Προτάσεις ανάγνωσης (32 - 42) (Δημοσιευμένα απο το 1ο αι. έως τον 6ο αι.)

Ν.Εγγονόπουλος. Ο Ποιητής και ο Φιλόσοφος.

Ο κατάλογος αυτός δεν μπορεί να είναι - και δεν είναι - οριστικός για εσάς. Είναι οι δικές μου προτάσεις . Ίσως ενα σημείο εκκίνησης, για να ξεκινήσουμε μια συζήτηση στην οποία έχουν μέρος οι απόψεις σας και οι δικές σας προτάσεις. Αυτό που σκέφτομαι είναι γιατί κάποιες ιστορίες αντέχουν στο χρόνο και συνεχίζουν να μας εμπνέουν και να μας συγκινούν εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια μετά την δημιουργία τους; Το να μοιραστώ αυτά τα διηγήματα μαζί σας είναι μια ανάγκη, που με ξεπερνά. Ίσως θέλω να ζήσετε και εσείς τις ίδιες συγκινήσεις που ένοιωσα διαβάζωντας τα. Ίσως θα ήθελα να μου προτείνετε  εσείς καινούργια μοτίβα συγκινήσεων με νέα διαβάσματα. Ποιός το ξέρει, ποιός το ξέρει, όπως λέει και το γνωστό τραγούδι και ένας νέος τίτλος βιβλίου της εποχής μας. Όποιος όμως το ξέρει και έχει όρεξη, ας το γράψει, εδώ στα σχόλια ή στα μηνύματα παρακάτω στη δεξιά στήλη. 

32. Σατυρικόν (Γάϊος Τίτος Πετρόνιος  -  1ος αι.) Το έργο περιέχει ένα μείγμα πεζογραφίας και στίχου (κοινώς γνωστό ως prosimetrum) με σοβαρά και κωμικά στοιχεία. και ερωτικά και παρακμιακά περάσματα. Οι κλασικοί μελετητές το περιγράφουν συχνά ως ρωμαϊκό μυθιστόρημα, χωρίς απαραίτητα να υπονοούν τη συνέχεια με τη σύγχρονη λογοτεχνική μορφή. Οι σωζόμενες ενότητες του αρχικού (πολύ μεγαλύτερου) κειμένου περιγράφουν λεπτομερώς τα παράξενα κατορθώματα του αφηγητή (Encolpius) και του σκλάβου του, ενός όμορφου δεκαεξάχρονου αγοριού. Είναι πλήρως διατηρημένο μυθιστόρημα και θεωρείται επίσης χρήσιμο στοιχείο για την γνωριμία του τρόπου με τον οποίο ζούσαν οι κατώτερες τάξεις κατά την πρώιμη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

33. Μεταμορφώσεις     (Οβίδιος - 1ος αι.) Ένα από τα ωραιότερα έργα στα οποία γίνεται σύνδεση λογικού ειρμού και φαντασίας, αλληγοριών που κρύβουν οι ιστορίες, αλλά και των "αιτιών" κάθε ιστορίας. Αφηγείται, συνδυασμένους μεταξύ τους, όλους εκείνους τους μύθους της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας που περιέχουν κάποιο στοιχείο μεταμόρφωσης, μια υπερφυσική μεταβολή της μορφής κάποιου προσώπου ή πράγματος σε κάποια άλλη. Θεοί και θνητοί, νύμφες και καταστάσεις συνδέονται άρτια, σ' ένα έργο που θεωρείται ότι αποτέλεσε την αιτία εξορίας του Οβίδιου από τον αυτοκράτορα Αύγουστο. Αποτελούν μία γέφυρα ανάμεσα στην Ελλάδα της αρχαιότητας και στην Ευρώπη, στον χριστιανισμό και το ρωμαϊκό και ελληνικό πάνθεον, δημιουργώντας έναν αρχικό θρησκευτικό συγκρητισμό.                                             

34. Ιστορίες (Τάκιτος, 100-110) Από τα δεκατέσσερα βιβλία σώζονται μόνο τα πρώτα τέσσερα και τα πρώτα 26 κεφάλαια του πέμπτου, αναφερόμενα στα γεγονότα του έτους 69 και των αρχών του 70.         Ο Τάκιτος εκτός από μεγάλος ιστορικός υπήρξε μέγιστος λογοτέχνης. Η ζωηρότατη απεικόνιση των προσώπων, η γνώση της ψυχολογίας της πολιτικής εξουσίας και πάνω απ' όλα το λαμπρό του ύφος, η ζωντάνια και ο σαρκασμός του, η επιγραμματικότητά και το εξαιρετικά συμπαγές των εννοιών του τον κατατάσσουν στην πρώτη γραμμή των Λατίνων συγγραφέων.                                                                                        

