Οι παγκόσμιοι κίνδυνοι της τρέχουσας δεκαετίας

Στην Παγκόσμια Έκθεση Κινδύνων 2021, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της τελευταίας Έρευνας για την Αντίληψη Κινδύνων (GRPS), μαζί με μιά ανάλυση των αυξανόμενων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών κινδύνων, των διασυνδέσεών τους και των επιπτώσεών τους στην ικανότητά της ανθρωπότητας να επιλύει σημαντικούς καθολικούς κινδύνους που απαιτούν συνοχή και παγκόσμια συνεργασία.

Η έκθεση καταλήγει σε προτάσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των μηχανισμών αντιμετώπισης,  αντλώντας διδάγματα από την πανδημία καθώς και από την ανάλυση ιστορικότητας  κινδύνων.

Επισημαίνει ότι οι άμεσες επιπτώσεις του COVID-19 σε ανθρώπινες απώλειες, οικονομικό κόστος και παγκόσμια απορρύθμιση είναι πολύ σοβαρές. Η πανδημία απειλεί να συρρικνώσει την πρόδο που έχει γίνει στη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας και των ανισοτήτων και να αποδυναμώσει περαιτέρω την κοινωνική συνοχή και την παγκόσμια συνεργασία. Οι απώλειες θέσεων εργασίας, η διεύρυνση του ψηφιακού χάσματος, οι διαταραγμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και οι απότομες μεταβολές στις αγορές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τρομερές συνέπειες στο επόμενο διάστημα και να χαθούν δυνατότητες και  ευκαιρίες για μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού.

Etna by Andrea Salemi

Οι συνέπειες - με τη μορφή οικονομικής στασιμότητας, κοινωνικής αναταραχής, πολιτικού κατακερματισμού και γεωπολιτικών εντάσεων - θα διαμορφώσουν αρνητικές προϋποθέσεις για την ικανότητα αποτελεσματικών απαντήσεών και για  άλλες βασικές απειλές της επόμενης δεκαετίας όπως  κυβερνοεπιθέσεις, διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής και, κυρίως, την κλιματική αλλαγή

Ως «παγκόσμιος κίνδυνος» ορίζεται ένα αβέβαιο γεγονός ή κατάσταση που, εάν συμβεί, μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις για πολλές χώρες ή οικονομικούς κλάδους στα επόμενα 10 ετη.

Οικονομία

Έκρηξη «φούσκας» περιουσιακών στοιχείων σε μεγάλη οικονομία: Οι τιμές για τη στέγαση, τα επενδυτικά κεφάλαια, τις μετοχές, τη τεχνολογία και άλλα περιουσιακά στοιχεία αποσυνδέονται όλο και περισσότερο από την πραγματική οικονομία

Κατάρρευση ενός συστημικά σημαντικού κλάδου: Κατάρρευση μιας συστημικά σημαντικής παγκόσμιας βιομηχανίας ή γιγάντιας επιχείρησης με αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, τις χρηματοπιστωτικές αγορές και την κοινωνία

Κρίσεις χρέους σε μεγάλες οικονομίες: Εταιρικά ή / και δημόσια οικονομικά που κατακλύζονται από τη συσσώρευση χρέους ή / και το χρέος εξυπηρέτηση σε μεγάλες οικονομίες, με αποτέλεσμα μαζικές πτωχεύσεις, αθετήσεις υποχρεώσεων, αφερεγγυότητα, κρίσεις ρευστότητας ή κρίσεις δημόσιου χρέους

Αποτυχία σταθεροποίησης της πορείας των τιμών: Αδυναμία ελέγχου μιας ανεξέλεγκτης αύξησης (πληθωρισμός) ή μείωσης (αποπληθωρισμού) του γενικού επίπεδου τιμών αγαθών και υπηρεσιών

Διάδοση παράνομων οικονομικών δραστηριοτήτων: Παγκόσμιος πολλαπλασιασμός άτυπων ή / και παράνομων δραστηριοτήτων που υπονομεύουν την οικονομική πρόοδο και την ανάπτυξη: παραχάραξη, παράνομες χρηματοοικονομικές ροές, παράνομο εμπόριο, φοροδιαφυγή, εμπορία ανθρώπων, οργανωμένο έγκλημα κ.λπ.

Παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα: Σχεδόν μηδενική ή δραματικά αργή παγκόσμια ανάπτυξη διαρκείας ετών

Σοβαρή ρήξη στη παραγωγή και διακίνηση εμπορευμάτων: Απότομη κρίση στην προσφορά και τη ζήτηση συστημικά σημαντικών εμπορευμάτων σε μια παγκόσμια κλίμακα που επιβαρύνει τους εταιρικούς, δημόσιους και / ή προϋπολογισμούς των νοικοκυριών: χημικά, ενέργεια, τρόφιμα, μέταλλα, ορυκτά κ.λπ.

Περιβάλλον

Απώλεια βιοποικιλότητας και κατάρρευση του οικοσυστήματος: Αμετάκλητες συνέπειες για το περιβάλλον, την ανθρωπότητα και την οικονομική δραστηριότητα και μόνιμη καταστροφή του φυσικού κεφαλαίου, ως αποτέλεσμα εξαφάνισης ειδών και /  ή μείωσης τους

Αποτυχία δράσης για το κλίμα: Αποτυχία κυβερνήσεων και επιχειρήσεων να επιβάλουν, να θεσπίσουν ή να επενδύσουν σε αποτελεσματικά μέτρα προσαρμογής και μετριασμού της αλλαγής του κλίματος, να διατηρήσουν τα οικοσυστήματα, να προστατεύσουν τους πληθυσμούς και να μεταβούν σε μια ουδέτερη από άνθρακα οικονομία

Ακραία καιρικά φαινόμενα: Απώλειες ανθρώπινων ζωών, ζημιά σε οικοσυστήματα, καταστροφή περιουσίας ή / και οικονομική απώλεια σε παγκόσμια κλίμακα ως αποτέλεσμα ακραίων φαινομένων: κρύα μέτωπα, κύματα θερμότητας, πυρκαγιές, πλημμύρες, καταιγίδες κ.λπ.

Ανθρωπογενής περιβαλλοντική ζημία: Απώλειες ζωών, ζημία στα οικοσυστήματα, οικονομικές απώλειες ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης δραστηριότητας ή / και της αποτυχίας συνύπαρξης με ζωικά οικοσυστήματα (βιομηχανικά ατυχήματα, ρύπανση / μόλυνση αέριου, υγρού και στερεού περιβάλλοντος, ραδιενεργός μόλυνση, απορρύθμιση των προστατευόμενων περιοχών, εμπόριο άγριων ζώων κ.λπ.)

Σημαντικές γεωφυσικές καταστροφές: Σεισμοί, κατολισθήσεις, γεωμαγνητικές καταιγίδες, τσουνάμι, ηφαιστειακή δραστηριότητα κ.λπ.

Κρίσεις φυσικών πόρων: Κλαδικές κρίσεις, τρόφιμα, ορυκτά, νερό ή άλλες κρίσεις φυσικών πόρων σε παγκόσμια κλίμακα ως αποτέλεσμα της υπερεκμετάλλευσης ή / και της κακής διαχείρισης κρίσιμων φυσικών πόρων από τον άνθρωπο

Γεωπολιτική

Κατάρρευση ενός πολυμερούς θεσμού: Διάλυση ενός παγκόσμιου πολυμερούς θεσμού που ιδρύθηκε για την επίλυση των οικονομικών, περιβαλλοντικών, γεωπολιτικών ή / και ανθρωπιστικών κρίσεων με περιφερειακές ή παγκόσμιες επιπτώσεις: συνοριακές διαφορές, περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, κρίσεις μετανάστευσης, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στην υγεία, εμπορικές διαφορές κ.λπ.

