις χρησιμοποιήσιμη
4. Να έχεις κρίση ώστε να διαλέγεις αυτούς που η αλήθεια στα χέρια τους θα είναι αποτελεσματική
5. Να έχεις την αναγκαία πονηριά (ικανότητα) να τη διαδώσεις σε πολλούς

Σημ: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) ήταν γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής. Θεωρείται από τους σημαντικότερους μεταρρυθμιστές του σύγχρονου θεάτρου. Υπήρξε ο εισηγητής του «Επικού Θεάτρου», σύμφωνα με το οποίο το κοινό πρέπει να πείθεται ότι αυτό που βλέπει στη σκηνή είναι απλά η εξιστόρηση γεγονότων, απέναντι στα οποία οφείλει να αποστασιοποιείται και να έχει αναλυτική και κριτική στάση. Γνωστά έργα στη χώρα μας: «Μάνα κουράγιο», «Η όπερα της πεντάρας», «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» και «Ο κύκλος με την κιμωλία».Τα έργα του που έχουν εκδοθεί στα Ελληνικά και το σύνολο των θεατρικών του έργων μπορείται να τα βρείται στο https://el.wikipedia.org/Μπέρτολντ Μπρέχτ

Διώξτε τα σύννεφα (Δ.Βασιλείου)

"Η νέα χρονιά, όσο "συννεφιασμένη" να είναι κι' αυτή, μπορεί να "φωτιστεί" μόνο από μας, μόνο απ' τις δικές μας, κοινές, προσπάθειες".(Δ.Βασιλείου)

ΔΙΩΞΤΕ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ

 

Θα φύγουν τα σύννεφα, είπε.

Κι΄ εμείς, περιμέναμε,

κοιτώντας τα κίτρινα φύλλα

στο γκρίζο φόντο τ’ ουρανού.

Θλίψη!

 

Θα φύγουν, είπε, θα φύγουν.

Κι΄ εμείς, περιμέναμε,

κοιτώντας τα πεσμένα φύλλα

στο σκούρο φόντο της γης.

Πόνος!

 

Όπου να ’ναι φεύγουν, είπε.

Κι΄ εμείς, περιμέναμε,

κοιτώντας τα νεκρά δέντρα

στο μαύρο στήθος της γης.

Θάνατος!

 

Θα φυγ ..., έκανε να πει,

και τον πλάκωσαν τα σύννεφα,

τα σύννεφα, που μόνα τους δεν έφυγαν

και μόνα τους, δεν πρόκειται να φύγουν.

 

Κι’ εμείς;

Τι κάνουμε τώρα;

 

 

Να διώξουμε τα σύννεφα,

με τις δικές μας τις δυνάμεις!

Να διώξουμε τα σύννεφα,

όλοι μαζί,

εμείς,

 του φωτός οι εραστές!

 

Να διώξουμε τα σύννεφα, τώρα!

19.11.2007                                                      

Στον απόηχο της εκλογής Τράμπ: Η εντατικοποίηση της εργασίας πριν από ενα αιώνα.

Η επιστολή προς τον Χένρι Φορντ της σύζυγου ενός αμερικάνου εργάτη πριν απο 100 ακριβώς χρόνια (το κείμενο από την "Ναυτεμπορική")

"Συγχωρήστε τον τρόπο με τον οποίο σας απευθύνομαι, αλλά σας παρακαλώ, για χάρη της ανθρωπιάς, να ερευνήσετε την κατάσταση και συγχωρήστε αν φαίνομαι αγενής. Κύριε Φορντ, είμαι η σύζυγος ενός από τους τελικούς συναρμολογητές στην επιχείρησή σας και ούτε εγώ ούτε ο σύζυγός μου θέλουμε να θεωρηθούμε υποκινητές, γι’ αυτό και δεν θέλουμε να πούμε τίποτα που θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Όμως, κύριε Φορντ, δεν γνωρίζετε τις συνθήκες που επικρατούν στο εργοστάσιό σας. Είμαι σίγουρη πως αν τις γνωρίζατε, δεν θα τις επιτρέπατε.

Γνωρίζετε ότι ένας άνθρωπος δεν μπορεί να «αντιταχθεί στη φύση»; Πρέπει να πάει στην τουαλέτα, αλλά δεν του επιτρέπεται να πάει κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Πρέπει να το κάνει πριν φτάσει στη δουλειά ή μετά το τέλος της βάρδιας. Το σύστημα αλυσίδας που εφαρμόζετε είναι για σκλάβους! Για όνομα του Θεού, κύριε Φορντ – δεν θα μπορούσε να υπάρχει ένας άνθρωπος διαθέσιμος να τον αντικαταστήσει προσωρινά όταν η φύση καλεί; Το μόνο που χρειάζεται είναι μια προσωπική σας έρευνα για λίγες ώρες και είμαι σίγουρη πως δεν θα το επιτρέπατε.