35. Χρονικά (Τάκιτος, 116) Αν και μεταγενέστερο των «Ιστοριών», περιλάμβανε προγενέστερα γεγονότα, από τις βασιλείες των Τιβερίου, Καλιγούλα, Κλαυδίου και Νέρωνα (14 - 68). Από τα δεκαέξι βιβλία λείπουν τα 7 έως 10, οι βασιλείες δηλ. των Καλιγούλα και Κλαυδίου, και μέρη των βιβλίων 5, 6, 11 και 16. Ο Τάκιτος θεωρεί τον ιστορικό σαν δικαστή που κρίνει τις πράξεις των πρωταγωνιστών. Όμως τις είδε μόνο από την συγκλητική, την αριστοκρατική πλευρά, παραβλέποντας την παρακμή τους και την μεταβολή των συνθηκών. Αγνόησε τα επιτεύγματα του Αυγούστου και καταδίκασε τον Τιβέριο επειδή εκμηδένισαν την ισχύ της Συγκλήτου. Θεωρεί ότι οι ηγεμόνες που καταδίωξαν την αριστοκρατία κατάντησαν τους Ρωμαίους «ένα συρφετό που αγαπά τις αλλαγές και είναι πάντα έτοιμος να συνταχθεί με τον ισχυρότερο». Ονομάσθηκε κατήγορος του παρελθόντος, αλλά δεν μπόρεσε να αιτιολογήσει πώς αυτός ο εφιαλτικός αιώνας που περιγράφει, η ανηθικότητα, η καταπίεση και η διαφθορά, οδήγησαν στην θαυμαστή, όπως και ο ίδιος παραδέχεται διακυβέρνηση των Αντωνίνων.

36. Καμά Σούτρα ( Βατσιαγιάνα - 2ος αι.) Το πρώτο συνθετικό Κάμα είναι ο θεός γιος του Βισνού και της Λάξμι, που προσωποποιεί τον ερωτικό πόθο. Οι Σούτρες είναι κείμενα, που συντάχθηκαν ύστερα από τις Βέδες και περιέχουν πρακτικές οδηγίες και αφορισμούς πάνω σε πλατιού εύρους ζητήματα, οικονομικά, πολιτικά, οικογενειακά, ερωτικά και δεν είναι θρησκευτικά κείμενα. Η θρησκευτική του σημασία μπορεί να προσεγγιστεί μόνο ως συνέχιση της Δημιουργίας μέσω της γενετήσιας πράξης.   Αφορά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τις ανθρώπινες σχέσεις στην ινδική παράδοση. Αν και συχνά ερμηνεύεται μόνο ως οδηγός για τη σεξουαλικότητα, το έργο περιλαμβάνει πολλές πτυχές της κοινωνικής ζωής, της ερωτικής τέχνης, του γάμου και της κοινωνικής συμπεριφοράς. Αναλύει με διδακτικό τόνο τα διάφορα στάδια της αγάπης, της συζυγικής ζωής και των ηθικών αξιών που σχετίζονται με την επιθυμία και τις σχέσεις. Ινδολόγοι θεωρούν πως η κανονικοποίηση του σεξ εντάσσεται στην περί Ντάρμα (υφιστάμενη τάξη της φύσης και της κοινωνίας) άποψη των Ινδών                                                                     

37. Λιάνγκ και Ζου «The Butterfly Lovers» (διαφόρων συγγραφέων, 266-420) Ένας κινέζικος μύθος επικεντρώνεται γύρω από το τραγικό ειδύλλιο μεταξύ του Λιάνγκ και του Ζου. Επιλέχθηκε ως ένα από τα Τέσσερα Μεγάλα Παραμύθια της Κίνας στη δεκαετία του 1920. Τα άλλα ήταν ο Θρύλος του Λευκού Φιδιού (Baishezhuan), η Μενγκ Τζιάνγκ και ο Αγελάδα και η Υφαντική Υπηρέτρια (Niulang Zhinü). Έξι πόλεις στην Κίνα συνεργάστηκαν σε μια αίτηση για την ανακήρυξη τους ως αριστουργημάτων της πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, που υποβλήθηκε το 2006. "Την ημέρα του γάμου της Zhu με το Ma, οι δυνατοί άνεμοι εμποδίζουν τη γαμήλια πομπή να συνοδεύσει τη νύφη πέρα ​​από τον τάφο του Liang, ο οποίος βρίσκεται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Η Zhu φεύγει από την πομπή για να της τιμήσει τον τάφο του Liang. Κατηφορίζει με πικρή απόγνωση και εκλιπαρεί να ανοίξει ο τάφος. Ξαφνικά, ο τάφος του Zhu ανοίγει με βροντή. Πέφτει με χαρά στον τάφο για να ενωθεί με τον Liang και τα πνεύματά τους αναδύονται με τη μορφή ενός ζευγαριού πεταλούδων και πετούν μακριά, για να μην χωριστούν ποτέ ξανά».