Διακοπή των διακρατικών σχέσεων: Οικονομικοί, πολιτικοί ή / και τεχνολογικοί ανταγωνισμοί μεταξύ γεωπολιτικών δυνάμεων, με αποτέλεσμα το σπάσιμο των διμερών σχέσεων ή / και την αύξηση των εντάσεων

Γεωπολιτικοποίηση στρατηγικών πόρων: Συγκέντρωση, εκμετάλλευση ή / και περιορισμός κινητικότητας από ένα κράτος των αγαθών, γνώσεων, υπηρεσιών ή τεχνολογίας ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ανάπτυξη με σκοπό την απόκτηση γεωπολιτικού πλεονεκτήματος

Διακρατική σύγκρουση: Διμερής ή πολυμερής σύγκρουση μεταξύ κρατών με παγκόσμιες συνέπειες: στον κυβερνοχώρο, βιολογικές, χημικές ή / και φυσικές επιθέσεις, στρατιωτικές επεμβάσεις, διάχυση των συγκρούσεων κ.λπ.

Κατάρρευση κράτους: Κατάρρευση κράτους με παγκόσμια γεωπολιτική σημασία ως αποτέλεσμα εσωτερικής σύγκρουσης, κατάπτωσης του κράτους δικαίου, διάβρωσης θεσμών, στρατιωτικού πραξικοπήματος, περιφερειακής ή / και παγκόσμιας αστάθειας

Τρομοκρατικές επιθέσεις: τρομοκρατικές επιθέσεις μεγάλης κλίμακας, διάσπαρτες ή απομονωμένες που πραγματοποιούνται από άτομα ή μη κρατικές ομάδες με ιδεολογικούς, πολιτικούς ή θρησκευτικούς στόχους.

Όπλα μαζικής καταστροφής: Ανάπτυξη βιολογικών, χημικών, διαδικτυακών επιθέσεων, πυρηνικών και ραδιολογικών επιθέσεων που οδηγούν σε απώλεια ζωών, τεράστιες καταστροφές καταστροφών και / ή διεθνείς κρίσεις

Κοινωνία

Κατάρρευση ή ανεπάρκεια των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης: Μη ύπαρξη ή εκτεταμένη πτώχευση συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης ή / και διάβρωση των παροχών κοινωνικής ασφάλισης: (αναπηρίες, ηλικιωμένοι, μονογονεϊκές οικογένειες, τραυματισμοί, μητρότητα, ιατρική περίθαλψη, ασθένειες, ανεργία κ.λπ.)

Κρίσεις απασχόλησης και επιβίωσης: Διαρθρωτική επιδείνωση των προοπτικών εργασίας και / ή προτύπων για τον απασχολούμενο πληθυσμό: ανεργία, υποαπασχόληση, χαμηλότεροι μισθοί, εύθραυστες συμβάσεις, διάβρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων κ.λπ.

Διάβρωση της κοινωνικής συνοχής: Απώλεια κοινωνικού κεφαλαίου και κατάρρευση των κοινωνικών δικτύων με αρνητικά αποτελέσματα για τη κοινωνική σταθερότητα, ατομική ευημερία και οικονομική παραγωγικότητα, ως αποτέλεσμα του επίμονου δημόσιου θυμού, της δυσπιστίας, της διχαστικότητας, της έλλειψης ενσυναίσθησης, της περιθωριοποίησης των μειονοτήτων, της πολιτικής πόλωσης κ.λπ.

Αποτυχία δημόσιων πολιτικών για τις υποδομές: Αδικαιολόγητη ή / και ανεπαρκής δημόσια υποδομή και υπηρεσίες ως αποτέλεσμα της κακοδιαχείρισης αστικών κέντρων, κακού προγραμματισμού ή / και υποεπενδύσεων, που επηρεάζουν αρνητικά την οικονομική πρόοδο, την εκπαίδευση, τη στέγαση, τη δημόσια υγεία, την κοινωνική ένταξη και το περιβάλλον

Μολυσματικές ασθένειες: Μαζική και ταχεία εξάπλωση ιών, παρασίτων, μυκήτων ή βακτηρίων που προκαλούν ανεξέλεγκτη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών, με αποτέλεσμα τοπικές επιδημίες ή πανδημία με απώλειες ζωών και μεγάλες οικονομικές επιπτώσεις.

Αναγκαστική μετανάστευση μεγάλης κλίμακας: Εκούσια μετανάστευση μεγάλης κλίμακας που προκαλείται από κλιματική αλλαγή, διακρίσεις, έλλειψη ευκαιριών οικονομικής προόδου, διώξεις, φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές, βίαιες συγκρούσεις κ.λπ.

