Γιάννης Δραγασάκης: νηφάλια και επιστημονική άποψη για τη κρίση στη Κύπρο

Οι Κύπριοι πέτυχαν ήδη μια σημαντική νίκη με την απόφαση της κυπριακής Βουλής, αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται και θα είναι σκληρός. Γι’ αυτό συμφωνώ κι εγώ ότι χρειάζεται η μεγαλύτερη δυνατή συμπαράσταση και αλληλεγγύη μας. Και άλλωστε η αποστολή μας στην Κύπρο αποσκοπούσε ακριβώς αφενός στο να εκφράσουμε αυτή την αλληλεγγύη μας και αφετέρου να συζητήσουμε σε βάθος και για το πρόβλημα και για τις λύσεις. Είδαμε ή επικοινωνήσαμε με όλες σχεδόν τις πολιτικές δυνάμεις της Κύπρου. Επιστρέφω προσωπικά αισιόδοξος διότι εκεί, όπως είπα συζητούν, διαπραγματεύονται, πέτυχαν η αρχική πρόταση να τεθεί προς διάλογο και όχι να εφαρμοστεί με το έτσι θέλω, δεύτερον εκεί ο Πρωθυπουργός ενημερώνει όχι μόνο την αξιωματική αντιπολίτευση αλλά και το Κοινοβούλιο και το λαό, λέει δηλαδή τι ακριβώς έγινε στο Eurogroup και τι δεν έγινε, κάτι το οποίο ο ελληνικός λαός στερείται, και τρίτον, εκεί οι πολιτικές δυνάμεις διαλέγονται παρά τις διαφορές τους. Αναζητούν ακόμη και κοινούς τόπους, αλλά κοινούς τόπους όχι υποταγής, αλλά αντίστασης στην τρόικα και τις επιταγές της. Αυτά είναι στοιχεία τα οποία δείχνουν ότι ο αγώνας των Κυπρίων μπορεί να έχει μια θετική έκβαση.

Θα ήθελα να επισημάνω ποια, κατά την άποψη τη δική μας, από την επιτόπια μελέτη και συζήτηση που είχαμε, είναι τα στρατηγικά επίδικα αυτού που θα λέγαμε σήμερα «το νέο κυπριακό πρόβλημα»: Δεν είναι το τι θα γίνει με τη μία ή την άλλη τράπεζα. Δεν είναι το πώς ακριβώς θα εξασφαλιστούν τα 5,8 δις ευρώ ή τα 10 δις ευρώ. Τα στρατηγικά επίδικα ζητήματα είναι:

Πρώτον, να μπορέσει η Κύπρος να αποφύγει την παγίδευσή της στον φαύλο κύκλο ‘λιτότητας – ύφεσης –  χρέους’ στον οποίο έχουμε παγιδευτεί εμείς. Εάν το αποφύγουν αυτό, οι όποιες θυσίες θα έχουν αποτέλεσμα. Εάν όχι τότε ακόμη και μία λύση που μπορεί να φαίνεται θετική, κατά τη γνώμη μας δεν θα είναι βιώσιμη. Άρα το πρώτο είναι να αποφύγουν τη λιτότητα, την ύφεση και την ανακύκλωση του προβλήματος.

Δεύτερο στρατηγικά επίδικο θέμα είναι να μπορέσουν να βρουν έναν τρόπο ομαλής μετάβασης στο νέο οικονομικό μοντέλο – γιατί προφανώς η Κύπρος πρέπει  να βρει ένα νέο οικονομικό σύστημα, αλλά αυτό πρέπει να γίνει με τρόπο ομαλό, να γίνει μέσα από μετασχηματισμούς και όχι με βίαιο τρόπο, καταστροφικό, της αυτόν που προέβλεπε η αρχική απόφαση του Γιούρογκρουπ, έναν τρόπο που κι εμείς εδώ τον έχουμε βιώσει.

Το τρίτο στρατηγικά επίδικο ζήτημα είναι να μη χάσουν τον εθνικό έλεγχο πάνω της φυσικούς πόρους, να μπορέσει δηλαδή η Κύπρος να αξιοποιήσει της φυσικούς της πόρους με τρόπο που η ίδια θα κρίνει ότι είναι ο πιο επωφελής για τον ίδιο το λαό της.

Και το τέταρτο, αλλά πρώτο σε σημασία, είναι η διαφύλαξη του δημοκρατικού δικαιώματος του κυπριακού λαού να έχει τον τελικό λόγο σε όλα τα ζητήματα. Νομίζω ότι αυτά είναι τα βασικά κομβικά θέματα.