38. Δάφνις και Χλόη (Λόγγος Λέσβιος - 3ος αι.) Αποτελείται από 4 βιβλία. Εκλεπτυσμένη περιγραφή του έρωτα και της φύσης. Τίποτα δεν καλύπτεται με πέπλο και όμως το κάθε τι είναι γεμάτο μυστήριο. Είναι παράδειγμα του αρχαίου ελληνικού ποιμενικού μυθιστορήματος: σε έργα αυτού του είδους, όλα τα γεγονότα, καθώς και οι εμπειρίες των ηρώων, εκτυλίσσονται με φόντο περιγραφές της φύσης και πληθώρα λογοτεχνικών αναμνήσεων. Διαδραματίζεται σε μία παραλία της Λέσβου, όπου δύο βοσκοί βρίσκουν, υιοθετούν κι ανατρέφουν μαζί δύο έκθετα παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Τα παιδιά φορούν πολλά κοσμήματα, δείγμα της καταγωγής τους. Τους δίνουν τα ονόματα Δάφνις και Χλόη. Όταν μεγαλώνουν τα παιδιά, αναλαμβάνουν τη βοσκή των κοπαδιών, ενώ η φλόγα της αγάπης αρχίζει να διαφαίνεται στις νεανικές τους καρδιές. Η ιστορία είναι γραμμένη σε ρυθμική πρόζα με κανονικές ποιητικές παρεμβολές που προκύπτουν αυθόρμητα στα πιο ποιητικά αποσπάσματα του κειμένου. Σε αντίθεση με άλλα αρχαία μυθιστορήματα, το στοιχείο της περιπέτειας δεν παίζει σημαντικό ρόλο. Ξεχασμένο στο Μεσαίωνα, αυτό το μυθιστόρημα έγινε ξανά διάσημο μόνο κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης χάρη σε μια γαλλική μετάφραση.                       

39. Αἰθιοπικὰ ἢ τὰ περὶ Θεαγένην καὶ Χαρίκλειαν (Ηλιόδωρος ο Εμεσηνός (Χομς) - Μέσα ή 2ο μισό 3ου αι.) Διηγείται τον έρωτα μεταξύ του νεαρού Θεαγένη, άρχοντα της Θεσσαλίας, και της πανέμορφης Χαρίκλειας, κόρης του βασιλιά της Αιθιοπίας. Ο Θερβάντες τα αναφέρει ως πρότυπο. Απόσπασμά τους αναφέρεται από τον Σαίξπηρ στη "Δωδεκάτη νύχτα", από τον Ραμπελέ στον "Γαργαντούα" ενώ ο Ρακίνας αντλεί έμπνευση από αυτά. Αποτελείται από 10 βιβλία και ξεχωρίζει για τη γρήγορη διαδοχή των γεγονότων, την ποικιλία των χαρακτήρων του, τις ζωντανές περιγραφές τόπων και σκηνικών, τον απλό, κομψό τρόπο γραφής του και τη δραματική ένταση. Αλλά το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι το μυθιστόρημα αρχίζει στη μέση της ιστορίας και η πλοκή λύνεται με διάφορους χαρακτήρες να περιγράφουν τις προηγούμενες περιπέτειές τους σε αναδρομικές αφηγήσεις ή διαλόγους, οι οποίοι τελικά δένουν μεταξύ τους.                                                                                                           