Διαπεραστική αντίδραση εναντίον της επιστήμης: Δράση, άρνηση ή / και σκεπτικισμός προς επιστημονικά στοιχεία και την επιστημονική κοινότητα σε παγκόσμια κλίμακα, με αποτέλεσμα την οπισθοδρόμηση ή την αναστολή της προόδου όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, την ανθρώπινη υγεία ή / και την τεχνολογική καινοτομία

Σοβαρή επιδείνωση της ψυχικής υγείας: Αύξηση των ψυχικών ασθενειών ή / και διαταραχών (άγχος, άνοια, κατάθλιψη, μοναξιά κ.λπ.) παγκοσμίως και για πολλές δημογραφικές ομάδες, σε τέτοιο βαθμό που θα επηρεάζει δραματικά  την ευημερία, κοινωνική συνοχή και παραγωγικότητα

Ευρεία απογοήτευση των νέων: Αποδέσμευση των νέων και έλλειψη εμπιστοσύνης ή / και απώλεια εμπιστοσύνης με τα υπάρχουσες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές δομές σε παγκόσμια κλίμακα, επηρεάζοντας αρνητικά την κοινωνική σταθερότητα, την ατομική ευημερία και την οικονομική παραγωγικότητα

Τεχνολογία

Ανεπιθύμητα αποτελέσματα των τεχνολογικών εξελίξεων: Στοχευμένες ή ακούσιες αρνητικές συνέπειες των τεχνολογικών εξελίξεων σε άτομα, επιχειρήσεις, οικοσυστήματα ή / και οικονομίες: AI, διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή, βιοτεχνολογία, γεω-μηχανική, κβαντικός υπολογιστής κ.λπ.

Κατάρευση βασικών πληροφοριακών υποδομών: Επιδείνωση, κορεσμός ή τερματισμός κρίσιμης φυσικής και ψηφιακής υποδομής ή υπηρεσιών ως αποτέλεσμα συστημικής εξάρτησης από δίκτυα στον κυβερνοχώρο ή / και τεχνολογίας: Συστήματα υψηλής έντασης AI, Διαδίκτυο, φορητές συσκευές, δημόσιες υπηρεσίες, δορυφόροι , κ.α

Ψηφιακή ανισότητα: Κατακερματισμένη ή / και άνιση πρόσβαση σε κρίσιμα ψηφιακά δίκτυα και τεχνολογία, μεταξύ και εντός χωρών, ως αποτέλεσμα άνισων επενδυτικών δυνατοτήτων, έλλειψης απαραίτητων δεξιοτήτων στο πληθυσμό, ανεπαρκούς αγοραστικής δύναμης, κυβερνητικλων περιορισμών ή / και πολιτιστικών διαφορών

Συγκέντρωση ψηφιακής ισχύος: Συγκέντρωση κρίσιμων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, δυνατοτήτων ή / και γνώσης απο ενα περιορισμένο αριθμό εταιρειών /  ατόμων ή κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα διακριτικούς μηχανισμούς τιμολόγησης, έλλειψη αμερόληπτης εποπτείας, άνιση ιδιωτική ή / και δημόσια πρόσβαση κ.λπ.

Αποτυχία μέτρων στον κυβερνοασφάλεια: Οι υποδομές κυβερνοασφάλειας της πολιτείας, επιχειρήσεων και νοικοκυριών και / ή τα μέτρα της κυβερνοασφάλειας ξεπερνιόνται ή καθίστανται ξεπερασμένα από τα όλο και πιο περίπλοκα και αυξανόμενα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο, με αποτέλεσμα οικονομική αστάθεια και απώλειες, γεωπολιτικές εντάσεις και / ή κοινωνικές συγκρούσεις

Αποτυχία της τεχνολογικής διακυβέρνησης: Η έλλειψη διεθνώς αποδεκτών πλαισίων, θεσμών ή κανονισμών για τη χρήση κρίσιμων ψηφιακών δικτύων και τεχνολογίας, ως αποτέλεσμα διαφορετικών πολιτικών κρατών ή ομάδων κρατών που υιοθετούν ασύμβατες ψηφιακές υποδομές, πρωτόκολλα ή / και πρότυπα

Πηγή WEF GRR 2021

Όλο και χειρότερα: GRR 2022