Το δεύτερο σημείο αφορά βεβαίως το θέμα της χρηματοδότησης, το οποίο είναι υπαρκτό, διότι έχει καταστραφεί κεφάλαιο. Μην ξεχνάμε ότι και με το ελληνικό PSI και το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων η Κύπρος έχει χάσει 4,5 δις ευρώ, πέρα από άλλες  απώλειες. Άρα υπάρχει πρόβλημα. Η Κύπρος όμως έχει δυνατότητες και ακριβώς αυτό καθιστά με μία έννοια πιο απαράδεκτη την πρόταση που έγινε από το Eurogroup διότι αγνόησε τις δυνατότητες της Κύπρου να βρει άλλες λύσεις. Και προς αυτή την κατεύθυνση εργάζονται τούτη την ώρα οι πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο. Εμείς εκείνο το οποίο είδαμε είναι ότι υπάρχει τρόπος να βρεθούν πόροι από το εσωτερικό της Κύπρου για να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες, του 2013 ίσως και το 2014. Βεβαίως αυτό δεν αρκεί, αλλά ίσως επιλύοντας τα άμεσα προβλήματα να υπάρξει ο χρόνος και η δημοκρατική διαβούλευση, οι συνεργασίες και ο διάλογος ούτως ώστε να βρεθεί μια πιο ριζική και ολοκληρωμένη λύση στην πορεία. Γενικά για μια ριζική λύση, η φύση του κυπριακού προβλήματος, ο ειδικός του ως ένα βαθμό χαρακτήρας, διότι είναι μέρος κι αυτό του γενικότερου προβλήματος, απαιτεί τη σύμπραξη τριών παραγόντων: Της Κύπρου, πριν από όλα, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και της Ρωσίας. Νομίζουμε ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις και η αμοιβαιότητα των συμφερόντων που καθιστά μια τέτοια τριμερή συνεργασία ως τη βάση πάνω στην οποία μπορούν να υπάρξουν εναλλακτικοί δρόμοι οι οποίοι να εξασφαλίσουν το κριτήριο της δικαιοσύνης και της βιωσιμότητας της κυπριακής οικονομίας και κοινωνίας.

Το τρίτο σημείο στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ, παρόλο που έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά, είναι ότι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πλήρως τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε τυχόν υλοποίηση των προτάσεων της τρόικα στην Κύπρο, δηλαδή των αποφάσεων του Eurogroup. Και θέλω να υπογραμμίσω ότι οι συνέπειες αυτές δεν περιορίζονται μόνο στην καταστροφή της Κύπρου, διότι θα πρόκειται για καταστροφή αφού θα φύγουν μαζικά κεφάλαια, θα μπει η Κύπρος σε μια  περίοδο απροσδιόριστης διάρκειας καχεξίας, ύφεσης, πιστωτικής συρρίκνωσης. Θα καταστραφεί ο κρίσιμος πυλώνας που χρηματοδοτεί σήμερα την Κύπρο και είναι  οι συνεργατικές τράπεζες, τα λεγόμενα ταμιευτήρια.

Πέρα όμως από τις καταστροφικές συνέπειες για την Κύπρο θα υπάρξουν σοβαρές αρνητικές συνέπειες και για την Ελλάδα.  Και πρέπει να εκφράσουμε με έμφαση το αίτημα να υπάρξει από την τράπεζα της Ελλάδας ή άλλον φορέα πλήρης μελέτη και απεικόνιση όλων των πιθανών συνεπειών για τα ελληνικά συμφέροντα από την εφαρμογή των αποφάσεων του Eurogroup ή όποιας άλλης πρότασης κατατίθεται από την τρόικα. Και μιλάω για συνέπειες που θα υπάρξουν λόγω του γεγονότος ότι υπάρχουν ελληνικές καταθέσεις στην Κύπρο, υπάρχουν και ελληνικές τράπεζες στην Κύπρο, έχουν υπάρξει και δάνεια ελληνικών τραπεζών στην Κύπρο, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι υπάρχουν τρία υποκαταστήματα κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα με δάνεια, με χορηγήσεις, με προβλήματα. Επίσης, μιλάω για συνέπειες για την Ελλάδα από το γεγονός ότι αν στην Κύπρο αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει ασφάλεια καταθέσεων δεν θα υπάρχει ασφάλεια καταθέσεων ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ισπανία αλλά και σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα, αφού θα επικρέμεται το ενδεχόμενο ότι κάποια στιγμή μπορεί και εδώ να υπάρξει κούρεμα των καταθέσεων .

Τέλος, οι συνέπειες θα είναι ευρύτερες και αφορούν σ’ όλη την Ευρώπη και σ’ όλο τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι στο ΔΝΤ αυτή τη στιγμή με πρωτοβουλία του εκπροσώπου της Βραζιλίας έχει τεθεί θέμα για αυτές τις αποφάσεις, με την έννοια ποια είναι η λογική πάνω στην οποία στηρίζονται, ποια η οικονομική λογική την οποία υπηρετούν, ποιοι οι κίνδυνοι που δημιουργούνται για όλο τον κόσμο.  Από το ότι δηλαδή και το κούρεμα των καταθέσεων εντάσσεται στα μέσα με τα οποία επιχειρείται να επιρριφθούν οι συνέπειες της κρίσης  σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Σημειώνω επίσης το γεγονός ότι η ίδια η κα Λαγκάρντ, Δ/ντρια του ΔΝΤ, επεσήμανε το συστημικό χαρακτήρα της Κύπρου αλλά και τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει  αυτή η απόφαση.