40. Οι ιστορίες των Πουράνας (ανωνύμων, 300-1500) Είναι μια σειρά από ινδικά κείμενα που αναφέρονται στους θεούς, τους ήρωες και τις αρχές του κόσμου, σύμφωνα με τις διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις της Ινδίας. Τα Πουράνας είναι καθοριστικά για την Ινδική θρησκευτική σκέψη, προσφέροντας μύθους και διδασκαλίες που σχετίζονται με την δημιουργία του κόσμου, τις θρησκευτικές τελετές και τις ηθικές αξίες. Υπάρχουν 18 μεγάλα και 18 μικρά Πουράνας, με περισσότερους από 400.000 στίχους. Οι πρώτες εκδοχές διαφόρων Πουράνας πιθανό να συντέθηκαν μεταξύ 3ου και 10ου αιώνα. Ενώ δεν απολαμβάνουν την εξουσία γραφών του Ινδουισμού, θεωρούνται παραδόσεις προερχόμενες από τις Βέδες και διαμόρφωσαν τον Ινδουισμό περισσότερο από αυτές, παρέχοντας μια «πολιτιστική σύνθεση» στην ομογενοποίηση και ενσωμάτωση των διαφορετικών πεποιθήσεων ενός μεγάλου αριθμού τοπικών παραδόσεων, ηθών και εθίμων στο βεδικό-βραχμανικό πλαίσιο. Ενώ όλα τα Πουράνας υμνούν πολλούς διαφορετικούς θεούς και θεές, ο δογματισμός τους είναι πολύ λιγότερος από ό,τι υποτίθεται και οι θρησκευτικές τους πρακτικές θεωρούνται σύμφωνες με τις Βεδικές γραφές.                                                                                                

41. Σακουντάλα «Shakuntala» (Καλιντάσα - 4ος αι.) Υπάρχουν δύο διαφορετικές ιστορίες της ζωής της Σακουντάλα. Η πρώτη είναι αυτή που περιγράφεται στο Mahabharata, ένα από τα δύο μεγάλα ινδουιστικά έπη. Η δεύτερη έχει προσαρμοστεί ως θεατρικό έργο από τον ποιητή Καλιντάσα. Ρομαντικό θεατρικό έργο σε πέντε πράξεις, που εξιστορεί τον έρωτα του βασιλιά της Ινδίας Ντουσυάντα, οποίος αποπλανεί τη θετή κόρη (Σακουντάλα) ενός σοφού ερημίτη, την εγκαταλείπει όμως εξαιτίας κάποιας κατάρας, υπερνικά αργότερα την κατάρα και ξανασμίγει στον ουρανό με τη γυναίκα του και το γιο του, καρπό του έρωτά τους - Το τελειότερο επίτευγμα της ινδικής λογοτεχνίας και (κατά τον Γκαίτε) ένα από τα καλύτερα της παγκόσμιας δραματουργίας.                                                                                                            

42. O μύθος του ουράνιου τόξου-φιδιού της Αυστραλίας «Rainbow Serpent / Snake» (διαφόρων, 500-1500) Λαϊκό παραμύθι για μια κοινή θεότητα που θεωρείται ως ο Δημιουργός. Ο μύθος υπάρχει στην κουλτούρα των Αβορίγινων για πολύ καιρό οι παλαιότερες γνωστές βραχογραφίες που απεικονίζουν το Φίδι του Ουράνιου Τόξου είναι τουλάχιστον 6 χιλιάδων ετών. Σε αντίθεση με τις άλλες θεότητες, το Φίδι του Ουράνιου Τόξου δεν έχει ανθρώπινη μορφή και παραμένει με τη μορφή ζώου. Είναι καθολικό μοτίβο για την τέχνη και τη θρησκεία των Αβορίγινων. Η αρχετυπική μητέρα θεά, το Φίδι του Ουράνιου Τόξου δημιουργεί τη γη και ποικιλομορφία για τους Αβορίγινες. Το φίδι θεωρείται ως δωρητής ζωής μέσω της σύνδεσής του με το νερό, αλλά μπορεί να είναι μια καταστροφική δύναμη. Όταν το ουράνιο τόξο φαίνεται στον ουρανό, λέγεται ότι είναι το Φίδι του Ουράνιου Τόξου που κινείται από μια πηγή σε άλλη. Το όνομα επινοήθηκε από τον ανθρωπολόγο Alfred Radcliffe-Brown, που παρατήρησε ότι η ίδια έννοια εμφανίζεται με διαφορετικά ονόματα μεταξύ των φυλών των Αβορίγινων. Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ οι δυτικοί μύθοι που έχουν ελληνορωμαϊκή ή σκανδιναβική προέλευση χωρίζουν το χρόνο σε παρελθόν, παρόν και μέλλον για τους Αβορίγινες ο χρόνος είναι ενιαίος, πάντα και παντού, παρελθόν, παρόν και μέλλον δεν ξεχωρίζονται. Η εθνογραφική καταγραφή δείχνει ότι είναι ένας οικουμενικός πολιτισμός που έχει ανεπαρκώς μελετηθεί.