Επιπλέον, όταν κάποιος εργάζεται συνεχώς, αδιάκοπα, και δεν αισθάνεται καλά – όπως ο σύζυγός μου, που έχει γρίπη και αντί να είναι στο σπίτι, όπου θα έπρεπε να βρίσκεται, εργάζεται, πώς είναι δυνατόν να ανέχεστε έναν επιστάτη να τον βρίζει και να τον εξαναγκάζει να κάνει πιο γρήγορα; Το όνομα του Θεού θα έπρεπε να χρησιμοποιείται με σεβασμό και όχι για να καταριούνται αυτούς τους φτωχούς άνδρες. Αυτά τα 5 δολάρια την ημέρα είναι μια ευλογία – μεγαλύτερη από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε – αλλά τα κερδίζουν με πολύ κόπο. Πόσο πιο τυχερός είστε εσείς που ο Θεός σας έδωσε όσα έχετε αντί να σας βάλει στη θέση αυτών των ανθρώπων. Παρακαλώ ερευνήστε το και σας ευχαριστώ, κύριε Φορντ.

Υ.Γ. Μπορείτε, παρακαλώ, να ερευνήσετε και το εξής: Ο σύζυγός μου προμηθεύεται ειδικά εργαλεία, αλλά η αξία τους αφαιρείται από τον μισθό του. Επιπλέον, του κλέβουν συνεχώς εργαλεία και φόρμες εργασίας, καθώς δεν υπάρχουν ερμάρια. Αναγκάζονται να αφήνουν τα παλτά και τις φόρμες τους όπου να ‘ναι, και το φαγητό του έχει κλαπεί επανειλημμένα εξαιτίας αυτού. Σας παρακαλώ".

Εδώ ολόκληρο το άρθρο της Ν. Στασινού από την "Ναυτεμπορική""

Κ΄εγω μια φάμπρικα είμαι (1) του Β.Μαγιακόφσκι - 1918.

Μετάφραση απ’ τη ρώσικη γλώσσα κι απόδοση στην ελληνική : Δημήτρης Βασιλείου - 31.01.2024

Ν.Εγγονόπουλου. Ποιητής και Φιλόσοφος

Φωνάζουνε στον ποιητή:

«Στον τόρνο να σε βλέπαμε!

Τι είν’ οι στίχοι;

Ένα κενό, ένα μηδέν!

Για να δουλέψεις, σίγουρα, τα άντερα δεν έχεις.»

Ίσως, για μας,

η δουλειά απ’ τις ασχολίες όλες,

η πιο συγγενής μας να ‘ναι.

Κι εγώ μια φάμπρικα είμαι!

Χωρίς φουγάρα, ναι,

που ξέρεις όμως; Μπορεί,

για μένα,

πιο δύσκολα χωρίς φουγάρα να ‘ναι.

Το ξέρω  –

δεν σας αρέσουνε τα όμορφα τα λόγια.

Βελανιδιές λιανίζετε, δουλεύοντας σκληρά.

Αλλά κι εμείς;

Δεν είμαστε κι εμείς, στ’ αλήθεια, ξυλοκόποι;

Για δες, κατεργαζόμαστε, ίδια βελανιδιές,

τ’ ανθρώπινα κεφάλια.

Φυσικά,

τιμητική υπόθεση το ψάρεμα.

Το δίχτυ να τραβάς

κι’ αυτό γεμάτο να ’ναι με μερσίνια! (2)

Αν κι η δουλειά των ποιητών – απ’ όλες πιο τιμητική –

ανθρώπους ζωντανούς ψαρεύει κι όχι ψάρια.

Τιτάνια δουλειά!

Να καίγεσαι πάν’ απ’ το καμίνι,

να δένεις το ατσάλι που τσιρίζει.

Αλλά ποιος είν’ αυτός που θα μας κατηγορήσει,

τεμπέληδες κι’ αργόσχολους που θα μας πει;

Μυαλά λαξεύουμε με τη χοντρή της γλώσσας λίμα!

Ποιος λέτε να ’ναι υπεράνω –

ο ποιητής ή ο τεχνίτης,

που τους ανθρώπους οδηγεί σε υλικά οφέλη;

Κι οι δυο!

Οι καρδιές – κι αυτές μηχανές.

Η ψυχή – κι αυτή πανούργος κινητήρας.

Ίσοι είμαστε!

Σύντροφοι στων εργατών το πλήθος μέσα,

προλετάριοι του σώματος και της ψυχής.

Μαζί, μόνο μαζί,

το σύμπαν θα ομορφύνουμε

και με παιάνες θα το κάνουμε να ηχήσει.

Φράγμα ορθώνουμε στις λογοκαταιγίδες.

Εμπρός! Στα έργα, στη δουλειά!

Η δουλειά καινούργια είναι, ζωντανή.

Και τους αργόσχολους τους ρήτορες –

στο μύλο, στους μυλωνάδες!

Με το νερό των λόγων τους μυλόπετρες ν’ αλέθουν.

Σημειώσεις:

(1) Ο αυθεντικός τίτλος του ποιήματος είναι: «ΠΟΙΗΤΗΣ ΕΡΓΑΤΗΣ».

(2) Μερσίνια – οξύρρυγχοι.