Τέλος, δεν μπορούμε να αδιαφορήσουμε για τις δηλώσεις που γίνονται στη Ρωσία από κορυφαίους πολιτικούς παράγοντες, όπως ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός. Άρα μιλάμε για ένα πρόβλημα με τεράστιες κοινωνικές, οικονομικές αλλά και γεωπολιτικές επιπτώσεις και στην Κύπρο, και στην Ελλάδα, και στην Ευρώπη, και διεθνώς. Γι’ αυτό και ο αγώνας του κυπριακού λαού, αντίστοιχα, έχει μια ευρύτερη σημασία.

Για τα σενάρια δεν θα ήθελα να πω κάτι, διότι βρίσκεται σε εξέλιξη η συζήτηση και ίσως σήμερα καταρτισθεί νέο νομοσχέδιο το οποίο να κατατεθεί προς συζήτηση στη Βουλή. Εκείνο το οποίο ίσως έχει νόημα να επαναλάβω είναι ότι  υπάρχουν δυνατότητες είτε με αυτό που κι εμείς από την αρχή της κρίσης είχαμε πει, το «λαϊκό ομόλογο», με μια μορφή εσωτερικού δανεισμού, μπορούν να εξασφαλισθούν πόροι οι οποίοι να βοηθήσουν στην πρώτη φάση. Υπάρχουν επίσης στην Κύπρο πόροι των ασφαλιστικών ταμείων – ευτυχώς εκεί δεν κουρεύτηκαν όπως εδώ- που θα μπορούσαν να συμβάλλουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Τέλος, η Κύπρος έχει το πλεονέκτημα των βέβαιων εσόδων από την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου. Άρα μπορεί να υπάρξει ομόλογο με  υποθήκη τα έσοδα από την εκμετάλλευσή του.

Θα ήθελα να τελειώσω με μια διαπίστωση: Ανεξάρτητα από την τελική έκβαση που θα έχει η όλη υπόθεση –που ευχόμαστε να είναι αυτό που εμείς θεωρούμε ριζική λύση, δηλαδή όχι απλώς μια λύση καλύτερη εντός της τρόικα, που και αυτή θα είχε την αξία της, αλλά εμείς ως ριζική λύση θα βλέπαμε μια λύση με εντελώς διαφορετική φιλοσοφία και λογική, έξω από το πλαίσιο της τρόικα, με στόχο, όπως είπα, μια σχεδιασμένη μετάβαση της κυπριακής οικονομίας με όρους δικαιοσύνης και δημοκρατίας σε ένα νέο βιώσιμο σύστημα– θεωρώ ότι η κρίση της Κύπρου, όπως επίσης και η κρίση της Ελλάδας, επιβεβαιώνει βασικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα που ζούμε σήμερα στην Ελλάδα, προχθές στην Ισπανία, τώρα στην Κύπρο είναι εκφράσεις μιας ευρύτερης συστημικής ευρωπαϊκής κρίσης. Άρα χρειάζονται συνολικές λύσεις και όχι λύση από χώρα σε χώρα μόνο. Δεύτερον επιβεβαιώνεται η θέση ότι όσο μικρή και αν είναι μια χώρα, λόγω των δομικών αλληλεξαρτήσεων που υπάρχουν κυρίως εντός της Ευρωζώνης, αυτή η χώρα μπορεί να διαπραγματευτεί, μπορεί να διεκδικήσει λύσεις καλύτερες, αυτό ακριβώς που ζούμε στην Κύπρο και που δεν είχαμε εδώ στην Ελλάδα την ευκαιρία να ζήσουμε μέχρι τώρα , αλλά που είμαστε σίγουροι ότι θα ζήσουμε στο μέλλον.

Τρίτο συμπέρασμα είναι και τα όρια των εθνικών λύσεων . Ότι δηλαδή η όποια λύση για την Κύπρο θα μπορέσει να αποβεί πραγματικά βιώσιμη αν υπάρξουν ευρύτερες αλλαγές στην Ευρώπη ή αν υπάρξουν πολιτικές μετατοπίσεις στις χώρες που έχουν ομοειδή προβλήματα. Γι’ αυτό νομίζω ότι η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, που από την αρχή της κρίσης έχει κατατεθεί, για την ανάγκη συμμαχίας των λαών του Νότου και περαιτέρω με τους εργαζόμενους του Βορρά, είναι ο στρατηγικός δρόμος για να υπάρξει μια πραγματικά εναλλακτική απάντηση στην κρίση.